İnguşlar - Turkipedia

İnguş
ГIалгIай *Ghalghay*
Önemli nüfusa sahip bölgeler


Rusya	444,833^[1]
Kazakistan	16,893
Belçika	8,000^[2]
Norveç	3,000^[3]
Irak	2,000
Ukrayna	455

İnguşlar (İnguşça: галгай), Kuzey Kafkas halklarından biridir. Büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı İnguşetya’da yaşar. Günümüzde İnguşların büyük çoğunluğu, Müslümandır ve Çeçence ile yakın akraba bir dil olan İnguşça konuşurlar. İnguşlar, Sovyet döneminde Çeçen-İnguşya Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti içinde Çeçenlerle bir arada yaşıyorlardı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Çeçenlerden ayrılarak İnguş Cumhuriyeti adı ile ayrı bir cumhuriyet oldular.

Kökleri

Bir inanışa göre İnguşların atalarının MÖ 10.000-8.000 yıllarından, Ortadoğu'daki Bereketli Hilal'den Kafkasya’ya göç ettiler. Ali-Yurt ve Magas yakınlarında bulunan ve MÖ 6000-4000 yıllarına tarihlenen çanak ve çömlekler, ayrıca taş baltalar, cilalı taş aletler, kap ve kacaklar, bu yörede çok eskilerden beri yerleşmelerin olduğunu gösterir.

Tarih

İnguşların tarihi Çeçenlerin tarihi ile yakından ilişkilidir. Her iki halkın atalarının "Nakh"lar olduğu kabul edilir. 7. yüzyıl Bizans kaynaklarında Nakhların Kafkas Dağlarının yerli halkları olduğundan söz edilir. Nakhlar, 15. ve 16. yüzyıllarda dağlardan kuzeydeki ovalık alanlara inmişlerdir. 16. yüzyılda kuzey ovalık bölgelerdeki nüfusun çoğunluğu İslam dinini benimsemiştir. Bu kabileler, 18. yüzyılda Çeçen ve İnguş halkları olarak ayrılmışlardır.

İnguşlar, 1810 yılından itibaren Rusların yönetimi altına girmeye başladılar. II. Dünya Savaşı’n sonlarında 23 Şubat 1944 tarihinde topyekûn, Nazilerle işbirliği yaptıkları ya da yapmaları olasılığı olduğu gerekçesiyle Kazakistan ve Sibirya’ya sürüldüler. Bu sırada İnguşların üçte ikisinin kırıldığı tahmin edilmektedir. 1950’lerde, Stalin’in ölümünden sonra, hakları iade edilen İnguşların 1957’de topraklarına dönmesine izin verildi.

Ne var ki bu sırada topraklarına Osetler yerleştirilmiş ve topraklarının bir bölümü de Kuzey Osetya’ya katılmıştı. Ülkelerine dönen İnguşlar, Osetlerin kötü muamelerine maruz kaldılar. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ve Ekim 1992’deki etnik çatışmalar sonrasında Kuzey Osetya’da Prigorodny bölgesinde kendi topraklarında yaşayan İnguşlar zorla yerlerinden edildiler.

Kültür

İnguşlar, daha çok geleneksel kültürüyle zengin bir halktır. Efsaneler, destanlar, masallar, şarkılar ve fıkralar, bu geleneksel kültürün önemli yanını oluşturur. İnguş halkının geleneksel müziği, şarkıları ve halk dansları dikkat çekicidir. Deçkh-paundar İnguşların en ünlü çalgısıdır ve Gürcülerin panduri adlı çalgısını andırır. Halk arasında genellikle kadınların çaldığı ve akordiyona benzeyen kêğıt paondar, diğer önemli çalgılarıdır.

Ayrıca bakınız

Vaynahlar

Kaynakça

^ "Russian Census 2010: Population by ethnicity". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013.
^ "Ждут ли Юнус-Бека Евкурова в Европе и коротко об организаторах встречи в Бельгии". Habar.Org. 22 Şubat 1999. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013.
^ "Đ§Đ•Đ§Đ•Đ?Đśđť Đ¸ Đ˜Đ?Đ"Đłđ¨Đ˜! Đ&#X;Đžń‡Đľđźńƒ Đ˛Ń‹ Đ˝Đľ Đ˛Ń‹Ń…Đžđ´Đ¸Ń‚Đľ Đ˝Đ° Ńƒđťđ¸Ń†Ń‹ Đ?Đžń€Đ˛Đľđłđ¸Đ¸?". Diaspora.no. 24 Ocak 2011. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2013.

Dış bağlantılar

İnguşlar (İng.)

İlgili Araştırma Makaleleri

Abhazya, Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bölgedir. Abhazya adı, tarihsel bölge dışında, de facto Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan'a bağlı Abhazya Özerk Cumhuriyeti'ni de ifade etmektedir.

Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismi. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu bölgede bulunmaktadır. Kafkasya bölgesi siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılır. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşmaktadır. Kuzey Kafkasya ise Rusya içinde bulunmaktadır.

Çeçenistan, resmî adıyla Çeçen Cumhuriyeti, yaygın olarak bilinen şekliyle Çeçenya, Rusya Federasyonu'nun federal bölgelerinden (cumhuriyet) birisidir.

Çeçenler, Kafkasya’nın kuzeydoğu kesiminde, Sunja ve Argun ırmakları civarında yaşayan yerli Kafkasya halkı. Kendilerini Nohçi olarak adlandırırlar. Bu ad, Çeçenlerin Nohçmekhahoi adlı kabilesinden ve bu kabilenin topraklarından gelir.

