İçeriğe atla

İoannis Dukas (Sezar)

Bizans İmparatorluğu'nun gaspçısı
İoannis Dukas (Sezar)
Görev süresi
1074-1074
Yerine geldiğiVII. Mihail
Yerine gelenIII. Nikiforos
Kişisel bilgiler
Doğum ?
Ölüm y. 1088
Evlilik(ler) İrini Pegonitissa
Çocuk(lar) Andronikos Doukas
Konstantin Dukas

İoannis Dukas ya da Yannis Dükas (Yunanca: Ιωάννης Δούκας, Iōannēs Doukas ya da Ducas; ö. yaklaşık 1088), Paflagonyalı asil olan ve Moesia Superior Thema'sı valisi olan Andronikos Dukas'ın oğlu, Bizans İmparatoru X. Konstantinos'un kardeşidir. İoannis Dukas, İmparator I. Aleksios'un karısı İrini Dukena'nın baba tarafından büyük babasıdır.

Sezar olarak kariyeri

X. Konstantinos tarafından kendisine Caesar unvanı verilmiştir[1] ve kardeşinin ölümünden I. Aleksios'a kadar sarayın en etkili üyelerinden biri olmuştur. Serveti Trakya ve Bitinya'da bulunan emlaklarından gelmekteydi. Tarihçi Mihail Psellos'un yakın arkadaşıydı. Genellikle kaynaklar tarafından saray üyesi olarak bildirilse de, kariyerine general olarak başlamıştır.

Kardeşine danışman ve destekçi olarak hizmet ettikten sonra, İoannis 1067 yılında kardeşinin ölümünden sonra yeğeni VII. Mihail Dukas'ın haklarının doğal koruyucusu olarak öne çıktı.[2] Sezar olarak pozisyonu ve ailesinin Senatodaki etkisi, Eudokia Makrembolitissa ile IV. Romanos Diogenes ile evliliğine karşı saray yetkililerinin muhalefetinin arkasında yer almasına neden oldu.[3] Ertesi üç yıl boyunca imparatorun en keskin düşmanı oldu, Romonos'un hükümdarlığı süresince bütün entrikalarını yaparken Bitinya'da bulunan emlaklarında emeklilik yaşamı sürdürür göründü.[1]

1071 yılında Malazgirt Meydan Muharebesi ile son bulan felakete dönüşmüş seferde oğlu Andronikos Dukas'ın katılıp imparatoru yalnız bıraktığını öğrendi.[4] Romonos'un esir düşmesi, İoannis'e, Eudokia Makrembolitissa'nın talebi ile, saraya geri dönme şansı yakaladı.[5] Mihail Psellos güçlerini birleştirdi, imparatoriçenin oğlu ile gücü paylaşmasını sağladı ve en sonunda ekim 1071'de imparatoriçeyi rahibe olup ve saray işlerinden emekli olmaya zorladı.[5] VII. Mihail adına fiilen hükûmetin başı oldu. Romonos'un esaretten kurtulup, yaşadığının ortaya çıkması ile oğulları Andronikos ve Konstantinos'u onu yakalamaları için yolladı,[6] böylece yeğeni VII. Mihail tek imparator kalmasından emin olmak istiyordu.[7] İoannis Doukas, başlangıçta Romonos'un hükümdarlıktan istifa edip manastıra kapanması konusunda hemfikirdi. Fakat Romonos'a olan nefreti o kadar büyüktü ki anlaşmayı bozup kör edilmesi emri verip, kaptığı iltihaptan ölüm yatağında yatarken ona tebrik içeren alaycı bir mesaj gönderdi.[8][9] Romonos'un ortadan kalkması ile İoannis ve Mihail Psellos, sarayda tek hakim kaldılar.[10]

Sezar, kendisinin göreve getirdiği hadım Nikeforitzes tarafından geri plana atılır.[11] 1073 yılında hadım, VII. Mihail'in güvenini kazanır ve imparator amcasına karşı döner. Sezar, Boğaziçi kıyıları yakınlarında bulunan ormanlarda avlanmaktan hoşlandığı büyük emlaklarında emekliliğe zorlanır.[1]

