İçeriğe atla

İpresiyen

İpresiyen
56.0 - 47.8 myö 
Yaklaşık 50 milyon yıl önce Dünya
Klondike Dağ Formasyonu, Republic, Washington
Kronoloji
Eskiden parçasıTersiyer Dönem/Sistem
Etimoloji
Kullanım bilgisi
Gök cismiDünya
Bölgesel kullanımKüresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesiICS Zaman Cetveli
Tanım
Kronolojik birimÇağ
Stratigrafik birimKat
İlk önerenDumont
Zaman aralığının resmîyetiResmî
Alt sınırını belirleyenPETM'de, δ13C değerlerinde negatif yönlü kuvvetli anomali.[3]
Alt sınır KSKNDebabiye kesiti, Luksor, Mısır[3]
25°30′00″N 32°31′52″E / 25.5000°K 32.5311°D / 25.5000; 32.5311
KSKN onayı2003[3]
Üst sınırını belirleyenKireçli bir nannofosil olan Blackites inflatus'un ilk ortaya çıkışı
Üst sınır KSKNGorrondatxe kesiti, Batı Pireneler, Bask Ülkesi, İspanya
43°22′47″N 3°00′51″W / 43.3796°K 3.0143°B / 43.3796; -3.0143
KSKN onayıNisan 2011[4]
Atmosfer ve iklim verileri

İpresiyen, jeolojik zaman cetvelinde Eosen'in en eski veya diğer bir deyişle en alt stratigrafik katıdır. 56 ile 47.8 myö arasında bir zaman aralığını kapsar, öncesinde Tanesiyen devri (Paleosen'in bir parçası) gelir ve bunu Lütesiyen devri izler. İpresiyen alt Eosen ile eşdeğerdir.

Olaylar

İpresiyen yaşı, Paleosen-Eosen Termal Maksimum (PETM) sancıları sırasında başlar. Danimarka'daki Kürk Oluşumu, Almanya'daki Messel şeylleri, Fransa'nın Oise kehribarı ve Hindistan'ın Cambay kehribarı bu yaştadır.

Stratigrafik tanım

İpresiyen aşaması, 1850'de Belçikalı jeolog André Hubert Dumont tarafından bilimsel literatürde tanıtıldı. Ypresian, Belçika'daki Flaman şehri Ypres'in (Hollandaca'da Ieper yazıldığından) adını almıştır. Orijinal sahnenin tanımları modern olanlardan tamamen farklıydı.[5] Ypresian, adını Ypresian yaşına sahip Belçikalı Ieper Group (Fransızca: Groupe d'Ypres) ile paylaşıyor.

Ypresian aşamasının tabanı, PETM'deki δ 13 C değerlerinde güçlü bir negatif anomalide tanımlanır. Ypresian üssünün resmi referans profili (GSSP) Mısır'ın Luksor şehri yakınlarındaki Dababiya profilidir.[6] Orijinal tip bölümü Ieper civarında bulunuyordu.

Ypresiyenin tepesi (Lütesiyen'in tabanı), fosil kayıtlarında foraminifer cinsi Hantkenina'nın ilk ortaya çıkışıyla tanımlanır.

Ypresian aşaması, üst Neustrien ve Grauvian Avrupa Kara Memeli Mega Zonlarının çoğu (7 ila 10. Memeli Paleojen bölgelerini kapsar[7]), Wasatchian ve alt ve orta Bridgerian Kuzey Amerika Kara Memeli Çağı, Casamayoran Güney Amerika Kara Memeli Çağıs ile örtüşür. Kara Memeli Çağı ve Bumbaniyen ve Arshantan Asya Kara Memeli Çağlarının çoğu. Aynı zamanda Avustralya'nın üst Wangerripian ve en düşük Johannian bölgesel aşamaları ve Kaliforniya'nın Bulitian, Penutian ve Ulatisian bölgesel aşamaları ile de eşdeğerdir.

