İçeriğe atla

İnkılâpçı

İnkılâpçı
FormatHaftalık gazete
SahibiFazıl Önder
MuhabirAhmet Sadi Şaşmaz
Derviş Ali Kavazoğlu
Turgut Erden
Kuruluş tarihi1955
Siyasi görüşüSosyalizm
Sol Kemalizm
Son yayım tarihi12 Aralık 1955
Genel merkezLefkoşa

İnkılâpçı Kıbrıs'ta Eylül-Aralık 1955 arasında yayımlanan haftalık bir gazeteydi.

Kuruluş

Fazıl Önder İnkılapçı’nın yayına başlamasında türlü sorunlarla karşılaştı. Gazete için İngiliz sömürge idaresine ödenmesi gereken 500 Kıbrıs Lirası’nı toplamak üzere Derviş Ali Kavazoğlu ve Fazıl Önder bir bağış kampanyası örgütledi. Kıbrıs’ın köyleri ve kasabaları dolaşılarak film gösterimleri ve çekilişler organize edildi. PEO(Tüm Kıbrıs İşçi Federasyonu) üyesi işçilerden ve halktan para toplandı. Uzun bir kampanyanın ardından gerekli para toplandı. Gazetenin başyazarı da Fazıl Önder’di. Yazarlar arasında Ahmet Sadi Şaşmaz, Derviş Ali Kavazoğlu ve Turgut Erden gibi isimler yer alıyordu.[1]

Kuruluş bildirgesi

Gazetemizin adı İnkılâpçı. Biz de İnkılâpçıyız, ilhamımızı 1918-1922’de içten zararlı kuvvetlere, dıştan saldırganlara, sömürgecilere karşı şahlanan Türkiye halkından ve bu harekete kılavuzluk ve öncülük eden Atatürk’lerden almaktayız…

Sayın Okuyucu: Elinde tuttuğun “İnkılâpçı” gazetesi, bir buçuk yıl uğraşıldıktan sonra, büyük emek neticesi ve senin paranla, halkın parasıyla yayın alanına atılmıştır… Gazeteyi çıkarmak için, fedakâr halk çocukları köy köy, kasaba kasaba dolaşırken, köy ve şehirli halk tarafından büyük ilgi ile karşılanmakta idiler. Buna rağmen “zırıltıcılar” diye isimlendireceğimiz bazı kişiler, “İnkılâpçı” etrafında dedikodu yaratmaktan (şahsi menfaat icabı olarak) geri kalmadılar. Biz gene yolumuza devam ettik ve şerefle, en fazla güvendiğimiz halkın huzuruna çıktık.

Daha önce broşürlerde bildirdik. Siyasetimiz açıktır, siyasetimizi, temasa geldiğimiz halkın fikirlerini de kullanarak çizdik: Nereden gelirse gelsin, halkımızın zararına olan her şeyle savaşacağız. İşçilerimizin, çiftçilerimizin, dar gelirli zanaatkâr dükkân sahiplerimizin, memurlarımızın haklarını savunacağız. Askıda kalan cemaat davalarımızın yılmadan ele alacağız. Sömürge hükümetinin, halkımızın aleyhine tatbik etmeye yelteneceği anti-demokratik ve anti-liberal kanunlara karşı kalemlerimizle mücadele edeceğiz, bütün dünya halkı tarafından lânetle anılan harp kundakçılığına, harp propagandasına karşı durarak, barışı savunacağız.

Adada yaşayan iki vatandaş cemaatın arasını açmak için yapılan tedhişçiliklerle, yanlış, yalan, parçalayıcı ve gurur kırıcı propagandaları nereden ve hangi taraftan gelirse gelsin takbih ve tel’in edeceğiz. Başkalarının hayat haklarına, düşüncelerine hürmet ederek, halkımıza eşit hayat hakkı tanınması ve varlığımızın adada idamesi için bütün kuvvetimizle faaliyet göstereceğiz. Bu çetin yoldan başarı sağlayabilecek miyiz? Uğraşacağız. Halkın yararına çalışacağımız için halka güveniyoruz.

Tarihçe

İnkılâpçı ilk olarak 13 Eylül 1955'te yayımlandı.

İşçilerin meseleleri dışında köylerdeki eğitim eksikliği, zorunlu ilköğretiminin olmaması, milli ve dini günlerin serbestçe kutlanamaması gibi sorunlara da eğildi.

POE tarafından başlatılan tüm işçilerin sigortalanmasını talep eden kampanya İnkılapçı’da da yer almış, kampanya sonucunda İngiliz sömürge idaresi 1956 yılında Türk ve Rum tüm işçileri sigortalamıştır.

