İçeriğe atla

İnsansız kara aracı

Bir insansız kara aracı

İnsansız kara aracı (kısaca İKA), yerde giden ve üzerinde insan bulunmayan araçların genel adıdır. İnsan varlığının uygunsuz, tehlikeli veya olanaksız olduğu durumlarda kullanılır. Uzaktan kumandayla kontrol edilebildiği gibi sensörleri vasıtasıyla kendi hareket edebilen türleri vardır.

Tarihçe

Günümüzde kullanılan kara araçlarının tarihi 1760'lı yıllara dayanır. O zamanlar buharlı motorlar vasıtasıyla çalışan kara araçları 1800'lü yıllarda yerlerini içten yanmalı motorlarla çalışan kara araçlarına devretti. Günümüzde ise yazılım ve elektronik alanlarındaki teknolojik ilerlemeler vasıtasıyla kara araçlarına güvenlik arttırıcı sistemlerin entegre edilmesi ile gelişim sağlandığı görülmektedir. İnsansız Kara Aracı (İKA) fikri ise ilk olarak 1900’lü yıllarda atılmıştır.

İnsansız Kara Aracı üretmeye yönelik bilinen ilk girişimlerden biri 1915 yılında Fransız mühendisler tarafından "Torpille Terrestre" (Kara Torpido) adında uzaktan kumandalı bir askerî araç olmuştur.

1920’li yıllarda ise Houdino Radio Controlfirması tarafından, radyo aracılığıyla kablosuz olarak kontrol edilebilen "Chandler" marka insansız kara aracı üretilmiştir.[1]

Radio Controlled Car 1921

1930'larda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) tarafından başka bir tanktan radyo ile uzaktan kumanda edilen ve 60 veya 100 kilogram (130 veya 220 lb) yüksek patlayıcı içeren makineli tüfekle silahlanmış bir tank olan Teletank'ı geliştirdi. Almanya'nın 1941'de SSCB’yi işgal etmesinden sonra Kış Savaşı'nda Kızıl Ordu tarafından Finlandiya'ya karşı kullanıldı.

II. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Matilda II (tank) piyade tankının "Kara Prens" adlı radyo kontrollü bir türevini 1941'de geliştirdi. Kara Prens’in asıl amacı yıkım görevleri için ve gizli tank karşıtı silahların ateşini çekmek için olacaktı. Fakat iletim sistemini Wilson tipli diş kutularına dönüştürmek aşırı maliyetli olduğu için 60 tank siparişi iptal edildi.[2]

1960’lı yıllarda Stanford Araştırma Enstitüsü tarafından (Defense Advanced Research Projects Agency) DARPA’ya finanse edilen yapay zekâ programı için "Shakey" adlı ilk büyük mobil robot geliştirme çabasına girişildi. Shakey, operasyonel arazilerde tamamen otonom olarak çalışan ilk İnsansız Kara Aracıydı.[3][4]

1977’de Japonya'da 1987 yılında başlatılan EUREKA PROMETHEUS (PROgraMme for a European Traffic of Highest Efficiency and Unprecedented Safety) projesi ve İtalya'da 1998 yılında başlatılan ARGO projeleri de otonom kara araçları ile ilgili olarak geliştirilen projelerdendir.[5]

İlerleyen yıllarda ise otonom kara araçları üzerine birçok çalışmalar yapılmış ve günümüze kadar devam etmiştir.

Kullanım alanları

Uzay uygulamaları

Üç farklı Mars keşif aracı tasarımı; Sojourner, MER ve Curiosity

Uzay uygulamalarına örnek olarak Rover'lar verilebilir. Rover, gezegenlerin veya gök cisimlerinin yüzeyinde gerekli görevleri yerine getirebilmesi için tasarlanmış uzay keşif araçların genel adıdır. NASA’nın 2011 yılında Mars keşif aracı projesi için göndermiş olduğu insansız uzay aracı olan Curiosty,[6] Mars’ta yaşam olup olmadığını ayrıca su barınabilirliği gibi insansı keşiflerin mümkün olup olmadığını araştırmak için gönderilmiştir. 2020 yılında ise yine benzer amaçlar doğrultusunda Perseverance uzay aracı gönderilmiştir.

