İçeriğe atla

İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları

İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları
Arap Kışı ve Yeni Soğuk Savaş
Tarih11 Şubat 1979-günümüze[2]
Bölge
Bahreyn, Suriye, Irak, Lübnan, Yemen
Sonuç

Devam ediyor

  • 2011-2012 Bahreyn Ayaklanması'nın Körfez ülkelerince bastırılması.[3]
  • İran ve Suudi Arabistan'ın Suriye ve Yemen'deki iç savaşlara müdahale olması.
  • Suudi Arabistan öncülüğünde 15 Kasım 2015 tarihinde Teröre Karşı İslam İttifakı'nın kurulması.
  • 3 Ocak 2016 tarihinde Suudi Arabistan ve ona yakın ülkelerin İran ile diplomatik ilişkileri kesmesi.[4]
Taraflar
 İran
Bahreyn Bahreyn muhalefeti
 Suriye
Hizbullah
Devrim Komitesi[1]		 Suudi Arabistan
Suriye Suriye muhalefeti
 Bahreyn
 Katar (Haziran 2017'ye kadar)
Komutanlar ve liderler
İran Ali Hamaney
İran Mahmud Ahmedinejad
İran Hasan Ruhani
İran Kasım Süleymani
Suriye Beşşar Esad
Hasan Nasrallah
Abdülmelik Husi		Suudi Arabistan Kral Abdullah
Suudi Arabistan Kral Selman
Suudi Arabistan Muhammed bin Selman
Suriye Albey Ahmed Berri
Yemen Abd Rabbuh Hadi
Bahreyn Kral Hamad
Katar Emir Tamim bin Hamad (Haziran 2017'ye kadar)

İran-Suudi Arabistan vekâlet savaşları, İran ve Suudi Arabistan arasındaki gerginlikler ile üçüncül ülkelerin sınırları içerisinde devam eden vekâlet savaşları bütünü ve bölgesel nüfuz mücadelesidir.[5] İran ve Suudi Arabistan Suriye,[6][7][8] Yemen[9][10] ve Irak'taki[11] iç savaşlar başta olmak üzere Orta Doğu, Afrika, Orta Asya[12] ve Güney Asya'da[13][14] kendilerine yakın taraflara destek vermiştir. Bu durum jeopolitik, ekonomi ve mezhep olmak üzere birçok alanda süren bir soğuk savaş olarak tarif edilmiştir.[15][16]

Kaynakça

  1. ^ Reardon, Martin (25 Mart 2015). "Saudi Arabia, Iran and the 'Great Game' in Yemen". Al Jazeera. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  2. ^ "Bahrain king declares state of emergency after protests". BBC News. 15 Mart 2011. 8 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  3. ^ "Bahrain: Widespread Suppression, Scant Reforms". Human Rights Watch. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  4. ^ Chulov, Martin (4 Ocak 2016). "Saudi Arabia cuts diplomatic ties with Iran after execution of cleric". The Guardian. 22 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  5. ^ Jennifer Rubin (6 Ocak 2016). "The Iran-Saudi Arabia proxy war". Washington Post. 14 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  6. ^ Gerges, Fawaz (15 Aralık 2013). "Saudi Arabia and Iran must end their proxy war in Syria". The Guardian. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  7. ^ Rogin, Josh (4 Kasım 2015). "Iran and Saudi Arabia Clash Inside Syria Talks". Bloomberg View. 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  8. ^ Loewenstein, Jennifer. "Heading Toward a Collision: Syria, Saudi Arabia and Regional Proxy Wars". CounterPunch. 24 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  9. ^ Tisdall, Simon (25 Mart 2015). "Iran-Saudi proxy war in Yemen explodes into region-wide crisis". The Guardian. 24 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  10. ^ Browning, Noah. "The Iran-Saudi Arabia proxy war in Yemen has reached a new phase". Business Insider. 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  11. ^ Rubin, Alissa J. (6 Temmuz 2016). "Iraq Before the War: A Fractured, Pent-Up Society". The New York Times. 15 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  12. ^ Diplomat, Rustam Ali Seerat, The. "Iran and Saudi Arabia in Afghanistan". 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  13. ^ Diplomat, Ankit Panda, The. "Why Is Pakistan Interested in Brokering Peace Between Iran and Saudi Arabia?". 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  14. ^ Sewag, Zulqarnain (30 Nisan 2015). "Sectarian Rise in Pakistan: Role of Saudi Arabia and Iran". 1 (3). 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016 – www.gjms.co.in vasıtasıyla. 
  15. ^ "New Middle East Cold War: Saudi Arabia and Iran 's Rivalry". 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 
  16. ^ Kenneth M. Pollack (8 Şubat 2016). "Fear and Loathing in Saudi Arabia". Foreign Policy. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Halid bin Abdülaziz Âl-i Suud</span> 4. Suudi Arabistan kralı

