İçeriğe atla

İnsanlı Ay yolculukları

Amerikalı astronot Buzz Aldrin, Apollo 11 görevi kapsamında Ay yüzeyinde, 20 Temmuz 1969. Aldrin'in bu fotoğrafı Neil Armstrong tarafından çekilmiştir. Armstrong; Dünya, Ay Modülü Kartal ve ABD bayrağı ile birlikte vizör yansımasında görülebilmektedir.

İnsanlı Ay yolculukları, ilk defa 20. yüzyılda Uzay Yarışı'nın bir parçası olarak 1969–1972 yılları arasında Apollo Projesi kapsamında Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı NASA tarafından gerçekleştirilmiştir. Ay yüzeyine yapılan ilk başarılı insansız görev, 1959 yılında Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen Luna 2 görevidir. Luna 2, Ay yüzeyine ulaşan ilk insan yapımı nesne olmuştur. ABD ise Aralık 1968'de Apollo 8 ve Mayıs 1969'da Apollo 10 görevleri kapsamında Ay yörüngesine mürettebatlı yolculuklar yapmış, 20 Temmuz 1969'da da Apollo 11 göreviyle insanları Ay yüzeyine ulaştırmayı başarmıştır. Apollo 11 mürettebatından Neil Armstrong Ay'a ayak basan ilk insan, Buzz Aldrin de ikinci insan olmuştur. Devam eden yıllarda ABD, Ay'a beş insanlı görev daha göndermiştir ve toplam 12 astronot Ay yüzeyinde yürümüştür. 19 Aralık 1972'de çalışmalarını tamamlayan Apollo 17; Ay'a giden son insanlı görev, astronot Eugene Cernan da Ay'a ayak basan son insan olmuştur. Sonraki yıllarda Uzay Yarışı'nın hız kaybetmesiyle birlikte insanlık bir daha Ay'a gitmemiştir.

Uzay Yarışı öncesi dönem

Ay başta olmak üzere Dünya dışı gök cisimlere gitme düşüncesi, tarih boyunca insanların hayallerini meşgul etmiştir.

Uzaya açılma fikri uzun zamanlar boyunca insanlığın hayalleri arasındaydı. 1865'te Jules Verne, 900 ayak uzunluğundaki bir toptan fırlatılan bir füzenin dört gün sonra Ay'a ulaşacağını ama hesaplanmayan bir gök taşına çarpan füzenin yönünün değişeceğini anlatan Ay'a Seyahat adlı bir roman yayınlamıştır.[1] Sinemanın ilk yıllarında ise Fransız yönetmen Georges Méliès, Verne'nin bu kitabından esinlenerek 1902'de Ay'a Seyahat adlı kısa bir film çekmiştir.[1]

Amerikalı yönetmen Stanley Kubrick, Apollo 11 misyonundan bir sene önce (1968), Ay ve Jüpiter yolculuklarını anlatan 2001: Bir Uzay Destanı isimli bir film çekmiştir. Günümüzde Kubrick'in bu filmi, sık sık "şimdiye kadar yapılmış en büyük ve en etkili filmlerden biri" olarak kabul edilmektedir.

Uzay Yarışı'na genel bakış

Bilim insanı Wernher von Braun, 16 Kasım 1963'te Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü'nde ABD Başkanı John F. Kennedy'ye Satürn roketi sistemini açıklarken.

1960'ların başlarında, özellikle Vostok programı ile Uzay Yarışı'nda pek çok ilke imza atan, Soğuk Savaş'ın iki süper gücünden biri olan Sovyetler Birliği, o dönemde Uzay Yarışı'nın lideriydi. Sovyetler 1957'de dünyanın ilk yapay uydusu olan Sputnik'i yörüngeye yerleştirmiş, aynı yıl uzaya ilk canlıyı (Layka) göndermiş, 1959'da da Ay'a ilk uzay aracını (Luna 2) göndermişti; üstelik 1961'de uzaya ilk insanı (Yuri Gagarin), 1963'te ise ilk kadını (Valentina Tereşkova) çıkartmıştı. Bununla yetinmeyen Sovyetler, 1965'te Aleksey Leonov ile ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştirmiş, 1966'da da Venüs'e Venera 3 adında uzay sondası indirmişti.

