İçeriğe atla

İntibah (mayın gemisi)


İntibah mayın gemisi, 1914
Tarihçe
İskoçya
AdıWarren Hastings (1886)
İnşa eden R. Duncan / Co, Glasgow, İskoçya
Yard numarası 233
Kızağa konuluşu 1886
Denize indirilişi 1886
Akıbet 4 Mart 1912'de Osmanlı Devleti'ne satıldı
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu
Adıİntibah
Satın alınışı 4 Mart 1912
Görevlendirme Nisan 1912'de kurtarma römorkörü yapıldı
Hizmete girişi Aralık 1914'te Tersane-i Amire'de mayın dökücüye dönüştürüldü
Hizmet Nisan 1912
Akıbet Ekim 1918-Ekim 1923 arası İstanbul'da bekledi
Tarihçe
Turkish Navy EnsignTürkiye
AdıUyanık (1923), İntibah (1933)
Hizmetten çıkışı 1956'da Gölcük Donanma Üssü'ne getirildi.
Hizmet dışı 1958 yılında satıldı ve 1959-1964 arası yeniden kargo teknesi yapıldı. 1964'te Ararat M. Okan adını aldı.
Onarım 1933-34'te TCDK Gölcük Tersanesi'nde yeniden donatıldı
Akıbet 1999 yılında Crotone'da söküldü
Genel karakteristik
Tipi Mayın dökme gemisi, römorkör
Tonaj 616 gt, 82 nt
Uzunluk 61,2 m
Genişlik 9,1 m
Derinlik 4.7 m
Kurulu güç 1.670 ihp
İtme gücü 2 x şaft
2 x 3 silindir dikey üçlü genleşme buhar motoru, Rankie & Blackmore
2 kazan
Hız 12 kts (1912)
Kişi kapasitesi 12 subay, 46 denizci (1915)
Silah donanımı

1912:

  • Silahsız

1915:

  • 1 × 76 mm seri ateşli top (Krupp)
  • 2 × 47 mm seri ateşli top (Armstrong)
  • 50 mayın

İntibah, Osmanlı İmparatorluğu tarafından I. Dünya Savaşı'nda römorkör ve mayın dökücü olarak kullanılan gemidir. 1886'da Glasgow'da sivil bir römorkör olarak inşa edilen gemi 1912'de Osmanlılar tarafından satın alındı. 1914'te Tersane-i Amire'de mayın dökücüye dönüştürüldü. Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'nda başta Çanakkale Boğazı'nın mayınlanması olmak üzere mayın dökme, mayın taşıma, kurtarma ve nakliye görevlerinde bulundu. Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'nden sonra İstanbul'da filonun geri kalanıyla beraber enterne edildi. Kasım 1922'de İstanbul'dan kaçırılarak İzmit'e getirildi ve Ankara Hükûmeti emrine girdi. Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti hizmetine girdi ve adı Uyanık olarak değiştirildi. 1933-34'te Gölcük'te yeniden donatıldı ve adı yeniden İntibah yapıldı. 1936'ya dek İzmir'de, daha sonra yeniden Çanakkale'de mayın gemisi olarak görevlendirildi. 1956'da donanma hizmetinden çıkan gemi Gölcük'e çekildi ve 1958'de sivil kullanım için satıldı. 1959-1964 yılları arasında kargo gemisine dönüştürüldü ve Ararat M Okan adını aldı. 1997 sonunda İtalya'ya kaçak göçmen taşırken yakalanmış, İtalyan hükûmeti tarafından el konulmuş ve Kasım 1998'de açık arttırma ile satılmıştır. Haziran 1999'da Crotone'da söküldü.

