İçeriğe atla

İngiliz-Sovyet Anlaşması

Winston Churchill, Josef Stalin ve tercümanıyla Yalta Konferansı'nda, 1945

İngiliz-Sovyet Anlaşması, 12 Temmuz 1941 tarihinde Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği tarafından Nazi Almanyası'na karşı savaşta işbirliği yapmak üzere imzalanan bir deklarasyondur. Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgali olan Barbarossa Harekâtı'nın başlamasından kısa bir süre sonra, her iki güç de birbirlerine yardım etme ve Almanya ile ayrı bir barış yapmama sözü verdi.[1]

Anlaşma Almanya'ya karşı savaşın sonuna kadar geçerli olacaktı. Anlaşmanın iki ilkesi olan karşılıklı yardım taahhüdü ve ayrı bir barıştan feragat, daha sonra Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan Deklarasyonun temelini oluşturan diğer Müttefiklerle birlikte St James Sarayı Deklarasyonunun ilk iki maddesini yansıtıyordu.

Arka plan

Sovyetler Birliği ve Nazi Almanyası, 23 Ağustos 1939'da iki ülke arasında bir saldırmazlık paktı olan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nı imzaladı. Anlaşmanın gizli bir bölümü, Doğu Avrupa'da iki ülkenin etki alanlarına giren bölgeleri tanımlıyordu. Eylül 1939'da Almanya Polonya'yı işgal etti ve SSCB de doğudan Polonya'yı işgal etti ve yeni sınır sabit kaldı.

22 Haziran 1941'de Almanya, Baltık ülkelerinden Ukrayna'ya kadar SSCB ile olan sınırı boyunca bir saldırı başlattı.[2] Sovyet kuvvetleri hazırlıksızdı ve saldırılar Sovyet komuta sistemini felce uğrattı ve Alman kuvvetleri hızla Sovyet topraklarına ilerledi.

İttifakla ilgili ilk tartışmalar İngiltere ve Sovyetler Birliği arasındaki karşılıklı şüphe ile geçti.[3] İki ülke Almanya'ya karşı işbirliği yapma konusunda anlaşmaya varmadan önce üç hafta süren zorlu müzakereler yapıldı. Birleşik Krallık anlaşmayı imzalamadan önce ABD, Kanada, Avustralya ve Güney Afrika'ya danıştı.[4] Askeri ittifak Almanya'ya karşı savaşın sonuna kadar geçerli olacaktı.[5][6]

Anlaşma 12 Temmuz 1941 tarihinde İngiltere'nin Sovyetler Birliği Büyükelçisi Sir Stafford Cripps ve Sovyet Dışişleri Halk Komiseri Vyacheslav Molotov tarafından imzalandı ve meclislerce onaylanmasına gerek duyulmadı.[7]

Anlaşma metni

Anlaşma iki madde içermektedir:

(1) İki Hükûmet, Hitler Almanya'sına karşı mevcut savaşta birbirlerine her türlü yardım ve desteği vermeyi karşılıklı olarak taahhüt ederler.

(2) Ayrıca, bu savaş sırasında, karşılıklı mutabakat dışında bir ateşkes ya da barış anlaşması müzakere etmeyeceklerini ya da imzalamayacaklarını taahhüt ederler.

Etkileri

Anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte İngiltere ve Sovyetler Birliği Almanya'ya karşı resmen müttefik oldu. Winston Churchill, "Bu elbette bir ittifaktır ve Rus halkı artık bizim müttefikimizdir."[8] demiştir.

Ertesi ay İngiltere'den Sovyetler Birliği'ne Arktik konvoyları ve SSCB'ye bir ikmal yolu açan İran'ın İngiliz-Sovyet ortak işgali başladı. İran'da Rıza Şâh iktidardan uzaklaştırıldı ve yeni Şah, Veliaht Prens Muhammed Rıza Pehlevi, müttefiklerin savaş çabalarına askeri olmayan bir şekilde yardımcı olmak amacıyla Ocak 1942'de İngiltere ve Sovyetler Birliği ile Üçlü Antlaşma İttifakı imzaladı.

