İçeriğe atla

İran Anayasası

İran Anayasası
Özgün adقانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
Oluşturulma24 Ekim 1979
Onaylanma3 Aralık 1979
KonumUzmanlar Meclisi
Yazar(lar)Uzmanlar Meclisi Üyeleri

İran Anayasası (Farsça: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران, "Kanun-i Esasi Cumhuriye İslami İran"), 3 Aralık 1979'da referandumla kabul edildi[1][2] ve 1906 İran Anayasası'nın yerine yürürlüğe girdi.[3] 28 Temmuz 1989'da değiştirildi.[4] Anayasa teokratik ve demokratik unsurlardan oluşan melez bir yapıya sahip deniliyor. Birinci ve ikinci maddeler İran'ın teokratik temelini belirler, altıncı madde cumhurbaşkanlığı ve parlamento için popüler seçimleri zorunlu kılıyor.[5] Bununla birlikte, tüm demokratik usuller ve haklar, Anayasa Koruma Konseyi'ne ve sekizinci bölümde yetkileri açıklanan Dini Lider'e bağlıdır.[6]

1989 değişikliği

24 Nisan 1989'da Ruhullah Humeyni, Anayasayı Değiştirme Meclisini düzenleyen bir kararname yayınladı. Anayasada 5. 107. 109. ve 111. maddelerde değişikliğe gitmiş ve dini liderin merci-i taklid olma veya genel beğeniyle seçilmesi gereğini ortadan kaldırmıştır.[7] İslami Şûra Meclisi ile Anayasa Koruma Konseyi arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmek için Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi'ni kalıcı hale getirdi ve başbakanlığı kaldırdı. Değişiklikler, 28 Temmuz 1989'da referandum ile onaylandı.

Kaynakça

  1. ^ Mahmood T. Davari (1 Ekim 2004). The Political Thought of Ayatollah Murtaza Mutahhari: An Iranian Theoretician of the Islamic State. Routledge. s. 138. ISBN 978-1-134-29488-6. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  2. ^ Eur (31 Ekim 2002). The Middle East and North Africa 2003. Psychology Press. s. 414. ISBN 978-1-85743-132-2. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  3. ^ Constitutional Background 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hauser Global Law School Program
  4. ^ "Constitutional Background". 8 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  5. ^ Francis Fukuyama (28 Temmuz 2009). "Francis Fukuyama: Iranian constitution democratic at heart - WSJ". WSJ. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  6. ^ "A Detailed Analysis of Iran's Constitution - World Policy Institute". worldpolicy.org. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  7. ^ Moin, Baqer, Khomeini, (2001), s. 293

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1961)</span> Türkiye Cumhuriyetinin anayasası (1961–1982)

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası veya 1961 Anayasası, 9 Temmuz 1961 tarihli referandum ile kabul edilen ve 12 Eylül Darbesi'ne kadar yürürlükte olan anayasadır.

İsviçre Federal Anayasası, İsviçre'nin üçüncü ve şimdi geçerli olan anayasasıdır. Bu anayasa 26 kantondan oluşan İsviçre Konfederasyonunun hukuksal çerçevesini tanımlar, bireysel ve grup haklarını içeren temel bir belgedir. Ayrıca kantonlar ve konfederasyonun sorumluluklarını ve federal devlet kurumlarının nasıl oluşacağını belirler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kore ebedi lideri</span>

Kuzey Kore Ebedi Lideri, Kuzey Kore'nin ölen liderlerine ölüm sonrası unvanlar verilmesi uygulamasına atıfta bulunmaktadır. "Juche Kore'nin Ebedi Liderleri" ifadesi, 30 Haziran 2016'da değiştirildiği gibi Anayasa'ya giriş satırında ve ardından yapılacak revizyonlarda belirtildi.