Tasarım

R. Duncan / Co tarafından 223 yarda numarasıyla Glasgow, İskoçya'da Warren Hastings adıyla 1886'da inşa edilen İntibah, 61,2 metre boyunda, 9,1 metre genişliğinde ve 4,7 metre su çekimindeydi. Gövdesi demirden yapılmıştı. Geminin deplasmanı 616 grostondu.[1] Gemi gücünü iki kazanın buharla beslediği Rankie & Blackmore yapımı iki adet 3 silindirli üçlü genleşmeli buhar motorundan alıyordu. Motorlar 1.670 indike beygir gücüne sahipti ve 1912'de gemiyi saatte 12 deniz mili hıza ulaştırabiliyordu.[1]

1912'ye dek silahsız olan gemi, 1915 itibarıyla 12 subay ve 46 denizciden oluşan bir mürettebata sahipti ve 1 adet 76 mm Krupp seri ateşli top, 2 adet 47 mm Armstrong seri ateşli top ve 50 mayın taşıyordu.[1]

Hizmet geçmişi

Osmanlı dönemi

1886'da Glasgow'da büyük bir kurtarma römorkörü olarak inşa edilen gemi 26 yıllık sivil kullanımının ardından 4 Mart 1912'de Osmanlılar tarafından satın alınmıştır. Nisan 1912'de kurtarma römorkörü göreviyle Osmanlı donanmasına katıldı.[1][2] İntibah, Trablusgarp Savaşı esnasında 18 Nisan 1912'de Çanakkale Boğazı'nı İtalyan gemilerine karşı mayınlama görevinde bulundu.[3] Balkan Savaşları esnasında Osmanlı filosunda destek görevlerinde yer aldı. 21-22 Kasım 1912'de gerçekleşen Varna Deniz Muharebesi'nde hasar alan Hamidiye kruvazörünü 22 Kasım'da İstanbul Boğazı girişinde karşılayıp, onarılacağı Haliç'e çekti.[4] 10 Ocak 1913'te Ege Denizi'ndeki Yunan gücüne karşı gerçekleştirilen harekâtta Çanakkale Boğazı ağzında devriye görevi yaptı.[5] Aralık 1914'te Tersane-i Amire tarafından mayın dökücüye dönüştürülen gemi, I. Dünya Savaşı esnasında bu rolde kaldı.[1]

İntibah, Çanakkale Deniz Savaşı esnasında mayın nakliyesi ve mayın dökme görevlerinde yer aldı. 9 Ağustos 1914'te Goeben ve Breslau'nun Birleşik Krallık gemileri takibi altında boğazdan geçişinin ardından,[6] 14 Ağustos 1914'te İstanbul'dan yüklediği mayın ve parçalarla Çanakkale Boğazı'na gitti.[7] 15 Ağustos 1914'te Birleşik Krallık gemilerini önleme amacıyla Soğanlıdere-Kepez Feneri arasına üçüncü hat olarak 40 mayın döktü, ayrıca üç hatta ek olarak farklı hatlar olduğu izlenimi yaratmak üzere bazı yerlere şamandıralar attı.[6][8] 6 Eylül'de Nusret ve İntibah, yüzen bir batarya olarak kullanılması planlanan Mesudiye'yi korumakla görevlendirildi. Mesudiye daha sonra 13 Aralık 1914'te Birleşik Krallık denizaltısı B11 tarafından batırılacaktı.[9] Gemi 24 Eylül'de 29 mayından oluşan dördüncü mayın hattını, 1 Ekim'de Anadolu ve Rumeli tabyaları arasına 29 mayından oluşan beşinci mayın hattını döktü. 9 Kasım'da üçüncü hattın kuzeyinde Anadolu tarafına 16 mayından oluşan altıncı hattı döktü.[6][8] 26 Şubat'ta Çimenlik-Değirmenburnu arasına 53 mayından oluşan 10. mayın hattını döktü.[8] İntibah daha sonra 2 Mart 1915'te İstanbul'daki ihtiyat deposunun son 25 mayınını Çanakkale'ye getirdi. Osmanlılar bu esnada halen Almanya'dan yeni mayın teslimatını beklemekteydi.[9] 8 Mart 05.00'te Nara Burnu'ndan denize açılan Nusret, Erenköy Körfezi'nde eldeki son 26 mayını 11. hat olarak döktü. İntibah, Nusret ve Selanik tarafından dökülen 11 mayın hattı, 18 Mart'taki İtilaf Devletleri taarruzunda Birleşik Krallık zırhlıları Irresistable ve Ocean ile Fransız zırhlısı Bouvet'nin kaybedilmesi ve Birleşik Krallık muharebe kruvazörü Inflexible'ın ağır hasara uğramasına yol açtı.[9][10][8]