Halid bin Abdülaziz Âl-i Suud, Suudi Arabistanlı devlet adamı ve diplomat olup 25 Mart 1975'ten 1982'deki ölümüne kadar Suudi Arabistan kralı ve başbakanı olarak görev yapmıştır. Tahta çıkmadan önce 1965-1975 yılları arası Suudi Arabistan veliaht prensiydi.

<span class="mw-page-title-main">Faysal bin Abdülaziz Âl-i Suud</span> 3. Suudi Arabistan kralı

Faysal bin Abdülaziz Âl-i Suud, Suudi Arabistanlı devlet adamı ve diplomat olup 2 Kasım 1964'ten 1975'teki suikastına kadar Suudi Arabistan kralı olarak görev yapmıştır. Tahta çıkmadan önce 9 Kasım 1953'ten 2 Kasım 1964'e kadar Suudi Arabistan veliaht prensi olarak görev yapmış ve 1964'te kısa bir süre üvey kardeşi Kral Suud'un naipliğini üstlenmiştir. Faysal, modern Suudi Arabistan'ın kurucusu olan Kral Abdülaziz'in üçüncü oğluydu.

<span class="mw-page-title-main">Yemen İç Savaşı</span>

Yemen İç Savaşı, 2015 yılının Mart ayından beri ülkedeki pek çok grup arasında devam eden çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Nimr Bakır el-Nimr</span>

Nimr Bakır el-Nimr veya Nemr Bakır el-Nemr, Şii din adamı, şeyh ve ayetullah.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Yemen İç Savaşı</span>

Kuzey Yemen İç Savaşı, Kuzey Yemen'de 1962-1970 yılları arasında kraliyet yanlıları ile cumhuriyetçiler arasında meydana gelen bir savaştır. Savaş, 1962 yılında Abdullah es-Sellal liderliğindeki cumhuriyetçi devrimciler tarafından gerçekleştirilen askeri darbe sonucu İmam Muhammed el-Bedir'in tahtından indirilip cumhuriyet ilan edilmesiyle başladı. İmam daha sonra Suudi Arabistan sınırına kaçarak yönetimi tekrar ele geçirmek için kuzeydeki Şii aşiretlerin desteğini alarak karşı saldırı başlatması kısa bir süre sonra iç savaşı tırmandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">El-Islah</span>

El-Islah, Yemen'de bulunan bir İslamcı siyasi partidir. Parti kendini hayatın her alanında İslami ilke ve öğretiler temelinde reform yapılmasını isteyen bir oluşum olarak tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Suudi Arabistan ekonomisi, büyük ekonomik faaliyetler üzerinde güçlü bir devlet kontrolüne sahip petrole dayalı bir ekonomidir. Suudi Arabistan satın alma gücü paritesi bakımından 14. büyük ve nominal olarak dünyanın 19. büyük ekonomisidir. Suudi Arabistan dünyadaki kanıtlanmış petrol rezervlerinin %18'ine sahip olup dünyanın petrol en büyük ihracatçısıdır ve uzun yıllar OPEC'te öncü bir rol oynamıştır. Petrol sektörü neredeyse tüm hükûmet gelirlerini ve ihracat kazancını oluşturmaktadır. Özellikle de özel sektörde çalışanlarının çoğu ülkeye çalışmaya gelen yabancı işçilerden oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2015 Yemen askerî müdahalesi</span>