Kaynakça

  1. ^ Zachos, J. C.; Kump, L. R. (2005). "Carbon cycle feedbacks and the initiation of Antarctic glaciation in the earliest Oligocene". Global and Planetary Change. 47 (1): 51–66. Bibcode:2005GPC....47...51Z. doi:10.1016/j.gloplacha.2005.01.001. 
  2. ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 
  3. ^ a b c Aubry, Marie-Pierre; Ouda, Khaled; Dupuis, Christian; William A. Berggren; John A. Van Couvering; Working Group on the Paleocene/Eocene Boundary (2007). "The Global Standard Stratotype-section and Point (GSSP) for the base of the Eocene Series in the Dababiya section (Egypt)" (PDF). Episodes. 30 (4): 271-286. doi:10.18814/epiiugs/2007/v30i4/003. 
  4. ^ Molina, Eustoquio; Alegret, Laia; Apellaniz, Estibaliz; Bernaola, Gilen; Caballero, Fernando; Jaume Dinarès-Turell; Hardenbol, Jan; Claus Heilmann-Clausen; Juan C. Larrasoana; Hanspeter Luterbacher; Simonetta Monechi; Silvia Ortiz; Xabier Orue-Etxebarria; Aitor Payros; Victoriano Pujalte; Francisco J. Rodríguez-Tobar; Flavia Tori; Josep Tosquella; Alfred Uchman (2011). "The Global Stratotype Section and Point (GSSP) for the base of the Lutetian Stage at the Gorrondatxe section, Spain" (PDF). Episodes. 34 (2): 86-108. doi:10.18814/epiiugs/2011/v34i2/006. 11 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  5. ^ Steurbaut (2006)
  6. ^ The GSSP was established by Dupuis et al. (2003)
  7. ^ "Mammal Paleogene zones". s. The Paleobiology Database. 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009. 

Literatür

  • Dumont, AH ; 1850: Raport sur la carte géologique du Royaume, Bulletins de l'Académie Royale des Sciences, des Lettres ve des Beaux-Arts de Belgique 16 (2), s. 351-373. (Fransızca)
  • Dupuis, C.; Aubry, M.; Steurbaut, E; Berggren, WA; Ouda, K.; Magioncalda, R.; Cramer, BS; Kent, DV; Speijer, RP & Heilmann-Clausen, C.; 2003: Dababiya Ocağı Bölümü: Litostratigrafi, kil mineralojisi, jeokimya ve paleontoloji, Mikropaleontoloji 49 (1), s. 41-59, .
  • Gradstein, FM; Ogg, JG & Smith, AG; 2004: Jeolojik Zaman Ölçeği 2004, Cambridge University Press .
  • Steurbaut, E.; 2006: Ypresian 18 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Geologica Belgica 9 (1–2), s. 73-93.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Jeolojik zaman cetveli</span> jeolojik yapıları zamanla ilişkilendiren kronolojik tarihleme sistemi

Jeolojik zaman cetveli, Dünya'nın jeolojik kayıtlarına dayanan bir zaman temsil şeklidir. Jeolojik zaman cetveli, kronostratigrafiyi ve jeokronolojiyi kullanan bir kronolojik tarihleme sistemidir. Özellikle yer bilimciler tarafından jeolojik tarihteki olayların zamanlamasını ve ilişkilerini tanımlamak için kullanılır. Zaman cetveli, kayaç katmanlarının incelenmesi, bu katmanların ilişkilerinin gözlemlenmesi, litoloji, paleomanyetik özellikler ve fosiller gibi özelliklerin tanımlanmasıyla geliştirilmiştir. Standartlaştırılmış uluslararası jeolojik zaman birimlerinin tanımlanması, birincil amacı jeolojik zaman bölümlerini gösteren Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge'deki (ICC) global kronostratigrafik birimleri kesin olarak tanımlayan Uluslararası Jeolojik Bilimler Birliği'nin (IUGS) kurucu organı Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'nun (ICS) sorumluluğundadır. Kronostratigrafik bölümler ise jeokronolojik birimleri tanımlamak için kullanılır.

Paleosen, günümüzden 66.043 milyon yıl önce başlayıp 55.8 milyon yıl önce sona eren jeolojik zaman dilimidir. Kuş olmayan dinozorların yok olması ile başlar. Paleosen devrinin başlaması ile memeliler geniş topraklara yayılmaya başlamıştır. Kretase döneminin sonunda bugünküne benzeyen Türkiye belirmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Paleojen</span>

Paleojen, Senozoik Zaman'ın üç alt döneminden ilki olup 65 milyon yıl önce başlayıp 24 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ordovisiyen</span> Paleozoyik Zamanın ikinci dönemidir ve 485 ile 444 milyon yıl önce aralığındaki süreyi kapsar

Ordovisiyen, Paleozoyik Zaman'ın ikinci dönemi olarak kabul edilir ve 485,4 milyon yıl önce başlamış ve 443,8 milyon yıl önce sona ermiştir. Ordovisiyen, jeolojik zaman cetvelindeki dönemlerden biridir. Bu dönem boyunca yerküre tarihindeki bazı kayda değer evrimsel olaylar görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Triyas</span> 252 ile 201 milyon yıl önce arasını kapsayan, Mezozoyik Zamanın ilk dönemi