Askeri uygulamalar

Dört ayaklı bir robot olan BigDog

İnsansız kara araçları askerî alanda, ordu tarafından askerî üslerde, terörle mücadelede, tehlikeli ortamlarda insanların yapması gereken işleri yapmada örneğin; patlayıcıları, bombaları, mayınları etkisiz hale getirmek, zor koşullarda ağır eşyaları yüklemek ve düşman ateşi altında ortam koşullarının onarımını ya da güvenliğin sağlanması için devriye gezerek bilgi toplamak, saldırganlar için caydırıcı bir unsur olarak var olmak gibi kullanımları içerir.[7]

Sivil ve Ticari uygulamalar

İnsansız kara araçları birden çok sivil ve ticari ortamlardaki süreçlerde uygulanmaktadır.

Tarım

İnsansız kara araçlarının tarım alanında kullanımı günün her saati çalıştırılabilir olmasını, mahsullerin ve çiftlik hayvanlarının sağlığının izlenmesini, yabani otlarla mücadele edebilmeyi gibi tarımda verimliliği artırma yönünde kullanılmaktadır. Tarım robotu bu uygulama alanında örnek verilebilir.

Madencilik

Maden işletmelerinde maden tünellerini geçmek, hacim, kübaj hesaplamalarını yapmak ve açık maden ocaklarında 3 boyutlu kaya yüzeylerini haritalamak gibi görevler için kullanılmaktadır.[8]

Üretim

Üretim ortamında malzeme taşımak için kullanılır. Havacılık şirketleri gibi şirketler bu araçları, insanların tehlikeli alanlarla etkileşime girmesini engelleyebilmeleri ve büyük vinçleri kullandığımız zamandan daha az zaman alarak ağır, hacimli parçaları taşıdığı için tercih edilir.

Acil durum uygulamaları

İnsansız kara araçları, yangınla mücadele, nükleer müdahale, arama ve kurtarma operasyonları gibi birçok acil durumlarda kullanılır. 2011 yılında “Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant” kazasında insan varlığının araştırılması için çok fazla radyasyon bulunan alanlarda insansız kara araçları kullanıldı. Kızılötesi kamerası ile uzaktan rahatlıkla haberleşilebiliyordu. İç algılayıcılarıyla kişinin tansiyonunu ya da hayati fonksiyonlarını algılayıp iletişim kurulmuştur.[9]

Türkiye'deki İnsansız Kara Araçları örnekleri

Kaplan

Aselsan tarafından üretilen KAPLAN İnsansız Kara Aracı (İKA) ailesi, yüksek hareket kabiliyetine sahip dayanıklı bir araç platformu üzerine göreve özel değişik faydalı yüklerin kolaylıkla entegre edilebildiği, ayarlanabilir otonomi seviyelerine sahip, modüler kontrol konsolu ile uzaktan komuta edilebilen son teknoloji ile donatılmış yeni nesil bir İnsansız Kara Aracı (İKA) ailesidir.[10]

Boğaç

Elektroland Savunma tarafından geliştirilen yerli ve millî insansız kara aracımız olan BOĞAÇ, 6x6 zorlu arazi koşullarıyla başa çıkabilip, üzerine entegre uzaktan komutalı silah kulesiyle ön plana çıkıyor. BOĞAÇ’ın kabiliyetlerine örnek olarak; 180 derece Teker kolu hareketi edebilmek (Ters-Düz Gidebilme), Kendi etrafında merkezi dönüş, Keskin nişancı tespiti, 3D çevre haritası yapabilme, Gece Sürüşü ve Keşif ve Gözetlemeye yardımcı olmak için belirli İHA’larla ortak çalışabilme gibi özellikler sayılabilmektedir.[11]

