İçeriğe atla

İoannis (aziz)

Aziz Şamlı İoannis
Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (Yunanca)
Ioannes Damascenus (Latince)
يوحنا الدمشقي (Arapça)
Arap ikonasında Şamlı Yuhanna
Kilise ileri geleni
Doğumc. 675 ya da 676
Şam, Bilad'üş-Şam, Emevîler Hilâfeti
Ölüm4 Aralık 749
Mar Saba, Kudüs, Bilad'üş-Şam, Emevîler Hilâfeti
Yortu4 Aralık
27 Mart (Genel Roma Takvimi 1890-1969)
SimgeKopmuş el, ikona
Koruyucu azizEczacılar, ikona ressamları, ilahiyat öğrencileri
Şamlı Yuhanna
Şamlı Yuhanna
Tam adıيوحنا الدمشقي
ÇağıOrta Çağ felsefesi
OkuluAristotelesçilik[1]
Yeni Platonculuk[2]
Hristiyan felsefesi
İlgi alanlarıHukuk, ilahiyat, felsefe, İslam eleştirisi, geometri, Meryem Ana bilgisi, aritmetik, astronomi ve müzik
Önemli fikirleriİkona, Meryem'in ölümü ve göğe çıkışı, Theotokos, Meryem'in ebedi bekâreti

Şamlı İoannis veya Şamlı Yuhanna[3][4] (Grekçe: Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, İoannis o Damaskinos; Yunanca telaffuz: [ioˈanis o ðamasciˈnos]; Latince: Ioannes Damascenus), Doğu dünyasında tanınan adıyla Yuhannâ ed-Dımaşkî (Arapça: يوحنّا الدمشقي; ALA-LC: Yūḥannā ad-Dimashqī) (Şam, 675/676 – Mar Saba, Kudüs, 4 Aralık 749),[5] Suriyeli Hristiyan aziz, teolog, Kilise Babası ve Kilise Doktoru.

Şamlı Yuhanna, Bizans döneminin en büyük teologlarından biri olarak kabul edilir.[6] Yortusu Katolik ve Ortodoks Kiliselerinde aynı günde, öldüğü gün olan 4 Aralık’tadır.

Hayatı

Şamlı Yuhanna, 7.yy’da Şam’da varlıklı bir Süryani Hristiyan ailesinde doğmuştur. Büyükbabası, Mansur, bölgede İmparator Heraklius için vergi toplayıcılığı yapmaktaydı. 635 yılında şehir Müslüman Araplar tarafından ele geçirildiğinde birçok diğer Hristiyan memur gibi o da yeni yönetimde görevini korumuştur. Yuhanna, Kudüs’te bir keşiş olmadan önce Emevîler Hilâfeti’nin sarayında kıdemli bir memur olarak çalışmıştır.

Eserleri

Muhtemelen Arapça ve Süryaniceye hakim olmasına rağmen, eserlerini Yunanca yazmıştır. Kendisine atfedilen 150’ye yakın eser vardır. Teoloji, ahlak, riyazet ile ilgili eserler yazmıştır. Vaazlar ve çok şiirler de bırakmıştır.

Dogmatik kitapları

743’te yazdığı Bilginin Kaynağı, başyapıtıdır. Dogmatik bir eser olup üç bölüme ayrılmıştır:

İnanç savunması kitapları

  • Kutsal resimleri kötüleyenlere karşı üç inceleme (İkonların savunası olarak da bilinir). İkonaların sunulması ve hürmet gösterilmesini yasaklayan İmparator III. Leo’ya verilen ilk cevaplardan birisidir.
  • Yakubîlere Karşı
  • Nestoryanlara Karşı
  • Maniheizm ile Diyalog

Münzevilik ve yorumlama kitapları

Bu incelemeler manastırdakiler için yazılmıştır.

Meryem üzerine

Kendisinin dört söylevinin Bakire Meryem üzerine olması, döneminde de Meryem’e sıkı bir adanmanın olduğunun kanıtıdır.

Teolojisi

Bizans İmparatorluğu'nda 8. yüzyılda gerçekleşen ilk ikonoklazm döneminde ikona kültünün savunucusu olarak çağının en önemli Hristiyan din bilginlerinden biri olarak öne çıkmış, yazdığı eserler ile ikona taraftarı teolojik argümanlara önemli katkılarda bulunmuştur.[7][8]

