İçeriğe atla

İpek böcekçiliği

Song İmparatoru Huizong'un Yeni Dokuma İpeği Hazırlayan Saray Hanımları

İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipekböceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipekböceği türü olmasına rağmen, evcil ipekböceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipekböceğidir. İpek üretiminin Çin'de Neolitik dönem'e kadar gittiğine inanılmaktadır. Brezilya, Çin, Fransa, Hindistan, İtalya, Japonya, Kore ve Rusya gibi ülkelerde ipekböcekçiliği önemli bir küçük ev endüstrisi haline gelmiştir. Bugün Çin ve Hindistan, dünyanın yıllık üretiminin %60'ından fazlasına sahip iki ana üreticilerdir.

Tarihi

Konfüçyüs metninlerine göre, ipek üretiminin keşfi yaklaşık MÖ 2700'e kadar uzanıyor, ancak arkeolojik kayıtlar ipek ekiminin Yangshao dönemi'ne (MÖ 5000-3000) kadar gittiğine işaret ediyor.[1] 1977'de, Hebei, Nancun'da 5400-5500 yıl önce yapılmış ve ipekböceği gibi görünecek şekilde tasarlanmış bir seramik parçası keşfedilmiştir. Bu, ipekböcekçiliği hakkında elde edilen en eski kanıttır.[2] Ayrıca, MÖ 2450-2000'e kadar uzanan İndus Uygarlığı'nın yerleşim yerlerinde bulunan arkeolojik ipek liflerinin dikkatli bir şekilde analiz edilmesiyle, ipeğin Güney Asya'nın geniş bir bölgesinde kullanıldığı keşfedilmiştir.[3][4] İpek Yolu boyunca girdiği bir dizi etkileşimle, MS 1. yüzyılın yaklaşık ilk yarısında, antik Hotan'a[5] kadar ulaşmıştır. MS 140'a gelindiğinde, ipekböcekçiliği çalışmaları Hindistan'da başlamıştı.[6] MS 6. yüzyılda, ipekböceği yumurtalarının Bizans İmparatorluğu'na kaçırılması, çalışmaların Akdeniz'de başlamasına yol açtı ve yüzyıllar boyunca Bizans İmparatorluğu'n tekelleşmesini sağladı (Bizans ipeği ). 1147'de, İkinci Haçlı Seferi sırasında, Sicilyalı II. Roger (1095-1154), Bizans ipek üretiminin iki önemli merkezi olan Korint ve Thebes'e saldırmıştır. Saldırı sonucunda dokumacıları ve ekipmanlarını ele geçirmiştir. Böylece Palermo ve Calabria'da kendi ipek fabrikalarını kurarak[7] bu endüstriyi Batı Avrupa'ya yaymıştır.

Üretim

İpekböcekleri dut yapraklarıyla beslenirler ve dördüncü deri değişimi sonrasında yakınlarda bulunan bir dala tırmanarak ipeksi kozalarını orada örerler. İpek, her solucanın başındaki iki tükürük bezinden salgılanan fibroin proteini ve lifleri birbirine bağlayan serisin adı verilen zamktan oluşan sürekli bir filamenttir. Serisin, kozaların ipek liflerini serbest bırakan ve onları sarmaya hazırlayan sıcak suya konulmasıyla çıkarılır. Bu işlem zamk giderme olarak bilinir.[8] Sıcak suya daldırma işlemi aynı zamanda ipekböceği pupasını da öldürmektedir.

Tekli lifler, iplik oluşturmak üzere birleştirilir ve çeşitli kılavuzlardan gerilim altında çekilerek makaralara sarılır. Bu işletme "atma" adı verilir. Bu atma işleminde, büküm miktarına ve yönüne bağlı olarak çeşitli iplikler üretilebilir.[9] İplikler, iplik oluşturmak üzere bükülebilir (kısa ştapel uzunlukları bükülür; bkz. ipek döküntüsüne bakın). Ham ipek kurutulduktan sonra kalitesine göre paketlenir.

