İçeriğe atla

İngiliz Kemal

Ahmet Esat Tomruk
Doğum1892
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm14 Şubat 1966
Türkiye
EğitimGalatasaray Lisesi
MeslekBoksör, ajan
Tanınma nedeniİngiliz Kemal
Ödüllerİstiklâl Madalyası

Ahmet Esat Tomruk (1892,[1] İstanbul - 14 Şubat 1966), İngiliz Kemal lakabıyla anılan Türk ajan.

Gençliği

Sarışın ve mavi gözlüydü. Galatasaray Lisesinde ve İngiltere'de okudu. Boks şampiyonuydu. Ortalama bir İngilizden daha iyi İngilizce konuşuyordu. Babası öldüğünde, Ahmet Esat Tomruk beş yaşındaydı. O ve annesi, dayısı Sezai Selek'in[2] himayesine girdi. Ahmet Esat, ilköğrenimini Emirgân'da tamamladıktan sonra dayısı tarafından 679 numarası ile Galatasaray Lisesine kaydedildi. Parlak bir öğrenciydi. Fransızcasını geliştirmiş, yurt dışından edindiği arkadaşları ile mektuplaşmaya başlamıştı. Yurt dışından sık sık gelen mektuplar iktidarın dikkatini çekmiş ve Ahmet Esat, hafiyeler tarafından takibe alınmıştır. Hatta bir ara hafiyelerce tutuklanıp Yıldız Sarayı'na götürülmüş; sonra serbest bırakılmıştır. Bunun üzerine Ahmet Esat 1908'de İngiltere'ye hareket etmiş ve İngiltere'de Navy College'a kayıt yaptırmıştır. Galatasaray Lisesinde boksa ilgi duyan genç Türk, Navy College'da artık profesyonel olarak boks yapmaya başlamış ve çok da başarılı olmuştur. Ahmet Esat, 1914'te Navy College'dan mezun olduktan sonra, İngiltere'de bir müddet kalmış, bu arada Fransa başta olmak üzere diğer Avrupa ülkelerini de gezmiştir. İngilizce bilgisini çok geliştirmiş ve değişik şiveleri rahatlıkla konuşabilmiştir. Yalnız dilinden değil, hâl ve tavrından da onu bir İngilizden ayırmak mümkün değildir.

Teşkilat-ı Mahsusa

1914'te İstanbul'a dönmüş ve Teşkilat-ı Mahsusa'ya üye olmuş ve ünlü ittihatçılardan Kara Kemal ile Dramalı Rıza Beylerden çetecilik dersleri almıştı. Bir ara Kut'ül Amare'de esir edilen İngiliz generali Townshend'in yanına hapsedilerek ondan gerekli bilgileri almakla görevlendirilmişti. 1918'de İstanbul işgal edilmiş, İngilizlerin şehirdeki baskıları giderek artmıştı. Bu sırada İngiliz boksörlerle de ringlerde mücadele edip başarılar kazanan Ahmet Esat Tomruk; sporcu İngiliz askerlerinin de ilgisini çekmişti. Ahmet Esat, tutuklu İttihatçılar'ı kurtarmak için çabalamış, ancak bu yüzden İngiliz istihbaratı tarafından tutuklanarak Beyoğlu'ndaki İngiliz hapishanesine atılmıştı. Pek çok işkenceye maruz kalan Ahmet Esat Bey; bir ara firar teşebbüsünde bulunmuş; yabancı bir gemiyle yurt dışına kaçarken Çanakkale Boğazı'nda yakalanmış ve tekrar İstanbul'da hapse atılmıştı. Bir süre sonra Çanakkale'deki sahra hapishanesine gönderilmişti. Orada Hint Müslüman askerlerle yakın ilişkiye girmiş; onların sempatisini kazanmış; bir müddet sonra da buradan kaçmayı başarmıştı. Ahmet Esat Bey, İngiliz Sahra Hapishanesi'nden kaçtıktan sonra Biga'da Kuva-yi Milliyeciler'e sığınmıştı. Bu arada ona "İngiliz Kemal" adı takılmıştı.