2015 Yemen askerî müdahalesi, 2015 yılında Suudi Arabistan öncülüğünde dokuz Arap ve Afrika ülkesinden oluşan askerî koalisyonun Yemen'e müdahalesidir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed bin Selman</span> Suudi Arabistan veliaht prensi ve başbakanı

Muhammed bin Selman Âl-i Suud, halk arasında MBS olarak bilinen, Suudi Arabistan veliaht prensi ve başbakanı olan bir politikacıdır. Aynı zamanda Ekonomik ve Kalkınma İşleri ve Siyasi ve Güvenlik İşleri konseylerinin başkanı olarak görev yapmaktadır. Başbakan olarak atanmadan önce 2015'ten 2022'ye kadar savunma bakanı olarak görev yaptı. Muhammed bin Selman, babasının hükûmetini kontrol ediyor ve Suudi Arabistan'ın fiili hükümdarı olarak kabul ediliyor.

Hükûmet, din ve etnisite hakkında nüfus sayımı yapmamakla birlikte, bazı kaynaklar Suudi Arabistan'daki Şiilerin %10 oranında, diğer kaynaklar ise Suudi Arabistan'ın yaklaşık 20 milyon yerlisinin %15'in Şii olduğunu iddia ediyor. Modern Suudi Arabistan Krallığı, 1932 yılında, Vehhabîlik olarak bilinen Sünni İslam'da geriye dönük bir hareketin takipçileri olan Suud Hanedanlığı tarafından kuruldu. Dini kurumlara, mahkemelere ve krallığın eğitimine hükmeden Vehhabîlik idealinin takipçileri, "Müslümanların klasik metinlerde, Kuran'da ve Sünnette bulunan İslam'ın yorumuna geri dönmeleri gerektiğine" inanırlar. Ayrıca, "Şiilerin saygı duyduğu imamlar gibi kutsal insanlardan şefaat arayan Müslümanların 'gerçek' Müslüman olmadıklarına" da inanıyorlar. Şiilerin dönüşümünü zorlamaya yönelik girişimler sık olmamasına rağmen, Suudi Arabistan'da ve hatta idamlarda ciddi ayrımcılıkla karşı karşıyadırlar.

<span class="mw-page-title-main">2019 Abkayk ve Hureys saldırısı</span>

2019 Abkayk ve Hureys saldırısı, 14 Eylül 2019 tarihinde Suudi Arabistan'ın doğusunda Abkayk ve Hureys petrol sahalarında devlete ait olan Saudi Aramco petrol işleme tesislerine drone ile düzenlenen saldırılardır. Yemen'deki Husi hareketi, Yemen İç Savaşı'nda Suudi Arabistan'ın askerî müdahalesini çevreleyen olaylara bağlayan ve tesislerin güneyinde Yemen'den başlatılan saldırıda on dron kullandıklarını iddia ederek saldırıların sorumluluğunu üstlendi. Suudi Arabistanlı yetkililer saldırıda kuzeyden ve doğudan gelen daha fazla İran yapımı dron ve seyir füzesinin kullanıldığını iddia ettiler. ABD ve Suudi Arabistan, daha sonra Fransa, Almanya ve Birleşik Krallık'ın da saldırıların arkasında İran'ın olduğunu iddia etti. İran ise saldırılarda herhangi bir parmağı olduğu iddiasını reddetti. Saldırılar, Basra Körfezi'ndeki krizi daha da kötüleştirdi.

Yemen ablukası, 2015 yılında Suudi Arabistan'ın Yemen'e müdahalesi sırasında havadan, karadan ve denizden başlatılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri de bu ablukaya 2016 yılının Ekim ayında dahil olmuştur. Husiler'in 2017'nin sonlarına doğru Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'ı hedef alan füze saldırıları sonrası daha da ölümcül hâle getirilmiştir. Abluka sonrası Yemen halkı ileri derecede açlık çekmeye başlamıştır. Bunun sonucunda Yemen kıtlığı başlamıştır. Birleşmiş Milletler'de yapılan görüşmelerde bu kıtlık "dünyanın en ölümcül kıtlığı" olarak anılmıştır. Bu abluka sadece kıtlıkla sonuçlanmadı, aynı zamanda abluka sonrası kolera salgını da çıktı ve Dünya Sağlık Örgütü, Yemen'de koleraya yakalanan insanların sayısının 500.000'i bulduğunu açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Yemen'de kıtlık (2016-günümüz)</span> Kıtlık