1074 İsyanı

Bu sırada Selçuklu Hanedanının ilerleyişi, Bizans yönetiminin İsaakios Komnenos idaresi altındaki paralı askerler ile birleşerek eyleme geçmesine neden oldu. Roussel de Bailleul idaresi altındaki Norman paralı askerleri Bizans'a isyan ettiler, imparatorluk ordusunun yendip Küçük Asya'da bağımsız bir krallık kurmaya teşebbüs ettiler.[12][13]

Küçük Asya'daki durum çok sıkıcıydı. 1074 yılında, VII. Mihail amcasını Normanları yenmek için ordunun başına geçmeye zorladı.[14] İoannis karargâhını Dorylaeum (Günümüzde Eskişehir yakını) mevkiinde kurdu. İki ordu Konstantinopolis ile Küçük Asya'nın iç vilayetlerini bağlayan ana hattın geçtiği Zompi Irmağı üzerindeki köprü civarında karşı karşıya geldiler. Frank paralı askerlerin ve geleceğin hükümdarı General Nikiforos Botaneiates'ın yönetimindeki asyalı destek birliklerinin ihaneti ile İoannis yenildi ve oğlu Andronikos ile esir düştü.[14] Zafer kazanan paralı askerler, Boğaziçi sahillerine kadar ilerlediler. İoannis'in genç oğlu Konstantinos komutasındaki ordu, Konstantinos'un ani ölümü ile dağıldı. Roussel de Bailleul, Konstantinopolis'te imparatoru atınca ne yapacağı konusunda kararsızdı, sonunda, kendi imparatorunun baş komutanı olmaya karar verdi. Esir İoannis Dukas'ı imparator ilan edip yeğenini tahtan alaşağı etmek için ikna etmesi zor olmadı, Konstantinopolis'e doğru ilerlemeye devam ettiler.[14]

VII. Mikhail ve Nikeforitzes kendi güvenlikleri için çok endişeliydiler. Anadolu Selçuklu Devleti kurucusu Kutalmışoğlu Süleyman Şah ile karşılığında sahip oldukları vilayetlere hükmetme şartı ile ittifak anlaşması imzaladılar.[14][13] Türkler, Mihail'in yanında yer alması için bir ordu sağlamayı kabul ettiler ve ordu hızla İoannis Dukas ve Roussel de Bailleul'in kamp kurdukları Sofon Dağına hareket etti. Paralı askerler pusuya düşmesine rağmen Roussel de Bailleul kaçmayı başardı,[13] İoannis Dukas esir alındı ve isyan sona erdirildi.

Bir zaman sonra, yeğeni tarafından ödenen fidye ile İoannis Dukas serbest bırakıldı. Mihail, imparartorluk ile ilgili hırslarından vaz geçip keşiş olması şartıyla gözlerini kör ettirmedi.[1]

Politikaya Dönmesi

Keşiş olan Sezar, siyasi olaylar üzerinde etkisini sürdürdü. VII. Mihail'in hükümdarlığının sonlarında, General Nikeforos Botaneiates'ın 1078 yılında Konstantinopolis'i tehdit ettiği dönemde imparatorluk otoritesinin kaybolması ile yeğenine tahtan çekilmesini [1] ve keşiş olmasını önerdi. 1081'de Konstantinopolis'e yürüyüp General Aleksios Komnenos'a katılıp, onu Nikiforos Botaneiates'a isyan edip tahta geçmesi için ikna etti. Ayrıca General Aleksios Komnenos ile torunu İrini Dukena'nın evliliğini Aleksios'un annesi Anna Dalassini'nin muhalefetine rağmen ayarladı. Şartlardaki değişimle, manastır hayatını bıraktı ve Aleksios onun eski Sezar görevine dönmesine izin verdi. Yaklaşık 1088 yılındaki ölümüne kadar, imparatora danışmanlık yaptı.[1]

Aile

İoannis ve kardeşi X. Konstantinos, eski Dukas ailesinin erkek kanadından gelmezler. VII. Konstantinos hükümdarlığının azınlığı süresince yaşanan isyandan sonra ailenin erkekleri rol olmuştur. Anne tarafından geldiği için ailesine aslen "Doukitzes" denilir, kelime bir aşağılama içerir.[15]

İrini Pegonitissa ile olan evliliğinden iki oğlu olmuştur. Her ikisi de İoannis'ten önce ölmüştür.