Triyas, 251,902 milyon yıl önce (myö) Permiyen Dönemi'nin sonundan 201,4 myö Jura Dönemi'nin başlangıcına kadar 50,5 milyon yılı kapsayan jeolojik bir dönem ve sistemdir. Triyas, Mezozoyik Zaman'ın ilk ve en kısa dönemidir. Dönemin hem başlangıcı hem de sonunda büyük yok oluşlar görülmüştür. Triyas Dönemi, Erken Triyas, Orta Triyas ve Geç Triyas olmak üzere üç devreye ayrılır.

Neojen, Üçüncü Zaman'ın bölündüğü dört büyük devirden son ikisi olan pliyosen ile miyoseni birden kavrayan sistem. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu'nun (ICS) jeolojik zaman cetveline göre 23,03 milyon sene evvel başlar ve 2,58 milyon sene evvel biter. Senozoik Zaman'daki ikinci periyot, Paleojen Periyot'tan sonra gelir ve Kuaterner Periyodu onu takip eder. Neojen, iki zamana bölünmüştür: evvela Miyosen, sonra Pliosen.

Pliyosen, yaklaşık 5.3 milyon yıl öncesinden 2.5 milyon yıl öncesine dek süren üçüncü jeolojik çağın (Tersiyer) son dönemi.

Oligosen, 33,9 milyon yıl öncesi ile 23,01 milyon yıl öncesi arası yaklaşık 10 milyon yıl süren, son Paleojen devresi. İklimdeki soğuma, deniz seviyesindeki düşme ve dolayısıyla kuraklık, dönemin belirgin özellikleridir.

<span class="mw-page-title-main">Miyosen</span> Neojen Dönemin ilk devri

Miyosen, Senozoyik çağın neojen dönemine dahil olan ve jeolojik zamanda 23.03 ile 5.3 milyon yıl önce arasında yer alan bir jeolojik devirdir. Bilimsel literatürde bu devir 3 parça altında incelenir. Bunlar: Erken Miyosen, Orta Miyosen ve Geç Miyosen'dir. Aynı zamanda Miyosen devri, Aquitanian, Burdigalian, Langhian, Serravallian, Tortonian ve Messinian gibi 6 alt zamana ayrılır. Miyosen devrinin öncesinde oligosen devri varken; akabinde pliyosen devri gelmektedir. İlk olarak 19. yy'ın başında Paris havzası etrafında yapılan stratigrafik incelemeler sırasında Charles Lyell tarafından bulunmuş ve tanımlanmış bir zaman dilimidir.

<span class="mw-page-title-main">Eosen</span>

Eosen, günümüzden 55,8 ± 0,2 ila 33,9 ± 0,1 milyon yıl öncesini kapsayan, Senozoyik Zaman'ın Paleojen dönemine ait bir bölümdür. Eosen, Paleosen bölümün sonundan Oligosen bölümün başına uzanır. Eosen'in başlangıcı ilk çağdaş memeli gruplarının ortaya çıkması ile tanımlıdır. Eosenin sonu ise Büyük Kopukluk olarak adlandırılan büyük bir yok oluş olayı olarak tanımlanmıştır – bu olay, Sibirya'ya ve günümüz Chesapeake Körfezi'ne çarpmış bir veya birkaç büyük göktaşı ile ilişkili olabilir. Diğer jeolojik devreler gibi Eosen'in başı ve sonunu belirleyen katmanlar iyi tanımlıdır ama tam tarihleri belirsizdir.

Erken Kretase veya Alt Kretase, Kretase'nin iki ana bölümünden daha erken/altta olanıdır. Genellikle 145 milyon yıl öncesinden 100,5 milyon yıl öncesine kadar uzandığı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Pleistosen</span> halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl önce süren jeolojik dönem

Pleistosen ya da Pleyistosen, genellikle halk dilinde Buz Devri olarak adlandırılan, yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl öncesini kapsayan jeolojik çağdır. Dünyanın en son tekrarlanan buzullaşma dönemidir. Pleistosen'in sonu, son buzul döneminin sonuna ve arkeolojide kullanılan Paleolitik çağın sonuna karşılık gelir. Pleistosen, Kuvaterner Döneminin ilk dönemi veya Senozoik Çağın altıncı dönemidir. ICS zaman ölçeğinde, Pleistosen üç aşamaya ayrılır. Bunlar;

Jeolojik zaman cetvelinde, Grönlandiyen, Holosen döneminin veya serisinin, Kuvaterner'in bir parçası olan en erken yaşı ve en düşük aşamasıdır. Holosen'in üç alt bölümünden biridir. Grönlandiyen çağının alt sınırı, Grönland'ın merkezindeki Kuzey Grönland Buzul Karotu Projesi'nde (GSSP) tanımlanmıştır. Grönlandiyen GSSP, Genç Dryas'ın sonu ve ''döteryum değerlerinde belirgin sapma'' ile ilişkilendirilmiştir.