<span class="mw-page-title-main">İran yüce lideri</span> İran İslam Cumhuriyetinin devlet başkanı

İran yüce lideri, (Farsça: رهبر معظم ایران, rehber-i muazzam-i İran,) Devrim lideri, resmi adıyla Yüce Rehberlik Makamı, İran'ın başı ve en yüksek siyasi ve dini otoritesi, yüce lideridir. Silahlı Kuvvetler, yargı sistemi, devlet televizyonu ve diğer kilit hükûmet kuruluşları, yüce liderin kontrolü altındadır. Yüce lider seçildikten sonra Uzmanlar Meclisi tarafından denetlenir. Ancak bugüne kadar denetleme yapılmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi</span> İran dini liderine bağlı bir yardımcı Endikasyon kurumdur

Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi, İran Dini Lideri'nin izin verdiği konularda Anayasa Koruma Konseyi ile İslami Şûra Meclisi arasındaki anlaşmazlıkları çözme ve İran Dini Lideri'ne ülkenin genel siyasetinin belirlenmesinde danışmanlık etme görevleri olan anayasal kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Rusya Anayasası</span>

Günümüz Rusya Federasyonu Anayasası, 12 Aralık 1993'te yapılan referandumla kabul edildi. Rusya Anayasası yayımlandığı tarih olan 25 Aralık 1993'te yürürlüğe girdi ve Sovyet cumhuriyeti sistemini yürürlükten kaldırdı. Günümüz anayasası, 1936 Sovyet Anayasasından sonra Rusya tarihinin en uzun süre yürürlükte kalmış olan anayasasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye devlet başkanı</span> Suriyenin devlet başkanı

Suriye devlet başkanı, resmi olarak Suriye Arap Cumhuriyeti devlet başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti'nin devlet başkanıdır. Kendi takdirine bağlı olarak başkan yardımcılarına devredilebilecek kapsamlı yetkilere sahiptir. Devlet başkanı; başbakanı, diğer Bakanlar Kurulu (kabine) üyelerini ve askeri görevlileri atar ve görevden alır. Beşşar Esad, Suriye'nin 20. ve mevcut devlet başkanıdır. Beşşar Esad, 29 yıl süreyle en uzun süre görev yapan devlet başkanı olan eski devlet başkanı Hafız Esad'ın oğludur. Beşşar Esad, 2021'de devlet başkanlığının 21. yılını kutlayan ve 17 Temmuz 2000'de göreve başladığından, şu anda en uzun süre görev yapan ikinci devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Anayasası</span>

Belarus Anayasası, Belarus'un en üst düzey yasası. Anayasayla çelişen tüm kanunlar geçersizdir. Ülkenin Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesinden üç yıl sonra, 1994'te, kabul edilen metin Belarus devleti ve hükûmetinin çerçevesini çizerek, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini sıralar. Anayasa, ülkenin eski yasama organı Beyaz Rusya Yüksek Sovyeti tarafından oluşturulmuş ve vatandaşlar ile hukuk uzmanlarının katkılarıyla şekillendirilmiştir. Anayasa metni bir başlangıç, 9 kısım ve 146 maddeden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Anayasa Mahkemesi</span>

Arnavutluk Anayasa Mahkemesi ; Arnavutluk Anayasası'nın yorumlanması ve yasaların anayasaya uygunluğunun denetlenmesi hususunda Arnavutluk'ta etkili olan en üst düzey yargı birimidir. Mahkemenin 9 kişiden oluşan üyeleri cumhurbaşkanı tarafından atanır ve meclisçe onaylanır.

<span class="mw-page-title-main">Avustralya Anayasası</span>

Avustralya Anayasası, Avustralya'nın en yüksek yasası olan yazılı bir anayasadır. Avustralya'yı anayasal bir monarşi altında bir federasyon olarak kurar ve federal yürütme hükûmeti, yasama organı ve yargının yapısını ve yetkilerini ana hatlarıyla belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Anayasası</span> Suriye Arap Cumhuriyetinin anayasası

Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası, 26 Şubat 2012'de kabul edildi ve 13 Mart 1973'te yürürlüğe girmiş olan anayasanın yerini aldı. Mevcut anayasa, Suriye Arap Cumhuriyeti devletinin temel işlevini özetlemektedir. Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak belirler. Ayrıca, Pan-Arabizm ideolojisine uygun olarak, ülkeyi Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1973 Suriye Anayasası</span> Suriyenin eski anayasası

1973 Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası 13 Mart 1973'te kabul edildi ve 27 Şubat 2012'ye kadar yürürlükte kaldı. Anayasa, Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak tanımlar. Ayrıca, pan-Arap ideolojisine uygun olarak, ülkeyi daha geniş Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak konumlandırır. Anayasa, Arap Sosyalist Baas Partisinin gücünü sağlamlaştırdı. Anayasanın 8. maddesi partiyi "toplumda ve devlette önde gelen parti" olarak tanımlar, oysa Suriye - çoğu kez inanıldığı gibi - resmi anlamda tek partili bir sistem değildi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya Anayasası</span>

Kuzey Makedonya Anayasası, Kuzey Makedonya'nın hükûmet sistemini ve temel insan haklarını ana hatlarıyla belirleyen kodlanmış bir anayasadır. O zamanki Makedonya Cumhuriyeti Parlamentosunda 17 Kasım 1991'de kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Yüksek Anayasa Mahkemesi</span> Suriyenin en yüksek yargı makamı

Yüksek Anayasa Mahkemesi, Suriye Arap Cumhuriyeti'ndeki en yüksek yargı otoritesidir.