20 Ekim 1915'te Marmara Denizi'ne girmeyi başaran Birleşik Krallık denizaltısı H1 saat 09.00'da Şarköy'de demirli olan ve Beşinci Ordu için getirilen malzemeleri boşaltmakla meşgul haldeki Osmanlı gemileri Plevne, Gelibolu ve Hanefiye'ye saldırdı; bu esnada İntibah da yakınlarda demirliydi. Plevne ve Hanefiye torpido isabetleriyle battı, Gelibolu'ya fırlatılan torpido ise ıskaladı. Bir saat süren çatışmada İntibah kazanları sönük ve demirli halde kaldı ve çatışmaya katılmadı.[11] 7 Aralık 1915'te Birleşik Krallık denizaltısı E11 Şarköy yakınlarında İntibah'a ateş açtı, gemi ateşe karşılık verince denizaltı dalarak uzaklaştı; bu çatışmada bir subay ölürken bir subay yaralandı. 8 Aralık'ta Palatya limanına giren İntibah, E11 ile bir kez daha topçu muharebesine girişti, denizaltı uzaklaşmak zorunda kaldı. Bu çatışmada İntibah mürettebatından iki er öldü, gemi hafif hasar aldı.[12][13]

Gemi, Çanakkale Boğazı'nı savunmak üzere alınan ve 1 Ocak 1917'de İstanbul'a varan 210 mm'lik bir Alman gemi topunu 26 Ocak'ta Çanakkale'ye taşıdı.[14] 14 Temmuz 1917'de gemi, Zonguldak-İstanbul arasında kömür taşıma görevi esnasında Anadolu Karaburnu'nun açıklarında su altında bir nesneye çarptı. Büyük olasılıkla bir batık olduğu değerlendirilen bu çarpışmada önemli hasar gören gemi batmasını önlemek üzere karaya oturtuldu. Daha sonra kurtarma ekipleri tarafından yarası yamanan gemi, uzun sürecek tamiri için İstanbul'a çekildi.[15]

İntibah 20 Ocak 1918'de İmroz Deniz Muharebesi esnasında mayına çarpıp hasar alan ve Çanakkale Boğazı'nda Nara Burnu'nun 200 metre açığında kumluk alanda karaya oturan Yavuz'u kurtarma çalışmalarında yer aldı. 22-26 Ocak arasında gerçekleşen kurtarma operasyonunda geminin pervanelerinin oluşturduğu türbülans ile kumlar temizlendi ve 26 Ocak sabahı Yavuz yeniden yüzdürüldü.[16][17] Yavuz'u batırması için Boğaz içlerine gönderilen Birleşik Krallık'ın Binbaşı Geoffrey Saxton White komutasındaki E14 denizaltısı, 28 Ocak sabahı 07.00'de Nara Burnu'na vardı. Periskop derinliğine yükselen denizaltı, Yavuz iki gün önce hareket ettiği için ana hedefini bulamamıştı.[18] Dönüşe geçen E14, saat 08.45'te periskopundan gözlemlediği bir Türk gemisine iki torpido attı, ikinci torpidonun fırlatılmasından 11 saniye sonra patlamalarla sarsıldı.[19] Denizaltı, İntibah ve Nusret mayın gemileri ile Kemal Reis gambotuna saldırmış ancak attığı torpido bir gemi batığına çarparak patlamıştı. Patlamanın etkisi ve Osmanlı gemilerinin ateşi ile kontrolsüz şekilde yüzeye çıkan denizaltı ağır hasar aldı ve yeniden dibe battı. 150 fit (46 m) derinlikte deniz tabanına çarpan denizaltı, zorlukla kontrol edilebilir halde su altından Boğaz'dan çıkmaya çalıştı. Öğle saatlerinde Kumkale hizasına varan E14, Boğaz'dan çıkmaya çalışırken Kumkale önünde kıyı bataryasının ateşine yakalandı. Doğrudan isabetler alan denizaltı sonunda battı. Gemi komutanı, üç subay ve 20 er ölürken kurtulan dokuz mürettebat esir düştü.[17][16][19][20]

