İçeriğe atla

İnsan evriminin fosil listesi

İnsan evriminin fosil listesi, insanın evrimiyle ilgili birçok kayda değer primat fosilleri hakkında genel bir bakış sunmaktadır. Genellikle her ne kadar eksiksiz ve tam kafatasları veya bütün bir iskelet fosili nadir olarak bulunmasıyla beraber[1] sadece birkaç kemik parçalarından veya dişten oluşan parçalar hâlinde binlerce fosil buluntular da mevcuttur. Bu liste eksiklikleri tamamlamaktan ziyade insan evriminde en önemli buluntulardan bazılarını göstermeyi amaçlamaktadır. Listede yer alan fosiller radyometrik tarihleme yöntemi veya bulundukları katmanların yaşlarının hesaplanmasıyla belirlenmiş olan tahmini yaşlarına göre sıralandırılmıştır. Listede gösterilen fosillerin çoğu Homo sapiens'in doğrudan atası olmamakla beraber insanın doğrudan atalarıyla yakın ilgilidir ve bu yüzden insan soy çizgisinin araştırılmasında önemlidir. Yalnızca insana şempanzeden daha yakın olan ya da daha yakın olabilecek türlere ait fosiller listelenmiştir.

Geç Miyosen

7 milyon - 5.3 milyon yıl önce

Resim Ad Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden kişi(ler) Şu an bulunduğu yer
El Graeco 7.20 Graecopithecus freybergi2017 (1944) Yunanistan, BulgaristanBöhme (Tübingen), Spassov (BAS) Met, Athens; Tübingen, Almanya
TM 266 (Toumai) 7.00-6.00[2]Sahelanthropus tchadensis2001 ÇadMichel Brunet, Alain Beauvilain, Fanone Gongdibe, Mahamat Adoum ve Ahounta Djimdoumalbaye N'Djamena (Çad), BEAC
BAR 1000'006.1 - 5.7[3]Orrorin tugenensis2000 KenyaMartin Pickford, Kiptalam Cheboi, Dominique Gommery, Pierre Mein, Brigitte Senut
ALA-VP 1/20[4]5.65±0.150 Ardipithecus kadabba1997 EtiyopyaYohannes Haile-Selassie

Pliyosen

5.3 milyon - 2.58 milyon önce

Resim Ad Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden kişi(ler) Şu an bulunduğu yer
Ardi 4.40[5]Ardipithecus ramidus1994 EtiyopyaYohannes Haile-Selassie
KNM-LT 329. Replica at Museo Nacional de Ciencias Naturales of MadridLothagam mandible (KNM-LT 329)[6]4.60±0.40[7]Australopithecus anamensis ya da belirsiz Hominidae1967 KenyaArnold Lewis,[8] Bryan Patterson[9][10][11]
KNM-TH 13150 4.70±0.55[12]Australopithecus anamensis1984 KenyaKiptalam Cheboi[9]
KNM-KP 271 4.00[13]Australopithecus anamensis1965 Kanapoi, KenyaBryan Patterson[9]
Laetoli Ayak izi 3.70 Bipedal hominin 1976 TanzanyaMary Leakey
LH 4 3.40±0.50 Australopithecus afarensis1974 Laetoli, TanzanyaMary Leakey[14]
KSD-VP-1/1 (Kadanuumuu) 3.58 Australopithecus afarensis2005 EtiyopyaYohannes Haile-Selassie
KT-12/H1 (Abel) 3,50 Australopithecus bahrelghazali1995 ÇadMamelbaye Tomalta and Michel Brunet N'Djamena (Çad), BEAC
KNM-WT 40000 (Flat Faced Man)[15]3,50 Kenyanthropus platyops1999 Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü), KenyaJustus Erus ve Meave Leakey[16]
BRT-VP-3/14 3.40±0.10 Australopithecus deyiremeda2015 Etiyopya Yohannes Haile-Selassie[17]
Stw 573 (ufak ayak) 3.67 Australopithecus prometheus(?) 1994 Sterkfontein, Güney Afrika CumhuriyetiRonald J. Clarke
DIK-1 (Selam) 3.30 Australopithecus afarensis2000 EtiyopyaZeresenay Alemseged
AL 288-1 (Lucy)3.20 Australopithecus afarensis1974 EtiyopyaTom Gray, Donald Johanson, Yves Coppens ve Maurice Taieb Etiyopya Milli Müzesi
AL 200-1 and AL 400-1. Australopithecus afarensisAL 200-1 3.10±0.10 Australopithecus afarensis1975 Afar Bölgesi, EtiyopyaDonald Johanson Yves Coppens ve Maurice Taieb
AL 129-1 3.10±0.10 Australopithecus afarensis1973 Afar Bölgesi, EtiyopyaDonald Johanson
AL 444-2[18]3.00 Australopithecus afarensis1992 Afar Bölgesi, EtiyopyaYoel Rak
[19]LD 350-12.775±0.025[20]Homo(?) 2013 EtiyopyaChalachew Seyoum
Taung Çocuğu 1 3.03 - 2.61 Australopithecus africanus1924 Buxton-Norlim Limeworks, Güney Afrika Raymond DartWitwatersrand Üniversitesi