<span class="mw-page-title-main">2017 Libya anayasa taslağı</span>

2017 Libya anayasa taslağı, 2014 Libya Anayasa Meclisi seçimlerinde Libya çevresinden seçilen 60 kişilik Anayasa Taslağı Meclisi tarafından hazırlanan Libya anayasa taslağıdır.

İran Şehinşah Devleti'nde (1925-1979), İran İslam Cumhuriyeti döneminde, hükûmetin İran vatandaşlarının haklarına yönelik muamelesi İranlılar, uluslararası insan hakları aktivistleri, yazarlar, STK'lar ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından eleştirilmişti. Şahların yönetimi altındaki monarşi, çoğu Batılı örgüt tarafından berbat bir insan hakları siciline sahip olduğu için geniş çapta saldırıya uğrasa da, ondan sonra gelen İslam Cumhuriyeti hükûmeti birçokları tarafından daha da kötü kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de siyaset</span> Suriyenin siyasi sistemi

Suriye Arap Cumhuriyeti'nde siyaset, çok partili temsili olan yarı başkanlık cumhuriyeti çerçevesinde gerçekleşir. Devlet Başkanı Beşşar Esad ve onun Arap Sosyalist Baas Partisi, 1970 darbesinden bu yana ülke siyasetinde baskın güçler olarak kaldılar.

Yerleşik madde, sabit hüküm, kalıcı hüküm veya ebedi madde anayasalarda belirli değişikliklerin daha zor ya da imkansız hale gelmesini sağlayan bir maddelerdir. Yerleşik maddenin kabulü için, genellikle üstün çoğunluk veya referandum gerekir. Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Almanya, Yunanistan, İtalya, Norveç ve Türkiye'nin anayasalarında "değiştirilemez madde" terimi kullanılır, bu anayasalar ancak özellikle hiçbir zaman geçersiz kılınamayacak kalıcı hükümlere sahiptir. Bununla birlikte, bir anayasada, Alman Temel Yasası'nın 146. maddesinde olduğu gibi kendi iptal veya değiştirme mekanizması varsa, yerleşik maddenin kaldırılması için bir "arka kapı" bırakılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2024 İran cumhurbaşkanlığı seçimi</span> İran cumhurbaşkanlığı seçimi

2024 İran cumhurbaşkanlığı seçimi, görevdeki cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ölümünün ardından 28 Haziran 2024 tarihinde yapıldı. İran'da "reformist" kimliği ile tanınan Türk asıllı Mesud Pezeşkiyan, Cuma günü düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda rakibi Said Celili'den daha fazla oy alarak ülkenin 9'uncu Cumhurbaşkanı oldu. İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkezi Sözcüsü Muhsin İslami, basın mensuplarına yaptığı açıklamada oy sayımının tamamlandığını, ülke genelinde kurulan yaklaşık 59.000 sandıkta toplam 30,53 milyon oy kullanıldığını, Pezeşkiyan'ın 16,38 milyon oy aldığını, bunun yüzde 53,7'ye tekabül ettiğini, bu sonuçla yeni Cumhurbaşkanının belirlendiğini söyledi.

<span class="mw-page-title-main">Libya Geçici Anayasa Deklarasyonu</span> Libyanın geçici anayasası

Anayasal Deklarasyon, Libya İç Savaşı'nda Kaddafi hükûmetinin devrilmesi nedeniyle yürürlüğe giren Libya'nın mevcut en yüksek yasasıdır. Ulusal Geçiş Konseyi tarafından 3 Ağustos 2011 tarihinde son şekli verilmiş olup kalıcı bir anayasa yazılıp referandumda onaylanana kadar yürürlükte kalması amaçlanmaktadır. Belge, Başkan Yardımcısı ve UGK resmi sözcüsü Abdül Hafız Goga tarafından 10 Ağustos'ta düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna duyurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.