İçeriğe atla

İpek Han

Koordinatlar: 40°11′07″K 29°03′39″D / 40.18528°K 29.06083°D / 40.18528; 29.06083
İpek Han
Harita
Eski ad(lar)Sultan Hanı, İpek Hanı, Faytoncular Hanı
Genel bilgiler
TürHan
ŞehirBursa
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar40°11′07″K 29°03′39″D / 40.18528°K 29.06083°D / 40.18528; 29.06083
Açılış15. yüzyıl
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Hacı İvaz Paşa
TürKültürel
Kriteri, ii, iv, vi
Belirleme2014 (38. oturum)
ParçasıBursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu
Referans no.1452
Ülke Türkiye
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika

İpek Han, Bursa'da Hanlar Bölgesi'nde Yeşil Külliye'ye gelir getirmek amacıyla 15. yüzyılda Osmanlı sultanı I. Mehmed tarafından yaptırılmış iki katlı han.

İpek tüccarları ve iplikçilerin kullanımı için tasarlanmış olan yapı,[1] Bursa'nın en büyük hanlarından birisidir. Bursa Ulu Camii ile Pirinç Han arasında yer alır. Günümüzde manifaturacılar, gelinlik ve abiye giyim dikimevleri tarafından kullanılmaktadır.[2]

2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne giren[3]Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun DoğuşuDünya Miras Alanı 'nın bileşenlerinden birisi olan Yeşil Külliye'nin bir parçasıdır.[4]

Tarihçe ve mimari özellikler

İpek alıp satan ve bunların büküm işlerini yapan kazazlar, bu hanın iki tarafında yer alan dükkânlarda çalıştıkları için hana "Büyük Kazazhane" denmiştir.[5] "Sultan Hanı", "Han-ı Harir", "Yeni İpek Hanı", "Eski İpek Hanı" Faytoncular Hanı, Arabacılar Hanı" gibi isimlerle de anılmıştır.[6] Bursa hanlarında konaklama yapılmamasına rağmen İpek Han, konaklama amacı ile de kullanılmıştır.[5]

Mimarının kim olduğu bilinmez ancak Yeşil Külliyenin de mimarı olan Hacı İvaz Paşa olması muhtemeldir.[7]

Yontma taş ve tuğladan inşa edilmiş yapı, avlu etrafında iki katlı revak ile bu revaklara açılan odalardan oluşur. Alt katında 38 üst katında 38 olmak üzere toplam 76 odası vardır. Günümüzde bazı mahalleri de oda haline getirilmiş ve oda sayısı 81 olmuştur.[6] Orijinal olan cephenin iç yüzünde Yeşil Cami’de de görülen çinilerden az miktarda düzensiz olarak kullanılmıştır.[7] Hanın ortasında şadırvan, dört oda ve bunların üstünde on iki köşeli mescidi vardır ancak mescid günümüze ulaşmamıştır.[1]

Pek çok yangın ve depremde zarar gören; 1557,1632, 1742, 1775 yıllarında çeşitli onarımlar gören[1] hanın doğusundaki giriş cephesi Vali Ahmed Vefik Paşa döneminde Mecidiye Caddesi'nin açılması sırasında yıkılmış; 1958'deki Bursa Kapalıçarşı yangınından sonra bu bölüm yeniden yapılmıştır.[6] Yapı 1980'de onarım görmüştür.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Bağbancı, Bilal. "Bursa Hanlar Bölgesi'nde Yer Alan Hanlar, Bedesten ve Çarşıların Deprem Açısından İncelenmesi" (PDF). Deprem Sempozyumu bildirisi, Kocaeli, 2005. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018. 
  2. ^ Köprülü Bağbancı, Özlem. "Bursa Hanlar bölgesi değişim ve dönüşüm sürecinin incelenmesi ve bölgenin korunması üzerine bir araştırma /". Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, 2007. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  3. ^ "'Sultan külliyeleri' UNESCO ile dünyaca tanındı". Anadolu Ajansı web sitesi, 30 Temmuz 2018. 13 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. 
  4. ^ Yavaş, Doğan. "Yeşilcami Külliyesi". İslam Ansiklopedisi Cilt 43, Yıl 2013. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  5. ^ a b Gürhan, Pınar. "Bursa Hanlar Bölgesinde Yer Alan Hanlar Üzerine Bir İnceleme". I. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi (6-8 Mayıs 2013, Bursa) - Bildiriler Kitabı V, İstanbul 2013. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018. 
  6. ^ a b c "İpek Han". Bursa Alan Başkanlığı web sitesi. 23 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018. 
  7. ^ a b Karakaya, Enis. "İpek Hanı" (PDF). Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 22, Yıl 2000. 21 Ocak 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Bayezid Külliyesi</span>

II. Bayezid Külliyesi, Edirne'de tarihi külliye. İkinci başkent konumundaki Edirne'yi darüşşifaya kavuşturmak amacıyla Sultan II. Bayezid tarafından 1484-1488 yıllarında Mimar Hayreddin'e yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pirinç Han (Bursa)</span>

Pirinç Han, Sultan II. Bayezid tarafından Bursa'da yaptırılmış bir han.