Cumhuriyet dönemi

Gemi Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi'nden sonra İstanbul'da filonun geri kalanıyla beraber enterne edilmişti.[1] 1922 sonlarında İntibah mayın gemisi, Sagram, Saika, Kasım Paşa, Rehber buharlı gemileri; Haliç, Beykoz, Darıç motorbotları ve Galata yatı Haliç'ten kaçırılarak İzmit'e götürüldü[21] ve 28 Haziran 1921'de İzmit'in işgal güçlerinden geri alınmasından sonra kurulan İzmit Bahriye Komutanlığı'nda görevlendirildi.[22] İntibah Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti hizmetine girdi ve Uyanık olarak yeniden adlandırıldı. 1933'te adı tekrar İntibah yapıldı, 1933-34 yıllarında Gölcük'te yeniden donatıldı.[1] Cumhuriyet donanmasında 1936'ya dek İzmir Müstahkem Mevki Komutanlığı'na bağlı olarak görev yaptı; Montrö Anlaşması'nın ardından Çanakkale Boğazı'nda görevlendirildi.[23] 1956'da donanma hizmetinden çıkmış, 1958'de satılmıştır.[1] 1959-1964 arasında kargo gemisine dönüştürüldü ve Ararat M Okan adını aldı. Gemi 1997 sonunda İtalya'ya kaçak göçmen taşırken yakalandı. İtalyan hükûmeti tarafından el konulan gemi Kasım 1998'de açık arttırma ile satıldı. Haziran 1999'da Crotone'da söküldü.[24]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e f g h Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 189.
  2. ^ Aşkar, s. 124.
  3. ^ Genelkurmay, s. 108.
  4. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 21.
  5. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 23.
  6. ^ a b c Çağlar, M. Haluk (7 Mart 2010). "Çanakkale Deniz Muharebelerinde Mayın Harbi ve Nusrat'ın Mayın Döküş Harekâtı- 1.Bölüm". 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 29.
  8. ^ a b c d Aşkar, s. 112.
  9. ^ a b c Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 30.
  10. ^ Gardiner, s. 294.
  11. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, ss. 41-42.
  12. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 43.
  13. ^ Sevengül, ss. 287-288.
  14. ^ Sevengül, s. 368.
  15. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 52.
  16. ^ a b Sevengül, s. 398.
  17. ^ a b Langensiepen & Güleryüz, s. 32.
  18. ^ Jameson, ss. 89-96.
  19. ^ a b Jameson, ss. 95-99.
  20. ^ London Gazette, 31354 numaralı haber 5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (23 Mayıs 1919), (26 Ağustos 2011 tarihinde görüntülenmiştir)
  21. ^ Langensiepen & Güleryüz 1995, s. 59.
  22. ^ Akbaş, s. 73.
  23. ^ Akbaş, s. 104.
  24. ^ Gürbüz, B. Hulusi; San, Selim (29 Aralık 2019). "Ex-Uyanık Ex-İntibah En Sonunda Ararat". Deniz Ticaret Gazetesi. 4 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021. 
Genel
  • Akbaş, Rahmi (2007). Osmanlı'nın Son Döneminden Cumhuriyet'e Türk Donanması ve Refah Faciası (Yüksek Lisans). Kütahya: T.C. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. 
  • Aşkar, Özgür (2007). Osmanlı Devleti'nin Çanakkale Cephesi'nde Askeri Donatımı (Gemiler, Tabyalar-Toplar) (Yüksek lisans). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. 
  • Gardiner, Robert, (Ed.) (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-133-5. 
  • 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi - Deniz Harekatı (PDF). 3. Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları. 1980. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Ocak 2021. 
  • Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy 1828–1923 (İngilizce). Londra: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-610-1. 
  • Sevengül, Hüsamettin (1976). Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi - Deniz Harekatı (PDF). 8. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Midilli</i> (kruvazör) Osmanlı İmparatorluğunun I. Dünya Savaşına girmesine yol açan Alman yapımı savaş gemisi