Demirhan

OğuzKağan Savunma tarafında üretilen DEMİRHAN,[12] karakol ve üs korumasında, meskûn mahal çatışmalarında, sınır devriyesi olarak ve değişik hava ve coğrafi şartlarda kullanılmak üzere tasarlanmış bir insansız kara aracıdır. 2363 mm uzunluğunda olup 1162mm yüksekliğe ve 1961 mm genişliğine sahiptir.[13] Teknik özellikleri:

  • Maximum Hız : 15 km/saat
  • Tırmanma : 45 derece
  • Yürüyüş Didtrimi :Palet
  • Motor Tipi : Dizel
  • Ağırlık :2000 kg
İnsansız Kara Aracı UKAP

Ukap

Aselsan ve Katmerciler tarafından geliştirilen Türkiye’nin insansız mini tankı olarak adlandırılan UKAP, yüksek yük taşıma kapasitesi sayesinde, farklı silah ve keşif/ gözetleme ekipmanlarının entegrasyonunun yanı sıra, yaralı askerlerin savaş alanından tahliyesinde de kullanılabilmektedir. Araç 1.100 kg ağırlığa sahip olup 2000 kg’lık faydalı yük taşıma kapasitesine sahiptir. Aracın azami hızı ise saatte 25 kilometredir.[14]

Alpan

Havelsan ve TÜBİTAK-SAGE tarafında ortak geliştirilen KBRN çözümlü insansız kara aracı olan ALPAN, Türkiye’nin ilk ve tek KBRN operasyonları için tasarlanmış insansız kara aracıdır. KBRN sensörüyle bölgedeki Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer sızıntıları tespit edebilmektedir.[15]

Teknik özellikleri:

  • Ağırlık :500 kg
  • Maximun Hız : 10 km/saat
  • Tırmanma : 45 derece
  • Yürüyüş Didtrimi :Palet
  • Motor Tipi :Dc Elektrik

Alkar

Alkar, bir İstanbul firması olan Alpera tarafından geliştirilen savunma amaçlı İnsanız Kara Aracı örneğidir.[16] Her türlü arazi koşulunda sürücüsüz olarak yol alabilen bir araç olarak tasarlanmıştır. Birbirinden bağımsız dört elektrik motoru ile itki sağlanan R4, v-monokok tipi gövdesi, ölçeklenebilir koruma seçenekleri, 200 kg+ faydalı yük taşıyabilme özelliği ve nLOS iletişim kapasitesine sahiptir.[17]

Uzaktan Kontrollü Maden Robotu

Maden kazalarında ortaya çıkan göçük, yangın tehlikesi ve gaz sızıntısı riskleri altında arama çalışmalarını hızlandıracak ve can güvenliğini arttıracak uzaktan kontrollü mobil arama kurtarma robotudur. Uzaktan kontrollü maden robotu, Yeraltı kömür madenleri ATEX Grup1-M1 standartlarında, 5 farklı gaz (metan, oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, hidrojensülfür) için ATEX M1 koruma sınıfında ölçüm sistemine sahip, Fiberoptik kablo veya kablosuz modem ile haberleşme imkânına ve kendi batarya sistemine sahiptir.[18]

Ertuğrul

Aselsan firması tarafından geliştirilmiş olan ERTUĞRUL Bomba İmha Robotu, el yapımı patlayıcıların zorlu koşullar altında, güvenli bir mesafeden etkisiz hâle getirilmesi amacıyla üretilmiş bir araçtır. Şüpheli nesneleri güvenli bir mesafeden inceleyebilmek ve müdahale edebilmek üzere kablosuz veya kablolu kullanılabilen iletişim ve video aktarım sistemi ile çalışır. Su sızdırmaz araç platformu ve flipper sistemi ile karlı çamurlu yollarda, merdivenlerde ve zorlu çevre koşullarında kullanılabilir.