Kaynakça

Özel
  1. ^ "On the Aristotelian Heritage of John of Damascus Joseph Koterski, S .J" (PDF). 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019. 
  2. ^ "Byzantine Empire The age of Iconoclasm: 717–867 in www.britannica.com". 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019. 
  3. ^ New Catholic Encyclopedia - Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 951-953 Cilt 7 ISBN 0-7876-4011-5. 
  4. ^ Ferguson, Everett (1998). Encyclopedia of Early Christianity – Second Edition (İngilizce). Garland Publising INC. ss. 625-626 ISBN 0-8153-3319-6. 
  5. ^ Barker 2005, s. 99.
  6. ^ Hıristiyanlık Tarihi. Yeni Yaşam Yayınları. 2004. s. 179. ISBN 975 8318 86 1. 
  7. ^ Ostrogorsky 2015, s. 152.
  8. ^ Gregory 2008, s. 185.
Genel
  • Barker, Ernest (1995), Bizans Toplumsal ve Siyasal Düşünüşü, Mete Tunçay, çev. (2 bas.), İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları, ISBN 9755331344 
  • Gregory, Timothy (2008), Bizans Tarihi, Esra Ermert, çev., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, ISBN 9789750815072 
  • Ostrogorsky, Georg (2015), Bizans Devleti Tarihi, Fikret Işıltan, çev. (8 bas.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 9789751603487 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bahira</span> Arap rahip ve din adamı

Rahip Bahira, Hristiyanlığın Nestûrî mezhebinden veya Gnostik Nestûrî olan bir Arap rahip ve din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Matheos</span>

Matheos Asanis Kantakuzinos, 1353 ile 1357 arasında Bizans imparatoru olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Gregorius</span> 64. Katolik Kilisesi papası (540-604; pd. 590-603)

Papa I. Gregorius, daha çok Büyük Gregorius olarak bilinir. 3 Eylül 590'dan 604'te ölümüne kadar papalık yapmıştır. Yazdığı dinsel eserlerle ünlü bir Hristiyan din adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">III. Leon</span> Bizans imparatoru

III. Leon, 717'den 741'deki ölümüne dek hüküm süren Bizans imparatoru. Tahta geçmesi ile birlikte 695'ten beri süregelen Yirmi Yıllık Anarşi dönemini sonlandıran III. Leon döneminde Arapların Konstantinopolis kuşatması püskürtülmüş, Ekloga adında yeni bir kanun yazılmış ve ikonoklazm başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">V. Konstantinos</span>

V. Konstantinos, 741'den 775'teki ölümüne dek hüküm süren Bizans imparatoru. Araplar ve Bulgarlara karşı olan başarılı seferleri ile bilinmektedir. Saltanatı ikonoklazmın en sert uygulandığı dönemdir ve bu nedenle vaftiz edilirken kutsal suya pislediği yönünde olan inanca uygun olarak ikonofiller arasında "gübreleyen" anlamına gelen "kopronimos" lakabı ile anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Roma imparatoru</span> Roma İmparatorluğu hükümdarlarının kullandığı bir unvan

Roma imparatoru, ilk olarak MÖ 27 yılında teşkil edilen Roma İmparatorluğu'nun hükümdarlarınca kullanılmaya başlanan unvan. İlk Roma imparatorları kendilerini princeps olarak tanımlarken ileriki dönemlerde augustus ve caesar unvanları da imparator ile eşanlamlı hale gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kilise Babaları</span> Hristiyanlıkta yazıları din konusunda kural olarak kabul edilen kişiler

Kilise Babaları, Hristiyanlıkta yazıları din konusunda kural olarak kabul edilen kişilere verilen isim. Bu isim resmen verilmiş bir unvan olmayıp, daha çok kullanıla kullanıla literatüre yerleşen bir tanımlamadır.

<span class="mw-page-title-main">Bizans ikonoklazmı</span> Bizans İmparatorluğunda ikonaların tahrip edildiği ve ikonalarla ilişkili her türlü dinî pratiğin yasaklandığı dönem

Bizans ikonoklazmı, Bizans İmparatorluğu'nda ikonaların tahrip edildiği ve ikonalarla ilişkili her türlü dinî pratiğin yasaklandığı dönemdir. Grekçe bir terim olan ikonoklazm, "tasvir kırıcılık" anlamına gelmekle beraber kültürel değer taşıyan çeşitli maddi ögelerin siyasi ya da dinî sebeplerle bilinçli olarak imha edilmesini tanımlamaktadır. Bu düşünceye sahip olan insanlara ikonoklast, karşıtlarına ise ikonolatrai denmekteydi. İki farklı dönem hâlinde cereyan eden Bizans ikonoklazmının ilk devresi III. Leon'un 726 yılında Halki Kapısı üzerinde bulunan İsa heykelini indirmesi ile başlayıp 787'de İkinci İznik Konsili'nin ikonoklazmı lanetlemesi ile son bulurken ikinci devre ise 814'te V. Leon tarafından yine Halki İsası'nın yerinden indirilmesi ile başlayarak 843'te yine bir konsilin ikonoklazm karşıtı kararları ile sonlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Theodoros (aziz)</span> Bizanslı Hristiyan aziz

Theodoros, Bizans Rumu Hristiyan aziz, kilise babası, keşiş ve teolog. Studios Manastırı igumenosu olarak görev yaptığı sırada yazdığı manastır kuralları kölelik karşıtı ilk yazılı kayıt olarak kabul edilmektedir. Bizans manastırcılığının ve Bizans'ta klasik edebi türlerin canlanmasında büyük rol oynamış, ikonoklazma karşı sert görüşleri nedeniyle imparator I. Nikiforos ve V. Leon ile ve dönemin patrikleriyle karşı karşıya gelmiştir.