Kurtuluş Savaşı'nda

Yunan ileri harekâtı[3] başlayınca Ankara'ya giden İngiliz Kemal, Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Albay İsmet (İnönü) Bey ve Fevzi Paşa tarafından da kabul edilmiş ve İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Rumca bildiği için Genelkurmay İstihbarat Şubesi'nde görevlendirilmişti. Albay İsmet Bey'in huzuruna çıkarılan Ahmet Esat burada tabanca, bayrak ve Kur'an üzerine elini koyarak, sadakat yemini etmişti. Görevi Yunan ordusu karargâhına girip gerekli bilgileri toplamaktı. Antalya'dan Rodos'a geçti. Burada kendini Amerikalı gazeteci olarak tanıttı. Kumardan hileyle kazandığı 45 bin frank ile kendi deyimiyle İzmir'deki vatan görevine başladı. Ahmet Esat Bey'in İzmir'deki hayatı bonkör bir Amerikalı gibi geçmiş; kısa sürede gece hayatının aranan siması olan Ahmet Esat Bey, üst düzey Yunan subaylarıyla da samimiyetini arttırmış; hatta onların en gizli toplantılarına dahi katılmış, aldığı bilgileri İzmir'deki kendisi gibi görevli bulunan Uşaklı Alaattin Tiritoğlu vasıtasıyla Antalya mutasarrıfı Aşir Bey'e aktarmıştı. Ancak bir süre sonra ihbar sonucu yakalanmıştı. Fakat o bu tutukluluk dönemi sırasında hiçbir şekilde Türkçe konuşmayarak kimliğinin meçhul kalmasını sağlamıştı. Hatta Yunan hâkimler bile onun Amerikalı olduğuna kanaat getirmişlerdi. Bilahare Yunanistan'a nakledilmişti. Ama o Atina'daki hapishaneden de kaçmayı başarmış ve el becerileri konusunda mahir biri olduğundan caddede avare avare dolaşan birisinden çaldığı parayla bir Fransız şilebine kaçak olarak binip İzmir'e gelmişti.

Anadolu'ya geri döndüğünde ona yeni bir görev verildi ve Batı Trakya'ya gönderildi. Burada o esnada Yunan Ordusu'nun hizmetindeki Ermeni general Antranik'in karargâhına sızmayı başardı ve çok değerli bilgileri Ankara'ya ulaştırdı.[4]

Cumhuriyet yılları

Ahmet Esat Bey, 1924 yılında Genelkurmay'daki istihbarat görevinden ayrılmış, Millî Mücadele dönemini içeren anılarını yazıp yayımlamıştı. "Tomruk" soyadını alacak olan Ahmet Esat Bey, İstanbul'a yerleşmiş ve tercüman-rehber olarak çalışmış; bu arada 1932'ye kadar da hafif sıklet boks şampiyonluğunu kimseye bırakmamıştı. İlk eşi Mevhibe Hanım'dan Günseli adında bir kızı olduğu rivayet edilen Ahmet Esat Tomruk, bu eşinden ayrıldıktan sonra 11 Şubat 1943 tarihinde Dorothy Minnic adlı bir İngiliz aktrisle evlenmiştir. 26 Haziran 1964 tarihli ve 487 sayılı "İngiliz Kemal Namiyle Mâruf Ahmet Esat Tomruk'a Vatani Hizmet Tertibinden Aylık Bağlanmasına Dair Kanun" kendisi için çıkarılmıştır.[5] 14 Şubat 1966'da ölmüştür.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "OKTAY ARAS - Ahmet Esat Tomruk". www.oktayaras.com. 10 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2023. 
  2. ^ Dr. Zekeriya Türkmen (2013). "Türkler Ansiklopedisi Cilt 16 - Millî Mücadele Dönemi İstihbaratçılarından İngiliz Kemal (Ahmet Esat Tomruk) (1892?-1966)". Türk Dünyası Vakfı. ISBN 978-975-350-194-1. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020. 
  3. ^ Oğuz Aral, "Unutulan bir efsane: İngiliz Kemal"[], Hürriyet, 14 Aralık 2003.
  4. ^ [1] 19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. News Times, Saklı Tarih - Türk Lawrence'i: İngiliz Kemal, Sayfa 9, Sayı 7, Aralık 2010.
  5. ^ "Kanunlar" (PDF). Resmî Gazete. 8 Temmuz 1964. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mondros Mütarekesi</span> Osmanlı İmparatorluğunu fiilen sona erdiren ateşkes antlaşması

Mondros Mütarekesi ya da Mondros Ateşkes Antlaşması, I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan mütarekename. Osmanlı İmparatorluğu adına Bahriye Nazırı Rauf Bey tarafından, Limni adasının Mondros Limanı'nda demirli Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı imzalanmıştır. Bu antlaşma ile beraber Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona ermiştir.

İzmir Atatürk Lisesi 1888 yılında, bugün İl Vilayet Konağı'nın yanında, Konak Kaymakamlığı'nın bulunduğu yerdeki İzmir Adliyesi'nin bulunduğu binada (bu bina 1977'de kaymakamlık binasının yapılması için Mehmet Dağdelenli tarafından yıktırılmıştır) 5 senelik idadi mektebi olarak 120 öğrenci ile eğitime başlamıştır. İlk müdür aynı zamanda tarih ve coğrafya öğretmeni olan Abdurrahman Bey'dir. 1890'da 7 senelik idadi olmuştur. Emrullah Efendi'nin Millî Eğitim Bakanlığı zamanında 29 Ekim 1910 tarihinden Cumhuriyet dönemine kadar sultani (lise) olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Karakol Cemiyeti</span> Osmanlı İmparatorluğu‘nda istihbarat örgütü

Karakol Cemiyeti, Mütareke döneminde Osmanlı istihbarat örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Fuat Hüsnü Kayacan</span>

Fuad Hüsnü Kayacan, Türk asker, futbolcu, hakem ve teknik direktör.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuat Cebesoy</span> 6. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İzmir'in Kurtuluşu</span> İzmirin Yunan işgalinden kurtuluşu

İzmir'in Kurtuluşu, 26 Ağustos'ta başlayan Büyük Taarruz harekâtı sonucu Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir'e 9 Eylül 1922'de girmesini belirten tarih terimidir.