El Yapımı Patlayıcı (EYP) Tespit Robotu

El yapımı patlayıcıların zorlu koşullar altında, güvenli bir mesafeden tespiti için geliştirilmiştir. EYT üzerinde manyetik radar ve manyetik detektör içeren EYP tespit kiti bulundurmaktadır. Yüksek hareket kabiliyetine sahip dayanıklı bir araç platformu üzerine göreve özel değişik Faydalı Yüklerin kolaylıkla entegre edilebildiği, ayarlanabilir otonomi seviyelerine sahiptir.[19]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  13. ^ "Demirhan". Oguzkagansavunma.com. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  16. ^ "Yerli 'insansız kara aracı' yolda". itohaber.com, 17 Ağusos 2018. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2021. 
  17. ^ Türkiye Savunma Sanayii Kataloğu / syf 44 https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/44/#zoom=z 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021. 
  19. ^ Türk Savunma Sanayii Ürün Kataloğu /syf 45 https://www.ssb.gov.tr/urunkatalog/tr/45/#zoom=z 7 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta İnsansız kara aracı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsansız hava aracı</span> içinde pilotu olmayan ve uzaktan kontrol edilebilen bir tür hava aracı

İnsansız hava aracı (İHA) veya dron, fiziksel olarak içinde insan bulunmayan bir tür uçan araçtır. Bazen helikopter anlamındaki dikuçar sözcüğünün insansız hava aracı anlamında kullanıldığı da görülmektedir. İHA'ların en önemli ve olmazsa olmaz bileşeni, yer tabanlı bir kontrolör ile uçak arasında bir iletişim sistemdir.

<span class="mw-page-title-main">Gezgin robot</span>

Gezgin robot, hareket kabiliyetine sahip robotların genel adı. Gezgin robotlar uzaktan kumandayla veya uydu üzerinden yönetilebileceği gibi, bir yapay zeka ile kendisini yönetebilir. Bu tip robotlar kamera ve çeşitli sensörlerle bulundukları çevre hakkında bilgi sahibi olur. Bir gezgin robot karada, havada ya da suda hareket edebilir.

<span class="mw-page-title-main">Altay (tank)</span> Türk yapımı ana muharebe tankı

Altay, Türkiye'de geliştirilen 3+ nesil ana muharebe tankıdır. İsmini Türk Kurtuluş Savaşı'nda 5. Süvari Kolordusu'nu komuta eden Fahrettin Altay'dan almıştır. Türk medyalarına göre, tank seri üretime geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">TUSAŞ Anka</span> Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından geliştirilen insansız hava aracı

TUSAŞ Anka, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyaçları doğrultusunda Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. tarafından geliştirilen insansız hava aracıdır. Temel Anka-A, orta irtifa uzun ömür (MALE) İHA sınıfındadır. 2000'li yılların başında taktiksel gözetim ve keşif misyonları için tasarlanan Anka, günümüzde sentetik aralıklı radar, hassas silahlar ve uydu iletişimiyle modüler bir platforma dönüşmüştür. İsmini efsanevi mitolojik yaratık olan Anka Kuşu'ndan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin Desert Hawk</span>

Desert Hawk birliklerin çevre korumasını yapmak üzere geliştirilen bir tür insansız hava aracıdır. 2002 yılında Lockheed Martin firmasına bağlı Skunk Works tarafından geliştirilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri tarafından FPASS programı çerçevesinde açılan ihalede acil durumlarda hızlı keşif ve gözetleme yapmaya yarayacak bir uçağa ihtiyaç duyulduğu açıklanmıştır. 2002 kışında yapılan sözleşme sonucunda ilk uçaklar yaz başında teslim edilmiştir. HızlI tasarlanmış çünkü teknoloji ve tasarım çalışmaları sırasında MICROSTAR MAV için geliştirilen kaldıraçlı fırlatma sisteminden yararlanılmıştır. Program şu an Electronic Systems Center tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay yolculuğu</span> uzayda yolculuk yapmak

Uzay yolculuğu, Dünya'dan atmosfer dışına veya dış uzayda gerçekleştirilen yolculuktur. Uzay yolculukları, insanlı veya insansız uzay araçları ile bilimsel, askerî ve ticarî amaçlarla gerçekleştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Vestel Karayel</span> İnsansız hava aracı

Vestel Karayel, Lentatek tarafından geliştirilmiş bir insansız hava aracıdır.