Sovyetlerin artan başarıları karşısında ABD, yarışta geri kalmamak için birçok adım atmaya karar verdi. Sputnik uydusunun 1957'de fırlatılmasının ardından ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower, 29 Temmuz 1958 tarihinde NASA'yı kurdu. Bundan sonra NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum oldu. Amerikalıların uzay alanındaki adımlarından en önemlisi ise, özellikle John F. Kennedy'nin seçim vaatlerinden de biri olan, Ay'a yapılacak insanlı seferlerdi. Bunun için, Kennedy döneminde Apollo Projesi adı verilen bir görev başlatıldı ve Başkan Kennedy, 25 Mayıs 1961'deki ABD Kongresi'nde, 1960'lı yıllar dolmadan önce "Ay'a bir insan indirme ve onu sağ salim Dünya'ya döndürme" hedefini açıkça taahhüt etti. Kennedy'nin 1963'teki ölümünün ardından NASA, Apollo Projesi'ni sürdürmeye devam etti. ABD'nin bu girişimleri karşısında kendi projeleri de bulunan Sovyetler Birliği'nin ise ekonomik olarak zayıflamaya başlaması ve Uzay Yarışı'ndaki baş mühendisleri Sergey Korolyov'un 1966'daki ani ölümü, Sovyetlerin bu yarıştaki üstünlüğünü yavaş yavaş kaybetmelerine neden oldu. Kennedy'nin ölümünden altı yıl sonra, 1969'da hedefine ulaşan ABD, Ay'a Apollo Projesi adı altında birçok iniş gerçekleştirdi, bunların 6'sı insanlı görevlerdi.

Ay'a yolculuk (Apollo görevleri)

1968'de Apollo 8 astronotu William Anders tarafından çekilen Dünyanın Doğuşu (Earthrise) adlı fotoğraf.

İlk insanlı Ay yolculuğu, Apollo Projesi kapsamında 16 Temmuz 1969'daki fırlatışla hayata geçirilen Apollo 11'dir. Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins isimli astronotları taşıyan bu araç, 20 Temmuz 1969 tarihinde Ay yörüngesine girdi. Eagle ("Kartal") adlı modülün Ay'ın "Sessizlik Denizi" ("Sea Of Tranquillity") bölgesine yaptığı inişin hemen ardından Neil Armstrong, uzay aracından çıkarak Ay yüzeyinde yürüdü ve Ay'a ayak basan ilk insan oldu. Yaklaşık 19 dakika sonra ise arkadaşı Buzz Aldrin ona katıldı ve ikili Ay üzerinde toplam 21 saat 36 dakika kaldı. Mürettebatın üçüncü üyesi olan pilot Michael Collins, Columbia adlı komuta modülünü Ay yörüngesinde uçururken, Armstrong ve Aldrin de Dünya'ya geri getirmek üzere 21,5 kg Ay malzemesi topladılar ve işlerini bitirdikten sonra Columbia'ya yeniden katılmak üzere yüzeyden havalandılar. Uzayda sekiz günden fazla kalan Apollo 11 astronotları, 24 Temmuz günü Dünya'ya döndüler ve Pasifik Okyanusu'na indiler. Mürettebatı ABD Başkanı Richard Nixon karşıladı.

Apollo 11'den sonra Ay'a gönderilen diğer insanlı görevler aşağıda verilmiştir:

Apollo 12 ekibi Pete Conrad, Richard Gordon ve Alan Bean, 14 Kasım 1969 tarihinde Ay görevi için fırlatıldılar. Yağmurlu bir günde Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldıktan kısa bir süre sonra Apollo 12'ye iki kez yıldırım çarptı ve bu da araçtaki aletlerde bazı sorunlara neden oldu, fakat çok ciddi bir hasar oluşmadı. Ay'a yapılan yolculuğun devamında mürettebat başka bir ciddi sorunla karşılaşmadı. 19 Kasım'da Conrad ve Bean, öngörülen konuma iyi bir Ay inişi gerçekleştirdiler. Intrepid adlı Ay modülü ile yüzeye inen ekip, Ay üzerinde incelemelerde bulundu. Pete Conrad ve Alan Bean, Ay'a ayak basan üçüncü ve dördüncü astronot oldular. Intrepid Ay modülü 20 Kasım'da Ay yüzeyinden ayrıldı ve daha sonra Dünya'ya dönmek üzere komuta modülüne yeniden kenetlendi. Apollo 12 görevi, 24 Kasım'da Pasifik Okyanusu'na başarılı bir inişle sona erdi.
31 Ocak 1971 tarihli bu yolculuğun ekibi, Alan Shepard, Stuart Roosa ve Edgar Mitchell'den oluşuyordu. Antares isimli modülle beraber yüzeye inen ekip araştırmalarda bulunmuştur.
26 Temmuz 1971 tarihli bu yolculuğun ekibi, David Scott, Alfred Worden ve James Irwin'den oluşuyordu. Falcon isimli modülle beraber yüzeye inen ekip, Ay arabasını ilk kez kullanmıştır.
16 Nisan 1972 tarihli bu yolculuğun ekibi, John Young, Thomas Mattingly ve Charles Duke'den oluşuyordu. Orion isimli modülle beraber ekip yüzeye inmiştir.
7 Aralık 1972 tarihli bu yolculuğun ekip, Eugene Cernan, Ronald Evans ve Harrison Schmitt'den oluşuyoru. Schmitt bir jeologdu. Challenger adlı modülle yüzeye inip araştırmalar yapılmıştır.
Ay'a ayak basan ikinci insan olan Buzz Aldrin uydunun yüzeyinde Amerika Birleşik Devletleri bayrağını selamlarken. Görev komutanı Neil Armstrong'un ardından Ay'a ayak basan Aldrin, dört gün süren görev boyunca üç kez ay yürüyüşü yapmıştır. (1969)

