İçeriğe atla

İpek

İpek böcekleri

İpek, ipekböceğinin ürettiği yumuşak, parlak bir liftir. İpekböceği bir tırtıldır ve bu lifi kendine koza örmek için üretir. İnsanlar bu liften iplik yapar ve kumaş dokurlar.

İpek çok sağlamdır. Boyanınca da çok gösterişli olur. Bazen ipeğe başka lifler karıştırılarak döşemelik ve perdelik kumaşlar yapılır. İpek dokumacılığı bundan 4.600 yıl önce Çin'de başladı. 16. yüzyıl ile 20. yüzyıl arasında İtalya ve Fransa'da büyük gelişme gösterdi. İpek en çok dut ipekböceğinden elde edilir. Bu böceğin dişisi 200-500 yumurta bıraktıktan sonra ölür. Yumurtalardan çıkan minik tırtıllar dut yaprağıyla beslenir. Hızla büyüyerek 20-30 günde 7-8 santimetreyi bulur. Büyümesi tamamlanınca yemeyi bırakır ve incecik ipek liften çevresine bir koza örer. İnsanlar ipek elde etmek için üretme çiftliklerinde ipek böcekçiliği yaparlar. Yırtılarak zarar görmesine mani olmak için ipekböceğinin içinden çıkabileceği kadar gelişmesini beklemeden kozalar kaynatılır. Ardından ipek elle ya da makinelerle çözülerek çile haline getirilir. Bir kozadan 450 ile 900 metre arasında kesiksiz iplik çıkabilir. Bu iplikler tezgâhlarda dokunarak kumaş yapılır.

İpek güzel görünüşlü, yumuşak, parlak ve dayanıklı olup, kolaylıkla ve iyi boya tuttuğu için daha da güzelleştirilebilen hayvansal kaynaklı bir liftir. İpek liflerin kraliçesi olarak bilinir. 4000 yılı aşkın bir süreden beri, insanların ekonomik hayatında önemli bir rol oynamakta olan ipek, yıllar boyu Çin, Hindistan, Taşkent, Bağdat, Şam ve İstanbul’dan geçen ipek yolunu takiben Avrupa’ya taşınmıştır. Bu zaman zarfında ipek altından daha değerli bir ürün olarak alıcı bulmuştur. Türkiye coğrafi yeri ve iklimi bakımından ipekböceği ve dut ağacı yetiştirilmesine uygun ülkelerden biridir. Trakya, Marmara, Ege, Akdeniz, bölgelerinde bulunan bazı iller ile özellikle Amasya, Diyarbakır, Hatay yöreleri ipekböcekçiliğinin yayılmış olduğu alanlardır.

Aynı zamanda İpek bir tür patlayıcı olan Pikrik Asit yapımında da kullanılır.

Hayvan Refahı

Kaynatılmakta olan ipek böceği kozaları. (Tayland)

Kozalardan ipeğin elde edilme işlemi larvaları kaynatarak öldürmeyi gerektirdiğinden, ipekçilik, hayvan refahı ve hakları aktivistleri tarafından eleştirilmiştir.[1] Bir kilogram ipek üretimi için yaklaşık altı bin kurtçuk öldürülmek zorundadır.[2]

Ayrıca Bakınız

Kaynakça

  1. ^ Stancati, Margherita (4 January 2011). "Taking the Violence Out of Silk". Wall Street Journal. 8 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ University of Illinois at Urbana-Champaign (2006) “Silkworm (Bombyx mori)”, Insects and People, 6 Jan. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İpek böceği</span> Bir tür böcek