Pleistosen

Alt Paleolitik: 2.58 milyon - 300.000 yıl önce

Resim İsim Yaş Tür Keşif yılı Ülke Keşfeden Bulunduğu yer
KNM-WT 17000
(The Black kafatası) 		2.50 Paranthropus aethiopicus1985 KenyaAlan Walker
BOU-VP-12/130[21]2.50 Australopithecus garhi1997 EtiyopyaYohannes Haile-Selassie
STS 71.STS 71[22]2.61 - 2.07 Australopithecus africanus1947 Güney Afrika CumhuriyetiRobert Broom ve John T. Robinson Distong Doğa Tarihi Millî Parkı
STS 52a ve STS 52bSTS 52 2.61 - 2.07 Australopithecus africanus1947 Güney Afrika CumhuriyetiRobert BroomDistong Doğa Tarihi Millî Parkı
OriginalUR 501 (Uraha çenekemiği) 2.40±0.10 Homo rudolfensis[23]1991 Malawi Tyson Msiska, Timothy Bromage, Friedemann Schrenk
STS 5 (Mrs. Ples)
(STS 14)[24]		2.07[25]Australopithecus africanus1947 Güney Afrika CumhuriyetiRobert BroomDistong Doğa Tarihi millî Parkı
DNH 134 (Simon)[26]2.04[26]Homo erectus2015 Güney Afrika CumhuriyetiAndy Herries' team (excavated by Richard Curtis, Andy Herries, Angeline Leece; reconstructed by Jesse Martin) Witwatersrand Üniversitesi
Wushan insanı 2.04 - 2[27]Homo erectus1985 Longgupo, Zhenlongping köyü, Miaoyu kasabası[28]Three Gorges Müzesi
DNH 152 (Khethi) 2.04 - 1.95 Paranthropus robustus2018 Güney Afrika CumhuriyetiAndy Herries'in takımı Witwatersrand Üniversitesi
DNH 7
(Eurydice)[29]		2.04 - 1.95 Paranthropus robustus1994 Güney Afrika CumhuriyetiR. Smith and André Keyser Witwatersrand Üniversitesi
TM 1517[30]bilinmiyor Paranthropus robustus1938 Güney Afrika CumhuriyetiGert Terblanche Distong Doğa Tarihi millî Parkı
MH1 (Karabo)[31][32]1.98[33]Australopithecus sediba2008 Güney Afrika CumhuriyetiLee R. Berger Witwatersrand Üniversitesi
KNM-ER 1813 1.90 Homo habilis1973 KenyaKamoya Kimeu
KNM-ER 1470 1.90 Homo rudolfensis1972 KenyaBernard Ngeneo[34]
SK 48 2.25 - 1.80 Paranthropus robustus1948 Güney Afrika CumhuriyetiRobert BroomDitsong National Museum of Natural History
SK 46[35]2.25 - 1.80 Paranthropus robustus1949 Güney Afrika CumhuriyetiRobert BroomDitsong National Museum of Natural History
SK 847[36]2.25 - 1.80 Homo habilis1949 Güney Afrika CumhuriyetiDitsong National Museum of Natural History
Replica made with a 3D printerOH 24
(Twiggy)[37]		1.80 Homo habilis1968 TanzanyaPeter Nzube
OH 8[38]1.80 Homo habilis1960 Olduvai, Tanzanya
D2700 (Dmanisi kafatası 3) 1.81±0.40[39]Homo erectus2001 Dmanisi, GürcistanDavid Lordkipanidze ve Abesalom Vekua
Dmanisi kafatası 4, D3444D3444 (Dmanisi kafatası 4) 1.81±0.40 Homo erectus2003 Dmanisi, GürcistanDavid Lordkipanidze
D4500 (Dmanisi kafatası 5) 1.81±0.40 Homo erectus2005 (2013'te yayımlandı) Dmanisi, GürcistanDavid Lordkipanidze
KNM-ER 62000–62003[40]1.84±0.60 Homo rudolfensis2012 Koobi Fora, KenyaMeave Leakey'in ekibi
OH 5
(Zinj ya da
cevizkıran insanı) 		1.75 Paranthropus boisei1959 TanzanyaMary Leakey
OH 71.75 Homo habilis1960 TanzanyaJonathan Leakey
StW 53 1.8 - 1.6[25]variously A. africanus, H. habilis, H. gautengensis1976 Sterkfontein, Güney Afrika CumhuriyetiA. R. Hughes University of the Witwatersrand
KNM-ER 1805 1.74 Homo habilis1973/4 KenyaPaul Abell
Yuanmou insanı1.70
or 0.60–0.50
(disputed)[41]		Homo erectus1965 ÇinFang Qian
KNM-ER 406 1.70 Paranthropus boisei1969 KenyaRichard Leakey
KNM-ER 732[42]1.70 Paranthropus boisei1970 KenyaRichard Leakey
KNM-ER 23000[43]1.70 Paranthropus boisei1990 Koobi Fora, KenyaBenson Kyongo
KNM-WT 17400[44][45]1.70 Paranthropus boiseibilinmiyor[46]Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü) Kenyabilinmiyor[46]Kenya ulusal Müzesi, Nairobi (Kenya)
KNM-ER 3733 1.63±0.15[47]Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1975 Kenya
KNM-WT 15000
(Turkana Çocuğu)		1.60 Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1984 Turkana Gölü (Batı Turkana Gölü), KenyaKamoya Kimeu Kenya Ulusal Müzesi
Replica of the mandible of Peninj, P. boiseiPeninj mandibulası 1.50 Paranthropus boisei1964 TanzanyaRichard Leakey
KNM-ER 992. Replica. Museo Nacional de Ciencias Naturales in MadridKNM-ER 992 1.50 Homo ergaster (a.k.a. Afrikalı Homo erectus) 1971 KenyaRichard Leakey
KNM-ER 3883 1.57±0.08 Homo erectus1976 KenyaRichard Leakey
Mojokerto 1
(Mojokerto çocuğu) 		1.43±0.10 Homo erectus1936 EndonezyaAndojo, G.H.R. von Koenigswald
KGA 10-525[48][49]1.40 Paranthropus boisei1993 Konso-Gardula, Ethiopia A. Amzaye
OH 9, parçalı kafatasıOH 9
(Chellean Man)[50]		1.40 Homo erectus1960 Olduvai, TanzanyaLouis Leakey
The Mandible of Sima del Elefante (Atapuerca)Atapuerca Jawbone[51]1.20 Homo sp.2008 İspanyaEudald CarbonellMuseo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
The Kocabas hominin calvaria.Kocabas 1.10[52]Homo erectus[53]2002 TürkiyeM. Cihat Alçiçek
Daka 1.00 Homo erectus1997 Ethiopia Henry Gilbert
Sangiran 4 1.00 Homo erectus1939 EndonezyaG.H.R. von Koenigswald
Sangiran 2 1.15±0.45 Homo erectus1937 EndonezyaG.H.R. von Koenigswald
Madam BuyaMadam Buya[54]1.00 Homo heidelbergensis
ya da
Homo erectus		1997 EritreErnesto Abbate Eritrea Ulusal Müzesi
ATD6-15 ve ATD6-69

(Niño de la Gran Dolina 342)

0.900[55]Homo antecessor
or
Homo erectus		1994 İspanyaBermúdez & Arsuaga Museo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
Trinil 2
Pithecanthropus-1
ya da
Cava Adamı[56]		0.850±0.150 Homo erectus1891 EndonezyaEugène Dubois Naturalis Biodiversity Center, Leiden
Mandible Ternifine IIITernifine 2-3 now Tighennif[57]0.70 Homo erectus1954 Algeria C. Arambourg & B. Hoffstetter
Sangiran 17[58]0.70 Homo erectus1969 Indonesia S. Sartono
Pekin Adamı 0.73±0.50[59]Homo erectus1921 ÇinDavidson Black Kayıp/çalınmış
Bodo[60]0.600 Homo bodoensis1976 EtiyopyaA. Asfaw
Mauer 1
(Heidelberg insanı)		0.50 Homo heidelbergensis1907 AlmanyaDaniel Hartmann Heidelberg Üniversitesi
Saldanha man[61]0.50 Homo rhodesiensis1953 Güney Afrika Cumhuriyeti
Boxgrove insanı 0.50[62]Homo heidelbergensis1994 UKNatural History Museum
Arago XXIArago 21
(Tautavel insanı) 		0.45 Homo erectus1971 FransaHenry de Lumley
Argil
Ceprano insanı[63][64]		0.450±0.050 Homo cepranensis
/Homo heidelbergensis		1994 Ceprano, İtalya Italo Biddittu Servizio di antropologia, Soprintendenza ai beni culturali, Regione Lazio, İtalya
Gawis kafatası 0.350±0.015 Homo erectus/Homo sapiens2006 EtiyopyaAsahmed Humet
Kafatası 5 (Miguelón) 0.400 Homo heidelbergensis1992 İspanyaBermúdez, Arsuaga & CarbonellMuseo de la Evolución Humana, Burgos (İspanya)
Aroeira 3 0.40 Homo heidelbergensis2014 PortekizJoão_Zilhão Museu Nacional de Arqueologia, Lisbon
Salé[65][66][67]0.40 Homo rhodesiensis1971 FasA quarry worker
ReplicaSwanscombe insanı[68]0.40 Homo neanderthalensis1935, 1936, 1955 Swanscombe Alvan T Marston, John J Wymer and Adrian Gibson Natural History Museum
Replica made by a 3D printerNdutu[69]0.40 Homo rhodesiensis,[70][71] geç Homo erectus,[72] ya da erken Homo sapiens[73]1973 TanzanyaA.A. Mturi
[74]Hexian cranial vault (PA 830)[75][76]0.412±0.025 Homo erectus1980 Hexian, Çin
Steinheim kafatası 0.35 Homo heidelbergensis1933 Almanya
Dinaledi Chamber hominins0.325±0.090[77]Homo naledi2013 Güney Afrika CumhuriyetiRick Hunter ve Steven Tucker Witwatersrand Üniversitesi (Güney Afrika)


