İçeriğe atla

İran-PJAK çatışması

İran-PJAK çatışması

Kürtlerin hak iddia ettiği yerler[1]
Tarih1 Nisan 2004-günümüze
Bölge
Batı Azerbaycan, Kürdistan, Kirmanşah eyaletleri, İran
DurumDevam ediyor
Taraflar
 İran
Destek:
 Türkiye
PJAK
Komutanlar ve liderler

Günümüz:
İran Ali Hamaney (2004-günümüze)
İran Muhammad Bağeri (2016-günümüze)
İran Abdurrahim Musavi (2017-günümüze)
İran Hüseyin Selami (2019-günümüze)
İran Hüseyin Aştari (2015-günümüze)


Eski:
İran Hasan Firuzabadi (2004-2016)
İran Muhammrd Salimi (2004-2005)
İran Ataullah Salihi (2005-2017)
İran Yahya Rahim Safrvi (2004-2007)
İran Muhammed Ali Caferi (2007-2019)
İran İsmail Ahmedi-Mukaddem (2005-2015)
İran Ali Abdullahi (2005)
İran Muhammad Bağer Galibef (2004-2005)
Hacı Ahmedi
Macid Kavian  (ölü)
Murat Karasac  (ölü)
Agiri Rojhilat
Zanar Agri
Ihsan Warya
Akif Zagros
Gulistan Dugan
Resit Ehkendi  (esir)
Güçler
5.000[2] 600-1.000[3]
Kayıplar
64 ölü (İran iddiası) 263 ölü

İran-PJAK çatışması, İran İslam Cumhuriyeti ile Kürdistan Özgür Yaşam Partisi'nin (PJAK) militanları arasında 2004'te başlayan silahlı çatışmadır. Örgüt, İran'ın Kürdistan ve diğer Batı eyaletlerinde çok sayıda saldırı gerçekleştirdi. PJAK, Türkiye-PKK çatışmasında Türkiye Cumhuriyeti güçleri ile çatışan Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile yakından bağlantılı olup[4] İran, Japonya, Türkiye ve ABD tarafından terör örgütü olarak belirlenmiştir.

2011 yazındaki kitlesel çatışmaların ardından, taraflar arasında ateşkes ilan edildi. Çatışma sonucunda İran zaferi ilan etti ve PJAK'ın iddiaya göre 29 Eylül 2011 itibarıyla tüm silahlı operasyonları sonlandırdığı iddia edildi. O zamandan beri, Aralık 2011 Baneh çatışması ve Nisan 2012'de başka bir çatışma da dahil olmak üzere birçok şiddet olayı meydana geldi. 2013'te, Mayıs'taki çatışmalar, Ağustos 2013'teki Sardaşt çatışması ve Ekim'deki diğer olaylar da dahil olmak üzere, çatışmalar daha sık hale geldi. 19 Nisan'da daha şiddetli 2016 Batı İran çatışmaları gerçekleşti.

PKK'da olduğu gibi, PJAK liderleri de uzun vadeli hedeflerinin İran devleti içinde özerk bir Kürt bölgesi kurmak olduğunu açıklamaktadırlar. Esas olarak İran'ın mevcut hükûmet biçimini demokratik ve federal bir hükûmetle değiştirmeye odaklanmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Paul Bucala; Shayan Enferadi. "Iran's Kurdish Insurgency". Critical Threats. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  2. ^ "Archived copy". Press TV. 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  3. ^ "Iran, Turkey share intel on PKK, PJAK". UPI.com. 30 Temmuz 2010. 5 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 
  4. ^ "BBCPersian.com". Bbc.co.uk. 5 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">PKK</span> Kürt milliyetçisi ayrılıkçı silahlı örgüt

PKK veya tam adı ile Partiya Karkerên Kurdistanê, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede öz yönetim kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu topraklara sahip olabilmek için askerî hedeflere, köy korucularına ve sivillere karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt. PKK; Avrupa Birliği ülkeleri, NATO, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Japonya, Kanada, Kazakistan ve bölgedeki Türkiye, Suriye, Irak ve İran'ın da aralarında bulunduğu çeşitli ülke ve uluslararası kuruluşlar tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır. Rusya, Çin, Hindistan, İsviçre, Mısır, İsrail, Tunus, Suudi Arabistan, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri ise PKK'yı terör örgütü olarak kabul etmeyen ülkelerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucusu ve militanı (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan bayrağı</span> Kürtlerin ulusal paçavrası