İpek böceği. Kelebek yumurtalarını dut yaprakları üzerine bırakır, yumurtladıktan üç dört gün sonra ölür. Baharda taze dut yaprakları üzerindeki yumurtalardan larva halinde çıkan tırtıllar sık tüylü ve siyahtır. Büyük bir iştahla devamlı dut yaprağı yerler ve dört beş defa gömlek değiştirerek bir birbuçuk ayda 7 veya 8 santime ulaşırlar. Büyüdükçe renkleri açılır ve tüyleri kaybolur. İyice büyüyüp de hücrelerine yerleşince üst dudağındaki delikten iplik halinde zamk gibi bir sıvı çıkararak kozasını yapmaya başlar. Tırtıl önce kozanın dış kısmını sonra kendi vücudunun etrafını örmeye devam eder ve görünmez olur. Eğer kendi haline bıraklırsa iki üç hafta içinde kelebek haline gelerek ördüğü kozayı parçalar ve dışarı çıkar. Bu yüzden kozayı parçalamadan kozalar sıcak suya atılır veya sıcak su buharına tutularak tırtıl öldürülür. Böylece ipek kozaları elde edilir. Bu kozalardan da tel şeklindeki ipek lifleri çıkarılıp ham ipek üretilir.

Dokuma, atkı ve çözgü ipliklerinin dikey açı yapacak şekilde, birbirinin altından, üstünden geçirilmesiyle ortaya çıkan düz yüzeyli üründür.

Bursa İpekböceği Enstitüsü Bursa'nın Yıldırım ilçesinde 1888 yılında açılmış ve bugün artık hizmet vermese de kentin kültüründe önemli bir yer tutmuş bir eğitim kurumudur.

Hayvansal üretim ya da yaygın adı ile hayvancılık; ürünleri ve güçleri ile insanlara yararlı evcil hayvanların bakımı, beslenmesi, üretimi ve yetiştirilmesini kapsayan çiftlik ve tarım koludur.

<span class="mw-page-title-main">Örümcek</span>

Örümcek, eklembacaklılar (Arthropoda) şubesinin örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından Araneae takımının üyelerine verilen genel ad. Hemen hemen dünyanın her tarafında yaşar. 2012 rakamlarına göre 112 familyada ve 3879 cinste toplanan 43.244 türü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çam keseböceği</span>

Çam kese böceği, Thaumetopoeidae familyasından pul kanatlı zararlı böcek türü.

<span class="mw-page-title-main">İpek böcekçiliği</span>

İpekböcekçiliği veya ipekçilik, ipek üretmek için ipekböceklerinin yetiştirilmesidir. Birkaç ticari ipekböceği türü olmasına rağmen, evcil ipekböceğinin tırtılı en yaygın kullanılan ve üzerinde en yoğun şekilde çalışılan ipekböceğidir. İpek üretiminin Çin'de Neolitik dönem'e kadar gittiğine inanılmaktadır. Brezilya, Çin, Fransa, Hindistan, İtalya, Japonya, Kore ve Rusya gibi ülkelerde ipekböcekçiliği önemli bir küçük ev endüstrisi haline gelmiştir. Bugün Çin ve Hindistan, dünyanın yıllık üretiminin %60'ından fazlasına sahip iki ana üreticilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Kumaş</span>

Kumaş, ipliklerin, çeşitli yöntemlerle bir araya getirilerek oluşturduğu kaplayıcı yüzeylerdir. Pamuk, yün, ipek, keten vb maddelerden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yün</span>

Yün bazı memelilerden elde edilen hayvansal kıl kökenli doğal bir elyaf türü. Sıcak tuttuğu için battaniye ve kışlık giysilerin üretiminde kullanılır. Yün elyafı koyundan genellikle canlı hayvanlardan kırkılmak suretiyle olmak üzere değişik yöntemlerle elde edilir. Bu tür yüne kırkım yünü denir. Bu yünün ticari değeri diğer yöntemlerle elde edilenlerinkinden yüksektir. Kasaplık hayvanların kesildikten sonra derilerinin işlenmesi ile elde edilen yüne ise tabak yünü veya kasapbaşı yünü denir. Herhangi bir nedenle ölmüş hayvanın postundan elde edilen yün ise post yapağısı adını alır. Tabak yünü veya post yapağısı (yapak) deriden yolunarak alınmışsa kıl köklerini de içerdiğinden kırkım yününe göre daha düşük kalitelidir.