Orta Paleolitik: 300.000 - 50.000 yıl önce

İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Petralona 1
görseli:
Modern Human
Origins		Petralona 1250 bin - 500 bin Homo heidelbergensis1960 Yunanistan
Ngandong 7 250 bin Homo erectus1931 EndonezyaC. ter Haar ve G. H. R. von Koenigswald
Altamura Adamı 250k Homo neanderthalensisİtalya
Bontnewydd paleolitik sit alanı Bontnewydd (Pontynewydd) 230k Homo neanderthalensis1981 İngiltere
Dali
görseli:
Modern Human
Origins		Dali (fosil) 209 bin Homo Erectus
veya
Homo sapiens		1978 ÇinShuntang Liu
Broken Hill 1
(Kabwe kafatası kemikleri
veya
Rodezya Adamı)		200 bin - 300 bin Homo rhodesiensis1921 ZambiyaTom Zwiglaar
Omo 1
görseli:
Modern Human
Origins		Omo 1 190 bin Homo sapiens1967 EtiyopyaRichard Leakey
Omo II
görseli:
Modern Human
Origins		Omo 2 190 bin Homo rhodesiensisEtiyopyaRichard Leakey
Herto kafatası
görseli:
ABC Science23 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 		Herto kalıntıları160 bin Homo sapiens idaltu1997 EtiyopyaTim White
Jebel Irhoud 1
kafatası
görseli:
Max Planck Enstitüsü		Jebel Irhoud 1 160 bin Homo sapiens1991 Fas
Jebel Irhoud 2 160 bin Homo sapiens1991 Fas
Jebel Irhoud 3
alt çene kemiği
görseli:
PhysOrg.com6 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 		Jebel Irhoud 3 160 bin Homo sapiens1991 Fas
Jebel Irhoud 4 160 bin Homo sapiens1991 Fas
Tabun 1
görseli:
Modern Human
Origins		Tabun C1 120 bin Homo neanderthalensis1967 İsrailArthur Jelinek
Krapina C
görseli:
Modern Human
Origins		Krapina100 bin - 127 bin[78]Homo neanderthalensis1899 HırvatistanDragutin Gorjanović-Kramberger
Qafzeh VI
görseli:
Modern Human
Origins		Qafzeh 6 90 bin - 100 bin[78]Homo sapiens1930 İsrailR. Neuville M Stekelis
Qafzeh IX 90 bin - 100 bin[78]Homo sapiens[79]1933 İsrailT. McCown ve H. Moivus, Jr.
Qafzeh VI
görseli:
Modern Human
Origins		Qafzeh VI 90 bin - 100 bin[78]Homo sapiens1933 İsrailT. McCown ve H. Moivus, Jr.
Scladena 80 bin - 127 bin[78]Homo neanderthalensisBelçika
Skhul V 80 bin - 120 bin Homo sapiens1933 İsrailT. McCown ve H. Moivus, Jr.
Skhul IX 80 bin - 120 bin Homo sapiensİsrail
Klasies
görseli:
Modern Human
Origins		Klasies nehri mağaraları 75 bin - 125 bin Homo sapiens1960 Güney AfrikaRay Inskeep, Robin Singer, John Wymer, Hilary Deacon
Obi-Rakhmat 1[80]75 bin [78]Homo neanderthalensis2003 Özbekistan
Teşik-Taş kafatası[81]70 bin Homo neanderthalensis1938 ÖzbekistanA. Okladnikov
La Ferrassie 1 70 bin Homo neanderthalensis1909 FransaR. Capitan ve D. Peyrony
Saccopastore 1
görseli:
Modern Human
Origins		Saccopastore 1 60 bin Homo neanderthalensisİtalya
Shanidar 1 60 bin - 80 bin Homo neanderthalensis1961 IrakRalph Solecki
La Chapelle-aux-Saints 1 60 bin Homo neanderthalensis1908 FransaA. ve J. Bouyssonie ve L. Bardon
Amud 7
görseli:
Modern Human
Origins		Amud 7 50 bin - 60 bin Homo neanderthalensisİsrail

Üst Paleolitik: 50.000 - 10.000 yıl önce

İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Sidrón Mağarası 49 bin Homo neanderthalensis1994 İspanya
La Quina 5 45 bin - 60 bin[78]Homo neanderthalensisFransa
La Quina 18 45 bin - 60 bin[78]Homo neanderthalensisFransa
Kents Cavern Mağaraları 41 bin - 45 bin Homo sapiens1927 İngiltere
Amud 1
görseli:
Modern Human
Origins		Amud 1 41 bin[82]Homo neanderthalensisİsrail
Mungo Adamı 40 bin - 60 bin Homo sapiens1974 Avustralya
Mount Circeo 1
görseli:
Modern Human
Origins		Mt. Circeo 1 40 bin - 60 bin Homo neanderthalensis1939 İtalyaProf. Blanc
Neanderthal 1
görseli:
Modern Human
Origins		Neanderthal 1 40 bin Homo neanderthalensis1856 AlmanyaJohann Carl Fuhlrott
Hominin ayak baş parmağı kemiği40 bin Homo ? (muhtemelen Neanderthal ile Denisova melezi) 2011 Rusya
Hofmeyr kafatası 36 bin Homo sapiens1952 Güney Afrika
Peştera cu Oase görseli30 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Peştera cu Oase 36 bin Homo sapiens2002 Romanya
Paviland'ın Kırmızı Leydisi 33 bin Homo sapiens1823 İngiltereWilliam Buckland
Yamashita Mağara Adamı 32 bin Homo sapiens1962 Japonya
[1]14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Engis 30 bin-50 bin [78]Homo neanderthalensis1829 BelçikaPhilippe-Charles Schmerling
Gibraltar 1
görseli:
Modern Human
Origins		Cebelitarık 1 30 bin-50 bin [78]Homo neanderthalensis1848 CebelitarıkLieutenant Flint
Le Moustier 30 bin-50 bin Homo neanderthalensis1909 Fransa
Denisova dişleri30 bin - 50 bin Homo ?2000 Rusya
Cro-Magnon 1 30 bin Homo sapiens1868 FransaLouis Lartet
Combe Capelle 30 bin - 35 bin Homo sapiens1909 FransaO. Hauser
NG 6 27 bin - 53 bin Homo erectus1931 EndonezyaC. ter Haar ve GHR von Koenigswald
Predmosti 3
görseli:
Modern Human
Origins		Predmost 3 26 bin Homo sapiens1894 ÇekyaK.J. Maska
[2]11 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Eel Point (Eel Burnu) 24 bin Homo sapiens1997 İngiltere
LB 1 (Hobbit)18 bin Homo floresiensis2003 EndonezyaPeter Brown
Minatogawa 1
images at
Modern Human
Origins		Minatogawa 1 16 bin - 18 bin Homo sapiens1970 Japonya
Tandou 15 bin Homo sapiens1967 AvustralyaDuncan Merrilees
[3] [4]9 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gough's Mağarası 14.7 bin Homo sapiens1927–1968 İngiltere
Iwo Eleru kafatası 13 bin[83]Homo rhodesiensis1965 Nijerya
Cerro Sota 2 11 bin Homo sapiens1936 ŞiliJunius Bird
Wadjak 1 10 bin - 12 bin Homo sapiens1888 EndonezyaEugene Dubois