Kürdistan bayrağı, Kürdistan'ı temsil eden bayrak. Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak kanunlaşmıştır. Kürtler tarafından ulusal bayrak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mesud Barzani</span> Kürt siyasetçi ve KDP genel başkanı

Mesud Barzani, Kürt siyasetçi. 2005-2017 yılları arası Kürdistan Bölgesel Yönetimi başkanı olarak görev aldı. 1 Nisan-30 Nisan 2004 tarihleri arasında Irak Başbakanlığı görevinde bulunan Barzani, Kürdistan Demokratik Partisi'nin 1979 yılından beri başkanlık görevini sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kandil Dağları</span> Irak-İran sınırına yakın dağlık bölge

Kandil Dağları, Irak-İran sınırında yer alan ve yaklaşık 1.500 km uzunluğundaki Zagros Dağları'nın bir bölümünü oluşturan sıradağlar. Dağın büyük kısmı Irak tarafındaki Erbil ilindedir. Akarsular tarafından derin olarak yarılan Kandil'i, hem Irak hem de İran bölümünde faylar sınırlamıştır. Dağlık bir yapıya sahip olan arazi çeşitli bitki ve hayvan türlerini de barındırmaktadır. Zirveleri kar ve buzullarla, etekleri meşe ağaçları, alıç, kiraz eriği, kuşburnu, elma, ahlat, üvez vb. yabani ağaçlar ve çayır otlarıyla kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan</span> Orta Doğuda Kürtlerin yoğunlukta olduğu bölgelerin genel adı

Kürdistan Kafkaslar'ın güneyi ve Orta Doğu'da, Ermenistan, Irak, İran, Suriye ve Türkiye'ye ait toprakların bir kısmını kapsayan jeokültürel bölge. Siyasi bakımdan özerk, federal bir bölge olarak uluslararası resmî tanınmaya sahip olan tek bölge Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. Bölgenin kuzeybatı İran’a karşılık gelen kısmı Kürdistan adıyla eyalet statüsündedir. Ayrıca Suriye'de de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tek taraflı olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">HPG (örgüt)</span> PKK’nin askerî gücü

HPG tam adı ile Halk Savunma Güçleri, PKK'nın amacı ve stratejisi doğrultusunda Türkiye'de sivillere, polis karakollarına ve askerî hedeflere karşı intihar saldırıları, silahlı ve bombalı saldırılar düzenleyen PKK'nın askerî kanadı. Çeşitli kaynaklarda örgütün savaş stratejisi olarak gerilla savaşı yöntemlerini kullandığı iddia edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">PJAK</span> Silahlı ve siyasî hareket

PJAK, tam adı ile Kürdistan Özgür Yaşam Partisi, İran ve Irak'ta faaliyet gösteren Kürt milliyetçisi silahlı örgüt. PJAK; Türkiye, İran, Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Kürdistan İşçi Partisinin (PKK) üyesi olduğu Kürdistan Topluluklar Birliğinin (KCK) üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-PKK çatışması</span> PKK ve TSK arasında 1984ten beri süren savaş

Türkiye-PKK çatışması, PKK ve Türk Silahlı Kuvvetleri arasında örgütün 1978'de yılında kurulması ile beraber başlayan ve hâlen devam eden çatışmaları kapsamaktadır. 1984 yılına kadar küçük ölçekli silahlı çatışmalar yaşanmışsa da Türk güvenlik güçleri ve PKK mensupları arasındaki topyekün silahlı mücadele 1984 yılında PKK'nın gerçekleştirdiği Eruh ve Şemdinli saldırıları ile başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">PKK'yi terör örgütü kabul eden ülke ve kuruluşlar</span> PKKyı terör eylemlerinde bulunan bir silahlı örgüt olarak tanımlayan ülke ve kuruluşlar

Kürdistan İşçi Partisi veya Kürtçe ismi olan Partiya Karkerên Kurdistanê 'nin kısaltmasıyla PKK; Avrupa Birliği, NATO gibi uluslararası kuruluşlar ve bazı devletler tarafından terör örgütü olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

