Venler veya toplardamarlar kanı kalbe taşıyan kan damarlarıdır. Venler dolaşım sisteminin bir bölümünü oluştururlar. Oksijen bakımından fakir, metabolizma artıklarını taşıyan, kirli kanın kalbe dönüşünü sağlayan damardır. Derinde bulunan toplardamarlar, kasların arasından geçer. Bu damarlar ve yüzeysel toplardamarlar arasında köprüler bulunmaktadır. Bu oluşumda dolaşımın en fazla zorlandığı bölge bacaklardır.
Pulmoner dolaşım ya da Küçük kan dolaşımı, oksijen yoksunu kanı kalpten akciğerlere taşıyan ve buradan da oksijenlenmiş kanı geri kalbe taşıyan dolaşım sistemi bölümüdür. Pulmoner dolaşım, kalbin sağ karıncık kısmından çıkan kirli kanın akciğer atar damarını izleyerek akciğere gelmesi ve akciğerlerde temizlenmesi sonucunda kalbin sol kulakçık bölümüne dökülmesi olayına denir.
Portal ven veya hepatik portal ven, karındaki gastrointestinal kanal, pankreas, dalak ve safra kesesinden kanı karaciğere taşıyan damar. Halihazırda dokulardan geçmiş olan kanın oksijen içeriği nispeten azdır; ancak sindirim sisteminden kana karışan sindirilmiş besin maddeleri açısından zengindir. Bu süreçte kana karışan toksinler de kanda olabilir.
Baziler arter (/ˈbæz.ɪ.lər/) beyni besleyen büyük atardamarlardan biridir. Baziler arteri oluşturan her iki vertebal arter ile birlikte bu yapılara vertebrobaziler sistem denir ve beyin sapı, beyincik ve beynin arka tarafının beslenmesini sağlarlar. Ön dolaşımı sağlayan Internal carotid arter ile birleşerek willis poligonunu oluştururlar.
Şah damarı ya da internal karotid arter (İKA), boynun her iki tarafında derinde bulunan, ortak şah damarından köken alan ve beyin ve gözleri besleyen ana damarlardan biridir. ortak şah damarın 3. ve 4. omur seviyesinde dallanmasıyla İKA ve göğüs şah damarından oluşur. Göğüs şah damarı boyun bölgesindeki organları, saçlı deriyi, yüzü, beyin zarlarını besler.
Orta beyin atardamarı ya da diğer adıyla orta serebral arter (MCA) beynin dış yüzeyinde sylvian yarık içerinde seyrederek beynin dış yüzeyinin büyük kısmını besler. Bu arter internal karotid arterden çıkar. Direkt olarak Willis poligonunun yapısına katılmaz. Önce anterior serebral arter ve arkada posterior komünikan arter ile posterior serebral arter ile dolaylı bağlantı içerisindedir.
Serebral dolaşım kalpten pompalanan kanın beyin içerisindeki damar ağında dolaşımını ifade etmektedir. Bu dolaşım miktarı dakikada ortalama 750 ml'dir ve kardiyak çıkışın % 15'tir. Kalpten çıkan oksijenlenmiş kan, arterler ile beyne gelir, bu esnada glikoz ve diğer metabolitlerde beyne taşınır. Metabolizma ürünleri ve oksijeni azalmış kan ise venler ile toplanarak kalbin sağ kulakçığına getirilir. Beyne gelen kan miktarı bazı faktörler ile değişir ve bu değişimleri hızlı şekilde dengelemek için beynin otoregülasyon mekanizmaları vardır.
Superior sagittal sinüs beynin orta kısmında, falks serebrinin üst kısmında, duranın iki yaprağı arasında kalan, median fissür boyunca uzanan en büyük toplar damarlardan biridir. Beyin yüzeyinden aldığı venöz kanın ve beyin omurilik sıvısının sistemik dolaşıma geçmesini sağlar.
Kavernöz sinus dural venöz sinuslerden biridir. Sella turcicanın yanında, sfenoid kemik ve temporal kemik arasında, lateral sellar kompartman olarak tanımlanan alan içerisinde bulunur.