Holosen

Mezolitik / Neolitik: 10.000 - 5.000 yıl önce

Resim İsim Yaş Tür Bulunuş
tarihi 		Ülke Keşfeden kişiler
Luzia 11.5[84]Homo sapiens 1975 Brezilya
La Brea Kadını yaklaşık 10 bin Homo sapiens1914 ABD
Cheddar Adamı 9 bin 1903 İngiltere
Kow Swamp 1 9 bin - 13 bin Homo sapiens1968 AvustralyaA.G. Thorne
Afalou 13 8 bin - 12 bin Homo sapiens1920 CezayirC. Arambourg
Wadi Halfa 25 8 bin - 12 bin Homo sapiens1963 SudanG. Armelagos, E. Ewing, D. Greene
Wadi Kubbaniya 8 bin - 20 bin Homo sapiens1982 MısırFred Wendorf
Lo 4b 6 bin - 9 bin Homo sapiens1965 H. Robbins B.M. Lynch
Minnesota Kadını7,9±0,1Homo sapiens 1931 Minnesota, ABD
Tepexpan Adamı 5 bin - 11 bin Homo sapiens1947 MeksikaH. de Terra
SDM 16704 4.9 bin - 11.8 bin Homo sapiens1929 ABDM.J. Rogers

Fosil katalog isimlerinde kullanılan kısaltmalar

  • AL - Afar Bölgsi, Etiyopya
  • ARA-VP - Aramis Omurgalı Paleontolojisi, Etiyopya
  • BOU-VP - Bouri Omurgalı Paleontolojisi, Etiyopya
  • ER - East (Gölü) Rudolf, Kenya
  • KGA - Konso-Gardula, Etiyopya
  • KNM - Kenya Ulusal Müzesi
  • KP - Kanapoi, Kenya
  • OH - Olduvai Hominid, Tanzanya
  • SK - Swartkrans, Güney Afrika
  • Sts, Stw - Sterkfontein, Güney Afrika
  • TM - Transvaal Müzesi, Güney Afrika
  • TM - Toros-Menalla, Çad
  • WT - West (Gölü) Turkana, Kenya

Ayrıca bakınız

Konuyla ilgili yayınlar

  • Gibbons, Ann. İlk İnsan: Eski atalarımızı keşfetme yarışı . Anchor Books (2007). ISBN 978-1-4000-7696-3
  • Hartwig, Walter, ed (2002. 2004'te tekrar basıldı). Primat fosilleri 5 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-08141-2.
  • Johanson, Donald & Wong, Kate. Lucy'nin Mirası: İnsanın Kökenini Arayış. Three Rivers Press (2009). ISBN 978-0-307-39640-2
  • Jones, Steve; Martin, Robert D.; Pilbeam, David R (Editörler). (1994). İnsan Evrimi Cambridge Ansiklopedisi. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-46786-5. (Not: bu kitap genel olarak primatların evrimi hakkında çok yararlı ve insan evrimi hakkında dikkata değer bilgiler içermektedir. Bunun yanı sıra fosil tarihçesini de yer vermektedir).
  • Leakey, Richard & Lewin, Roger. İnsanın Kökeni: Bizi insan yapan nedir?. Little, Brown and Company (1992). ISBN 0-316-90298-5
  • Lewin, Roger. Kemikleri Tartışmak: İnsanın Kökeni Arayışında Tartışmalar. Penguin Books (1987). ISBN 0-14-022638-9
  • Morwood, Mike & van Oosterzee, Penny. Yeni Bir İnsan: Flores, Endonezyalı 'Hobbitin' Şaşırtıcı Keşfi ve Tuhaf Hikayesi. Smithsonian Books (2007). ISBN 978-0-06-089908-0
  • Oppenheimer, Stephen. Cennetin Ötesinde: Dünya İnsanları. Constable (2003). ISBN 1-84119-697-5
  • Roberts, Alice. İnsanın İnanılmaz seyahati: Gezegenimize Nasıl Dağıldığımızın Hikayesi. Bloomsbury (2009). ISBN 978-0-7475-9839-8
  • Shreeve, James. Neandertal Bilmecesi: Modern İnsanın Kökenini ve Gizemini Çözmek. Viking (1996). ISBN 0-670-86638-5
  • Stringer, Chris. Türlerimizin Kökeni. Allen Lane (2011). ISBN 978-1-846-14140-9
  • Stringer, Chris & Andrews, Peter. İnsanın Evriminin Tüm Dünyası . Thames and Hudson (2005). ISBN 0-500-05132-1
  • Stringer, Chris & McKie, Robin. Afrika'dan Çıkış: Modern İnsanın Kökeni. Jonathan Cape (1996). ISBN 0-224-03771-4
  • Van Oosterzee, Penny. Pekin Adamının Hikayesi. Allen & Unwin (1999). ISBN 1-86508-632-0
  • Walker, Allan & Shipman, Pat. Kemiklerin Bilgeliği: İnsanın Kökeni Aramak. Weidenfeld ve Nicholson (1996). ISBN 0-297-81670-5
  • Wade, Nicholas. Şafak Sökmeden Önce: Atalarımızın Kayıp Tarihini Kurtarmak. Penguin Press (2006). ISBN 978-0715636589
  • Weiss, ML ve Mann, AE (1985). İnsan Biyolojisi ve Davranışları: Antropolojik bir bakış açısı (4. bs.). Boston:. Little Brown ISBN 978-0-673-39013-4 (Not: Bu kitap, insan ve insan olmayan primatların evrimi ile fosil tarihlerini çok anlaşılabilir açıklamalarını içermektedir).
  • Wells, Spencer. İnsanın Yolculuğu: Genetik Bir Odisee . Allen Lane / Penguin Press (2002). ISBN 0-713-99625-0

