İçeriğe atla

İnsan Hakları Anıtı (Ankara)

Koordinatlar: 39°55′10″K 32°51′21″D / 39.91944°K 32.85583°D / 39.91944; 32.85583
İnsan Hakları Anıtı
Harita
Genel bilgiler
TürHeykel
KonumAnkara, Türkiye
AdresYüksel Caddesi, Kızılay
Koordinatlar39°55′10″K 32°51′21″D / 39.91944°K 32.85583°D / 39.91944; 32.85583
Açılış1990
Teknik ayrıntılar
MalzemeBronz

İnsan Hakları Anıtı veya İnsan Hakları Heykeli, Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan bronz anıt.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ni okuyan bir kadını tasvir eder. Kızılay semtinde Konur Sokak ve Yüksel Caddesi kesişimindedir.[1] Heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından 1990 yılında fiberglas olarak yapılan[2] anıtın önü birçok protesto eyleminin buluşma noktası olmuş ve böylece anıt, simgesel bir nitelik kazanmıştır.[3] Fiberglas anıt, 2010 yılında Metin Yurdanur tarafından bronz olarak dökülerek yenilenmiştir.[4][5]

Tarihçe

Kızılay semtinde Yüksel Caddesi ve Konur Sokak’ın kesiştiği, Mülkiyeliler Birliği'nin önündeki alan 1980'lerin sonu, 1990'ların başında bir eylem alanı olma özelliği kazanmıştır.[5] Mekân, geçmişte sol edebiyat, yazın çevresi ve siyasetçilerin bulunduğu bir yer idi; zaman içinde önce insan hakları savunucularının eylem yaptığı, daha sonra her türlü toplumsal sorunla ilgili itirazın dillendirildiği bir yer haline geldi.[3] 1989 yılında devrin Çankaya Belediye Başkanı Doğan Taşdelen, “Burası insanların düşüncelerini ifade ettiği bir yer olsun" diyerek heykeltıraş Metin Yurdanur'a bir anıt yapmasını teklif etti.[6]

Metin Yurdanur, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'ni okuyan dingin, kendi halinde, insani boyutlarda bir kadın figürü tasarladı. Heykel, BM Genel Kurulunda İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin kabul edilişinin yıldönümü olan 10 Aralık 1990 günü açıldı.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ni okuyan figür, insan haklarına yönelik itirazların dillendirildiği bir mekânda yer alması nedeniyle sokağın benimsenen, sahiplenilen bir simgesi oldu.[5]

Türkiye'de 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrası ilan edilen OHAL kapsamında çıkartılan 675 sayılı kanun hükmünde kararname (KHK) ile görevlerinden ihraç edilen Semih Özakça ile akademisyen Nuriye Gülmen'in 23 Kasım 2016'da başlattıkları açlık grevi, anıtın önünde gerçekleştirilen en uzun süreli eylemlerden biri oldu. Açlık grevinin 75. gününde iki aktivistin evlerinde gözaltına alınmasından sonra, Özakça ile Gülmen'in gözaltına alınışını protesto için anıtın önünde eylem yapımasını engellemek üzere anıtın etrafı 23 Mayıs 2017'de barikatlarla çevrildi ve on dört ay barikatlarla çevirili halde kaldı.[7] Anıtı çevreleyen bariyerler politikacı Mahmut Tanal’ın başvurusu üzerine Kamu Denetçiliği Kurumu’nun tavsiye kararı ile 27 Temmuz 2018'de kaldırıldı.[8][9]