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri öncülüğünde Afrika ve Orta Doğu'dan 9 ülkenin koalisyon oluşturup Yemen'e müdahale etmesinden sonra Yemen ablukası yapılmış ve 2016 yılı itibarıyla kıtlık başlamıştır. Yemen nüfusunun 17 milyonunun risk altında olduğu tahmin edilmektedir. Kıtlık sonucu 3,3 milyondan fazla çocuk, hamile kadın ve lohusalık döneminde olan kadın malnütrisyon tehlikesi yaşamaktadır. Kıtlığın en etkili olduğu bölge Husiler'in elinde tuttuğu El-Hudeyde ilinin merkezi olan El-Hudeyde liman şehridir. Norveç Mülteci Konseyi, Yemen'deki kıtlığın "devasa boyutlara" ulaşacağının düşünüldüğünü açıklamıştır. Bunlarla birlikte, kıtlık süresince günde 5 bin vakanın görüldüğü kolera salgını başlamıştır. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri öncülüğündeki koalisyonun Yemen'in altyapısını hedef alması sonucu salgın ile mücadele edilememiş ve aynı zamanda bu saldırılar salgının yayılmasını kolaylaştırmıştır. UNICEF, koalisyonun Yemen'deki su altyapısını bilinçli şekilde hedef aldığını açıklamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kanada-Suudi Arabistan ilişkileri</span>

Kanada-Suudi ilişkileri, Kanada ile Suudi Arabistan Krallığı arasındaki ilişkilerdir. Bu ikisi, Suudi Arabistan'ın Orta Doğu'daki en büyük ikinci ticaret ortağı olan Suudi Arabistan ile güçlü ekonomik bağları paylaşıyor, Şubat 2014'te Suudi Arabistan'ın 15 milyar dolar değerinde Kanada silahı satın almasıyla güçlenen bir ilişki. Ağustos 2018'e kadar, Kanada'da devlet burslu 16.000'den fazla Suudi öğrenci vardı.

Direniş Ekseni, İran, Suriye ve Lübnan'daki Hizbullah örgütü arasındaki siyasi ittifaktır. Buna ek olarak Suriye'de hükümet yanlısı güçler, Iraklı Şii örgütler ve Yemen'deki Husi hareketi de ittifakın bir parçası olarak kabul edilmektedir. İttifak, seküler Baasçılık ve Şii İslamcılık gibi farklı ideolojiler barındırmasına karşın, ana hedefleri bölgedeki NATO, İsrail ve Suudi Arabistan'ın faaliyetlerine karşı çıkmaktır.

Aşağıda 2016 yılında Suudi Arabistan Krallığı'nda meydana gelen olaylar listelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan-Suudi Arabistan ilişkileri</span>

Suudi-Sırp ilişkileri, Suudi Arabistan ve Sırbistan arasındaki ikili ilişkileri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Suudi Arabistan ilişkileri</span>

Rusya-Suudi Arabistan ilişkileri Rusya Federasyonu ile Suudi Arabistan Krallığı arasındaki ikili ilişkidir. İki ülke, iki petrol süper gücü olarak anılıyorlar ve dünya ham petrol üretiminin yaklaşık dörtte birini karşılıyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Suudi Arabistan ilişkileri</span>

Ermenistan ile Suudi Arabistan arasında resmi diplomatik ilişki bulunmamaktadır. Bununla birlikte, iki ülke arasındaki ilişki, muhtemelen artan Türk etkisine karşı ortak muhalefet nedeniyle, 2010'lardan bu yana önemli ölçüde ısınmaya tanık oldu.

<span class="mw-page-title-main">1987 Mekke olayı</span>

1987 Mekke olayı, 31 Temmuz 1987'de Mekke'de Hac ibadeti sırasında Şii hacılar ile Suudi Arabistan güvenlik güçleri arasında çıkan çatışma 400'den fazla kişinin ölümüyle sonuçlanan olay. Olay çeşitli şekillerde "isyan" veya "katliam" olarak tanımlanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.