SMS Breslau veya sonraki adıyla Midilli, Alman İmparatorluğu donanması için inşa edilen Magdeburg sınıfı hafif kruvazördür. Yapımına 1910'da başlandı ve 16 Mayıs 1911'de denize indirildi. Göreve alınmasından sonra savaş kruvazörü Goeben ile birlikte, Balkan Savaşları'nın patlak vermesi nedeniyle Akdeniz Tümeni'nde görevlendirildi. Breslau ve Goeben, İstanbul'a ulaşmak için Akdeniz'deki İngiliz savaş gemilerinden kaçtıktan sonra Ağustos 1914'te Osmanlı İmparatorluğu tarafından satın alındı ve gemilerin adları Midilli ve Yavuz Sultan Selim olarak değiştirildi. İki gemi, ağırlıklı olarak Karadeniz'de, Rusların Karadeniz Filosu'na karşı hizmet etti ve diğer Osmanlı gemileri ile birlikte Ekim 1914'te Rus limanlarına baskınlar düzenledi. Bu baskınlar, Rusya'nın Osmanlı'ya savaş ilan etmesine ve Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya Savaşı'na İttifak Devletlerinin yanında katılmasına yol açtı.

Yarhisar, Osmanlı Devleti'nde Donanma Cemiyeti tarafından 1907 yılında Fransa'dan satın alınan, Durandal sınıfı temel alınarak tasarlanmış dört Samsun sınıfı muhripten biridir. 1907'de Osmanlı donanmasına katılan muhrip, 1911-1912'de gerçekleşen Trablusgarp Savaşı'nda Osmanlı filosunun geri kalanı gibi İtalyanlarla aktif bir çatışmada yer almadı. 1912-1913'te Balkan Savaşları esnasında Varna Deniz Muharebesi, İmroz Deniz Muharebesi ve Mondros Deniz Muharebesi gibi tüm önemli çatışmalarda yer aldı, ayrıca devriye görevlerinde bulundu. I. Dünya Savaşı'nda özellikle Marmara Denizi'nde eskort ve önleme görevlerinde yer aldı. Marmara'ya giren Müttefik Devletler denizaltılarıyla birçok çatışmaya girdi. 3 Aralık 1915'te tarihinde Yalova açıklarında Birleşik Krallık'ın E11 denizaltısı tarafından torpidolanarak batırıldı. Bu olayda 7 subay ve 33 er öldü. Birleşik Krallık denizaltısı geminin kalan mürettebatını denizden alarak bir Osmanlı yelkenlisine teslim etti.

Samsun, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1907 yılında Fransa'dan satın alınan dört "Durandal" sınıfı muhripten biridir. Gemi, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı esnasında Osmanlı donanmasında görev yaptı.

<i>Mesudiye</i> (zırhlı)

Mesudiye, Osmanlı donanması için 1871-1875 yılları arasında İngiltere'deki Thames Ironworks'te inşa edilmiş merkezî bataryalı zırhlı korvettir. İnşa edilmiş en büyük iki merkezî bataryalı zırhlı korvetten biriydi. Mesudiye'nin Hamidiye adında bir kardeş gemisi olması planlanmıştı; ancak bu gemi Kraliyet Donanması tarafından satın alındı ve HMS Superb adıyla görevlendirildi. Ana silahları merkezî zırhlı bir bataryada yer alan on iki 250 mm toptu.

<i>Asar-ı Tevfik</i>

Asar-ı Tevfik, 1860'larda inşa edilen ve sınıfının tek üyesi olan, Osmanlı donanmasının zırhlı bir savaş gemisiydi. Aslen Mısır Hidivliği tarafından İbrahimiye ismiyle sipariş edilen gemi, daha sonra Osmanlılar tarafından alındı. Kırım Savaşı'ndan sonra 1860'larda Osmanlı filosu için bir genişleme programının bir parçası olarak inşa edilen Asar-ı Tevfik, sekiz adet 220 mm toptan oluşan bir ana batarya ile donatılmış 4.600 metrik tonluk barbetli bir merkezî bataryalı zırhlıydı.