Anlaşma, 1942 tarihli İngiliz-Sovyet Antlaşması ile 20 yıl sürecek bir siyasi ittifakı içerecek şekilde genişletildi.[9]

Anlaşmanın değerlendirilmesi

Pravda'nın 11 Haziran 1944 tarihli 140. sayısında şöyle deniyordu:

"Sovyet halkı Amerika Birleşik Devletleri, Büyük Britanya ve Kanada'dan aldığı yardımları takdirle karşılamaktadır. Başkomutan, Sovyetler Birliği Mareşali Yoldaş Stalin, 1 Mayıs emrinde, Kızıl Ordu'nun başarılarına "İtalya'daki cepheyi tutan ve Alman birliklerinin önemli bir kısmını bizden uzaklaştıran, bize çok değerli stratejik hammaddeler ve silahlar sağlayan, Almanya'daki askeri tesisleri sistematik olarak bombalayan ve böylece Almanya'nın askeri gücünü zayıflatan büyük müttefiklerimiz Amerika Birleşik Devletleri ve Büyük Britanya'nın büyük ölçüde yardımcı olduğunu" belirtmiştir.[10]

İngiliz Avam Kamarasında 16 Nisan 1946'da yapılan bir tartışma sırasında Başbakan Clement Attlee'ye, Sovyet halkının Müttefiklerin Almanya'ya karşı kazanılan zafere yaptığı önemli katkının ne kadar farkında olduğu soruldu. Kendisine, Sovyet vatandaşlarının Müttefiklerin genel zafere katkısını doğru bir şekilde takdir edebilmeleri için BBC'nin bu konuda Rusça düzenli yayınlar düzenlemesi tavsiye edildi.[11]

Kaynakça

  1. ^ Chubarov, Alexander. Russia's Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and Post-Soviet Eras, pg. 119
  2. ^ Martin Kitchen, "Winston Churchill and the Soviet Union during the Second World War," The Historical Journal, Vol. 30, No. 2 (Jun., 1987), pp. 415-436
  3. ^ Gabriel, Gorodetsky (1988). "The Origins of the Cold War. Stalin, Churchill and the Formation of the Grand Alliance". The Russian Review. 47 (2): 155. 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023. Churchill's famous speech of 22 June was directed to varying quarters and brilliantly concealed his determination to avoid a genuine association. Churchill had readily bowed to a request by both the Chiefs of Staff and the Foreign Office not to refer to the Russians as allies. 
  4. ^ Miner, Steven Merritt (1988). Between Churchill and Stalin, the Soviet Union, Great Britain, and the origins of the Grand Alliance, by Miner, Steven Merritt, 1988. . Chapel Hill. Capel Hill: University of North Carolina Press. ss. 147-9. ISBN 0807817961. 
  5. ^ Weinberg, Gerhard L. (2005). A World at Arms, a global history of World War II (2. bas.). Cambridge University Press. ss. 284-5. ISBN 9780521853163. On the political front, the Soviet Union and Great Britain had signed an agreement in Moscow on July 12, 1941. Requested by Stalin as a sign of cooperation, it provided for mutual assistance and an understanding not to negotiate or conclude an armistice or peace except by mutual consent. Soviet insistence on such an agreement presumably reflected their suspicion of Great Britain, though there is no evidence that either party to it ever ceased to have its doubt about the loyalty of the other if attractive alternatives were thought to be available. 
  6. ^ Woodward, Llewellyn (1962). British Foreign Policy in the Second World War. Londra: Her Majesty's Stationery Office. ss. 162-3. He [Cripps] replied on July 10 that Stalin had accepted 'an agreement for joint action between His Majesty's Government in the United Kingdom and the government of the U.S.S.R. in the war against Germany.' ...The agreement was signed on July 12. 
  7. ^ Anglo-Soviet Agreement 19 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BBC radio broadcast 13 July 1941
  8. ^ Knight, Claire (2013). "The Making Of The Soviet Ally In British Wartime Popular Press Journalism Studies 2013. Volume 14 Issue 4 483". Journalism Studies. 14 (4): 483 – Taylor & Francis Online vasıtasıyla. 
  9. ^ Slusser, Robert M.; Triska, Jan F. (1959). A Calendar of Soviet Treaties 1917-1957. Stanford: Stanford University Press. s. 144. 
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Pravda isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  11. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; House of Commons isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı</span> 1939-1945 yılları arasındaki küresel savaş