<span class="mw-page-title-main">Doktor Nâzım</span> Türk doktor, siyasetçi ve bürokrat

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Suikastı</span> Atatürkün hedeflendiği 1926 tarihli suikast planı

İzmir Suikastı, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'ya 14 Haziran 1926 tarihinde, İzmir'de yapılması planlanan suikast girişimidir. Aralarında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunan bir grup tarafından planlanmış ancak hayata geçirilmeden engellenmiştir.

Akbaş Cephaneliği Baskını, Mondros Mütarekesi gereği Fransız kuvvetlerince el konulan Osmanlı ordusuna ait Eceabat yakınındaki cephaneliğe Balıkesir Redd-i İlhak Cemiyeti mensubu Köprülü Hamdi Bey önderliğinde 40 atlı arkadaşın 26-27 Ocak 1920'de düzenlediği baskın.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un İşgali</span> Mağlup Osmanlı İmparatorluğunun başkentinin İtilaf Devletleri tarafından işgali

İstanbul'un İşgali, Osmanlı İmparatorluğu ve İtilaf Devletleri arasında imzalanan Mondros Bırakışması ile Birinci Dünya Savaşı'nın bu ülkeler arasında sona erdiğinin ilan edilmesinin ardından gerçekleşmiştir. Osmanlı başkenti İstanbul, önce 13 Kasım 1918, sonra 16 Mart 1920'de olmak üzere iki kez işgal edildi. İlk işgalde, İstanbul'un önemli ve stratejik noktaları kontrol altına alındı ancak idareye el konulmadı; ikinci işgal ile idareye el konuldu. Eylül 1922'ye gelindiğinde, İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra, Mustafa Kemal Paşa İstanbul'u kurtarmak için Türk birliklerine İngiliz ve Fransız işgalindeki Çanakkale'ye hareket etmeleri emrini verdi. Bu emir üzerine Çanakkale Krizi patlak verdi. Türkler Kurtuluş Savaşı verdiği sırada İrlanda sorunuyla uğraşan Birleşik Krallık, Ankara Hükûmeti ile savaşın eşiğine geldi. Liberal Başbakan David Lloyd George Mustafa Kemal'in birliklerine karşı taarruza geçilmesini istediyse de müttefiklerinin desteğini alamadı ve ülkesindeki savaş karşıtı muhalefet ile dominyonların güçlü direnişiyle karşılaştı. Lloyd George'u gereksiz bir savaş başlatmaya çabalamakla itham eden Muhafazakâr Parti'nin 19 Ekim 1922'de Carlton Club deklarasyonu ile koalisyondan ayrılması sonucu Lloyd George hükûmeti düştü. İlerleyen süreçte diplomatik olaylar Türklerin lehine gelişti. İşgal, son İtilaf birliklerinin 4 Ekim 1923'te şehri terk etmesinden sonra, Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu birliklerinin 6 Ekim 1923'te tören eşliğinde şehre girmesiyle sona erdi.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Osmanlı savaş suçlularını yargılama çabası, Paris Barış Konferansı (1919) tarafından ele alındı ve nihayetinde Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan Sevr Antlaşması'na (1920) dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Kara Kemal</span> İttihat ve Terakki üyesi, İzmir Suikastı suçlularından birisi

Kara Kemal, Osmanlı devlet adamı. I. Dünya Savaşı sırasında iaşe nazırı olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Altay SK</span> Türk spor kulübü

Altay Spor Kulübü, 16 Ocak 1914'te İzmir'de Altay İdman Yurdu adıyla kurulan bir spor kulübüdür. Altay Spor Kulübü, Türk futbol tarihinde ilk deplasman yapan takımdır. Türkiye Kupası'nı kazanan ikinci, Anadolu'dan ise ilk takım olarak tarihe geçmiştir.

İstanbul Boks Şampiyonası, boks sporunda her sezon İstanbul'un sıkletlerinde en başarılı boksörlerinin ve şampiyon kulübün belirlendiği spor organizasyonu.

Dramalı Rıza bey,, Türk asker.

Bu sayfada, 1966 yılında Türkiye'de görevdeki siyasi kurumlar ve kişiler, yaşanan olaylar, doğan ve ölen kişiler yer alır.

<i>İngiliz Kemal</i> (film, 1968)

İngiliz Kemal, Ertem Eğilmez'in yönetmenliğini yaptığı, başrollerinde Kartal Tibet ve Sema Özcan'ın yer aldığı 1968 tarihli Türk sinema filmi.

Fenerbahçe Boks Şubesi 1914-15 sezonunda Kuşdili Lokali'ne kurulan ring sayesinde büyük atılım yaptı.