Kaynakça

  1. ^ "Prominent Hominid Fossils". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2006. 
  2. ^ Brunet, Michel; Guy, Franck; Pilbeam, David; Mackaye, Hassane Taisso; Likius, Andossa; Ahounta, Djimdoumalbaye; Beauvilain, Alain; Blondel, Cécile; Bocherens, Hervé (2002). "A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa". Nature. 418 (6894). ss. 145-51. Bibcode:2002Natur.418..145B. doi:10.1038/nature00879. PMID 12110880. 
  3. ^ "Bar 10200'". Smithsonian National Museum of Natural History. 23 Ocak 2010. 2 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012. 
  4. ^ "Ardipithecus kadabba". efossils. 11 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015. 
  5. ^ Amos, Jonathan (1 Ekim 2009). "Fossil finds extend human story". BBC News. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  6. ^ "10.4207/PA.2015.ART94". doi:10.4207/PA.2015.ART94. . "once considered plausible candidates for status as the earliest hominin (e.g., Kramer 1986; Ward and Hill 1987). Recent fieldwork, though, has lessened the relevance of these fossils by recovering samples from horizons more than two million years earlier. Yet despite the increase of comparative samples, these two mandibular fragments remain difficult to diagnose. Here we consider the morphology and dental metrics of these two specimens in comparison to the larger samples of Miocene and early Pliocene hominins recovered during the last fifteen years. We show, based on molar size, that KNM-TH 13150 is consistent with the hypodigm of Ardipithecus, while the Lothagam mandible is not consistent with Ardipithecus in its molar dimensions. These results have important biogeographic implications and hint at a more complex Early Pliocene hominin phylogeny than previously appreciated."
  7. ^ McDougall, I.A.N.; Craig, Feibel (1999). "Numerical age control for the Miocene-Pliocene succession at Lothagam, a hominoid-bearing sequence in the northern Kenya Rift". Journal of the Geological Society. 156 (4). ss. 731-45. Bibcode:1999JGSoc.156..731M. doi:10.1144/gsjgs.156.4.0731. 
  8. ^ Bernard Wood, Wiley-Blackwell Encyclopedia of Human Evolution (2011), 887 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  9. ^ a b c Hill, Andrew; Ward, Steven (1988). "Origin of the Hominidae: the record of African large hominoid evolution between 14 My and 4 My". Yearbook of Physical Anthropology. 31 (59). ss. 49-83. doi:10.1002/ajpa.1330310505. 
  10. ^ Patterson B, Behrensmeyer AK, Sill WD (Haziran 1970). "Geology and fauna of a new Pliocene locality in north-western Kenya". Nature. 226 (5249). ss. 918-21. Bibcode:1970Natur.226..918P. doi:10.1038/226918a0. PMID 16057594. 
  11. ^ "Lothagam mandible fragment". 16 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  12. ^ Ward, Steven; Hill, Andrew (1987). "Pliocene hominid partial mandible from Tabarin, Baringo, Kenya". American Journal of Physical Anthropology. 72 (1). ss. 21-37. doi:10.1002/ajpa.1330720104. PMID 3103460. 
  13. ^ Heslip, Steven (2001). "Australopithecus anamensis". 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. []
  14. ^ "Oldupai". Ntz.info. 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2012. 
  15. ^ Anthropology, The University of Texas at Austin, Department of. "Kenyanthropus platyops: KNM WT 40000". www.efossils.org. 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  16. ^ "KNM-WT 40000". 23 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  17. ^ "New human ancestor species from Ethiopia lived alongside Lucy's species". www.sciencedaily.com. 27 Mayıs 2015. 28 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2015. 
  18. ^ http://www.modernhumanorigins.net/al444-2.html 29 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Modern Human Origins
  19. ^ http://www.eurekalert.org/multimedia/pub/87535.php 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Eurekalert
  20. ^ Villmoare, Brian; Kimbel, William H.; Seyoum, Chalachew; Campisano, Christopher J.; DiMaggio, Erin N.; Rowan, John; Braun, David R.; Arrowsmith, J. Ramón; Reed, Kaye E. (20 Mart 2015). "Early Homo at 2.8 Ma from Ledi-Geraru, Afar, Ethiopia". Science. 347 (6228). ss. 1352-55. Bibcode:2015Sci...347.1352V. doi:10.1126/science.aaa1343 Özgürce erişilebilir. ISSN 0036-8075. PMID 25739410. : "The Gurumaha Tuff is radiometrically dated to 2,842±0,007 Ma, a date that is consistent with the normal magnetic polarity of the Gurumaha section, presumably the Gauss Chron. An upper bounding age for LD 350-1 is provided by an adjacent, downfaulted younger block that contains the 2,665±0,016 Ma Lee Adoyta Tuff. [...] the age of LD 350-1 can be further constrained by stratigraphic scaling. [...] Based on the current chronostratigraphic framework for Ledi-Geraru, we consider the age of LD 350-1 to be 2.80–2.75 Ma".
  21. ^ Bouri Vertebrate Paleontology "Australopithecus garhi: BOU-VP-12/130". efossils. 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2016. 
  22. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/human-fossils/fossils/sts-71 4 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  23. ^ At the time of its discovery considered the oldest fossil evidence of genus Homo. Ramirez Rozzi, Fernando V.; Bromage, Tim; Schrenk, Friedemann (1997). "UR 501, the Plio-Pleistocene hominid from Malawi. Analysis of the microanatomy of the enamel". Comptes Rendus de l'Académie des Sciences - Series IIA - Earth and Planetary Science. Cilt 325. ss. 231-234. doi:10.1016/S1251-8050(97)88294-8. . Since the discovery of LD 350-1 (2.8 Ma, intermediate between Australopithecus and Homo) arguably demoted to the rank of second-oldest fossil of Homo.
  24. ^ "Archived copy". 18 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2006.  Image at Modern Human Origins. "Australopithecus africanus". Australian Museum. 20 Ocak 2011. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  25. ^ a b Herries, Andy I.R.; Shaw, John (2011). "Palaeomagnetic analysis of the Sterkfontein palaeocave deposits: Implications for the age of the hominin fossils and stone tool industries". Journal of Human Evolution. 60 (5). ss. 523-39. doi:10.1016/j.jhevol.2010.09.001. ISSN 0047-2484. PMID 21392817. 
  26. ^ a b Herries, Andy (2020). "Contemporaneity of Australopithecus, Paranthropus, and early Homo erectus in South Africa". Science. 368 (6486). ss. eaaw7293. doi:10.1126/science.aaw7293. PMID 32241925. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  27. ^ "New human fossil find rewrites China's history -- china.org.cn". www.china.org.cn. 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  28. ^ "Longgupo Pithecanthrope Site, Wushan Man, Human Fossil, Yangtze River". www.travelchinaguide.com. 21 Nisan 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2020. 
  29. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 17 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  30. ^ Department of Anthropology: The University of Texas at Austin. "Paranthropus robustus: TM 1517". 11 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2014. 
  31. ^ http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=south-african-hominin-fossil 13 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MH1 image at Scientific American
  32. ^ Juliet King (4 Haziran 2010). "Australopithecus sediba fossil named by 17-year-old Johannesburg student". Origins Centre. 25 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2011. 
  33. ^ Jonathan, Amos (8 Eylül 2011). "African fossils put new spin on human origins story". http://www.sciencemag.org/site/extra/sediba/index.xhtml. BBC News. 23 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2011.  |eser= dış bağlantı (yardım)
  34. ^ Mai, L.L., Owl, M.Y., & Kersting, M.P. (2005), p. 286
  35. ^ "SK 46". 24 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  36. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2007. 
  37. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/oh-24 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  38. ^ http://www.modernhumanorigins.net/oh8.html 8 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. OH 8 image of foot at Modern Human Origins
  39. ^ Lordkipanidze, D.; de Leon, Ponce; Margvelashvili, A.; Rak, Y.; Rightmire, G. P.; Vekua, A.; Zollikofer, C. P. E. (2013). "A Complete kafatası from Dmanisi, Georgia, and the Evolutionary Biology of Early Homo". Science. 342 (6156). ss. 326-31. doi:10.1126/science.1238484. 
  40. ^ Leakey MG, Spoor F, Dean MC, ve diğerleri. (Ağustos 2012). "New fossils from Koobi Fora in northern Kenya confirm taxonomic diversity in early Homo". Nature. 488 (7410). ss. 201-04. Bibcode:2012Natur.488..201L. doi:10.1038/nature11322. PMID 22874966. F
