İçeriğe atla

İnsanlık Komedyası

İnsanlık Komedyası-1901 Baskısı

İnsanlık Komedyası, Fransız yazar Honoré de Balzac'ın eserlerine verdiği genel isim. Eserlerinin niteliğini İnsanlık Komedyası deyimiyle açıklamak istemiştir.[1]

İlk önce 12 cilt halinde 1834-1837 yıllarında basılan proje, daha sonra Balzac'ın eser vermeye devam etmesi ile toplam 95 roman ve öyküye kadar çıktı.

Balzac'ın toplum incelemesi yapmak amacı ile birleştirdiği bu koleksiyon taşra yaşamı, ordu, özel yaşam, şehir yaşamı, politik yaşam ve sosyal analizler gibi başlıklar altında incelenebilir. Para ve güç, annelik, babalık, Fransız Devrimi, kadınlar, aşk ve aile yaşamı gibi birçok konuya; Eugénie Grandet, Vadideki Zambak, Goriot Baba gibi güçlü romanlarını barındıran bu koleksiyonu ile değinmeyi başaran Balzac, Bourbon Hanedanı'nın tahta geçmesi ile başlayan Restorasyon Dönemi ve sonrasının panoramasını yüzyıllar sonrasının okuruna göstermeyi başarmıştır.

İnsanlık Komedyası'nın doğuşu

Balzac'ın kendi adıyla ilk yayımladığı roman Le Dernier Chouan (Chouan'ların Sonuncusu)'dur. 1827'de yazılıp ilk defa 1829'da çıkan bu roman, sonradan 1834'te Les Chouans (Chouan'lar) adıyla basılmıştır.[2]

Balzac, artık roman alanında tutacağı yola girmişti. Çevresindeki olaylardan etkileniyor, gözlemliyor, yeni konular düşünerek yeni karakterler ve tipler tasarlıyordu. Çabuk yazma alışkanlığı edindiği için romanlar birbirini kovalıyordu. 1830'da Özel Hayattan Sahneler adı altında uzunlu kısalı romanlardan oluşan iki ciltlik bir eser yayımladı. Balzac, hayatında olduğu gibi sanatında da büyük bir hırs içindeydi ve Fransa tarihinin başından beri olayları ele alıp bunlar üzerine, o olayların çerçevesi içinde, insanların yaşayışını, düşüncelerini, duygularını ortaya seren romanlardan kurulu muazzam bir destan yazmak istiyordu. Bu işin azameti karşısında kendisi bile şaşırmış ve yazı alanını devrimden, yaşadığı güne kadar daralmıştır. Böylece İnsanlık Komedyası 1789-1848 arası 60 yılı kapsar.[3]

Balzac'ın eserlerinin hepsine birden verdiği La Comédie Humaine adının nasıl doğduğuna dair iki ayrı hikâye anlatılır;

  • Balzac, yazacağı romanları tasarlarken çeşitli tipler tespit etmiş, bunların hayatlarını incelemeye koyulmuştu. Bu arada insanların türlü nedenlerden dolayı çektikleri acıları, yaşadıkları korkunç duyguları, olayların arasında nasıl kıvranıp durduklarını görüyor, gözlerinin önünde bir kaynaşma canlanıyordu. Bir gün bir arkadaşına bunu anlatırken, "Bu cehennemi anlatacak bir Dante ister," demiş, böylece aklına Dante'nin La Divina Comedia (İlahi Komedya)'sı gelmişti. Dante'nin öbür dünyayı ele alarak, ölmüşleri konuşturarak yaptığını kendisi bu dünyada yaşayanları anlatarak yapacaktı. Şimdi bütün eserlerini bu ad altında toplayabilirdi.


  • Balzac, bu adı bir İngiliz yazarın ilham ettiği bir düşünce üzerine bulmuştur; 1835'te Paris'e Balzac'ı görmek için gelen Henry Reeve adındaki genç yazar, büyük romancının tasarladıklarını kendisine anlatması üzerine, bunun muazzam bir iş olacağını, eserlerin hepsine birden Dante'nin İlahi Komedya'sına benzeterek La Diabolique Comédie (Şeytani Komedya) denilmesinin yerinde olacağını söylemişti.


Bu ikinci ihtimal biraz zayıf görünmektedir çünkü Balzac, bu ihtimalin gerçekleşmesinden iki yıl sonra, 1837'de Kontes Hanska'ya yazdığı bir mektupta eserlerinin dört yıla kadar 50 ciltlik toplu bir basımının yapılacağını, bunların "Toplum İncelemeleri" adı altında toplanacağını bildiriyordu.[4] Bu, Balzac'ın "İnsanlık Komedyası" adını 1835'te değil, hatta 1837'den sonra bulduğunu gösterir. Nitekim, bu ad ilk defa yazarın, eserlerini ortaklaşa basacak dört ayrı yayıneviyle yaptığı bir sözleşmede geçmiştir.[4]