Jeolojik zaman cetvelinde, Nortgripiyen, Kuvaterner dönemde yer alan Holosen'nin üç ayrı çağı içerisinde orta sırada yer alan çağdır. Grönlandiyen ve Meghaliyen ile birlikte Uluslararası Stratigrafi Komisyonu tarafından Temmuz 2018'de resmen onaylanmıştır.

Gelasiyen, uluslararası jeolojik zaman ölçeğindeki bir çağ veya kronostratigrafi de bir aşamadır, Kuvaterner dönem/sistemin ve Pleyistosen döneminin/serisinin en erken veya en alt bölümüdür. 2,588 ± 0,005 myö ile 1,806 ± 0,005 myö arasında Piasenziyen aşamasını takip eder ve onu Kalabriyen aşaması izler.

Kalabriyen, ~ 1.8 Ma. - 781.000 yıl önce ± 5.000 yıl, ~ 1.019 milyon yıllık bir dönem olarak tanımlanan jeolojik zaman ölçeği olan Pleistosen Dönemi'nin bir alt bölümüdür. Aşamanın sonu, son manyetik kutup dönüşü ve bir buz çağına dalma ve muhtemelen geç Miyosen'den (Messiniyen) erken Pliyosen (Zankliyen) soğuk dönemden daha soğuk ve kuru küresel kuruma ile tanımlanır. Başlangıçta Kalabriyen, öncelikle yumuşakça fosillerine dayanan bir Avrupa faunal evresiydi. Erken Pleistosen'de ikinci jeolojik çağ oldu. Erken Pleistosen dönemine ait memeli fauna topluluklarının çoğu Gelasiyen'de başlar. Örneğin, Platygonus ve diğer Blancan faunası ilk olarak Gelasiyen'de ortaya çıkar.

Lütesiyen, jeolojik zaman cetvelinde, Eosen'in içinde bir kat veya çağdır. 47,8 ile 41,2 myö arasındaki zamanı kapsar. Lütesiyen'den önce İpresiyen gelirken, Lütesiyen'den sonra Bartoniyen gelir. Lütesiyen, Bartoniyen ile birlikte bazen Orta Eosen alt devresi olarak anılır.

Bartoniyen, ICS'nin jeolojik zaman cetvelinde, Orta Eosen dönemi veya serisindeki bir kat veya çağdır. Bartoniyen devri 41.2 ile 37.8 milyon yıl öncesi arasındaki zamanı kapsar. Öncesinde Lütesiyen, ardından Priaboniyen devri gelir.

Balkanadolu, tahminen 40 milyon yıl önce, günümüzdeki Balkanlar ve Anadolu'yu kapsayan bir dizi ada veya bir ada kıtasıydı. Eosen devrinde Batı Avrupa veya Asya'daki kara faunasından daha farklı bir faunaya sahipti. Güneydoğu Avrupa'da, Amynodontidae, Hyracodontidae, Brontotheriidae ve Anthracotheriidae'nin Eosen buluntularının Asya'ya yakınlıkları vardır, ancak Batı Avrupa'da değil, muhtemelen Grande Coupure'den 10 milyon yıl öncesine kadar Balkanlar'daki bachitheriidler ve crisetid kemiriciler, Asya'dan gelen istilacı memelilerin, bir zamanlar Lütesiyen ve Priaboniyen arasında Güneydoğu Avrupa'yı kolonileştirmeye başladığını gösteriyor. Güneydoğu Avrupa'daki fauna Anadolu'ya oranla farklılık gösteriyordu.

Albiyen, hem jeolojik zaman cetvelindeki bir çağ hem de stratigrafik sütunda bir kattır. Erken/Alt Kretase Devresi'nin en genç ve en üstteki alt bölümüdür. Yaklaşık zaman aralığı 113,0 ± 1,0 milyon yıl öncesinden 100,5 ± 0,9 milyon yıl öncesine uzanır. Albiyen'den önce Apsiyen gelir ve Albiyen'in ardından da Senomaniyen gelir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.