Kültürel yansımaları

Sibel Tekin'in 2020 yapımı Heykel adlı belgeseli, İnsan Hakları Anıtı'nın farklı siyasetlerden eylemcilerin ortak yoldaşı haline gelişini konu alır.[10] Belgesel, İnsan Hakları Anıtı'nın önünde 2013-2020 arasında yapılan basın açıklamaları ve eylemlerin görüntülerinden oluşur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Yüksel Caddesi'ndeki 'İnsan Hakları Anıtı' Yenilendi". haberler.com. 10 Aralık 2010. 22 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2017. 
  2. ^ "Kentin imgeleri: İnsan Hakları Anıtı". soL. 5 Aralık 2020. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  3. ^ a b Dinçer, Özgür (2 Mart 2016). Yaren, Özgür (Ed.). "Sokak Siyasetinin Bir Örneği Olarak Yüksel-Konur Sokaklar". Ankara Üniversitesi İLEF Dergisi, Sonbahar. Ankara, Türkiye: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi. s. 69 - 70. ISSN 2148-7219. 22 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2017. 
  4. ^ "İnsan hakları anıtı yeniden". Hürriyet Gazetesi. hurriyet.com.tr. 11 Aralık 2010. 22 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2017. 
  5. ^ a b c Çalakdağ, Şerife Arzu (2011). "Kamusal alanda sanat eserinin kalıcılığı ve Mersin Kültür Parkı'nın değerlendirilmesi". Mersin Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü yüksek lisans tezi. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "'O heykele insanlar sahip çıkmalı'". Artı Gerçek. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  7. ^ "İnsan Hakları Anıtı bir yıldır tutuklu". T24. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  8. ^ Koç, Mert Gökhan (27 Temmuz 2018). "İnsan Hakları Anıtı serbest". Hürriyet. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  9. ^ "İnsan Hakları Anıtı'nın neden özgür bırakıldığı açıklandı". Cumhuriyet. 27 Temmuz 2018. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 
  10. ^ "Heykel". Altyazı Fasikül. 23 Kasım 2020. 24 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnsan hakları</span> İnsanlığın evrensel değerleri

İnsan hakları, tüm insanların sadece insan olmakla sahip olduğu temel hak ve özgürlüklere denir. İnsan hakları; ırk, ulus, etnik köken, dış görünüş, din, dil,ense ve cinsiyet ayrımı gözetmeksizin tüm insanların yararlanabileceği haklardır. Bu hakları kullanmakta herkes eşittir. Diğer yandan insan hakları terimi bir ideali içerir. Bu terimi kullananlar, bu alanda olanı değil, olması gerekeni dile getirirler.

<span class="mw-page-title-main">İnsan Hakları Evrensel Bildirisi</span> BM İnsan Hakları Komisyonunca 1948de kabul edilen bildiri

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nun Haziran 1948'de hazırladığı ve birkaç değişiklik yapıldıktan sonra 10 Aralık 1948'de, BM Genel Kurulunun Paris'te yapılan 183. oturumunda kabul edilen 30 maddelik bildiridir.

Hayvan hakları, insan harici hayvanların tümünün ya da bir kısmının kendilerine ait bir özerkliğe sahip oldukları ve acıdan kaçınma gibi temel çıkarlarının tıpkı insanların temel çıkarlarının korunduğu gibi korunması gerektiğini savunan fikirdir. Hayvan hakları kavramı, insan harici hayvanların insan amaçlarına uygun düştüğü biçimde kullanılabilecek birer eşya olmadığı, kendi arzuları ve ihtiyaçları olan bireyler olarak muamele görmeleri gerektiği anlamına gelir. Pratikte bu, hayvanların insancıl muamele görmelerinin gerekli olması anlamına gelebileceği gibi, hayvanların tibbi ve kozmetik deneylerde kullanılmasının, eti ya da derisi için öldürülmesinin, eğlence için avlanmasının ve hayvancılık sektöründe hammadde ya da kaynak olarak kullanılmalarının hayvan hakkı ihlalleri olarak tanımlanması anlamına gelecektir.

Metin Yurdanur, heykel sanatçısı, heykeltıraş

<i>TaşAnkara</i> Çankayada bulunan bir heykel

TaşAnkara; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir heykeldir.

Cumhuriyet dönemi Ankara'sında açılan ilk anıt namazgah tepedeki Etnografya Müzesi önüne yerleştirilen Atlı Atatürk Anıtıdır, anıt 29 Ekim 1927 yılında açılmış, bu anıtı Zafer Meydanındaki Mareşal Atatürk Anıtı ve Ulus Zafer Anıtı izlemiştir.