Gazetenin yayımlandığı dönemde yürüttüğü en önemli kampanyalardan birisi de Osmanlı döneminde Türkler’e ait olan ancak Kıbrıs’ın II. Abdülhamid döneminde İngiltere’ye satılması ve Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra adanın İngilizlerce ilhak edilmesinin ardından sömürge idaresince el konulan Evkaf İdaresi’nin yeniden Türk toplumuna devredilmesi amacıyla yürüttüğü kampanyaydı.[1]

Gazete 15 hafta boyunca yayımlanacak ve bu süre zarfında işçi sınıfının sesi olarak görüldü. O günlerin tüm önemli sosyal ve ekonomik konularına ilişkin makaleler yayımladı. Ancak İngiliz sömürge yönetiminin 14 Aralık 1955'te olağanüstü hal ilan etmesinden sonra gazete, AKEL'in günlük gazetesi Neos Democratis ile birlikte kapatıldı. Önce AKEL ardından da solcu köylü topluluklarıyla birlikte sosyalist gençlik ve kadın örgütleri yasa dışı ilan edildi, birçok solcu tutuklanıp hapsedildi.

İnkılâpçı'nın 12 Aralık 1955 tarihli son sayısında yayımlanan "Tehdit" başlıklı yazıda gelen tehditler şu şekilde ifade edilmiştir.[2]

Son günlerde oraya, buraya gelişigüzel tehdit mektupları gönderildiğini müşahade etmekteyiz. İki hafta evvel, Leymosunlu tanınmış sporculardan Bay Sevim’e böyle bir mektup gittiğini haber alarak yayımlamıştık. Aynı ayarda bir mektup, geçen gün yazıhanemize de gelmiştir. Muhtevası: “İnkılapçı gazetesini durdurunuz’, öldürüleceksiniz, kafanız ezilecektir” vs. Maşallah! Tavuk kafası mı ezeceksiniz be birader!

Bu hareketi yapanların saf ve masum olduklarını biliriz. Fakat yaptıranlar ve idare edenlerin nedir maksatları? Kime ve hangi emellere hizmet ediyorlar? Medeni ve akıllı adam işi mi bu? Bizim bildiğimiz, gangstervari tedhiş ve tehditler, siyaset vasıtası olamaz; ölüm tehditleriyle fikirler susturulamaz. Bu gibi hareketler halkın nefretini kazanacak ve failleri er geç ortaya çıkarılarak halkın gazabına uğrayacaktır. Tehdit mektupları! Gangstervari hareketler! Bu mu idi eksiğimiz”

Gazetenin kapatılmasından birkaç yıl sonra, eski yazı işleri müdürü Fazıl Önder, 24 Mayıs 1958'de TMT tarafından suikaste uğradı.[3] İnkılâpçı'nın kurucu ortağı Hulus İbrahim, Önder'in öldüğü gün hayatını kurtarmak için Londra'ya kaçtı.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b "Üç mermi, bir hançer: Kıbrıslı gazeteci Fazıl Önder neden öldürüldü? – Umut Ergüven". YKP. 24 Mayıs 2023. 7 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  2. ^ An Overview of the past and present of the Turkish Cypriot left[]
  3. ^ "Yeraltı Notları (Turkish)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  4. ^ "Tetikçileri biliyor (Turkish)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rauf Denktaş</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçi ve yazardır. Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. 1983'ten 2005'e kadar toplamda 21 yıl 5 ay 9 gün cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Mukavemet Teşkilatı</span> EOKA örgütüne karşı mücadele etmek için kurulan silahlı örgüt

Türk Mukavemet Teşkilatı ya da Türk Direniş Örgütü, Kıbrıs Türk toplumunun taksim hedefini gerçekleştirmek için faaliyet gösteren silahlı örgüttür. Kıbrıslı Rumların EOKA örgütüne karşı faaliyet göstermek üzere 1957'de kurulan TMT, 1958'de fiilî olarak faaliyet göstermeye başladı. Daha sonraları Millî Muhafız Ordusu, Akritas örgütü ve EOKA-B ile mücadele etti. 1 Ağustos 1976 tarihinde Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'na dönüştürüldü. Üyelerine "mücahit" denmekteydi. Kıbrıs Harekâtı'nın başladığı 20 Temmuz 1974 tarihinde TMT üyesi 17.151 mücahit bulunuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Paşa</span> Osmanlı Türkü şair, mütefekkir ve devlet adamı

Ziya Paşa doğum adıyla Abdülhamid Ziyâeddin, Tanzimat devri devlet ve fikir adamı, gazeteci ve şairdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın en önemli devlet adamlarından birisidir ve Tanzimat edebiyatının en fazla eser veren yazarlarındandır. Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte “Batılılaşma” kavramını ilk defa ortaya atan Osmanlı aydınları arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Namık Kemal</span> Osmanlı yazar ve gazeteci

Namık Kemal, Türk milliyetçiliğine esin kaynağı olmuş, Genç Osmanlı hareketine bağlı yazar, gazeteci, devlet adamı ve şairdir.

Aydınlık, Vatan Partisi'nin günlük gazetesidir.