Balzac, daha başlangıçtan beri romanlarını, çeşidine göre, Özel Hayat Sahneleri, Gelenek İncelemeleri, Toplum İncelemeleri, Taşra Hayatından Sahneler... gibi başlıklar altında topluyordu. Bütün eserlerini bir tek, daha geniş bir ad altında toplamaya karar verince, bu topluluk içinde de birtakım ayırmalar yapmak ihtiyacı duydu. 1845 yılında yaptığı bir listede o güne kadar yazdıklarıyla yazmayı tasarladıklarını çeşitli bölümlere ayırarak sıraladı. Böylece İnsanlık Komedyası ilk önce üç büyük bölüme ayrıldı, bunlardan birincisi de ayrıca parçalara bölünüyordu;[5]

İnsanlık Komedyası

Birinci Bölüm: Gelenek İncelemeleri:

  • Özel Hayattan Sahneler
  • Taşra Hayatından Sahneler
  • Paris Hayatından Sahneler
  • Siyaset Hayatından Sahneler
  • Askerlik Hayatından Sahneler
  • Köy Hayatından Sahneler

İkinci Bölüm: Felsefe İncelemeleri

Üçüncü Bölüm: Tahlil İncelemeleri

Bu listeye göre bütün İnsanlık Komedyası 137 eserden meydana gelecekti. Balzac, 1829'dan 1848'e kadar, yirmi yıl içinde, bunların 95'ini yazdı, geri kalanların kimisine başlamıştı, kimisi de henüz tasarı halindeydi. Bu yüze yakın romanın kahramanları 2500'e yakın olarak hesaplanır. Bunlardan başka adı belirtilmeyen 600 kadar kahraman daha, bir hayli de tarihî kişi vardır.[5]

Kaynakça

  1. ^ Ansiklopedik Sözlük: Dil ve Genel Kültür Ansiklopedisi. 1 (2. bas.). Milliyet. 1967. s. 396. OCLC 165313258. 
  2. ^ Fransa'da İlk Cumhuriyet sırasında 1799'da Bretenya'da devrimcilere karşı ayaklanan kralcılara Chouan'lar adı verilmiştir.
  3. ^ Balzac, Eugénie Grandet, Çev. Vahdet Gültekin, Hayat Neşriyat Yayınları, İstanbul, 1969, s. 12
  4. ^ a b Balzac, Eugénie Grandet, Çev. Vahdet Gültekin, Hayat Neşriyat Yayınları, İstanbul, 1969, s. 13
  5. ^ a b Balzac, Eugénie Grandet, Çev. Vahdet Gültekin, Hayat Neşriyat Yayınları, İstanbul, 1969, s. 14

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Honoré de Balzac</span> Fransız oyun yazarı ve romancı (1799 – 1850)

Honoré de Balzac, Fransız yazar.

<span class="mw-page-title-main">Biyografi</span> Bir insanın yaşamındaki olayların belirli bir sıraya göre anlatıldığı edebiyat türüdür

Biyografi ya da yaşam öyküsü, bir kişinin yaşamını ayrıntılı bir biçimde açıklayan bir edebiyat türüdür. Kişi kendi hayatını anlatıyorsa buna otobiyografi, şairlerin yaşam hikâyesi anlatılıyorsa da buna tezkire denir. Biyografiler eğitim, iş, ilişkiler ve ölüm gibi temel olaylardan daha fazlasını içerir. Bir biyografi, bir konunun yaşam öyküsünü sunar, deneyimle ilgili samimi ayrıntılar da dahil olmak üzere yaşamlarının çeşitli yönlerini vurgular ve öznenin kişiliğinin bir analizini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Elias Canetti</span>

Elias Canetti, modernist romancı, oyun yazarı, anı ve kurgusal olmayan düzyazı yazarı. Eserlerini Almanca yazan Canetti, "geniş bir bakış açısı, fikir zenginliği ve sanatsal güç ile işaretlenmiş yazıları için" 1981 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Dante Alighieri</span> İtalyan ozan ve siyasetçi

Dante Alighieri, İtalyan şair ve siyasetçi.

<i>Vadideki Zambak</i>

Vadideki Zambak, Fransız yazar Honoré de Balzac'ın romanıdır. 1835'te yayımlanan ve yazarın en bilinen kitaplarından biri olan roman, Balzac'ın İnsanlık Komedyası'nın "Taşra Yaşamından Sahneler" bölümünde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Peyami Safa</span> Türk yazar ve gazeteci

Peyami Safa, Türk yazar ve gazeteci. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Matmazel Noraliya'nın Koltuğu ve Yalnızız gibi psikolojik türdeki eserleriyle Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında ön plana çıktı. Yaşamı ve fikrî hayatındaki değişimlerini eserlerine de yansıttı. Server Bedi takma adıyla birçok roman kaleme aldı. Cingöz Recai tiplemesini Fransız yazar Maurice Leblanc'ın Arsen Lüpen karakterinden esinlenerek yarattı. Aynı zamanda çeşitli kurumlarda gazetecilik mesleğini sürdürdü ve ağabeyi İlhami Safa ile birlikte Kültür Haftası gibi çeşitli dergiler çıkardı.