<span class="mw-page-title-main">Varna Deniz Muharebesi</span> Osmanlı ve Bulgar donanmalarının 21 Kasım 1912 tarihinde Karadenizde giriştikleri çatışma

Varna Deniz Muharebesi ya da Draçki Saldırısı, 21 Kasım 1912 tarihinde Karadeniz'de, Bulgaristan'ın Varna limanının 32 mil açığında dört Bulgar torpido botu ile Osmanlı kruvazörü Hamidiye arasında meydana gelen çatışmadır.

<i>Mecidiye</i> (kruvazör) Osmanlı İmparatorluğu donanmasına ait kruvazör

Mecidiye, Osmanlı Devleti hükûmetinin 1900 yılındaki siparişi üzerine Abdülmecid adıyla Amerika Birleşik Devletleri'nin William Cramp & Sons firmasının Philadelphia Tersanesinde suya indirildikten sonra Osmanlı Donanması, Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri, Kızıl Donanma, Ukrayna Halk Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri ve Türk Deniz Kuvvetleri'nde görev yapan korumalı kruvazör.

TCG <i>Peyk</i>

TCG Peyk ya da Osmanlı donanmasındaki adıyla Peyk-i Şevket, Osmanlı donanması ve sonrasında Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmet gören Peyk-i Şevket sınıfının öncü gemi olan torpido kruvazörüdür. 1906-1907 yıllarında Kiel, Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde inşa edilmiş ve Kasım 1907'de Osmanlı donanması hizmetine girmişti. Geminin ana silahı üç 450 mm torpido tüpü ve bir çift 105 mm toptan oluşuyordu ve gemi 21 knot hıza ulaşabiliyordu.

TCG <i>Berk</i>

TCG Berk ya da Osmanlı donanmasındaki adıyla Berk-i Satvet, Osmanlı donanması ve sonrasında Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmet gören Peyk-i Şevket sınıfının ikinci ve son torpido kruvazörüdür. 1906-1907 yıllarında, Kiel, Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde inşa edilmiş ve Kasım 1907'de Osmanlı donanması hizmetine girmişti. Geminin ana silahı üç 450 mm torpido tüpü ve bir çift 105 mm toptu ve gemi, 21 knot maksimum hıza ulaşabiliyordu.

<span class="mw-page-title-main">İmroz Deniz Muharebesi (1918)</span> İmroz Deniz Muharebesi ve Osmanlı

İmroz Deniz Muharebesi, I. Dünya Savaşı sırasında, 20 Ocak 1918'de Ege Denizi'nde gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Osmanlı donanmasının Gökçeada'da yığınak yapmış olan Kraliyet Donanması'na taarruzu ile meydana gelmişti. İtilaf kuvvetlerinin ağır zırhlı yoksunluğu, Yavuz muharebe kruvazörü ile Midilli hafif kruvazörünün bölgeye taarruz etmesine fırsat sağlamıştı. Saldırı sonucunda Birleşik Krallık'a ait monitör olarak sınıflandırılan iki küçük savaş gemisi battı, bir uçak düşürüldü ve birçok personel öldü. Muharebe sırasında önemli hasar almayan Osmanlı gemileri, dönüş esnasında adayı saldırılardan korumak üzere İtilaf güçlerince döşenmiş olan deniz mayınlarına çarptı. Yavuz hasar aldı, Midilli ise battı ve mürettebatının bir kısmı öldü, bir kısmı ise esir düştü. Yavuz, Birleşik Krallık uçaklarının saldırıları altında Çanakkale Boğazı'na ulaşmayı başardı; buraya vardığında karaya oturdu ve altı gün sonra kurtarılana dek sürekli hava saldırısına maruz kaldı. Gerçekleşen muharebe sonrası Osmanlı Devleti'nin en modern iki savaş gemisinden birinin hasar alması, diğerinin ise batması donanmanın gelecekteki hareketlerini son derecede kısıtlamıştı.