<span class="mw-page-title-main">Geyve Hanı</span>

Gevye Hanı Bursa, Kapalıçarşı'da bulunan, 15. yüzyılda Tokat ahileri’nden Ahi Bayezıt’ın oğlu Hacı İvaz Paşa tarafından Yeşil Camii'ye gelir temini için yaptırılıp, Çelebi Mehmet’e armağan edilmiş bir handır. Han, daha önce Hacı İvaz Paşa Hanı, Payigâh, Lonca ve Ütücüler Hanı olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Koza Han</span> Bursada 15. yüzyıl han yapısı

Koza Han 15. yüzyıl sonlarında II. Bayezid tarafından mimar Abdül ula bin Pulat Şah'a İstanbul'daki eserlerine vakıf olarak Bursa'da yaptırılmış handır.

<span class="mw-page-title-main">Kürkçü Hanı</span>

Kürkçü Hanı, İstanbul'un Mahmutpaşa semtinde yer alan han. Fatih bölgesinin Eminönü semtinde bulunan 15. Yüzyıl han yapılarından bir tanesidir. Dayahatun Mahallesi’ndeki Mahmut Paşa Yokuşu’nda bulunan Çakmakçılar ve Çarkçılar sokaklarının arasındaki bölgede 129 numarada yer almaktadır. İki adet girişi bulunur. Çarkçılar sokağı tarafındaki lokasyonu dolayısıyla Büyük Yeni Han ile komşudur. Ticaret hanıdır. Vezir Mahmut Paşa tarafından mimar Atik Sinan'a yaptırılmıştır

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir han

Büyük Han, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir handır. Tarihsel olarak Kıbrıs'ın en büyük hanı olup kendisi gibi Asmaaltı Meydanı'nda yer alan Kumarcılar Hanı'yla birlikte Lefkoşa'da Osmanlı döneminden günümüze ulaşan iki handan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye Külliyesi</span>

Muradiye Külliyesi, Sultan II. Murad'ın Bursa'da 1425-1426 yıllarında yaptırdığı külliye. Bulunduğu semte de ismini verir.

Suluhan, Ankara'nın Altındağ ilçesinde Ulus'ta bulunan tarihi bir handır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldırım Külliyesi</span>

Yıldırım Külliyesi, Bursa'da 14. yüzyıl sonunda Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid ve Sultan Süleyman Han tarafından yaptırılmış yapı topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Külliye</span>

Yeşil Külliye, Bursa'da 1420'de Osmanlı padişahı I. Mehmed tarafından yaptırılan ve bulunduğu semte adını veren yapı topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Kurşunlu Han (Ankara)</span>

Kurşunlu Han; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Ankara Kalesi'nin yakınlarında bulunan tarihi bir handır. Kitabesi olmasa da 1471 yılında, Fatih Sultan Mehmet'in başvezirlerinden biri olan Rum Mehmed Paşa tarafından yaptırıldığı düşünülmektedir. Güneyinde bulunan Mahmut Paşa Bedesteni ile aynı mimari özellikleri gösterdiği için hemen hemen aynı tarihlerde inşa edildikleri konusunda görüşler vardır. 1946 yılındaki onarımda ele geçirilen, II. Murat dönemine ait sikkeler ise; hanın 15. yüzyılın ilk yarısında var olduğunu kanıtlar niteliktedir.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye Camii (Bursa)</span>

Bursa Muradiye Camii, 15. yüzyılın ilk yarısında Bursa'da Osmanlı padişahı II. Murad tarafından yaptırılmış cami.

Deliller Hanı ya da Hüsrev Paşa Hanı, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir handır. Deliller Hanı, 1603 tarihli bir vakfiyede Mardin Kapusu Menzil Hanı şeklinde adlandırılmaktadır. Günümüzde otel olarak işletildiği için Kervansaray Otel olarak bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hüdavendigar Cami</span> Bursada Osmanlı döneminden kalan bir cami

Hüdavendigar Cami veya I. Murad Cami, Bursa'da 14. yüzyıl yapısı tarihi bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Hüdavendigar Külliyesi</span> I. Murat tarafından Bursada yaptırılan tarihî külliye

Hüdavendigar Külliyesi, üçüncü Osmanlı padişahı I. Murad tarafından Bursa'da yaptırılan yapı topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Hanlar Bölgesi</span>

Hanlar Bölgesi, Bursa'nın merkezinde, 14. yüzyılda oluşmaya başlayan, 16. yüzyılın ortalarına kadar padişahların ve devletin ileri gelenlerinin yaptırdığı anıtsal yapılar ile gelişen ticaret merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Gazi Külliyesi</span>

Orhan Gazi Külliyesi, Bursa'da 14. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı sultanı Orhan Gazi tarafından yaptırılan yapılar topluluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu</span> Türkiyede bir Dünya Mirası

Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu, Türkiye'nin Bursa şehrinde yer alan bir Dünya Mirasıdır. 2000'de geçici listeye alınan miras alanı 2014'te kalıcı listeye dahil edildi.

Fidan Han, Bursa'da, 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet döneminin sadrazamlarından Mahmut Paşa'nın yaptırdığı han.