TUSAŞ R-300 Sivrisinek; Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ihtiyacı doğrultusunda geliştirilen bir "Rotorlu İnsansız Hava Aracı"dır (R-İHA).

<span class="mw-page-title-main">TUSAŞ Turna</span> uçak ve füzelerini hedef olarak simule eden insansız hava aracı

TUSAŞ Turna, 1995 yılında tasarımına başlanan ve 2001'de Türk Hava Kuvvetleri ve Türk Kara Kuvvetleri kullanımına giren, atışlı eğitim görevlerinde düşman uçak ve füzelerini hedef olarak simüle eden bir insansız hava aracıdır. Turna, Rapier ve Stinger karadan havaya füzelerin yanı sıra 7,62 mm'den 76 mm kalibreye kadar namlulu silah sistemleriyle eğitim için kullanılabilmektedir. == Geliştirme süreci ==Millî Savunma Bakanlığı'na bağlı Araştırma ve Geliştirme Dairesi, Ağustos 1995 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından hedef takip ve top atış tatbikatlarında kullanılmak üzere bir İHA geliştirilmesi için TUSAŞ ile sözleşme imzalamıştır.Turna/S olarak adlandırılan ilk versiyon Eylül 1996'da ortaya çıkmaz, prototipin testleri ise 1997 yılında tamamlanmıştır. Kara Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri'nin İHA ile yaptığı testler ise 1998 yılında sona ermiştir.2001 ve 2003 yılları arasında, Turna/S'nin yeni sürümleri Turna-101A, Turna-111B ve Turna-201C kod adlarıyla geliştirilmiştir. Bu İHA'lar yalpa sönümleyen aviyonikler ve yeni aerodinamik özellikler içerdiği gibi, gelişmiş kararlılık ve daha fazla güvenilirliğe sahip olmuştur.Fırkateynler ve deniz koşullarındaki kötü hava şartlarından edinilen bilgiler ışığında Turna İHA daha da geliştirilmiş ve Turna/G ortaya çıkmıştır.== Özellikleri ==Yüksek manevra kabiliyeti, yüksek hızı, kolay kullanımı, düşük görev riski, modülerliği ve maliyet etkinliği ile operasyonel ortamlarda etkinliğini kanıtlamış ve kullanımına devam edilmektedir. Ana özellikler:* 90 dakika havada kalma süresi* Azami 93 m/sn hız (180kts)* 12.000+ ft servis tavanı* 70 kg azami kalkış ağırlığı* 50+ km menzilli veri linki* Fırlatıcı ile kalkış, paraşüt ile karaya veya denize iniş* Donanma gemi platformlarından kalkış ve kontrol* İleri kompozit teknolojileri ile üretilmiş yapı* MIL-STD-810F ve MIL-STD-461 askeri standartlara uyumlu* NATO NSN standartlarında kodlanmış* Kalkış ve iniş dahil, Yer Kontrol İstasyonu (YKİ) ile tam otonom uçuş ve seyrüsefer* 255 görev noktasına kadar önceden programlı görev noktası tanımlama, uçuş anında değiştirebilme* Eve Dönüş ve Acil İniş Modları ile önceden belirlenmiş eve dönüş noktasına gelerek otomatik iniş* EMI/EMC korumalı Konteyner/Mobil araç/Portatif Yer Kontrol İstasyonu ile görev planlama ve kontrol* Gerçek zamanlı kriptolu sayısal uçuş verisi telemetreleri kaydetme ve sonradan oynatabilme* Sayısal harita otomatik tanımaFaydalı yükler:* Çekili yük ile; SKS, Manş ve Isı kaynağı.* Uçak üzerinde; Pasif Radar İz Arttırıcı, Isı Kaynağı ve İz dumanı== Versiyonları ==* Turna/S, standart versiyonu* Turna/G, gelişmiş versiyonu== Kaynakça ==

<span class="mw-page-title-main">Baykar Malazgirt Döner Kanat Mini İHA</span>

Malazgirt Mini İHA, Baykar tarafından geliştirilmiş, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan mini robot döner kanat (helikopter) sistemi.