<span class="mw-page-title-main">EOKA</span> Kıbrıslı Rum silahlı örgüt

EOKA, Kıbrıs'ta Britanya sömürge yönetiminin sonlanması ve adanın Yunanistan'a bağlanması (Enosis) için uğraşan Kıbrıslı Rum silahlı örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Kerenski</span> Rus siyasetçi

Aleksandr Fyodoroviç Kerenski, Rus siyasetçi. 1917 Şubat Devriminden sonra Rus hükûmetinin üyesi, Temmuz ayından itibaren de Geçici Hükûmetin Başbakanı. Sosyalist Devrimci Parti (SR) üyesi.

Süleyman Sabri Yirmibeşoğlu Türk asker.

"Ya Taksim, Ya Ölüm", 1950'li yılların sonunda Türkiye'de ve Kıbrıs'ta, Kıbrıs adasının tamamının Türkiye'ye bağlanması ve Yunanistan ile Rumlara karşı yapılan mitingler. Bu mitingler, gösterilerde söylenen "Ya Taksim, Ya Ölüm" siyasi sloganı ile telaffuz edilmiş ve Türkiye'nin Taksim politikasına yönelik bir isimlendirme olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muratağa, Sandallar ve Atlılar Katliamı</span>

Muratağa, Sandallar ve Atlılar Katliamı, 14 Ağustos 1974 tarihinde EOKA-B tarafından Kıbrıs'ın Muratağa, Sandallar ve Atlılar köylerinde Kıbrıs Türklerine karşı gerçekleştirilen katliam. Katliamda en genci 16 günlük, en yaşlısı ise 95 yaşında olmak üzere silahsız 126 Türk öldürülmüştür. 1960 nüfus sayımına göre üç köyün toplam nüfusu 248'di. Fakat halkın bir kısmı çeşitli nedenlerden göç etmişti. Katliamlara ilişkin anma günü tektir ve 14 Ağustos'tur. Bunun sebebi üç köyün birbiri ardına basılmasıdır. Muratağa ve Sandallar köylüleri aynı toplu mezara gömülmüştür ve mezardan toplam 89 kişi çıkarılmıştır. Muratağa ve Sandallar köyleri ile Atlılar köyünde yapılan katliamlar yine de bazen ayrı ayrı ele alınır. Katliamın Türk birlikleri tarafından keşfi ve cesetlerin bulunması 1/2 Eylül 1974 tarihinde gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Fazıl Paşa</span> Mısırlı prens

Mustafa Fazıl Paşa, Mısırlı prens ve Türk siyaset adamıdır.

Doğan Tarkan, Devrimci Sosyalist İşçi Partisi kurucu genel başkanı, Troçkist devrimci ve insan hakları aktivisti.

Faiz Kaymak, Kıbrıs Türkü siyasetçi, gazeteci, eğitimci ve köşe yazarı. Kıbrıs Türk millî örgütlenmesinin ilk dönemlerinde Fazıl Küçük ile birlikte toplum lideri konumundaydı.

Avrupa ya da eski adıyla Afrika, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'de yayımlanan günlük gazetedir. Genel yayın yönetmenliğini Şener Levent yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet cinayetleri</span>

Kıbrıs'ta yayımlanan Cumhuriyet gazetesini çıkaran, Kıbrıs Türk Halk Partisinin kurucuları olan Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet, 23 Nisan 1962'yi 24 Nisan'a bağlayan gece faili meçhul cinayetlere kurban gittiler. İki gazeteci de evlerinde öldürüldü, Hikmet'in cinayeti yatağında, karısının gözü önünde gerçekleşti. Bu cinayetler, Cumhuriyet gazetesinin 23 Nisan 1962 tarihli nüshasında, Bayraktar Camii'nin bombalanması olayıyla ilgili açıklamaların yapılmasının hemen sonrasında yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Fazıl Önder</span>

Fazıl Önder, Kıbrıslı Türk gazeteci. Kıbrıs'taki iki toplum arasındaki barış çabalarıyla öne çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haşmet Muzaffer Gürkan</span>

Haşmet Muzaffer Gürkan, Kıbrıs Türkü gazeteci, yazar ve araştırmacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Phileleftheros</span>

O Phileleftheros 2002 itibarıyla günlük yaklaşık 26.000 tiraj ile Güney Kıbrıs'taki ve tüm Kıbrıs Adası'ndaki en büyük gazetedir. Aynı zamanda adada dolaşımda olan en eski Yunanca günlük gazetedir. 7 Aralık 1955 yılında düzenli yayına başlayan gazetenin kökleri 1955'ten daha eskiye dayanır. Kıbrıs'ta yayınlanan diğer Yunanca günlük gazeteler arasında Politis, Simerini, Haravgi ve Alithia bulunmaktadır.

PEO, Tüm Kıbrıs İşçi Federasyonu Kıbrıs Cumhuriyet'indeki sendikaları kapsayan bir şemsiye örgüttür. Tüm Kıbrıs Sendikalar Komitesi'nin devamı olarak kurulmuştur. 1948'de Kıbrıs Maden Şirketi'nin madenlerinde yapılan grevlerde etkili olmuş ve AKEL'le yakın ilişki içerisinde olmuştur.

Ahmet Sadi Erkut, Kıbrıslı Türk gazeteci, yazar, sendikacı ve politikacı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.