  1. Andronikos Dukas, İmparator I. Aleksios'un karısı İrini Dukena'nın babası.
  2. Konstantinos Dukas, 1074 yılında ölmüştür.

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e f Canduci 2010, s. 275.
  2. ^ Norwich 1993, s. 343.
  3. ^ Norwich 1993, s. 345.
  4. ^ Norwich 1993, s. 352.
  5. ^ a b Norwich 1993, s. 355.
  6. ^ Norwich 1993, s. 356.
  7. ^ Finlay 1854, s. 43.
  8. ^ Finlay 1854, s. 44.
  9. ^ Norwich 1993, s. 357.
  10. ^ Norwich 1993, s. 358.
  11. ^ Norwich 1993, s. 359.
  12. ^ Finlay 1854, s. 52.
  13. ^ a b c Norwich 1993, s. 360.
  14. ^ a b c d Finlay 1854, s. 53.
  15. ^ Finlay 1854, s. 16.
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

  • Polemis, Demetrios I. (1968), The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography, Londra: Athlone Press 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Romen Diyojen</span> 1068–1071 yılları arasındaki Bizans imparatoru

IV. Romanos ya da yaygın Türkçe adıyla Romen Diyojen, 1068 ile 1071 arasında hüküm süren Bizans imparatoru. Anadolu'yu Türklere karşı savunmak için tahta çıkıp büyük bir ordu topladı ama Malazgirt Meydan Muharebesi'nde Alparslan'a karşı başarısız olunca tahttan indirildi ve Bizans tarafından gözlerine mil çekildi. Gözlerine mil çekme işlemi çok kötü yapıldığı için öldü.

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksios</span> Bizans imparatoru

Aleksios Komnenos 1081-1118 döneminde Bizans imparatorudur. Komninos Hanedanının kurucusu I. İsaakios'un yeğenidir. Kendinden sonra (1081-1185) döneminde imparator olacak Komninos Hanedanı mensuplarından 5 Komninos imparatordan ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Dukas Hanedanı</span>

Dukas veya Dükas Hanedanı Bizans İmparatorluğu'nu 1059-1081 yılları arası yönetmiş ve tarihin çeşitli dönemlerinde var olmuş bir hanedan.

<span class="mw-page-title-main">III. Nikiforos</span>

III. Nikiforos Botaneiates, 1078 ile 1081 arasında Bizans imparatoru. Tanınmış bir general olarak tahtı bir darbe ile eline geçirmiş ve üç yıllık bir saltanattan sonra, bir başka darbe ile imparatorluktan indirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zoi (imparatoriçe)</span>

Zoi Porfirogenita 11 Kasım 1028'den 1050 yılındaki ölümüne kadar Bizans imparatoriçesi unvanını taşımıştır. 21 Nisan 1042'den 12 Haziran 1042'ye kadar kız kardeşi Theodora ile ortak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">VII. Mihail</span>

VII. Mihail Dukas, Bizans imparatoru 1071-1078. VII. Mihail, X. Konstantinos Doukas ile Eudokia Makrembolitissa'nın büyük oğullarıdır. Malazgirt'deki yenilginin ardından Bizans İmparatorluğu'nun başına geçti. Tahta geçtiğinde artık Bizans en güçlü Hristiyan devleti olma vasfını yitirmiş ve bir çöküş dönemine girmişti. Hükümdarlığı sırasında enflasyon dolayısıyla Bizans parası değer kaybettiği için Parapinakēs, "dörtte-bir eksik" namı ile anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">X. Konstantinos</span> 1059dan 1067ye kadar Bizans İmparatoru

X. Konstantinos Dukas, 1059-1067 yılları arasında tahtta kalan Bizans imparatoru.

Roussel de Bailleul, Norman savaşçı, komutan ve maceracı.