II. Dünya Savaşı, 1939'dan 1945'e kadar süren küresel savaştır. Savaşa dönemin büyük güçleri ve dünya ülkelerinin büyük çoğunluğu katıldı, Müttefikler ve Mihver olmak üzere iki karşıt askerî ittifak kuruldu. 30'dan fazla ülkeden gelen 100 milyondan fazla personelin doğrudan katıldığı bu topyekûn savaşta, savaşın büyük tarafları tüm ekonomik, endüstriyel ve bilimsel kapasitelerini savaş için seferber ettiler. 70 ila 85 milyon ölümle sonuçlanan II. Dünya Savaşı, insanlık tarihindeki en ölümcül savaştı ve savaş boyunca askerî personelden daha çok sivil kayıp verildi. Milyonlarca insan soykırımdan, planlanmış açlık ölümlerinden, katliamlardan ve hastalıklardan öldü. Tanklar, zırhlı araçlar, savaş uçakları, stratejik bombardımanlar, uçak gemileri, radar ve sonar, nükleer silahların geliştirilmesi ve roketler gibi birçok savaş teknolojisi savaşta önemli rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Barbarossa Harekâtı</span> Nazi Almanyasının 1941de Sovyetler Birliğini işgal harekâtı

Barbarossa Harekâtı, Alman Silahlı Kuvvetleri'nin 22 Haziran 1941 günü başlayan Sovyetler Birliği'nin işgali harekâtına Alman kaynaklarında verilmiş olan kapalı addır. Aynı zamanda II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'ni açan harekâttır. Tarihin en geniş çaplı askerî harekâtı olarak nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Münih Antlaşması (1938)</span> Almanca konuşulan Çekoslovakya topraklarının 1938de Almanyaya bırakılması

Münih Antlaşması, Birleşik Krallık, Fransa, İtalya ve Almanya arasında yapılan ve Çekoslovakya'nın Südet bölgesinin Almanya'ya verilmesini öngören 29 Eylül 1938 tarihli antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk Savaş</span> 1947–1991 yılları arasında Batı Bloku ve Doğu Bloku arasında geçen jeopolitik gerginlik süreci

Soğuk Savaş, iki Süper güç olan ABD önderliğinde Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında Truman Doktrini'nin ilanından (1947) SSCB'nin dağılmasına (1991) kadar devam ettiği kabul edilen uluslararası siyasi ve askeri gerginlik. Soğuk Savaş dönemi, Amerika liderliğinde batı dünyası ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin önderliğindeki komünist blok arasındaki dünya üzerinde geniş bir nüfusu etki etmesine verilen isimdir. Soğuk Savaş döneminde NATO, "Batı İttifakı" olarak da biliniyordu. Batı Bloku, NATO üyesi ülkeler ile NATO üyesi olmayan ancak ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan komünist ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu. Bu iki karşıt blokun yanı sıra hiçbir bloku desteklemeyen Bağlantısızlar Hareketi isimli üçüncü bir blok daha vardı. Çin ve Yugoslavya hem Doğu Bloku ülkeleri, hem de Bağlantısızlar Hareketi ülkeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da olmasının nedeni Sovyetler Birliği ile olan görüş farklılıklarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı</span> 1939 yılında Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında imzalanan tarafsızlık paktı

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı veya Molotov - Ribbentrop Paktı, Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında Doğu Avrupa'yı aralarında paylaşan bir saldırmazlık paktıydı. Pakt 23 Ağustos 1939'da Moskova'da Almanya Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop ve Sovyet Dışişleri Bakanı Vyaçeslav Molotov tarafından imzalandı ve resmi olarak Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Arasında Saldırmazlık Antlaşması olarak biliniyordu. Gayri resmi olarak; Hitler-Stalin Paktı, Nazi-Sovyet Paktı veya Nazi-Sovyet İttifakı olarak da anıldı.