Apollo seferlerinin bitişi

1972 tarihli Apollo 17 Ay'a yapılan son yolculuktur. Ay'a yapılan bu yolculuklardan sonra, insanlı seferlerin başka gezegenlere yapılma fikri doğmuştur ancak yolculuk zamanlarının çok uzun ve projelerin aşırı masraflı olması bu düşüncelerin uzun süre uygulanmasına engel olmuştur. Apollo 17'nin yolculuğundan sonra Ay'a bir daha insanlı yolculuk yapılmaması da kamuoyundaki heyecanı söndürmüştür. Yolculukların bir anda kesilmesi ise Ay'a aslında gidilmediği iddiası gibi farklı inanışları doğurmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b <Junior Lourse, cilt 1, sayfa 263

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Apollo Projesi</span> NASA insanlı ay yolculuğu programı

Apollo Projesi, NASA tarafından gerçekleştirilen insanlı Ay yolculuğu projesi. Gemini Projesi'nden sonraki proje olmakla birlikte Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş, Apollo Projesi aşamasına gelinmesinde etkili olmuştur. Proje, Apollo uzay araçları ve Saturn V ile 1961 ile 1975 yılları arasına uygulandı. Apollo Projesi, adını Yunan tanrısı Apollon'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Apollo-Soyuz Test Projesi</span>

Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP), ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Gemini Projesi</span> insanlı uzay uçuşu için tasarlanmış araç ailesi

Gemini Projesi, NASA'nın ikinci mürettebatlı uzay uçuşu programıydı. Merkür ve Apollo projeleri arasında yürütülen proje, 1961 yılında başladı ve 1966'da tamamlandı. Gemini uzay aracı iki astronottan oluşan bir mürettebat taşıyordu. On Gemini mürettebatı ve 16 ferdi astronot, 1965 ve 1966 yılları arasında alçak Dünya yörüngesi (LEO) görevlerinde uçtu.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 11</span> Aya ilk insanlı iniş (1969)

Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşudur. Amerika Birleşik Devletleri'nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20.18'de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar oldu. İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01.56'da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirdi. Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin'i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi. Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya döndü.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 12</span>

Apollo 12, Apollo programı kapsamındaki altıncı ve Ay'a inen ikinci mürettebatlı uçuştu. 14 Kasım 1969'da NASA tarafından Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden fırlatıldı. Komutan Charles "Pete" Conrad ve Ay modülü pilotu Alan L. Bean, bir gün yedi saatten biraz fazla Ay yüzeyi faaliyeti gerçekleştirirken, Komuta Modülü pilotu Richard F. Gordon Ay yörüngesinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 14</span> ay yüzeyine mürettebat götüren 3. görev

Apollo 14; Apollo programının 8. mürettebatlı görevi, 3. Ay'a insanlı iniş ve ilk dağlık inişi barındıran insanlı ay göreviydi. Görev 31 Ocak 1971'de başlamış, astronotlar 5 Şubat 1971'de Ay'a inmiş ve yaklaşık 9 saatlik bir Ay yürüyüşünden sonra 9 şubatta Dünya'ya geri dönmüşlerdir. Görevin getirdiği örnekler Ay'ın volkanik faaliyetleri ve Dünya'dan seken göktaşları hakkında bilgi vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 16</span> ABD Apollo Projesindeki onuncu mürettabatlı ve sondan bir önceki Aya iniş görevi

Apollo 16, NASA tarafından yönetilen Amerika Birleşik Devletleri Apollo programındaki onuncu mürettebatlı ve sondan bir önceki Ay inişini gerçekleştiren beşinci görevdi. Ay yüzeyinde uzun süre kalma, bilime odaklanma ve Ay taşıtının (LRV) kullanıldığı Apollo "J görevlerinin" ikincisiydi. İniş ve keşif, bazı bilim adamlarının volkanik hareketle oluşan bir alan olmasını beklediği için tercih edilmiş bir yer olan Dekart Platosu'na yapıldı, ancak durumun böyle olmadığı kanıtlandı.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 17</span> Apollo 17 7 Aralık 1972 tarihinde Aya giden, son insanlı uçuşu yapmış olan uzay ekibi