<i>İlahi Komedya</i> Dante tarafından yazılan İtalyanca uzun anlatı şiiri

İlahi Komedya, Dante tarafından 1308 civarında yazılmaya başlanan ve 1321 civarında, yazarın ölümünden kısa bir süre önce tamamlanan epik şiir. İtalyan edebiyatının en önemli örneği ve dünya edebiyatının en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir. İlahi Komedya'da Dante, ölüm sonrası sırasıyla Cehennem, Araf ve Cennet'te geçen seyahati, hikâyenin kahramanı da olan kendisinin ağzından anlatır. Orta Çağ'da "komedya", "tragedya"nın aksine, sonu iyi biten hikâye anlamına gelirdi. Burada eserin adındaki "komedya" kelimesi, öyküsünün güldürü unsurları taşıdığı anlamına gelmez.

<span class="mw-page-title-main">Aristofanes</span> Antik Yunan oyun yazarı

Aristofanes (Aristophanes), MÖ 446 - MÖ 386 yılları arasında yaşamış bir komedya yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tiyatro</span> sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gösteriler

Tiyatro, bir sahnede, seyirciler önünde oyuncuların sergilemesi amacıyla hazırlanmış gösterilerdir. Farklı bir şekilde duyguların ve olayların hareket (jest) ve konuşmalarla anlatılmasıdır. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır. Tiyatro eseri, olayları oluş yoluyla gösterir. Bu yönüyle konuşma ve eyleme dayanan bir gösteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak Shakespeare'in sözüyle de ifade edilir.

Britanya edebiyatı, Birleşik Krallık, Man Adası ve Kanal Adaları'nın edebiyatıdır. Bu edebiyat başlıca İngilizce yazılmış olmakla beraber Galce, İskoçça, İrlandaca ve diğer dillerin de edebiyatlarını da kapsar.

Rus Edebiyatı, 11. yüzyılda Ruslar'ın Hristiyanlığı benimsemesinden sonra yazılan yapıtlarla başlar. Doğu Slav toplulukları ilk kez 10. yüzyılın hemen başında Kiev'de merkezi bir yönetim altında bir araya gelmişlerdi. Aynı yüzyılın sonlarında Kiev prensi tarafından benimsenen Hristiyanlığın halkın arasında yayılmasıyla okuryazarlık gelişebilme olanağı buldu. Bu yeni dinle birlikte Rusya'ya Yunanca ya da Slavca dinsel yapıtlar girdi. Yunancadan çeviriler yapılmaya başlandı.

<i>Lysistrata</i> Aristofanes komedisi

Lysistrata, Aristofanes tarafından MÖ 411 yılında yazılmış, tek perdelik, seyirlik bir oyundur.

<i>Kırmızı ve Siyah</i> Stendhalın Psikolojik Romanı

Kırmızı ve Siyah, ilk baskısı 1830'da yapılan, Fransız yazar Stendhal'ın romanı. Türkçeye Kızıl ile Kara olarak da çevrilmiştir.Parma Manastırı ile birlikte Stendhal'in en güçlü iki yapıtından biri kabul edilir.

Paul Gustave Doré, Fransız ressam, illüstratör ve baskı resim sanatçısı. Doré genelde ahşap ve çelik oyma baskı resimler üzerinde çalıştı. İllüstratör olarak Fransa ve İngiltere'de basılan pek çok kitabı resimlendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Arleken</span>

Arleken veya arlekin, İtalyan komedyasındaki önemli standart karakterlerden biri. Genellikle bir beyefendinin umursamaz ve kıvrak zekalı yardımcısı ya da evin hizmetçisinin kaprisli sevgilisi olarak resmedilir. Türkçeye Fransızca arlequin kavramından geçmiştir.

<i>Öpücük</i> (Rodin heykeli) Auguste Rodinin 1882 tarihli mermer heykeli

Öpücük, Fransız heykeltıraş Auguste Rodin'in eseri olan 1882 tarihli mermer heykel.

<span class="mw-page-title-main">Paul de Kock</span> Fransız romancı (1793 – 1871)

Charles Paul de Kock, Fransız romancıdır.

Illusions perdues Fransız yazar Honoré de Balzac tarafından 1837 ve 1843 yılları arasında yazılmış bir roman serisidir. Üç bölümden oluşur; Güney Fransa'da başlayan, daha sonra Paris'e gidilen ve son olarak yine güneye, Provence'a geri dönülen romanda; bu nedenle, kısmen Paris'te ve kısmen taşrada geçmesiyle, Balzac'ın en büyük romanlarından biri olan La Rabouilleuse'a benzer. La Comédie humanie'deki Scènes de la vie de eyaletinin bir parçasını oluşturur.

<i>Eugénie Grandet</i> Balzacın 1833te İnsanlık Komedyasının bir parçası olarak yayınladığı romanı

Eugénie Grandet, ilk kez 1833'te Fransız yazar Honoré de Balzac tarafından yayınlanan bir romandır.