<span class="mw-page-title-main">Berlin Ablukası</span>

Berlin Ablukası, 1948'de başlayıp 1949'da biten, Sovyetlerin Berlin'i kontrol altına almak ve Batı ittifakına gözdağı vermek için şehrin her türlü kara yolu ve demir yolu bağlantısını kesmesi olayı.

<span class="mw-page-title-main">Rus İç Savaşı</span> 1917den 1922ye kadar süren bir iç savaş

Rus İç Savaşı, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 1918-1922 yılları arasında Bolşeviklerle muhalifleri arasında yaşanan savaştır. Savaş Beyaz Ordu birliklerinin 1918 baharında Beyaz Terör saldırılarıyla başladı. Ana muharebe Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Bolşevik Kızıl Ordusuyla komünizm karşıtlarının Beyaz Ordusu arasında geçti. Ancak savaşa Beyaz Ordu'ya finansal destek ile silah ve asker yardımında bulunan ABD, İngiltere, Fransa, Polonya ve Japonya da müdahil oldu. 1921 yılında Bolşevikler Beyaz Terör'ü ve destekçilerini yenerek tüm ülkeye hâkim oldular. 1922 yılında da Sovyetler Birliği kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Ödünç Verme ve Kiralama Kanunu</span>

Lend-Lease ABD tarafından, Birleşik Krallık, SSCB, Çin, Fransa ve müttefik ülkelere 1941 ile 1945 yılları arasında savaş malzemesi destek programına verilen addır.

Edward Hallett Carr, İngiliz tarihçi, öğretim görevlisi ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet savaş suçları</span> Sovyetler Birliğinin gerçekleştirdiği katliamlar

Sovyet savaş suçları, 1919 ve 1991 arasında Kızıl Ordu ve NKVD tarafından işlenen savaş suçlarını ifade eder. Bazı durumlarda, bu suçlar, Sovyet lideri Josef Stalin'in emriyle işlendi. Diğer durumlarda ise, savaş esirlerine ve sivillere karşı partizan savaşı veya diğer ülkelerin SSCB ile silahlı çatışmaları sırasında Sovyet birlikleri tarafından herhangi bir emir alınmadan işlendi.

<span class="mw-page-title-main">Kazablanka Konferansı</span>

Casablanca Konferansı veya Kazablanka Konferansı II. Dünya Savaşı sırasında ABD başkanı Franklin D. Roosevelt, Birleşik Krallık başbakanı Winston Churchill ve Combined Chiefs of Staff (CCS) arasında gerçekleşen gizli Hitler karşıtı bir zirveydi. Zirve 14 Ocak 1943'ten 26 Ocak 1943'e kadar Fas'ın Kazablanka şehrinde düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">Demir Perde</span> Soğuk Savaş döneminde Avrupayı bölen düşünsel-politik çatışmayı ve fiziksel sınırı simgeleyen kavram

Demir Perde, II. Dünya Savaşı'nın sonu olan 1945 yılından Soğuk Savaş'ın sonu olan 1991 yılına kadar Avrupa'yı iki ayrı bölüme bölen ideolojik çatışma alanlarını ve fiziksel sınırları tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Tahran Konferansı</span>

Tahran Konferansı, 28 Kasım - 1 Aralık 1943 tarihleri arasında, Müttefik liderler, Joseph Stalin, Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill katılımıyla, SSCB'nin Tahran Büyükelçiliği'nde gerçekleşen ve o ana dek ilk kez tüm Müttefik liderlerin katıldığı bir strateji toplantısı idi. 22-26 Kasım 1943 tarihlerinde yapılan Kahire Konferansı'ndan hemen sonra yapılan bu liderler zirvesini, 1945 yılında yapılan Yalta Konferansı ve Potsdam Konferansları takip etti. Üç lider, toplantıya ajandalarındaki farklı gündemlerle başlamış olmakla birlikte, Nazi Almanyası'na karşı yeni bir cephe açılması konusunda oy birliği ile aldıkları bir kararla toplantıyı sonlandırdılar. Müttefiklerin Türkiye ve İran'la olan ilişkileri, Yugoslavya'daki operasyon, Japonya'nın durumu ve savaştan sonra yapılacaklar, Konferans'ta ele alınan diğer konulardı. İran'ın bağımsızlığının, müttefiklerin üç büyük üyesince tanındığına dair ayrı bir protokol de imza altına alındı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet askerî işgalleri</span>