Güney Osetya veya Nisan 2017 tarihinde kabul edilen resmî adıyla Güney Osetya Cumhuriyeti - Alanya Devleti Kafkasların güneyinde ihtilaflı bölge ve kısmen tanınmış devlet. Sovyetler Birliği'ne bağlı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bünyesinde kurulmuş Güney Osetya Otonom Oblastı topraklarında yer alır.

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.

Kuzey Osetya-Alanya Cumhuriyeti (Rusça: Республика Северная Осетия - Алания

Osetya, Kafkasya'da bulunan bir bölge.

İnguşetya, İnguşya ya da resmî adıyla İnguşetya Cumhuriyeti Kuzey Kafkasya’da, Rusya Federasyonu’na bağlı federe cumhuriyet. Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi’ne dâhil olan İnguşetya’nın güney sınırı; Rusya Federasyonu’nun Gürcistan sınırının parçasıdır. Doğusunda Rusya’nın özerk cumhuriyetlerinden Çeçenya; batısında ise yine aynı statüdeki cumhuriyetlerden Kuzey Osetya-Alanya bulunur.

Osetler, Osetya'nın yerli bir etnik grubu olan İranî bir ulustur. Oset, Gürcülerin bu halka verdiği isimdir. Osetlerse kendilerine İron, ülkelerineyse İrişton derler. Osetlerin çoğunluğu Rusya'ya bağlı Kuzey Osetya'da ve Gürcistan'la yaşanan savaştan sonra Rusya tarafından bağımsızlığı tanınan Güney Osetya'da yaşamaktadır. Dilleri Hint-Avrupa dil ailesinin İrani Diller koluna bağlı Osetçedir.

Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.

İnguşça, çoğunluğu İnguşetya'da yaşayan İnguşların konuştuğu dildir. Kafkas dillerinin Kuzeydoğu Kafkas dilleri öbeğine bağlıdır.

Vladikavkaz, Rusya'da, Kuzey Osetya Özerk Cumhuriyeti'nin başkentidir. Türkçe karşılığı, "Kafkaslar'ın Hakimi" demektir. Eski isimleri Terekkale, Ordjonikidze, Dzaudjiko, Bravkale ve Zaur'dur. 1917 yılında Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ilk kurulduğunda, Terekkale bir müddet bu devletin başkenti olmuştur.

İnguş-Oset Çatışması diye adlandırılan çatışma Prigorodny bölgesi'nde etnik gruplar arasındaki bir anlaşmazlıktır. Prigorodny bölgesi, Kuzey Osetya-Alanya'daki Rusya'nın federal yapılanması'nın bir parçasıdır. 1989 senesinde başlamıştır ve 1992 senesinde İnguş ve Oset yarı askerî birlikleri arasında gelişmiş olan bir etnik anlaşmazlıkdır.

Kuzey Kafkasya halkları, Çarlık Rusyası döneminde Kuzey Kafkasya’da yaşarlarken Kafkas-Rus Savaşında yenilmeleri üzerine 1864 Çerkes Sürgünü'nde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürülüp tehcir ettirilen ve bugün diaspora olarak Türkiye, Suriye ve Irak gibi ülkelerde yaşayan Adığe ve Adığe olmayan Kuzey Kafkas halklarına Türkiye ve Ortadoğu'da verilen ortak ad. Çerkeslerin baskın unsurunu oluşturan Adığeler dışında ayrıca Kuzeybatı Kafkas dillerini konuşan Ubıhlar, Abazalar, Abhazlar; İran dillerini konuşan Osetler; Türk dillerini konuşan Karaçaylar, Balkarlar; Kuzeydoğu Kafkas dillerini konuşan Çeçenler, İnguşlar ve Dağıstan halkları da bu tanımlamaya girer. Sünni Müslümandırlar. Karaçaylar, Balkarlar ve Adığeler Hanefi mezhebinden, İnguşlar, Çeçenler ve Dağıstanlılar ise ağırlıklı olarak Şafii mezhebindendir. Türkiye'deki Çerkeslerin 893 köy-kasabası bulunmaktadır.

Kuban kültürü yaklaşık 1100-400 MÖ önce geç Tunç Çağı ve Kuzey ve Orta Kafkasya Demir Çağı kültürüdür. Batı Kafkasya'da Kharachoi kültürü ve Kolhis kültüründen önce gelmiş bir kültürdür. 1869 yılında Koban köyünde savaş baltaları, hançer, süs eşyaları ve diğer nesneler keşfedildi. Bugün Maykop'da binlerce Kuban kültürüne ait değerli eşya çıkarılmıştır. Bunlar Maykop'daki ulusal müzelerde sergilenmektedir. Amjad Jaimoukha gibi birçok bilim insanı Koban kültürü hakkında çalışmakta. En iyi örnekler MÖ 7. yüzyılda Serzhen-Yurt etrafında önemli bir merkez oldu.

Çeçen-İnguş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. Başkenti Grozni idi.

Türkiye'deki Osetler, Kafkasya'dan Türkiye'ye yerleşen Osetlere verilen addır.

Ali Umaroviç Dimayev Çeçen müzisyen ve besteci. 1968'de okul arkadaşlarıyla birlikte Sovyetler Birliği'ndeki ilk Vaynah rock topluluğunu kurdu ve Sovyet ordusunda görev yaptıktan sonra Çeçen-İnguş ÖSSC'de devlet radyosunun halk çalgıları orkestrasının başına geçti. Nokhchicho (Нохчийчоь) da dahil olmak üzere 500'den fazla şarkı yazmıştır. Nokhchicho parçası İçkerya'nın millî marşı olmamasına rağmen Türkiye'de "Çeçen Marşı" namıyla meşhur olmuştur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.