<span class="mw-page-title-main">Patiska</span>

Patiska sık ve düzgün dokunmuş pamuklu bezdir. Uygulanan apre türüne göre yumuşak ya da diri tutumlu olabilir. Orijinali keten olan bu kumaş şimdi pamuk ya da karışımları veya yün ve karışımlarından yapılır. Pamuktan yapıldığı zaman genel olarak çözgüde 10-14 ve atkıda 8-14 kaplama faktörü ve metrekaresinde 60-100 gram ağırlığı vardır. Eğer yünden yapılmışsa şalisten (challis) daha hafiftir ve kadın elbiseleri olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Dantel</span>

Dantel, her türlü iplikle örülen veya bir kumaşın kenarına işlenen, türlü biçimde ince ve ağ görünümünde örgü çeşididir.

<span class="mw-page-title-main">Çin nakşı</span>

Çin nakışı, modern Çin'i bir araya getiren kültürlerin yaratmış olduğu nakışa referans olur. O günümüzde var olan en eski iğneişinin bir parçasıdır. Çin'in dört büyük bölgesel Çin nakışları, Suzhou nakışı, Hunan nakışı, Guangdong nakışı ve Sichuan nakışı dır. Bunların hepsi Çin "Manevi Kültür Mirası"na aday gösterilir.

İplik katlama. Tekstil zanaatlarında katlama kuvvetli ve dengeli bir iplik yaratma işlemidir. Bu işlem iki veya daha fazla iplik alınarak birlikte bükülmesi suretiyle yapılır. İplikler birlikte ters yöne doğru bükülürler. Bu şekilde yaratılmış iplikler artık kendi kendilerine bükülmeye meyilli değildirler.

<span class="mw-page-title-main">Myrmeleontidae</span>

Myrmeleontidae, Myrmeleontoidea üstfamilyasına bağlı bir hayvan familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çarşaf</span>

Çarşaf, yatak takımı olarak tek başına veya çift halinde kullanılan, uzunluğu ve genişliği şilteden daha büyük olan ve şilte veya yatağın hemen üzerine, ancak battaniyelerin ve diğer yatak takımlarının altına serilen bir üründür.

<span class="mw-page-title-main">Bizans ipeği</span> Bizans İmparatorluğunda ipek dokuması

Bizans ipeği, Bizans İmparatorluğu'nda (Byzantium) dördüncü yüzyıldan 1453'teki İstanbul'un Fethi'ne kadar dokunan ipektir.

<span class="mw-page-title-main">Dut Parkı (Guangdong)</span>

Dut Parkı, Çin‘in Guangdong Eyaleti, Guangzhou şehrinin Huadu bölgesindeki park. 2007 yılında bir milyon yuan kayıtlı sermaye ile kurulmuş turistik bir yerdir. Bu, tarımsal işleme, bağcılık ve dut kültürüne odaklanan Guangdong Tarım Bilimleri Akademisi Enstitüsü tarafından kurulan ve yönetilen, özel olarak yatırım yapılan bir kuruluştur. Ve Çin'deki ilk yeni ekoturizm gösteri üssüdür.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de ipek endüstrisi</span>

Çin, dünyanın en büyük ve en eski ipek üreticisidir. Çin ipeğinin büyük çoğunluğu dut ipek böceklerinden gelmektedir. Yaşantılarındaki larva aşamasında böcekler, dut ağaçlarının yapraklarıyla beslenir. Çin'de dut dışı ipekböceği kozası üretimi, öncelikle Çin Tussah güvesinden gelir. Bu güve tipik olarak ağaçlarla beslenir ve larvaları, dut ipekböceklerine göre daha kaba, daha düz, daha sarı lifler döndürür.

Azerbaycan'da ipek endüstrisi eski çağlardan beri varlığını sürdürmektedir. Bir zamanlar Şirvan bölgenin en büyük ipekçilik bölgesiydi. Şamahı, Baskal, Gence, Şaki ve Şuşa'da halk ipek üretimiyle uğraşıyordu. Bu bölgelerde ipekten süslü kadın mendilleri üretildi. İpek üretimi modern zamanlara kadar devam eden ana faaliyetlerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Vahşi ipek</span>

Yabani ipekler eski zamanlardan beri birçok ülkede bilinmesine ve kullanılmasına rağmen, üretim ölçeği hiçbir zaman yetiştirilen ipekler kadar olmamıştır. bunların kullanımı birçok toplumda bağımsız olarak ortaya çıkmıştır.