Dural venöz sinusler, duranın dış (endosteyal) ve iç (meningeal) yaprakları arasında kalan beynin venöz dolaşımına ait sistemlerdir. Serebral venlerden venöz kan, subaraknoid aralıktan da beyin omurilik sıvısını alır ve en son kafatasından çıkan internal juguler vene boşaltır.
Rozental'in bazal veni diğer adıyla bazal ven beyinde bir takım venlerin bir araya gelmesi ile oluşur. Bu ven beynin derin yapılarındaki venöz kanı dreni eder. Bazal veni oluşturan venler:
- Derin sylvian venler
- Fronto-bazal venler
- inferior striat venler
Galen veni ya da diğer adıyla Vena serebri magna insan beyninin en büyük toplar damarlarından biridir. Bu veni ilk tanımlayan kişi Yunan doktor Galen'dir.
İnferior anastomotik ven diğer adıyla Labbe veni insan beyninin yüzeyel venlerinden biridir. 19. Yüzyıldan sonra Fransız cerrah Charles Labbé tarafından tanımlanmıştır. Yüzeyel olarak orta serebral ven ile transvers sinusu arasında bağlantı kurar. Bu seyri esnasında komşuluğundaki temporal loblardan da venöz dallar alır. Labbe veninin konumu oldukça fazla varyasyon gösterir. Venin orta temporal yerleşimi % 60, arka temporal yerleşimi % 30 ve ön temporal yerleşimi % 10 civarında görülür.
Superior anastomotik ven, diğer adıyla Trolard veni yüzeyel serebral venlerden biridir. 18. yüzyıldan sonra anatomist Jean Baptiste Paulin Trolard tarafından tanımlanmıştır. Bu ven beynin yüzeyinde superior sagittal sinus ile orta serebral veni birbirine bağlar.
Orta serebral venler yüzeyel orta serebral ven ve derin orta serebral ven olarak ikiye ayrılır
- Yüzeyel orta serebral ven, beynin lateral sulkusu boyunca uzanır. Öne doğru seyrederekkavernöz sinus veya sfenoparyetal sinuse boşalır.
- Derin orta serebral ven, lateral sulkusun derininde, insula ve komşuluğundaki giruslardan venöz drenaj alır ve orta hatta yakın ilerleyerek bazal vene dökülür.
Superior oftalmik ven önde angular ven ile bağlantı halinde olan nazofrontal ven olarak başlar. Oftalmik arter gibi optik kanal içerisinde seyretmez. Dönüşü boyunca boşaltıcı drenaj bağlantıları alır. Lateral rektus kasının iki başı arasından arkaya doğru uzanır ve burada superior orbital fissür mediyal duvarından geçerek kavernöz sinuse boşalır. Seyri boyunca etmoidal venlerden ve vortikoz venlerden dallar alır.
Superior koroid ven beynin ventrikülleri içerisinde koroid pleksus drenajı sağlayan venlerden biridir. superior koroid ven ve inferior koroid ven olarak 2 adet koroid ven bulunmaktadır.
Anterior fasiyal ven yüzün yüzeyel ve büyük toplar damarlarından biridir. Burun kökünden Angular ven olarak başlar. Aynı gövde ile aşağı ilerler, nazal küçük venler bu seyirde fasiyal vene katılır. Seyri fasiyal arter ile birliktedir fakat arter gibi kıvrımlı seyir izlemez.
Santral retinal ven venöz drenajını retinal kapiller dolaşımdan sağlayan, optik sinir içerisinde ilerleyen bir vendir. Optik sinirden çıktıktan sonra superior oftalmik vene veya direkt olarak kavernöz sinuse boşalabilir. Anatomik farklılıklar izlenebilir.
Oksipital ven kafatasının arka kısmından venöz pleksus olarak başlar. Eksternal oksipital protuberens ve Süperior nukal çizgi seviyesinden aşağı doğru drene olur. Tek bir dal halini aldıktan sonra trapezius kasını deler, burada bulunan suboksipital üçgen içerisinden geçer ve derin servikal venler ve vertebral ven ile bağlantı kurar.
