İçeriğe atla

İnsan Hakları Derneği

İnsan Hakları Derneği
KısaltmaİHD
Sloganİnsan, haklarıyla insandır
Kuruluş17 Temmuz 1986 (38 yıl önce) (1986-07-17)
TürSTK
Yasal statüHak Temelli
MerkezAnkara
Yönetim Kurulu BaşkanıEmire Eren Keskin
Ana organYönetim Kurulu
Resmî siteihd.org.tr

İnsan Hakları Derneği (İHD), genel merkezi Ankara'da bulunan bir sivil toplum kuruluşudur.

17 Temmuz 1986 tarihinde 98 kişilik kurucu üye grubuyla gerçekleştirilen girişim; gönüllülüğe dayanan bir oluşumdur. Irk, dil, din, renk, cinsiyet, siyasi görüş vb. ayırt etmeden, temel insan haklarının savunuculuğunun yapılması temelinde, ölüm cezası, işkence, militarizm, gibi olgulara karşı durmak, adil yargılanma, düşünce ve inanç özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi olguları savunmak ilkelerini temel prensip edindiğini belirten İHD, Ankara dışında da başta İstanbul, İzmir, Adana gibi büyük iller olmak üzere toplam 29 ilde şube, 3 ilde ise temsilcilik şeklinde örgütlenmiş durumdadır.[1]

Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın (TİHV) kurucusu olan dernek, aynı zamanda, Uluslararası Ceza Mahkemesi Koalisyonu'nun (UCMK) kurucusu, Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu'nun (FIDH) ve Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları Ağı'nın (EMHRN) üyesidir. Uluslararası Af Örgütü, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi kurum ve kuruluşlarla sürekli ilişki içinde olan dernek, birçok kurum ve kuruluşla ortak çalışmalar yapmakta, çeşitli yayınlar ve etkinliklerle faaliyetlerini sürdürmektedir.

Etkinlikleri

Proje ve kampanyalar

  • Türkiye'de İnsan Hakları Savunucularının Korunması Projesi
  • Mülteci, Sığınmacı ve Uluslararası Korunmaya Muhtaç Diğer Kişilerin Haklarının Etkin Koruması Projesi
  • Kanunla İhtilafa Düşmüş ve Adalete Erişemeyen Çocukların Haklarını Savunma Projesi
  • Çocuk İstismarı Ve İhmalini Önleme Projesi
  • İnsan Hakları Örgütlerinin Yerel Şubelerini Güçlendirme" Projesi
  • Kara Mayınları Eylem Programı
  • "İşkenceye Sessiz Kalma" Kampanyası
  • Düşünceye Özgürlük Kampanyası - Ekim 2001
  • Düşünceye Özgürlük Kampanyası - Mayis -1999
  • Genel Af Kampanyası - 1999
  • DGM'lerin Kaldırılması Kampanyası

İHD İnsan Hakları Akademisi

İHD Genel Yönetim Kurulunun 23 Şubat 2008'de aldığı bir kararla kendi amaç ve ilkeleri doğrultusunda eğitim ve öğretim yapmak üzere oluşturulması kararlaştırılmış, 17 Temmuz 2010'da açılmıştır.[2] Derneğe bağlı ve ondan ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmayan, özerk ve çoğulcu ilkelere sahip olarak tanımlanan, merkezi Ankara'da olan Akademi şu organlardan oluşmaktadır:[3]

  • Akademi Başkanı
  • Yürütme Kurulu
  • Bilim Kurulu
  • Akademi Genel Kurulu

Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansları

Dernek TİHV ile birlikte 1998'den bu yana 11 Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansları düzenlemiştir. Derneğin sitesinde konferanslara yol gösterici olan ilkeler arasında uluslararası ve iç barış, ekolojik dengelerin korunması, silahsızlanma belirtilmektedir. Her konferans sonrası düzenlenen bildirgeler derneğin ağ sitesinde bulunabilir.[4]

Yayınlar

Kitaplar

Derneğin çıkarmış olduğu kitaplar şunlardır:[5]

  • İnsan Haklarının Kavramsal Temelleri
  • Kuruluşundan Bugüne İHD – 15. Yıl Kitapçığı
  • Devlet Güvenlik Mahkemelerine Hayır! – İHD Ankara Şubesi ve Diğer Kurumlar
  • Kopenhag Siyasi Kriterleri ve Türkiye
  • İnsan Hakları Eğitimi (İlk ve Ortaokullar İçin Uygulamalı Etkinlikler)
  • 12 Eylül Kurultayına Giderken – İHD İzmir Şubesi
  • Mülteciler ve İltica Hakkı
  • İnsan Hakları Hareketi Konferansı 1998-1999
  • Habitat II – Alternative Report
  • Copenhagen Political Criteria and Turkey
  • İşkencenin Doğru ve Etkin Belgelenmesi İçin Rehber
  • İnsan Hakları Eğiticileri İçin Başvuru Kitabı
  • İnsan Haklarının Kavramsal Temelleri
  • İnternet: Girilmesi Tehlikeli ve Yasaktır – İHOP Yayını