Sürdürülebilir İpek

Ahimsa İpeği

Geleneksel ipeğin en popüler ikamesi, ahimsa ipeği olarak da bilinen barış ipeğidir. Bu ipeği daha etik yapan en önemli faktör, güvelerin uygun şekilde, kaynatılmadan önceden kozalarından çıkıp uçup gitmelerine izin verilmesidir. Üretim sırasında hiçbir güvenin canlı canlı pişirilmediğini anlamına gelir. Ancak bilinmesi gereken büyük bir dezavantaj var. İpek yapmak için kullanılan evcilleştirilmiş ipekböcekleri, binlerce yıllık seçici üreme sürecinden geçmiştir, ancak kozalarından çıkmak için "üretilmemiştir". Uçamadıkları ve net göremedikleri için yırtıcılara karşı kendilerini savunamamaktadır. Sonuç olarak, kozalarından çıktıktan sonra tipik olarak çok hızlı ölürler.[10]

Yabani İpek

Açık ormanlık alanlarda bulunan Tussar ipekböceklerinin kozaları, Tussar ipeği olarak da bilinen yabani ipeği üretmek için kullanılır. Geleneksel ipeğe kıyasla kozaları genellikle güveler çıktıktan sonra toplanır ve bu da onu daha etik bir seçenek haline getirir. Yabani ipekböcekleri çok çeşitli bitkileri tükettikleri için, dokuları daha az muntazam fakat daha sağlamdır. Kumaş da aynı zamanda daha az kimyasal madde ile yapılır. Buna rağmen larvalar, "yabani ipek" kullanan bazı işletmeler tarafından hasat edilirken hala kozaların içindedir.[10]

Üretim Aşamaları

Üretim aşamaları şu şekildedir:

  1. Dişi ipekböceği 300 ila 500 yumurta bırakır.
  2. İpekböceği yumurtaları, ipekböceği olarak bilinen larvaları veya tırtılları oluşturmak için çatlar.
  3. Larvalar dut yapraklarıyla beslenir.
  4. Birkaç kez büyüyüp kabuk değişen ipekböceği, bir ipek lifi çıkarır ve kendisini tutmak için bir ağ oluşturur.
  5. İpeği oluşturacak salyasını yayarak '8' şekli çizerek bir yandan diğer yana sallanır.
  6. İpek havayla temas ettiğinde katılaşır.
  7. İpekböceği yaklaşık bir mil iplik örer ve yaklaşık iki veya üç gün içinde kendisini tamamen bir koza içine alır. Her kozadaki kullanılabilir kalitedeki ipek miktarı sınırlıdır. Sonuç olarak, bir pound ham ipek üretmek için yaklaşık 2.500 ipekböceği gerekmektedir.[11]
  8. Bozulmamış kozalar kaynatılarak ipekböceği pupası öldürülür.
  9. İpek, filamanın dış ucunu bulmak için hasar görmemiş kozanın fırçalanmasıyla elde edilir.
  10. İpek lifler daha sonra bir makaraya sarılır. Bir koza yaklaşık 1,000 yard (0,914 m) ipek ipliği içerir. Bu aşamadaki ipek, ham ipek olarak bilinir. Bir iplik, 48 adede kadar ayrı ipek lifi içerir.

Mahatma Gandhi, Ahimsa'nın "canlılara zarar vermemek" felsefesine dayanan ipek üretimini eleştiriyordu. Ayrıca yabani ve yarı yabani ipek güvelerinin kozalarından yapılan ipek ve yabani ipeği elde etmek için pupa kaynatılmadan yapılan " Ahimsa ipeği "ni de önerdi.[12][13] The Human League ilk single'ları " Being Boiled "da ipekböcekçiliğini de eleştirdi. PETA organizasyonu da ipeğe karşı kampanya yürüttü.[14]

