İpek Han
 | |
 | |
| Eski ad(lar) | Sultan Hanı, İpek Hanı, Faytoncular Hanı |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Han |
| Şehir | Bursa |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 40°11′07″K 29°03′39″D / 40.18528°K 29.06083°D |
| Açılış | 15. yüzyıl |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Hacı İvaz Paşa |
| Tür | Kültürel |
| Kriter | i, ii, iv, vi |
| Belirleme | 2014 (38. oturum) |
| Parçası | Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu |
| Referans no. | 1452 |
| Ülke |  Türkiye |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
İpek Han, Bursa'da Hanlar Bölgesi'nde Yeşil Külliye'ye gelir getirmek amacıyla 15. yüzyılda Osmanlı sultanı I. Mehmed tarafından yaptırılmış iki katlı han.
İpek tüccarları ve iplikçilerin kullanımı için tasarlanmış olan yapı,[1] Bursa'nın en büyük hanlarından birisidir. Bursa Ulu Camii ile Pirinç Han arasında yer alır. Günümüzde manifaturacılar, gelinlik ve abiye giyim dikimevleri tarafından kullanılmaktadır.[2]
2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren[3] “Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu” Dünya Miras Alanı 'nın bileşenlerinden birisi olan Yeşil Külliye'nin bir parçasıdır.[4]
Tarihçe ve mimari özellikler
İpek alıp satan ve bunların büküm işlerini yapan kazazlar, bu hanın iki tarafında yer alan dükkânlarda çalıştıkları için hana "Büyük Kazazhane" denmiştir.[5] "Sultan Hanı", "Han-ı Harir", "Yeni İpek Hanı", "Eski İpek Hanı" Faytoncular Hanı, Arabacılar Hanı" gibi isimlerle de anılmıştır.[6] Bursa hanlarında konaklama yapılmamasına rağmen İpek Han, konaklama amacı ile de kullanılmıştır.[5]
Mimarının kim olduğu bilinmez ancak Yeşil Külliyenin de mimarı olan Hacı İvaz Paşa olması muhtemeldir.[7]
Yontma taş ve tuğladan inşa edilmiş yapı, avlu etrafında iki katlı revak ile bu revaklara açılan odalardan oluşur. Alt katında 38 üst katında 38 olmak üzere toplam 76 odası vardır. Günümüzde bazı mahalleri de oda haline getirilmiş ve oda sayısı 81 olmuştur.[6] Orijinal olan cephenin iç yüzünde Yeşil Cami’de de görülen çinilerden az miktarda düzensiz olarak kullanılmıştır.[7] Hanın ortasında şadırvan, dört oda ve bunların üstünde on iki köşeli mescidi vardır ancak mescid günümüze ulaşmamıştır.[1]
Pek çok yangın ve depremde zarar gören; 1557,1632, 1742, 1775 yıllarında çeşitli onarımlar gören[1] hanın doğusundaki giriş cephesi Vali Ahmed Vefik Paşa döneminde Mecidiye Caddesi'nin açılması sırasında yıkılmış; 1958'deki Bursa Kapalıçarşı yangınından sonra bu bölüm yeniden yapılmıştır.[6] Yapı 1980'de onarım görmüştür.[1]
Kaynakça
- ^ a b c d Bağbancı, Bilal. "Bursa Hanlar Bölgesi'nde Yer Alan Hanlar, Bedesten ve Çarşıların Deprem Açısından İncelenmesi" (PDF). Deprem Sempozyumu bildirisi, Kocaeli, 2005. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
- ^ Köprülü Bağbancı, Özlem. "Bursa Hanlar bölgesi değişim ve dönüşüm sürecinin incelenmesi ve bölgenin korunması üzerine bir araştırma /". Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2007. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
- ^ "'Sultan külliyeleri' UNESCO ile dünyaca tanındı". Anadolu Ajansı web sitesi, 30 Temmuz 2018. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
- ^ Yavaş, Doğan. "Yeşilcami Külliyesi". İslam Ansiklopedisi Cilt 43, Yıl 2013. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- ^ a b Gürhan, Pınar. "Bursa Hanlar Bölgesinde Yer Alan Hanlar Üzerine Bir İnceleme". I. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi (6-8 Mayıs 2013, Bursa) - Bildiriler Kitabı V, İstanbul 2013. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
- ^ a b c "İpek Han". Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
- ^ a b Karakaya, Enis. "İpek Hanı" (PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 22, Yıl 2000. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018.