Katmerciler Ateş, Katmerciler tarafından geliştirilen Hızır 4X4 taktik tekerlekli zırhlı araca Aselsan'ın yüksek teknolojiye sahip keşif ve gözetleme sistemlerinin entegre edilmesiyle oluşturulmuş zırhlı sınır güvenliği aracıdır. 40 km menzili ile gece/gündüz keşif gözetleme yapabilmektedir. İkisi şoför ve komutan olmak üzere altı personel taşıyabilmektedir. Silah kulesi opsiyoneldir.

ULAQ SİDA, Antalya merkezli Ares Shipyard ve Ankara merkezli Meteksan Savunma tarafından ortaklaşa geliştirilen Türkiye'nin ilk muharip insansız deniz aracıdır. Ar-Ge faaliyetlerine 2018 yılında başlanan ve Aralık 2020'de denize indirilmesi planlanan ULAQ'ın 2021 yılının ilk çeyreğinde atış testlerini gerçekleştirmesi planlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paket teslimi</span>

Paket teslimi, kargo ve paketlerin, yüksek değerli postaların tek gönderi olarak teslim edilmesidir. Yemek teslimi de buna aittir. Hizmet, posta sistemi, ekspres posta hizmetleri, özel kurye şirketleri ve LTL nakliye şirketi tarafından sağlanır. İlk kez 1852'de Wells Fargo, hem bankacılık hem de ekspres hizmetleri sağlamak için kuruldu. Son yıllarda elektronik ticaret'de sık uygulanır.

İnsansız deniz altı araçları içeresinde fiziksel olarak bir insan bulunmayan ve su altında hareket edebilen araçlardır. Sualtı ortamında yapılan çalışmalar göreceli olarak daha zorlu olmaktadır. Hem ortamın farklılığı ve değişkenliği, hem de bozucu etkilere daha açık oluşu, haberleşme zorlukları, basınç gibi problemler İDA'ların temel özelliklerini belirlemektedir.

Yabhon Smart Eye 2 olarak da adlandırılan Yabhon United 40, Adcom Systems tarafından öncelikle Birleşik Arap Emirlikleri Hava Kuvvetleri (BAEAF) için geliştirilen ve uzaktan kumandalı veya otonom uçuş operasyonları gerçekleştirebilen bir insansız hava aracıdır (İHA). Bir MALE işlevi görür ve özel görevler, keşifler, insani görevler, istihbarat veya askeri operasyonlar için kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">OMTAS</span> Türk yapımı Orta menzilli tanksavar füzesi

OMTAS (Orta Menzilli Tanksavar Sistemi) Roketsan tarafından geliştirilen Türk orta menzilli güdümlü tanksavar füzesidir. OMTAS, savaş alanındaki modern zırhlı tehditlere karşı etkili, en son teknolojilere sahip gelişmiş bir tanksavar füze sistemidir.

ASELSAN CATS, ASELSAN tarafından insansız hava araçları ve saldırı helikopterleri için geliştirilen gece gündüz, termal olarak görüntüleme, lazerle işaretleme yapabilen, hedefi takip edebilen bir keşif gözetleme elektro-optiğidir.

BAHA,, sınır güvenlik güçlerinin ihtiyaçları için HAVELSAN tarafından geliştirilen Türk bulut altı otonom dikey kalkış ve iniş özelliğine sahip insansız hava aracı prototipidir.

<span class="mw-page-title-main">Teslimat dronu</span>

Teslimat dronu, teslimat amacıyla kullanılan insansız hava aracıdır. Teslimat dronları tipik olarak otonom ve elektriklidir. COVID-19 pandemisi zamanında teslimat dronları yaygın olarak posta, yemek teslimi ve paket teslimi'nde, ayrıca kan ürünleri, aşılar, ilaçlar, tıbbi numuneler ve tıbbi ürünleri taşımak için kullanıldı.

Havelsan Barkan, Havelsan tarafından üretilen Türk yapımı bir insansız kara aracıdır. Araç, 2020'lerde geliştirilmiş olup Türk Kara Kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin ihtiyacı üzerine tasarlanmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.