Logoi Apologitikoi Pros tus Diavallontas tas Agias İkonas, İoannis'in Bizans İmparatorluğu'nda gelişen ikonoklazma karşı öne sürdüğü teolojik görüşleri barındıran eser. İoannis, Kitâb-ı Mukaddes'ten alıntılar yaparak ikonalara hürmet göstermenin putperestliğin dirilmesi olduğu görüşünü toptan reddetmekte, Yeni Platonculuk çerçevesinde ikonaların bir araç olarak görülmesi gerektiğini belirtmekte ve ikonoklast görüşü Maniheist sapkınlık olarak nitelemektedir.

Adversus Constantinum Cabalinum, İoannis'in ve Georgios Kiprios'un kitaplarından yararlanılarak oluşturulan anonim eser. Bizans ikonoklazmı döneminin kaynakları arasında yer almakta olup bu dönemi araştıranlar tarafından sıkça yararlanılmaktadır.

I. Theodotos, 1 Nisan 815 ile Ocak 821 tarihleri arasında Rum Ortodoks Patrikhanesi patriği.

Ekloga, III. Leon'un 726 yılında kendi ve oğlu V. Konstantinos adına yayımladığı hukuk derlemesi.

Ortodoks Hristiyanlık, Doğu Ortodoks Kilisesi ve Oryantal Ortodoksluk için kullanılan ortak adlandırma. Hristiyanlığın bu iki mezhebi de antik Hristiyan Kilisesi'nin inancı, doktrini ve uygulamalarına olan bozulmaz bağı vurgulamak için ortodoks kavramını kullanır. Bu iki mezhebin üyeleri kendilerine sadece "Ortodoks Hristiyan" dese de "Doğu" ve "Oryantal" sıfatları bu grupların dışındakiler tarafından bu iki grubu ayırmak için kullanılır. Bu iki grup 451 yılındaki Kalkedon Konsili'nin ortodoksisi hakkında görüş ayrılığı yaşamışlardır ve hala aralarında bir komünyon yoktur; ancak hala birçok aynı doktrine, benzer kilise yapılanmasına ve benzer ibadetlere sahiptirler. İki inancın birleşmesi için yakın zamanda birçok görüşme yapılmış, birçok konuda uzlaşı sağlanmışsa da resmi bir birlik için henüz somut adımlar atılmamıştır.

Konstantinopolis Kuşatması, 1376 yılında IV. Andronikos'un Osmanlı ve Ceneviz desteğiyle Konstantinopolis'e karşı gerçekleştirdiği muhasara.

Patrologia Graeca Yunanca dilinde kaleme alınmış, bilhassa Hristiyan Kilise Babaları ve çeşitli çağdaş yazarların eserlerinin toplandığı bir koleksiyondur. 1857 ila 1866 yılları arasında 161 cilt halinde J. P. Migne tarafından Paris'te yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karl Rahner</span>

Karl Rahner, Alman bir Cizvit rahip olup, Henri de Lubac, Hans Urs van Balthasar ve Yves Congar ile Katolik Kilisesi’nin 20. yüzyıldaki en etkili teologlarından birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Efrem</span>

Nusaybinli Efrem ya da Süryani Efrem, Süryani diyakon, din öğretmeni, mistik ve Kutsal Kitap yorumcu. Aziz olarak hürmet gösterilir, 1920 yılından itibaren Katolik kilisesi tarafından Kilise Doktoru olarak tanınmaktadır. Yortusu 18 Hazirandır ve 28 Ocaktır.

<span class="mw-page-title-main">Brindisili Lorenzo</span>

Brindisili Lorenzo, İtalyan teolog, vaazcı, diplomat, Fransiskenlerin bir kolu olan Kapusen tarikati üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Kirroslu Theodoretus</span>

Cyrrhuslu Theodoretus ihtilaflı bir Kilise Babası, episkopos, Antakya Kateşistik Okulu'na ilham veren bir teolog ve İncil yorumcusu. Geç antik dönemin Kayserili Eusebius, Sozomenos, Sokrates Skolastikos ve Evagrius Skolastikos ile birlikte ana kilise tarihçilerindendir. Süryani Kilisesi’nce aziz kabul edilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.