  41. ^ "Inverted strata". 2 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  42. ^ Donald C. Johanson; Blake Edgar (1996). From Lucy to Language. New York: Simon & Schuster. s. 158. 
  43. ^ "Image at Smithsonian". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  44. ^ Leakey, R. E. F. y Walker, A. C. (1988). "New Australopithecus boisei specimens from East and West Lake Turkana, Kenya". American Journal of Physical Anthropology. 76 (1). ss. 1-24. doi:10.1002/ajpa.1330760102. ISSN 1096-8644. PMID 3136654. 
  45. ^ Grine, Frederick E. (2007). Grine, Frederick E. (Ed.). Evolutionary History of the "Robust" Australopithecines (İngilizce). Transaction Publishers. ss. 99, 185-86, 247. ISBN 978-0202365961. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2015. 
  46. ^ a b Wood, Bernard (2011). Wood, Bernard (Ed.). Wiley-Blackwell Encyclopedia of Human Evolution, 2 Volume Set (İngilizce). doi:10.1002/9781444342499. ISBN 978-1444342475. 7 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2014.  Access to the references of this book 9 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  47. ^ Lepre, C. J.; Kent, D. V. (2010). "New magnetostratigraphy for the Olduvai Subchron in the Koobi Fora Formation, northwest Kenya, with implications for early Homo". Earth and Planetary Science Letters. 290 (3–4). s. 362. Bibcode:2010E&PSL.290..362L. doi:10.1016/j.epsl.2009.12.032. . "paleo-magnetic results of this study delimit the age of KNM-ER 3733 to 1.78–1.48 Ma, making it one of the most securely dated fossils of early African H. erectus when compared to the oldest Homo fossils from Europe and Asia."
  48. ^ Wood, Bernard A.; Constantino, Paul J. (28 Kasım 2007). "Paranthropus boisei: Fifty Years of Evidence and Analysis". Yearbook of Physical Anthropology. Cilt 50. ss. 109-10. doi:10.1002/ajpa.20732. PMID 18046746. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2015. 
  49. ^ Smithsonian National Museum of Natural History (24 Ocak 2010). "Konso KGA10-525". What does it mean to be human?. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  50. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 17 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  51. ^ Michael Hopkin (26 Mart 2008). "Fossil find is oldest European yet". Nature News. doi:10.1038/news.2008.691. 
  52. ^ Lebatard, Anne-Elisabeth; Alçiçek, M. Cihat; Rochette, Pierre; Khatib, Samir; Vialet, Amélie; Boulbes, Nicolas; Bourlès, Didier L; Demory, François; Guipert, Gaspard; Mayda, Serdar; Titov, Vadim V; Vidal, Laurence; De Lumley, Henry (2014). "Dating the Homo erectus bearing travertine from Kocabas (Denizli, Turkey) at at least 1.1 Ma". Earth and Planetary Science Letters. Cilt 390. ss. 8-18. Bibcode:2014E&PSL.390....8L. doi:10.1016/j.epsl.2013.12.031 Özgürce erişilebilir. 
  53. ^ Kappelman, J; Alçiçek, MC; Kazanci, N; Schultz, M; Ozkul, M; Sen, S (Ocak 2008). "FirstHomo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia". American Journal of Physical Anthropology. 135 (1). ss. 110-16. doi:10.1002/ajpa.20739. PMID 18067194. 
  54. ^ "New kafatası from Eritrea – Archaeology Magazine Archive". archive.archaeology.org. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  55. ^ Parés, J. M.; Arnold, L.; Duval, M.; Demuro, M.; Pérez-González, A.; Bermúdez de Castro, J. M.; Carbonell, E.; Arsuaga, J. L. (2013). "Reassessing the age of Atapuerca-TD6 (Spain): new paleomagnetic results". Journal of Archaeological Science. Cilt 40. ss. 4586-95. doi:10.1016/j.jas.2013.06.013. 
  56. ^ "Trinil 2". 24 Ocak 2010. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. 
  57. ^ "Ternifine or Tighenif". 11 July 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 March 2015. 
  58. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  59. ^ Shen, G; Gao, X; Gao, B; Granger, De (2009). "Age of Zhoukoudian Homo erectus determined with (26)Al/(10)Be burial dating". Nature. 458 (7235). ss. 198-200. doi:10.1038/nature07741. 
  60. ^ "Modernhumanorigins.net". www.modernhumanorigins.net. 6 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2007. 
  61. ^ Schwartz, Jeffrey H.; Tattersall, Ian (2005). The Human Fossil Record, Craniodental Morphology of Genus Homo (Africa and Asia) (İngilizce). John Wiley & Sons. ss. 248-55. ISBN 978-0471326441. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020. .
  62. ^ Streeter (2001). ""Margret. "Histomorphometric age assessment of the Boxgrove 1 tibial diaphysis". Journal of Human Evolution. Cilt 40. ss. 331-38. doi:10.1006/jhev.2001.0460. 
  63. ^ Di Vincenzo, Fabio; Bernardini, Federico; Manzi, Giorgio. "The Ceprano calvarium, twenty years after. A new generation of (digital) studies". ResearchGate. 27 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017. 
  64. ^ Fraioli, Luca. "Dopo 400mila anni, ecco il vero volto dell'Uomo di Ceprano". 25 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2017. 
  65. ^ Delson, Eric; Tattersall, Ian; Couvering, John Van; Brooks, Alison S. (2004). Eric Delson, Ian Tattersall, John Van Couvering, Alison S. Brooks (Ed.). Encyclopedia of Human Evolution and Prehistory: Second Edition. Routledge. s. 624. ISBN 978-1135582289. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2015. 
  66. ^ Smithsonian National Museum of Natural History (30 Ocak 2010). "Salé". What does it mean to be human?. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  67. ^ J. J. Jaeger (1975). "The mammalian faunas and hominid fossils of the Middle Pleistocene of the Maghreb". K.W.Butzer & G.Ll.Isaac (Ed.). After the Australopithecines (İngilizce). Den Hage. ss. 399-418. ISBN 978-9027976291. 
  68. ^ Natural History Museum Neanderthal woman in pieces Retrieved 16 May 2018
  69. ^ http://humanorigins.si.edu/evidence/3d-collection/ndutu 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Image at Smithsonian
  70. ^ Stringer, C. (2016). "The origin and evolution of Homo sapiens". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences. 371 (1698). s. 20150237. doi:10.1098/rstb.2015.0237. PMC 4920294 $2. PMID 27298468. 
  71. ^ Bones, Stones and Molecules: "Out of Africa" and Human Origins 8 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., By David W. Cameron, Colin P. Groves, p. 186, Elsevier Academic Press, 2004
  72. ^ Clarke, R.J. (1976). "New cranium of Homo erectus from Lake Ndutu, Tanzania". Nature. Cilt 262. ss. 485-87. doi:10.1038/262485a0. 
  73. ^ Klein, Richard G. (2009). The Human Career: Human Biological and Cultural Origins, Third Edition (İngilizce). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-02752-4. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020. 
  74. ^ http://www.modernhumanorigins.net/pa830.html 6 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hexian PA830 image at Modern Human Origins
  75. ^ Peter Brown. "Hexian". Peter Brown's Australian & Asian Palaeoanthropology. 27 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  76. ^ Rainer Grün; Pei-Hua Huang; Wanpo Huang; Frank McDermott; Alan Thorne; Chris B. Stringer and Ge Yan (1998). "ESR and U-series analyses of teeth from the palaeoanthropological site of Hexian, Anhui Province, China". Journal of Human Evolution. 34 (6). ss. 555-564. doi:10.1006/jhev.1997.0211. ISSN 0047-2484. PMID 9650100. 
  77. ^ Dirks, Paul HGM; Roberts, Eric M.; Hilbert-Wolf, Hannah; Kramers, Jan D.; Hawks, John; Dosseto, Anthony; Duval, Mathieu; Elliott, Marina; Evans, Mary; Grün, Rainer; Hellstrom, John; Herries, Andy IR; Joannes-Boyau, Renaud; Makhubela, Tebogo V.; Placzek, Christa J.; Robbins, Jessie; Spandler, Carl; Wiersma, Jelle; Woodhead, Jon; Berger, Lee R. (9 Mayıs 2017). "The age of Homo naledi and associated sediments in the Rising Star Cave, South Africa". eLife. Cilt 6. ss. e24231. doi:10.7554/eLife.24231. PMC 5423772 $2. PMID 28483040. 
  78. ^ a b c d e f g h i j http://www.pnas.org/content/early/2010/11/08/1010906107.full.pdf []
  79. ^ "Qafzeh IX". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  80. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  81. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  82. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2012. 
  83. ^ http://www.nhm.ac.uk/about-us/news/2011/september/mystery-of-a-west-african-kafatası-from-13000-years-ago103799.html[]
  84. ^ C. Smith (1999). "Who Was First? Untangling America's Prehistoric Roots". Discovery Communications Inc. 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2014. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsanın evrimi</span> anatomik olarak modern insanların ortaya çıkmasına yol açan evrimsel süreç