Bülten Özel Sayıları ve Broşürler

Dernek; İnsan Hakları Haftası, Dünya Kadınlar Günü, Dünya Barış Günü, mülteciler, çocuk istismarı gibi konularda çeşitli bülten özel sayıları ve broşürler çıkarmaktadır.[6]

Raporlar

Yıllık raporlar

Derneğin çıkardığı Türkiye'deki insan hakları ihlallerine ilişkin yıllık raporlar şunlardır:[7]

  • 1997 Yılı Aylık İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • Ocak – Haziran 2001 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • Ekim- Aralık 2001 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2002 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2003 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2004 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2007 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2008 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2009 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2010 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2011 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2012 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2013 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
  • 2014 İnsan Hakları İhlalleri Raporu

Hakkında eleştirel değerlendirmeler

Gazeteci Uğur Mumcu, 25 Eylül 1992 tarihli yazısında, Derneğin "PKK ve Dev-Sol gibi terör örgütlerini kınamadığını" belirtip şöyle dedi:

"İHD, devletten kaynaklanan 'insan hakları ihlallerini' sergilerken PKK ve Dev Sol gibi terör örgütlerinin eylemlerine, 'her gün yaşanan bu tür olaylar için bildiri yayımlamanın ciddi yarar sağlamayacağını' ileri sürüp bu insanlık dışı eylemleri kınadığını açıklamıyor. 'İnsan Hakları Derneği'nin PKK'nın insanlık dışı eylemleri konusundaki görüşlerini merak ediyoruz."[8]

Adalet Ağaoğlu, kurucusu olduğu İnsan Hakları Derneğinden Temmuz 2005'te, "PKK yanlısı politika izliyorlar." diyerek istifa etti. İstifa mektubunda derneğin tek yanlı ırkçı-milliyetçi bir tutum takındığını belirterek PKK terörüne karşı yeterli tavır alınmadığını vurguladı. Adalet Ağaoğlu, eski HADEP Genel Başkan Yardımcısı Hikmet Fidan'ın PKK tarafından öldürülmesi karşısında İHD'nin net bir tavır alamamasının kararında etkili olduğunu söyledi. Ağaoğlu devamında şöyle dedi:

"Terör artıyor, terörle birlikte İHD'nin tutumu daha bir tartışılır hâle geldi. Orada neler yaşandığını biliyorum. En temel hak olan insanın yaşama hakkını korumak amacıyla kurduğumuz bir dernek, öldürülen insanlara sahip çıkmıyor. O zaman kimin insan haklarını savunuyoruz, sorusu geliyor akla. PKK terörü karşısında tavır almayan insan hakları derneği olur mu?"[9][10]

İHD'nin, bazı sol örgütlerin kendi üyelerini siyasi amaçlarla öldürmeleri ("örgüt içi infaz") veya insan haklarına aykırı muamelelere maruz bırakmaları ("örgüt içi cezalandırma") durumlarına karşı ilkelerine uygun yeterli tepkiyi göstermediğine yönelik çeşitli eleştiriler vardır.[11]

Üyelikler

Kaynakça

  1. ^ "İHD web sitesi". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010. 
  2. ^ "İnsan Hakları Akademisi". İnsan Hakları Derneği. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  3. ^ "İHD İnsan Hakları Akademisi Yönetmeliği". İnsan Hakları Derneği. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  4. ^ "Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansları". İnsan Hakları Derneği. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  5. ^ "Kitaplar". İnsan Hakları Derneği. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  6. ^ "Özel Sayılar". İnsan Hakları Derneği. 4 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  7. ^ "Yıllık Raporlar". İnsan Hakları Derneği. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  8. ^ "Uğur Mumcu: "İnsan Hakları Derneği"nin PKK'nın insanlık dışı eylemleri konusundaki görüşlerini merak ediyoruz". 26 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "İHD, PKK'cı artık istifa ediyorum, Hürriyet, 30 Temmuz 2005". 6 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2011. 
  10. ^ Türkische Literatin meldet sich zurück, die tageszeitung (taz) (Almanca), 01.08.2005
  11. ^ "İHD ve diğer insan hakları kuruluşları, örgüt içi infazların kayıtlarını tutmadı!'". 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  12. ^ "Denge ve Denetleme Ağı - İHD". 18 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2023. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">PKK</span> Kürt milliyetçisi ayrılıkçı silahlı örgüt