<span class="mw-page-title-main">KCK</span> Kürt politik organizasyonu

KCK, Türkçe tam adı ile Kürdistan Topluluklar Birliği, Abdullah Öcalan'ın teorize ettiği demokratik konfederalizm çerçevesinde kurulan çatı örgüt. KCK bünyesinde Kürdistan'ın sırasıyla Türkiye, Suriye, İran ve Irak sınırları içinde kalan dört parçasını temsil eden demokratik konfederalist siyasi partiler olarak tanımlanan Kürdistan İşçi Partisi (PKK), Demokratik Birlik Partisi (PYD), Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) ve Kürdistan Demokratik Çözüm Partisi (PÇDK) bulunur.

Bedir Tugayı veya Bedir Örgütü başkanlığını Hadi el-Emiri'nin yaptığı Iraklı siyasi partidir. Önceden Irak İslam Devrim Konseyi'nin silahlı kolu konumundayken 2003 yılındaki Irak’ın işgalinden sonra ayrı bir siyasi parti olarak örgütlenmiş ve üyeleri yeni Irak ordusuyla polis örgütüne girmiştir.

Çevrimli katliamı 11 Haziran 1990'da Şırnak'ın Güçlükonak ilçesinin Çevrimli köyüne PKK militanları tarafından gerçekleştirilen katliam. Katliamda 12'si çocuk, 7'si kadın 27 kişi öldü, 6 kişi yaralandı. PKK'lılar ile çıkan çatışmada 4 korucu ve 1 PKK'lı öldü.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Süpürge Harekâtı</span>

Süpürge Harekâtı, 4 Ağustos 1991 tarihinde 100-150 kişilik PKK'lı grubun Şemdinli'deki Samanlı Jandarma Karakolu'na silah ve roketatarla düzenlediği saldırıda 10 er hayatını kaybetmiş, 7 er kaçırılmış ve 9'u da yaralanmış, ertesi gün Anavatan Partisi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu toplantısının ardından dönemin Türkiye Başbakanı Mesut Yılmaz; 5 Ağustos 1991 gecesi Kuzey Irak'taki PKK unsurlarına karşı Hava Kuvvetleri Komutanlığı destekli karadan sınır ötesi harekâtının başladığını, Irak sınırından içeri 19 km ilerlendiğini ve Kuzey Irak'taki kamplarda Abdullah Öcalan'ın kardeşi Mehmet Öcalan'ın da olduğunu duyurmuştur. Türk Silahlı Kuvvetleri bölgedeki PKK unsurlarını yok etmek ve PKK'ya ait kamp ve mühimmatı ele geçirmek için düzenlediği bu operasyona temizlik anlamına yakın "süpürge harekâtı" demiş, kamuoyunda "temizlik" olarak da telaffuz edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İran-Türkiye sınırı</span> Türkiye Cumhuriyeti ve İran İslam Cumhuriyeti sınırları

İran-Türkiye sınırı, İran ile Türkiye arasındaki 534 km'lik kara sınırıdır. Kuzeyde Azerbaycan sınırıyla kesişen noktadan başlar ve güneyde Irak sınırıyla kesişen noktada sona erer. İki ülke sınırı Türkiye'nin en uzun ikinci sınırı iken İran'ın en uzun altıncı sınırıdır.

Abdurrahman Hacı Ahmedi, İranlı Kürt lider. İran'da özerk bir Kürt bölgesi oluşturmak için İran hükûmetine karşı savaşan Kürdistan Özgür Yaşam Partisi (PJAK) örgütünün lideridir. Almanya'nın Köln kentinde Alman vatandaşı olarak yaşadığı ve örgütü buradan yönettiği iddia edilmektedir.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi-PKK çatışması, Irak Kürdistanı'nda meşru Kürdistan Bölgesel Yönetimi ile PKK ve PKK'nın müttefik grupları arasında gerçekleşen bir dizi savaş ve çatışmadır. 1983 yılında başladı ve hala isyan şeklinde devam ediyor. PKK'nın ağırlıklı yöntemi Peşmergelere karşı gerilla savaşı uygulamaktır.