<i>Miras</i> (heykel) Ankarada bulunan bir heykel

Miras; Türk heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından yapılmış bir heykel.

Türkiye'de açlık grevleri, Türkiye'de düzenlenen açlık grevleridir.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Lenin heykelleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Sovyetler Birliği zamanından beri birçok şehirde Vladimir Lenin'in heykelleri bulunmaktadır. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra heykeltıraşlarından izin almaksızın birçoğu kırılmış ve tahrip edilmiştir. Daha öncelerinde de post-komünizm ülkeleri olan Baltık devletlerindede bu tip olaylar yaşanmıştır. Hâlen daha bazı eski Sovyet ülkelerinde heykeller durmakta ya da yenileri yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (2010–2022)

Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi, 2010 yılında resmîleşen siyasi bir partidir. Kurucusu Ahmet Eyüp Özgüç'tür. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Siyasi Partiler Kanunu, Seçim Kanunu ve ilgili mevzuata göre faaliyet göstermek adına kurulmuş ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni göz önünde bulundurarak insan haklarına kişisel özgürlüklere ilişkin öncelik tanıyan ve Türkiye çapında faaliyet göstermek için teşkilatlanan siyasi bir partidir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan Hakları Günü</span>

İnsan Hakları Günü, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin kabul edildiği gün olan 10 Aralık 1948'den bu yana her 10 Aralık'ta kutlanan gündür.

<span class="mw-page-title-main">Mart 2006 Diyarbakır olayları</span>

Mart 2006 Diyarbakır olayları, 28-31 Mart 2006 tarihleri arasında Diyarbakır'da yaşanan protestolar ve sonrasında gerçekleşen toplumsal olaylardır.

<span class="mw-page-title-main">Nuriye Gülmen</span> Türk akademisyen ve aktivist

Nuriye Gülmen, Türk akademisyen ve aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Semih Özakça</span>

Semih Özakça, Türk öğretmen ve aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk kişi kültü</span> Mustafa Kemal Atatürk üzerine kurulu kişi kültü

Atatürk kişi kültü, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün kişiliği, fikirleri ve siyaseti etrafında, yaşadığı dönemde oluşmaya başlamış ve daha çok ölümünden sonra takipçileri tarafından oluşturulmuş bir kişi kültüdür.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Sokak</span> Ankarada bir sokak

Karanfil Sokak; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir sokaktır. Ünlü Türk edebiyatçısı Sabahattin Ali de 11 yıl boyunca ailesiyle birlikte bu sokakta bulunan Adalar Apartmanı'nda yaşamıştır. Geçmiş yıllarda yıkılan ve yerine yeni bir bina inşa edilen apartmanın alt katında bugün şehrin ünlü ve tarihi kitapçısı Dost Kitabevi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnsan Hakları Anıtı (İzmir)</span> İzmir, Türkiyede bir anıt

İnsan Hakları Anıtı, Türkiye'nin İzmir ilinin Karşıyaka ilçesinde yer alan bir anıttır.

Yüksel Caddesi; Ankara'nın Çankaya ilçesinde bulunan bir caddedir. Şehir merkezindeki önemli ulaşım, alışveriş ve sosyalleşme merkezlerinden biri olmasının yanı sıra tarihi boyunca ev sahipliği yaptığı yürüyüşler, protesto gösterileri ve siyasi olaylarla tanınır. Caddenin Kızılay Meydanı tarafındaki çıkışında Türk heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından 1990 yılında yapılmış olan İnsan Hakları Anıtı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Atatürk ve Gençlik Anıtı</span>

İstanbul Üniversitesi Atatürk ve Gençlik Anıtı, İstanbul Üniversitesi'nin simgelerinden birisi olan, 19 Mayıs 1955 tarihinde tamamlanarak açılışı yapılmış bronz anıt.

Sibel Tekin, Türk belgeselci, video eylemci.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.