Apollo 17, NASA Apollo programının insanların Ay'a ayak bastığı veya alçak Dünya yörüngesinin ötesine geçtiği son göreviydi. Komutan Gene Cernan ve Ay modülü pilotu Harrison Schmitt Ay'da yürürken, Komuta modülü pilotu Ronald E. Evans yörüngedeydi. Ay'a bir bilim insanı gönderme baskısı altında olan NASA'nın Joe Engle'ın yerine seçmiş olduğu Schmitt, Ay'a inen tek jeologdu. Görevin bilime verdiği yüksek önem, komuta modülünde taşınan beş fareyi içeren biyolojik bir deney de dahil olmak üzere bir dizi yeni deneyin dahil edilmesini sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz (uzay aracı)</span> Rus yapımı uzay aracı serisi

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Buzz Aldrin</span> Amerikalı astronot

Edwin Eugene "Buzz" Aldrin, Jr., Amerikalı astronot, Ay'a ayak basan ikinci insandır. Görev Komutanı Neil Armstrong'un ardından Ay'a ayak bastı.

<span class="mw-page-title-main">LK</span>

.Sonradan Sovyetler Birliği Ay programını iptal edince yapım çalışmaları iptal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Michael Collins (astronot)</span> Amerikalı astronot (1930–2021)

Michael Collins, Amerikalı astronot ve test pilotudur. Ekip arkadaşları Neil Armstrong ve Buzz Aldrin, Ay yüzeyine ilk mürettebat inişini yaparken Apollo 11 Columbia Komuta Modülü'nü Ay'ın etrafında uçurdu. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'nde test pilotu ve tümgeneral olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Ay'a aslında gidilmediği iddiası</span>

Ay'a aslında gidilmediği iddiası, Apollo Projesi ile insanoğlunun Ay'a gidilmediğini, aslında tüm projenin bir aldatmacadan ibaret olduğu iddialarıdır. Kamuoyunda önemli miktarda taraftar toplamıştır. Bu iddialar, tarihçiler ve uzay araştırmaları camiasınca kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Apollo 5</span>

Apollo 5 , astronotları Ay yüzeyine taşıyacak olan Apollo Ay Modülü'nün (LM) mürettebatsız ilk uçuşuydu. Ay modülü'nü taşıyan Saturn IB roketi 22 Ocak 1968'de Cape Kennedy'den fırlatıldı. Görev başarılı oldu, fakat programlama sorunları nedeniyle başlangıçta planlanandan farklı; alternatif bir görev yürütüldü.

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız Programı</span> NASA’nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programı

Takımyıldız Programı, Amerika Birleşik Devletleri uzay ajansı NASA'nın 2005-2009 yılları arasında geliştirmiş olduğu bir insanlı uzay yolculuğu programıydı. Programın büyük hedefleri arasında Uluslararası Uzay İstasyonu'nun bitirilmesi ve "2020 yılına kadar Ay'a geri dönüş" vardı. En büyük hedefi ise Mars'a ilk insanlı uçuşu gerçekleştirmekti. Bu programın logosu hedeflenen 3 önemli görevi temsil eder: Dünya, Ay ve son olarak Mars. Mars görevinde kullanılacak itici roketlere Ares ismi verilmiştir. Bu programın teknolojik hedefleri, alçak Dünya yörüngesi ötesinde astronotların tecrübe edinmesi ve diğer gezegenlerde sürekli insan varlığını sağlamak için gerekli teknolojilerin geliştirilmesini içeriyordu.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artemis Programı</span> Ay ve Marsta insan keşfine olanak sağlayacak üç aşamadan oluşan uzay programı

Artemis Programı ya da Artemis görevi, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) liderliğinde, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) ve Kanada Uzay Ajansı (CSA) gibi uluslararası ortaklar tarafından yönetilen bir robotik ve insanlı Ay keşif programıdır. Projenin amacı "ilk kadın ve sıradaki erkeği" Ay'ın güney kutbuna indirmek olarak ifade ediliyor. Projenin ismini aldığı Artemis, Yunan mitolojisinde tanrı Apollon'un ikiz kız kardeşi ve ay tanrıçasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Luna 15</span>

Luna 15, 21 Temmuz 1969'da Ay'a düşen Sovyet Luna programının robotik uzay göreviydi.

<i>Kartal</i> Ay Modülü

Kartal Ay modülü (LM-5), ilk kez insanların Ay'a indiği Apollo 11'in mürettebatlı Ay iniş aracı olarak görev yapan uzay aracıdır. Adını görev ambleminde belirgin bir şekilde yer alan kel kartaldan almıştır. Ay modülü, Columbia komuta modülünde Dünya'dan Ay yörüngesine uçtu ve ardından 20 Temmuz 1969'da astronot Neil Armstrong tarafından Buzz Aldrin'in navigasyon yardımıyla Ay'a uçuruldu. Kartal modülünün inişi, Armstrong ve Aldrin tarafından isimlendirilen ve ilk olarak modülün inişinde duyurulan Tranquility Üssü'nü yarattı.