PKK veya tam adı ile Partiya Karkerên Kurdistanê, Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Irak'ın kuzeyi, Suriye'nin kuzeydoğusu ve İran'ın kuzeybatısını kapsayan bölgede öz yönetim kurmayı amaçlayan ve bu amaçla söz konusu topraklara sahip olabilmek için askerî hedeflere, köy korucularına ve sivillere karşı saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt. PKK; Avrupa Birliği ülkeleri, NATO, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Japonya, Kanada, Kazakistan ve bölgedeki Türkiye, Suriye, Irak ve İran'ın da aralarında bulunduğu çeşitli ülke ve uluslararası kuruluşlar tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır. Rusya, Çin, Hindistan, İsviçre, Mısır, İsrail, Tunus, Suudi Arabistan, Ukrayna, Birleşik Arap Emirlikleri ise PKK'yı terör örgütü olarak kabul etmeyen ülkelerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kaos GL</span> Türkiyede bir LGBT derneği

Kaos GL Derneği, 1994'ün Eylül ayında Türkiye'deki LGBTQ+ bireylerin bir araya gelerek, maruz bırakıldıkları ayrımcılığa karşı mücadele ederek özgürleşmek amacıyla Ankara'da kurduğu, eşcinsellerin kurtuluşunun heteroseksüelleri de özgürleştireceği fikrini şiar edinen bir LGBTQ+ derneğidir. 1994'ün yazında İnsan Hakları Derneği (İHD), Ankara Şubesi'nde oluşturulan Gey ve Lezbiyen Hakları Komisyonu'nda çalışmalar yürüten aktivistler Kaos GL’nin oluşmasına katkıda bulundular.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah Öcalan</span> PKKnın kurucusu ve militanı (1978–1999)

Abdullah Öcalan veya zaman zaman kullanılan kısa adıyla Apo, yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt PKK'nın kurucu lideridir.

<span class="mw-page-title-main">Roj TV</span> Eski televizyon kanalı

Roj TV, 2004-2013 yılları arasında Danimarka'dan uydu aracılığıyla Kürtçe, Arapça, Farsça, Zazaca, Süryanice ve Türkçe dillerinde yayın yapmış bir televizyon kanalı.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Af Örgütü</span> insan hakları üzerine çalışmalar yürüten bir sivil toplum örgütü

Uluslararası Af Örgütü, dünya çapında 10 milyondan fazla üyesi ve destekçisi olan insan hakları üzerine çalışmalar yürüten bir sivil toplum örgütüdür. Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ve diğer uluslararası standartlarca belirlenmiş her türlü insan haklarını savunma ve teşvik etmeyi amaç edinmiştir.

Türk İntikam Tugayı (TİT), 1970'li yıllarda Kıbrıs'ta sol görüşlü Kıbrıs Türklerine ve 12 Eylül Darbesi'ne kadar geçen süreçte Türkiye'de solcu olarak bilinen ve Türkiye'ye hakaret etmekle suçladıkları kişi ve gruplara karşı suikast ve çoğunluğu ölümle sonuçlanan saldırıları düzenlediği iddia edilen yasa dışı antikomünist aşırı milliyetçi örgüt. TİT olarak üstlendikleri eylemler haricinde, bünyesindeki isimler ve lider kadrosu hiçbir zaman açığa çıkmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği</span> Sivil toplum kuruluşu

Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, merkezi İstanbul'da bulunan sivil toplum kuruluşu. Derneğin amacı "Atatürk ilke ve devrimlerini korumak, geliştirmek, çağdaş eğitim yoluyla çağdaş insan ve çağdaş topluma ulaşmak amacıyla, kazanılmış hakların korunup geliştirilmesi ilkesini gütmek" olarak belirlenmiştir.

Aysel Tuğluk, Zaza kökenli Türk siyasetçidir. 2007-2009 ve 2011-2015 yılları arasında yaklaşık 6,5 yıl boyunca TBMM'de milletvekili olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ekim 2007 Dağlıca saldırısı</span>

21 Ekim 2007 Dağlıca saldırısı, 21 Ekim 2007 tarihinde saat 00.20'de PKK'nın Hakkâri ilinin Yüksekova ilçesine bağlı Dağlıca köyünde konuşlu Türk Silahlı Kuvvetleri Komando Taburuna karşı ağır silahlarla düzenlediği saldırıdır.