<span class="mw-page-title-main">Paleologos Hanedanı</span> Aristokrat aile

Paleologos veya Palologoz Hanedanı, 1259-1453 arasında hüküm sürmüş Bizans hanedanı.

<span class="mw-page-title-main">İrini Dukena</span>

İrini Dukaina ya da Ducaena Bizans İmparatoru I. Aleksios'un karısı ve İmparator II. İoannis ve Anna Komnini'nin annesidir.

Andronikos Dukas veya Dükas, Bizanslı protovestiarios ve protoproedros.

<span class="mw-page-title-main">Eudokia Makrembolitissa</span>

Eudokia Makrembolitissa Bizans İmparatoru X. Konstantinos'un ikinci karısı. 1067 yılında onun ölümünden sonra Romen Diyojen'in karısı olmuştur. Ayrıca Konstantinopolis Patriği I. Mihail Kirularios'un yeğenidir.

<span class="mw-page-title-main">Angelos Hanedanı</span>

Angelos Hanedanı, Bizans İmparatorluğu'na 1185-1204 yılları arasında hükmeden soylu aile. Ailenin ismi, Türkçe karşılığı "melek" olan Grekçe sözcükten türemiş olabileceği gibi, Amida'ya (Diyarbakır) bağlı bir yöre adı olan Angel ya da Agel'den de geliyor olabilir.

İoannis Dukas şu anlamlara gelebilir;

Nikeforitzes, Bizanslı etkili bir hadım bürokrattır.

<span class="mw-page-title-main">İoannis Komnenos (Domestikos tōn scholōn)</span>

İoannis Komnenos Bizans aristokrat ve askerî lider. İmparator I. İsaakios'un kardeşidir. İsaakios'un 1057 ile 1059 yılları arasında kısa hükümdarlığında Domestikos tōn scholōn olarak hizmet etmiştir. I. İsaakios tahtan çekilip, X. Konstantinos imparator olunca, İoannis öldüğü 1067 yılına kadar inzivaya çekilmiştir. Oğlu I. Aleksios 1081 yılında imparator olmuş ve 1081 ile 1185 yılları arasında Bizans İmparatorluğu'nu ve 1204 ile 1461 yılları arasında Trabzon İmparatorluğu'nu yönetmiş Komnenos Hanedanı'nı başlatmıştır.

Konstantinos Angelos, Bizanslı amiral ve Filadelfiya'nın panhypersebastos'u, Sicilya'da imparatorluk filosu komutanıdır. 1122 yılında imparator I. Aleksios ile İrini Dukena'nin en küçük kızı Teodora Komnini (d.1097) ile evlenmiştir. Yakın çağdaşı Nikitas Honiatis'a göre Konstantinos cesur, yetenekli ve yakışıklı fakat yüksek bir sosyal sınıfa mensup değildi. Filadelfiya'dan Manolis Angelos isimli birinin oğluydu ve üç erkek kardeşi vardı: Nikolaos Angelos, Mihail Angelos ve İtalya'da askeri lider İoannes Angelos.

Nikiforos Paleologos 11. yüzyıl Bizanslı general.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinos (VII. Mihail'in oğlu)</span> Bizans İmparatoru

Konstantinos Dukas ya da Ducas, yak. 1074 ile 1078 ve 1081 ile 1087 yılları arasında Bizans ortak imparatoru. Bizans imparatoru VII. Mihail ile Gürcü karısı Maria Bagrationi'nin oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Andronikos (X. Konstantinos'un oğlu)</span> Bizans imparatoru

Andronikos Dukas, Latin dillerinde yazılışı Andronicus Ducas, Bizans İmparatoru X. Konstantinos'un üçüncü oğlu ve Bizans İmparatoru VII. Mihail'in en genç kardeşi. Diğer kardeşlerinin aksine, ismi babası tarafından genç ortak imparator olarak zikredilmemiştir ve bu unvan ona Romen Diyojen tarafından verilmiştir. Onun dışında çok önemsizdir ve herhangi bir şekilde devlet işlerine müdahalesi olmamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.