HMS <i>E11</i>

HMS E11, Kraliyet Donanması'nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi'ne yaptığı üç akın seferinde 27'si buhar gücü ile çalışan ve 58'i daha küçük yelkenli tekneler olmak üzere farklı büyüklüklerde 80'den fazla gemiyi batırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri</span>

Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri, I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı çerçevesinde, çeşitli devletlerin denizaltıları tarafından Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nde sürdürülen faaliyetlerdir. Esas savaştan önce, Aralık 1914'te başlamış ve Aralık 1915'te sonlanmıştı. İtilaf Devletleri'ne bağlı denizaltıların Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde denizaltı operasyonları yapmalarının amacı, Gelibolu'yu savunan Osmanlı kuvvetlerinin lojistik durumunu sarsmak olarak görülür. Bununla birlikte İttifak Devletleri'nin bir üyesi olan Alman İmparatorluğu da Osmanlı'yı desteklemek amacıyla savaş sırasında birtakım denizaltı faaliyetleri yürütmüştü.

<i>Peyk-i Şevket</i> sınıfı torpido kruvazörü

Peyk-i Şevket sınıfı, Osmanlı donanması için Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde 1906-1907 yıllarında inşa edilen bir çift torpido kruvazörüdür. Peyk-i Şevket ve Berk-i Satvet adlarında iki gemiden oluşuyordu. 20. yüzyılın başında Osmanlı donanmasını modernize etme programının bir parçası olarak sipariş edildiler. 775 metrik ton deplasmanındaki gemiler, görece küçük boyutlarına göre ağır silahlıydılar ve üç torpido tüpü, bir çift 105 milimetre (4,1 in) top ve birçok küçük silah taşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Askerî gemi</span>

Askerî gemi, Deniz kuvvetleri ve donanma tarafından kullanılan gemi veya botlara verilen genel isimdir. Deniz savaşı için yaratılmıştır. Yapıları ve amaçlarıyla sivil gemilerden farklıdırlar. Askerî gemiler genellikle hasar kontrol sistemi ve silahlarla donatılmış şekilde seyir ederler. Bazı personel taşıma gemilerinde bu donanımlar hafiftir veya bulunmayabilir. Askerî gemiler, inşaat veya amaca göre sivil gemilerden farklıdır. Günümüzde dünya donanmalarında birçok farklı gemi var. Bu gemilerde uçak, helikopter, askerî araç ve askerî teknoloji'ler taşınabilir. Hepsinin farklı uygulamaları vardır ve bazı sınıflandırmalar belirli ülkelere özeldir. Farklı ülkeler çabalarını farklı gemi türlerine harcadılar ve bazıları neredeyse hepsine yatırım yaptı.

<i>İclaliye</i>

İclaliye, 1860'ların sonunda ve 1870'lerin başında Osmanlı donanması için inşa edilmiş, sınıfının tek örneği olan zırhlı savaş gemisidir. Avusturya-Macaristan tersanesi Stabilimento Tecnico Triestino'dan sipariş edildi, Mayıs 1868'de omurgası serildi ve inşası Şubat 1871'de tamamlandı. İclaliye'nin tasarımı, daha önceki Asar-ı Şevket sınıfına dayanıyordu. İki adet 228 mm ve üç adet 178 mm Armstrong top taşıyan İclaliye, 93 Harbi sırasında Kafkasya'da savaşan Osmanlı güçlerini destekledi. Kariyerinin geri kalanının çoğunu, Osmanlı donanmasına çok az bütçe ayrılan bir dönemde hizmet dışında geçirdi. 1912'de donanma, İstanbul'u savunan güçlere topçu desteği sağlamak için İclaliye'yi yeniden hizmete aldı. Birinci Balkan Savaşı sonrasında eğitim gemisi ve kışla gemisi gibi yan görevlerde bulundu. 1928'de hizmetten çıkartıldı ve hurda olarak söküldü.