İnsanın evrimi, modern insanın evrimsel kökenini ve ne tür evrimsel süreçlerle ortaya çıktığını incelediği gibi insanın en eski atalarını ve atasal kökenlerini de konu edinir. Bunun yanında insanla ortak ataları paylaşan ve insan ile yakın akraba olan türlerin evrimini ve kökenini de araştırır. İnsan evrimi, konu olarak 1863 yılında T. H. Huxley tarafından oluşturulan bilim dalı primatolojiyi ve günümüz maymunlarının tüm canlılar ile onların eski atalarının fosillerini de dikkate almaktadır. Bunun yanında insanın evrimsel tarihi üzerindeki çalışma ve araştırmalar fiziksel antropoloji, paleoantropoloji, primatoloji, arkeoloji, dilbilim, genetik ve embriyoloji dâhil olmak üzere birçok bilimsel alanı de içerir.

<i>Australopithecus</i> hominid cinsi

Australopithecus, Australopitekus ya da Australopitek, yaklaşık 4.2 milyon yıl öncesinden 1.2 milyon yıl öncesine dek Afrika'da yaşamış, insan benzeri iki ayaklı insansı cinsi. Taşılları, Doğu ve Güney Afrika boyunca dağılmıştır. Australopitekus, kesin biçimde hominin olarak değerlendirilen, bilinen en eski insansıdır. Homo cinsini oluşturan insanlara göre; daha kısa bacaklar, dolayısıyla daha kısa bir boy, daha uzun kollar ve el ile ayaklardaki ağaçsıl uyarlanmalar ile ayrılır.

<i>Homo erectus</i> tarih öncesi insan türü

Homo erectus, en eski kalıntıları 2 milyon yıl öncesine tarihlendirilen, Pleistosen'de yaşamış soyu tükenmiş bir arkaik insan türüdür. Örnekleri Homo (insan) cinsinin ilk tanınabilen üyeleri arasındadır.

<i>Homo habilis</i> Arkaik insan türü

Homo habilis, yaklaşık 2.3 ila 1.65 milyon yıl önce Doğu ve Güney Afrika'nın Erken Pleistosen'inden soyu tükenmiş bir arkaik insan türüdür. 1964'te türün tanımlaması üzerine, H. habilis oldukça tartışmalıydı ve birçok araştırmacı, o zamanlar bilinen diğer tek erken hominin olan Australopithecus africanus ile sinonim (eşdeğer) olmasını önerdi; ancak H. habilis, zaman geçtikçe ve ilişkili daha çok keşif yapıldıkça daha çok kabul gördü. 1980'lere gelindiğinde, H. habilis'in bir insan atası olduğu ve doğrudan modern insanlara yol açan Homo erectus'a evrimleştiği öne sürüldü. Bu bakış açısı şimdi tartışılıyor. Güvensiz tür tanımlamasına sahip birkaç örnek H. habilis'e atanmış, bu da türün bölünmesi için argümanlara, yani yalnızca ilkinin geniş destek aldığı "H. rudolfensis" ve "H. gautengensis" adlı yeni türlerin önerilmesine neden olmuştur.

<i>Australopithecus africanus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus africanus, yaklaşık 3.7 ila 2.1 milyon yıl önce Orta Pliyosen'den Erken Pleyistosen'e kadar Güney Afrika'da yaşamış, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür. A. africanus'un Homo ve Paranthropus'un, sadece Paranthropus'un veya sadece P. robustus'un atası olarak çeşitli şekillerde yerleştirildiği için diğer homininlerle nasıl bir ilişkisi olduğu açık değildir. "Küçük Ayak" örneği, iskeletinin %90'ı bozulmamış ve en eski Güney Afrika australopitesini olarak, en eksiksiz korunmuş erken hominindir. Bununla birlikte, bunun ve benzeri örneklerin "A. prometheus" olarak ayrılması tartışmalıdır.

<i>Australopithecus anamensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus anamensis, yaklaşık 4,2 ila 3,8 milyon yıl önce yaşamış bir hominin türüdür, ve en eski Australopithecus türü olarak bilinir.

<i>Australopithecus garhi</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus garhi; 2,5 milyon yıl önce, Erken Pleyistosen sırasında, Etiyopya'nın Afar Bölgesi'nde yaşamış, Bouri Oluşumundan bir australopitesine türüdür.

<i>Homo</i> i̇nsan ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsi

Homo, modern insanı ve yakın akrabalarını içeren insansı cinsine verilen ad. Cinsin üyeleri genelde "insan" adıyla birlikte anılır. En erken üyesi, en eski kalıntıları 2.3 milyon yıl öncesine tarihlenen Homo habilis olup modern insan dışındaki yaşayan son türü olan Homo neanderthalensis'in (Neandertal) yaklaşık 40.000 yıl öncesine kadar yaşadığı düşünülmektedir. Homo floresiensis türünün ise 50.000 yıl öncesine kadar var olduğu düşünülüyor. Homo, Paranthropus cinsi ile birlikte, muhtemelen Australopithecus africanus ile kardeştir ve kendisi de Pan soyundan, şempanzelerden ayrılmıştır.