Yiyecek olarak pupa

Geleneksel ipek üretim yöntemi sonucunda bir kilogram ham ipek başına ~8 kg ıslak ipekböceği pupası ve ~2 kg kuru pupa ile elde edilir.[15] Bu yan ürün tarihsel olarak ipek üreten bölgelerdeki insanlar tarafından tüketilmiştir.[15][16]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Prehistoric textiles: the development of cloth in the Neolithic and Bronze Ages with special reference to the Aegean. reprint, illustrated. Princeton University Press. 1992. s. 31. ISBN 978-0-691-00224-8. Erişim tarihi: 6 Kasım 2010.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ "2015-10-29240509.html". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2018. Geleneksel Çince: 1977年在石家庄长安区南村镇南杨庄出土的5400-5500年前的陶质蚕蛹，是仿照家蚕蛹烧制的陶器，这是目前发现的人类饲养家蚕的最古老的文物证据。 
  3. ^ Good (June 2009). "New Evidence for Early Silk in the Indus Civilization". Archaeometry. 51 (3): 457-466. doi:10.1111/j.1475-4754.2008.00454.x. 6 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  4. ^ Chinese Silk: A Cultural History. Rutgers University Press. 2004. s. 20. ISBN 0813534461.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  5. ^ "Hill, John E. 2003. "Annotated Translation of the Chapter on the Western Regions according to the Hou Hanshu." 2nd Draft Edition. Appendix A". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  6. ^ "History of Sericulture" (PDF). Government of Andhra Pradesh (India) – Department of Sericulture. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2010. 
  7. ^ Muthesius, "Silk in the Medieval World", p. 331.
  8. ^ "Silk Production Process". Sense of Nature Research. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ “Sericulture | Silk Production.” Encyclopedia Britannica, Britannica, www.britannica.com/topic/sericulture. Accessed 8 July 2022.
  10. ^ a b "Silk and Sustainable Silk". Common Objective (İngilizce). 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022. 
  11. ^ "Silk Making: How to Make Silk". TexereSilk.com. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2014. 
  12. ^ Mahatma Gandhi: 100 years. New Delhi: Gandhi Peace Foundation. 1968. s. 349. Erişim tarihi: 19 Nisan 2013.  r |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  13. ^ Parekh, Dhimant (11 Eylül 2008). "Ahimsa Silk: Silk Saree without killing a single silkworm". The Better India. Vikara Services Pvt Ltd. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2013. 
  14. ^ "Down and Silk: Birds and Insects Exploited for Fabric". PETA. 19 Mart 2004. 29 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2007. 
  15. ^ a b Sadat (2022). "Silkworm pupae as a future food with nutritional and medicinal benefits". Current Opinion in Food Science (İngilizce). 44: 100818. doi:10.1016/j.cofs.2022.100818. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2023. 
  16. ^ "Salty Silkworm Pupae Are the One Street Food You Shouldn't Miss in South Korea". Matador Network (İngilizce). 29 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İpek böceği</span> Bir tür böcek

İpek böceği. Kelebek yumurtalarını dut yaprakları üzerine bırakır, yumurtladıktan üç dört gün sonra ölür. Baharda taze dut yaprakları üzerindeki yumurtalardan larva halinde çıkan tırtıllar sık tüylü ve siyahtır. Büyük bir iştahla devamlı dut yaprağı yerler ve dört beş defa gömlek değiştirerek bir birbuçuk ayda 7 veya 8 santime ulaşırlar. Büyüdükçe renkleri açılır ve tüyleri kaybolur. İyice büyüyüp de hücrelerine yerleşince üst dudağındaki delikten iplik halinde zamk gibi bir sıvı çıkararak kozasını yapmaya başlar. Tırtıl önce kozanın dış kısmını sonra kendi vücudunun etrafını örmeye devam eder ve görünmez olur. Eğer kendi haline bıraklırsa iki üç hafta içinde kelebek haline gelerek ördüğü kozayı parçalar ve dışarı çıkar. Bu yüzden kozayı parçalamadan kozalar sıcak suya atılır veya sıcak su buharına tutularak tırtıl öldürülür. Böylece ipek kozaları elde edilir. Bu kozalardan da tel şeklindeki ipek lifleri çıkarılıp ham ipek üretilir.

<span class="mw-page-title-main">Böcek</span> eklembacaklılar sınıfı

Böcekler eklem bacaklılar (Arthropoda) şubesinin sınıfı ve tür ve takson bakımından en kalabalık hayvan sınıfıdır. 1.000.000'dan fazla olan tür sayılarıyla Dünya'daki en fazla türe sahip canlılardır. Dünya'nın hemen hemen her yerinde bulunur ve bazen çok yoğun popülasyonlarda görülebilirler. Her yıl birkaç bin böcek türü tanımlanmaktadır. Toplam tür sayısının 2.000.000 ila 30.000.000 kadar olduğu tahmin edilmektedir. Tür, cins, familya gibi taksonomik kategoriler bakımından 6-10.000.000 sayıya ulaşırlar ve Dünya'daki hayvanların %90 kadarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">İpek</span>

İpek, ipekböceğinin ürettiği yumuşak, parlak bir liftir. İpekböceği bir tırtıldır ve bu lifi kendine koza örmek için üretir. İnsanlar bu liften iplik yapar ve kumaş dokurlar.