<i>Aziziye</i> (zırhlı fırkateyn)

Aziziye, Osmanlı donanması için 1860'lı yıllarda Robert Napier and Sons tarafından Birleşik Krallık'ta inşa edilen, Osmaniye sınıfı dört zırhlı fırkateynin ikincisi olan zırhlı savaş gemisiydi. İnşasına 1863'te başladı, Ocak 1865'te denize indirildi ve aynı yılın Ağustos ayında hizmete girdi. Adını Padişah Abdülaziz'den alan gemi, bordalara dizili on dört 203 mm ve on 36 libre Armstrong topa ek olarak, burunda bir adet 229 mm Armstrong top taşıyordu. Kariyeri boyunca sınırlı aktif hizmet gördü. 1877-78'deki 93 Harbi esnasında "riske atmak için çok değerli olması" sebebiyle donanma komutanlığı tarafından yedekte tutuldu. 1880'li yılları hizmet dışında geçirdi. 1890'lı yılların başında kapsamlı şekilde yeniden inşa edildi ve daha modern bir barbet gemiye dönüştürüldü. Bununla birlikte, 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başında bakımsız durumdaydı ve bu savaşta hiçbir çatışmada yer almadı, savaştan sonra ise silahsızlandırıldı. 1904'ten 1909'a kadar kısa bir süre kışla gemisi olarak kullanılmasından başka aktif hizmet görmedi. 1923 yılında hurda olarak gemi sökücülere satıldı ve parçalandı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nun zırhlı korvetleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

1860'larda ve 1870'lerde Osmanlı donanması, neredeyse tamamen yabancı tersanelerde inşa edilen bir dizi zırhlı korvet savaş gemisi sipariş etti ve satın aldı. Sipariş edilen ilk sınıf olan Osmaniye sınıfı, dört adet zırhlı fırkateynden oluşuyordu. Osmaniye sınıfı 1860'ların başında Birleşik Krallık'taki tersanelerinden sipariş edildi. 1864'te beşinci gemi Fatih sipariş edilse de bu gemi, 1867'de Prusya donanması tarafından satın alındı. Aynı yıl Osmanlılar, Feth-i Bülend ile iki gemiden oluşan Avnillah sınıfını yine Birleşik Krallık'tan sipariş etti. Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti olan Mısır da o dönem, merkezî otoriteden bağımsız olarak Fransa'daki tersanelerden; Asar-ı Tevfik, Asar-ı Şevket ve Lütf-i Celil zırhlı korvet sınıflarına ait gemi siparişleri vermiş, bir Avusturya-Macaristan firmasıyla ise İclaliye için sözleşme imzalamışlardı. Mısır'ın bağımsızlığını savunmaya yönelik çabaları, Mısır'dan 1868'de yaptığı sipariş ettiği tüm zırhlı korvetleri teslim etmesini isteyen Padişah Abdülaziz'i kızdırdı. Bu esnada ikinci bir Feth-i Bülend sınıfı zırhlı olan Mukaddeme-i Hayr sipariş edilmiş ve Osmanlı Tersane-i Amire'sinde inşa edilen ilk zırhlı olmuştu. 1871'de Osmanlılar, iki Mesudiye sınıfını sipariş etti. İlk gemi teslim alınırken ikinci gemi Birleşik Krallık'ın 1878'de Rusya ile savaşa girmesi korkusunun ortasında Kraliyet Donanması tarafından satın alındı ve yerini Tersane-i Amire'de inşa edilecek üçüncü bir gemi olan Hamidiye'ye bıraktı. Son iki gemi, Peyk-i Şeref sınıfı, 1874 yılında Birleşik Krallık'tan sipariş edildi fakat Kraliyet Donanması 1878'de savaş beklentileri sırasında her ikisini de satın aldı.

<i>Draç</i> (torpido botu) Osmanlı torpido botu

Draç, Osmanlı donanmasına ait 1907'de hizmete giren bir torpido botudur. Balkan Savaşları ile I. Dünya Savaşı'nda görev yapmıştır.

Osmanlı İmparatorluğu'nun zırhlı kruvazörleri listesinde, Osmanlı İmparatorluğu'na ait olan ve olması planlanan çelik kruvazörler yer alır.

<i>Tirimüjgan</i>

Tirimüjgan, 1883'te denize indirilen ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1906 yılında Birleşik Krallık'tan satın alınarak Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı esnasında hizmet veren gemi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.