<i>Homo rudolfensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo rudolfensis, Alt Pleyistosen'de Doğu Afrika'da yaşamış bir hominin türüdür. 1986 yılında Valery Alekseyev tarafından KNM-ER 1470 katalog numaralı Homo habilis fosilinin analizi ile ayrı bir tür olarak tanımlanmıştır.

<i>Homo rhodesiensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo rhodesiensis, Arthur Smith Woodward (1921) tarafından Zambiya Broken Hill'deki bir mağaradan çıkarılan bir Orta Taş Devri fosili olan Kabwe 1'i sınıflandırmak için önerilen tür adıdır. 2020'de kafatası 324.000 ila 274.000 yıl öncesine tarihlendirildi. Türe ait diğer benzer yaşlı örnekler de mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Arkaik insanlar</span> Tarihlerine ve görünümlerine göre Homo türünün erken, orijinal ("antik") örnekleri olarak yorumlanan Homo cinsinin fosilleri

Arkaik insanlar, anatomik olarak modern görünüme sahip olan insana karşıt olarak Homo cinsinin bazı çeşitlerini kapsayan, geniş tanımlı bir terimdir. Terim, Homo heidelbergensis, Homo rhodesiensis, Homo neanderthalensis, Homo naledi, Homo ergaster ve Homo antecessor türlerini kapsar. Neandertaller gibi iri yapılı olan ilkel diğer insanlar Neandertallere özgü, özellikle yüz çizgilerindeki yapısal aşırılıkları taşımazlar. Birkaç Homo türü, yaklaşık 300 bin yıl öncesinde en erken erken modern insanların ortaya çıkışından önceki ve bu dönemin çağdaşı olan geniş arkaik insan kategorisi altında gruplandırılmıştır. Güney Etiyopya'dan Omo-Kibish I, Fas'taki Jebel Irhoud ve Güney Afrika'daki Florisbad kalıntıları Homo sapiens'in en eski kalıntıları arasındadır.

<i>Homo gautengensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo gautengensis, biyolojik antropolog Darren Curnoe tarafından 2010 yılında tanımlanmış hominin türü. Güney Afrika'da, daha önceden Homo habilis, Homo ergaster veya Australopithecus'a ait olduğu sanılan fosillerin ayrı bir tür olduğu öne sürülmüştür.

<i>Orrorin</i> Soyu tükenmiş memeli cinsi

Orrorin, Homininae içerisinde yer alan, primatların soyu tükenmiş bir cinsidir. Her ikisi de Kenya'da yer alan Miyosen tarihli Lukeino Oluşumu ve Pliyosen tarihli Mabaget Oluşumu'ndan çıkarılan örneklerinden bilinir. İki ayak üzerinde durabilen ilk hominidlerden olabileceği için paleoantropolojik açıdan önemli görülür.

<i>Homo naledi</i> soyu tükenmiş hominid türü

Homo naledi, orta Pleyistosen'den bir Homo türüdür. Güney Afrika Cumhuriyeti, Johannesburg yakınlarında, Rising Star isimli bir mağaranın, Dinaledi adlı bir odasının içinde 15 bireyine ait fosilleri keşfedilmiştir. Tür, boy ve vücut kütlesi yönünden, küçük-bedenli insan popülasyonları ile benzerdir; küçük kafatası hacmi ve kafatası şekli, erken Homo türleri –özellikle Homo habilis – ile benzerdir.

<i>Australopithecus sediba</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus sediba, İnsanlığın beşiği olan Güney Afrika'daki Malapa Mağarası'nda bulunmuş, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür. Bu mağarada bulunan çocuk iskeleti, Holotip MH1 olarak, yetişkin dişi iskeleti ise paratip MH2 olarak bilinmektedir. Kalıntılar 1.98 milyon yıl öncesine tarihlenirler ve Paranthropus robustus, Homo habilis/H. rudolfensis ve Homo ergaster/H. erectus ile aynı dönemde yaşamışlardır.

<i>Paranthropus robustus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Paranthropus robustus, Güney Afrika'daki, İnsanlığın Beşiği'de Erken Pleistosen ve muhtemelen Orta Pleistosen döneminde yaklaşık 2,27 ila 0,87 milyon yıl önce yaşamış bir australopithecine türüdür. Kromdraai, Swartkrans, Sterkfontein, Gondolin, Cooper's ve Drimolen Mağaralarında tespit edilmiştir. İlk olarak 1938'de keşfedildi, tanımlanan ilk erken homininler arasındaydı ve Paranthropus cinsi için tip tür haline geldi. Bununla birlikte, bazıları tarafından Paranthropus'un geçersiz bir gruplama olduğu ve Australopithecus ile eşanlamlı olduğu iddia edilmiştir, bu nedenle tür genellikle Australopithecus robustus olarak da sınıflandırılır.

<i>Paranthropus aethiopicus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Paranthropus aethiopicus, yaklaşık 2.7 ila 2.3 milyon yıl önce Doğu Afrika'nın Geç Pliyosen devri'nden Erken Pleistosen'e kadar yaşamış soyu tükenmiş bir güçlü australopithecine türüdür. Bununla birlikte, Paranthropus'un geçersiz bir gruplandırma olup olmadığı ve Australopithecus ile eş anlamlı olup olmadığı çok tartışılmaktadır, bu nedenle tür genellikle Australopithecus aethiopicus olarak da tanımlanır. Durum ne olursa olsun, çok daha sağlam olan P. boisei'nin atası olarak kabul edilir. P. aethiopicus'un P. boisei kapsamına alınması gerekip gerekmediği tartışmalıdır ve sırasıyla P. boisei sensu lato ve P. boisei sensu stricto terimlerinin kullanılabileceği tartışılmaktadır.

Meganthropus, Endonezya'nın Pleistosen döneminden bilinen, hominin olmayan hominid insansılarının soyu tükenmiş bir cinsidir. Endonezya'nın Orta Cava kentindeki Surakarta yakınlarındaki Sangiran bölgesinde birkaç izole dişin yanında bulunan bir dizi büyük çene ve kafatası parçasından bilinmektedir. Cinsin uzun ve karmaşık bir taksonomik geçmişi vardır. Orijinal fosiller yeni bir türe, Meganthropus palaeojavanicus'a atfedildi, bu isim uzun bir süre geçersiz sayıldı ve cins adı fosiller için resmi olmayan bir isim olarak kullanıldı.

Apidima Mağarası, Güney Yunanistan'da, Mani Yarımadası'nın batı kıyısında yer alan ve dört küçük mağaradan oluşan bir komplekstir. Mağaranın sistematik olarak incelenmesi sonucunda Paleolitik çağa ait Neandertal ve Homo sapiens fosilleri ortaya çıkarıldı.

Jebel Irhoud veya Adrar n Ighoud, Fas'taki Safi şehrinin yaklaşık 50 km güneydoğusunda, Tlet Ighoud olarak bilinen bölgenin hemen kuzeyinde yer alan bir arkeolojik sit alanıdır. 1960 yılında sitenin keşfedilmesinden bu yana orada bulunan hominin fosilleriyle dikkat çekiyor. Başlangıçta Neandertaller olduğu düşünülüyor, örnekler o zamandan beri Homo sapiens'e atandı ve 2017'de bildirildiği üzere kabaca 300.000 yıl öncesine tarihlendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.