<span class="mw-page-title-main">Kelebek</span>

Kelebek, böceklerin, pul kanatlılar veya kelebekler (Lepidoptera) takımının kanatlı fertlerine verilen genel ad. 150.000 kadar türü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Calabria</span> İtalyada bir bölge

Kalabriya, İtalya'nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Akrilik elyaf</span> Yalıtkan sentetik elyaf

Akrilik lifler, ortalama molekül ağırlığı ~100.000, yaklaşık 1900 monomer birimi olan polimer'den (poliakrilonitril) yapılan sentetik lifleridir. ABD'de bir elyafa "akrilik" denmesi için, o polimerin en az %85 akrilonitril monomer içermesi gerekir. Tipik komonomerler, vinil asetat veya metil akrilattır. DuPont, 1941'de ilk akrilik elyafları yapmış ve bunları Orlon adıyla tescillemişti.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

Toryum; sembolü Th, atom numarası 90 olan zayıf radyoaktivite gösteren, metalik, kimyasal bir elementtir. Toryum havaya maruz kaldığında kararır ve toryum dioksit oluşturur; orta derecede yumuşak, işlenebilir ve yüksek bir erime noktasına sahiptir. Toryum, kimyasına +4 oksidasyon durumunun hakim olduğu elektropozitif bir aktinittir; oldukça reaktiftir ve ince bir şekilde bölündüğünde havada tutuşabilir.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık tarihi</span> Büyük Britanya tarihi

Birleşik Krallık tarihi, 18. yüzyılın başlarında Birlik Antlaşması ve Birlik Yasaları ile başlar. Birleşik Krallık'ın çekirdeği, 1707'de İngiltere ve İskoçya krallıklarının siyasi birliği yoluyla Büyük Britanya adlı yeni bir üniter devletin kurulmasıyla oluştu. Tarihçi Simon Schama, bu yeni Büyük Britanya devleti hakkında şunları söylemiştir:

Düşmanca bir birleşme olarak başladı, ancak dünyanın en güçlü ve sağlam birliğine dönüştü... Bu Avrupa tarihindeki en hayret verici dönüşümlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Çarşaf</span>

Çarşaf, yatak takımı olarak tek başına veya çift halinde kullanılan, uzunluğu ve genişliği şilteden daha büyük olan ve şilte veya yatağın hemen üzerine, ancak battaniyelerin ve diğer yatak takımlarının altına serilen bir üründür.

<span class="mw-page-title-main">İslam'da kadın</span> İslam toplumlarında kadının yeri

Müslüman kadınların deneyimleri farklı toplumlarda ve aynı toplum içinde büyük farklılıklar gösterir. Ortak yönleri ise, hayatlarını değişen derecelerde etkileyen, aralarındaki geniş kültürel, sosyal ve ekonomik farklılıklar arasında köprü kurmaya hizmet edebilecek ortak bir kimlik veren İslam dinine bağlılıklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans ipeği</span> Bizans İmparatorluğunda ipek dokuması

Bizans ipeği, Bizans İmparatorluğu'nda (Byzantium) dördüncü yüzyıldan 1453'teki İstanbul'un Fethi'ne kadar dokunan ipektir.

<span class="mw-page-title-main">Rus kültürü</span>

Rus kültürü milletin tarihi, coğrafi konumu ve engin genişliği, dini ve sosyal gelenekleri ve Batı etkisi ile oluşturulmuştur. Rus yazarlar ve filozoflar Avrupa düşüncesinin gelişmesinde önemli bir rol oynamışlardır. Ruslar ayrıca klasik müziği, baleyi, sporu, resmi, ve sinemayı da büyük ölçüde etkilemişlerdir. Rus ulusu ayrıca bilim ve teknolojiye ve uzay araştırmalarına öncü katkılarda bulunmuştur.