<span class="mw-page-title-main">HPG (örgüt)</span> PKK’nin askerî gücü

HPG tam adı ile Halk Savunma Güçleri, PKK'nın amacı ve stratejisi doğrultusunda Türkiye'de sivillere, polis karakollarına ve askerî hedeflere karşı intihar saldırıları, silahlı ve bombalı saldırılar düzenleyen PKK'nın askerî kanadı. Çeşitli kaynaklarda örgütün savaş stratejisi olarak gerilla savaşı yöntemlerini kullandığı iddia edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İnsan Hakları Vakfı</span>

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), İnsan Hakları Derneği (İHD) ile 32 kişi tarafından 1990 yılında kurulan Ankara merkezli, hükûmet dışı bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Yurttaşlık Derneği</span>

Helsinki Yurttaşlar Derneği (hYd), uluslararası bir çalışma konferansı olarak nitelenen Helsinki Yurttaşlar Meclisi'ne dayanan ve Türkiye'de temel hak ve özgürlükler, barış, demokrasi ve çoğulculuk gibi alanlarda etkinlik gösteren bir sivil toplum kuruluşudur. Eylül 1993'te kuruldu. Derneğin hedefi, barış, insan hakları, çevreyi tahrip etmeyen bir ekonomi, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi evrensel değerlerin, uluslararası anlaşmalar çerçevesinde hayata geçirilmesi ve sivil tabanda yaygın hale getirilmesidir. Dernek bu hedeflere ulaşmada, sorunların karşılıklı anlayış ve diyalog yoluyla çözümünü ilke kabul eder.

<span class="mw-page-title-main">TAK (örgüt)</span> 2004te kurulan yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt

TAK tam adı ile Kürdistan Özgürlük Şahinleri, 29 Temmuz 2004 yılında kurulan, Türkiye'nin metropollerinde, turistik bölgelerinde sivillere, askerî hedeflere karşı bombalı saldırı, intihar saldırısı, sabotaj ve kundaklama türünde stratejik ve sansasyonel saldırılar düzenleyen yasa dışı ayrılıkçı silahlı örgüt.

<span class="mw-page-title-main">PKK'yi terör örgütü kabul eden ülke ve kuruluşlar</span> PKKyı terör eylemlerinde bulunan bir silahlı örgüt olarak tanımlayan ülke ve kuruluşlar

Kürdistan İşçi Partisi veya Kürtçe ismi olan Partiya Karkerên Kurdistanê 'nin kısaltmasıyla PKK; Avrupa Birliği, NATO gibi uluslararası kuruluşlar ve bazı devletler tarafından terör örgütü olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Selahattin Demirtaş</span> kürt siyasetçi ve avukat

Selahattin Demirtaş, Türk avukat, siyasetçi ve yazardır. 22 Haziran 2014'te seçildiği Halkların Demokratik Partisi eş genel başkanlığı görevini 11 Şubat 2018'e kadar yürütmüştür. 4 Kasım 2016'dan beri Edirne F Tipi Cezaevi'nde tutukludur.

<i>Özgür Gündem</i> Türkçe ve Kürtçe yayımlanmış gazete

Özgür Gündem, Türkiye'de günlük olarak yayınlanmış, Türkçe ve Kürtçe dillerinde faaliyet göstermiş bir gazete.

<span class="mw-page-title-main">PYD</span> Suriye Kürtleri tarafından kurulmuş Siyasi parti

PYD tam adı ile Demokratik Birlik Partisi, 2003 yılında Kürtler tarafından Suriye'nin kuzeyinde kurulmuş bir siyasi partidir. Günümüzde hâlâ faaliyet göstermektedir. Partinin eş başkanlık görevini Haziran 2022'den beri Salih Müslim ve Asya Abdullah yürütmektedir. Askerî kolu yaklaşık 85 binden fazla militana sahip YPG'dir.

<span class="mw-page-title-main">YPG</span> Suriyede aktif Kürt milliyetçisi örgüt

YPG tam adı ile Halk Koruma Birlikleri veya Halk Savunma Birlikleri, Suriye'de faaliyet gösteren, fiilen özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'ne bağlı çoğunluğunu Kürtlerin oluşturduğu silahlı örgüt. Suriye Demokratik Güçleri bileşendir ve silahlı gücünün çoğunu oluşturur. Kadın Koruma Birlikleri (YPJ), YPG'nin kadın kolu, YPG Enternasyonal ise yabancı gönüllülerden oluşan koludur.

<span class="mw-page-title-main">Tahir Elçi</span> Kürt hukukçu ve aktivist

Tahir Elçi, Kürt asıllı Türk hukukçu ve aktivisttir. Elçi, 28 Kasım 2015 tarihinde Diyarbakır'ın Sur ilçesinde silahlı saldırı sonucu hayatını kaybettiğinde Diyarbakır Baro Başkanlığı görevini sürdürmekteydi.

Ateşin Çocukları İnisiyatifi, Türkiye'de meydana gelmiş çeşitli orman yangını ve kundaklama olaylarını üstlenmiş bir örgüttür. Örgüt genellikle PKK ile ilişkilendirilmektedir, ancak iki örgüt de bu iddiaları reddetmektedir. Orman yangınlarını üstlenmelerinden ötürü örgütün bu eylemleri çevre terörizmi olarak ele alınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.