Arap Kemeri, Suriye Baas hükümetinin Haseke Valiliği'nin kuzeyindeki Kürt bölgelerini Araplaştırma projesidir. Projenin temel amacı bölgenin etnik yapısını Araplar lehine çevirmek ve diğer etnik grupların, özellikle de Kürtlerin aleyhine çevirmekti. Proje Esad Gölü'nün oluşturulması ile yerlerinden edilen Arapların Kürt bölgelerine yerleştirilmesiyle arazilerin ele geçirilmesini içeriyordu.

<span class="mw-page-title-main">Vallabhbhai Patel</span>

Vallabhbhai Jhaverbhai Patel, genellikle Sardar Patel olarak bilinen, 1947'den 1950'ye kadar Hindistan'ın ilk Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı olarak görev yapan Hintli bir avukat, etkili siyasi lider ve devlet adamıydı. Ülkenin bağımsızlık mücadelesinde lider bir rol oynayan ve birleşik, bağımsız bir ulusla bütünleşmesine önderlik eden Hindistan Ulusal Kongresi'nin avukatı ve kıdemli lideriydi. Hindistan'da ve başka yerlerde genellikle Hintçe, Urduca, Bengalce ve Farsça "şef" anlamına gelen Sardar olarak anılır. Hindistan'ın siyasi entegrasyonu ve 1947 Hint-Pakistan Savaşı sırasında İçişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de ipek endüstrisi</span>

Çin, dünyanın en büyük ve en eski ipek üreticisidir. Çin ipeğinin büyük çoğunluğu dut ipek böceklerinden gelmektedir. Yaşantılarındaki larva aşamasında böcekler, dut ağaçlarının yapraklarıyla beslenir. Çin'de dut dışı ipekböceği kozası üretimi, öncelikle Çin Tussah güvesinden gelir. Bu güve tipik olarak ağaçlarla beslenir ve larvaları, dut ipekböceklerine göre daha kaba, daha düz, daha sarı lifler döndürür.

Yunjin, Nanjing brokar veya bulut brokar, Song hanedanlığının sonundan beri Nanjing'de yapılan geleneksel bir Çin lüks ipek brokardır ve hem Song hem de Tang hanedanlarının atkı dokuma tekniklerine dayanmaktadır. Mekik dokumadır ve genellikle altın ve gümüş iplikleri renkli ipeklerle birleştirir. Ming hanedanlığı döneminde, yunjin dokumacıları, saten gibi diğer dokumalarda bir temel kumaş üzerine renkli desenler örmelerini sağlayan bir döner dokuma tekniği geliştirdiler. 2009 yılında Nanjing brokar, UNESCO'da insanlığın sözlü ve somut olmayan mirasının temsili listesine seçildi.

Azerbaycan'da ipek endüstrisi eski çağlardan beri varlığını sürdürmektedir. Bir zamanlar Şirvan bölgenin en büyük ipekçilik bölgesiydi. Şamahı, Baskal, Gence, Şaki ve Şuşa'da halk ipek üretimiyle uğraşıyordu. Bu bölgelerde ipekten süslü kadın mendilleri üretildi. İpek üretimi modern zamanlara kadar devam eden ana faaliyetlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Vahşi ipek</span>

Yabani ipekler eski zamanlardan beri birçok ülkede bilinmesine ve kullanılmasına rağmen, üretim ölçeği hiçbir zaman yetiştirilen ipekler kadar olmamıştır. bunların kullanımı birçok toplumda bağımsız olarak ortaya çıkmıştır.

Fibroin, böceklerin salgısı olan ipeğin yapısındaki çözünmeyen bir proteindir. Bunu ipekböceği (Bombyx mori) larvaları gibi birçok böcek ve Antheraea, Cricula, Samia ve Gonometa gibi diğer güve cinsleri üretir. Ham ipek, serisin ve fibroin olmak üzere iki ana proteinden oluşur. Serisin, yapışkan bir tabaka halinde bulunan bir proteindir ve brins adı verilen tekil fibroin filamentlerini kaplar. İpek fibroini, saç, deri, tırnak ve bağ dokularını oluşturan proteinlerle ilişkili bir β-keratin olarak kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.