1939 yılında gizlice imzalanan Molotov–Ribbentrop Paktı uyarınca, Sovyetler Birliği II. Dünya Savaşı sırasında, Nazi Almanyası tarafından kendisine terk edilen kimi ülke ve bölgeleri ilhak ve işgal etti. İşgal edilen bölgeler arasında; Doğu Polonya, Letonya, Estonya, Litvanya, Doğu Finlandiya'nın bir parçası ve Doğu Romanya bulunmaktaydı. Bunların yanı sıra, Karpat Rutenyası Çekoslovakya'dan ilhak edilerek, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası haline getirildi.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Sovyetler Birliği ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Amerika Birleşik Devletleri-SSCB ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasındaki diplomatik ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Curzon Hattı</span>

Curzon Hattı Sovyetler Birliği ve Polonya arasındaki bir sınır çizgisi önerisidir. Curzon Hattının tarihi, küçük değişikliklerle beraber, I. Dünya Savaşı dönemine kadar uzanır. Curzon Hattı, ilk kez Yüksek Savaş Konseyi tarafından, yeni ortaya çıkan İkinci Polonya Cumhuriyeti ve Sovyetler Birliği devletleri arasındaki sınır çizgisi olarak çizilmiştir. Hattı kurma önerisi, gelecekte yapılacak sınır anlaşmasına diplomatik olarak hizmet etmesi amacıyla İngiliz Dışişleri Bakanı George Curzon tarafından ortaya konulmuştur. Ancak savaşın devam etmesi nedeniyle, hiçbir zaman sınır anlaşması yapılamadı.

Sovyetler Birliği'nin Barbarossa Harekâtı öncesi hazırlıkları, Sovyetler Birliği'nin Barbarossa Harekâtı öncesi yapmış olduğu askerî hazırlıklardır.

II.Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında çeşitli grupların ve bireyler birçok ideolojik fikre kapıldılar bunlardan bazıları ölümcül seviyelere dahi ulaşabildi.

<span class="mw-page-title-main">Washington Konferansı (1943)</span>

Üçüncü Washington Konferansı, 12 Mayıs-25 Mayıs 1943 tarihleri arasında Washington, D.C'de düzenlendi. Bu bir İkinci Dünya Savaşı Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri hükûmet başkanları arasındaki stratejik toplantı. Bu, 20. yüzyılın üçüncü konferansıydı, ancak ABD'nin İkinci Dünya Savaşı'na katılımı sırasında gerçekleşen ikinci konferanstı. Heyetlere sırasıyla Winston Churchill ve Franklin D. Roosevelt başkanlık etmiştir.

<i>Buzkıran</i> (kitap)

Buzkıran, Rus yazar Viktor Suvorov'un 1988 yılında yayınlanan askerî tarih kitabıdır. Suvorov, Josef Stalin'in uzun yıllar boyunca Avrupa'nın fethini planladığını ve bu planı başlatmak için 1941 yazının sonunda Nazi Almanyası'na sürpriz bir saldırı düzenlemeye hazırlandığını savunmuştur. Barbarossa Harekâtı'nın Adolf Hitler'in önleyici bir saldırısı olduğunu ve bu iddiayı o dönemde Nazi liderinin kendisinin de dile getirdiğini söyledi. 1990'lardan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana, bu teori bazı eski Sovyet ve Orta Avrupa ülkelerindeki tarihçiler arasında bir miktar destek görmüştür, ancak Batılı akademisyenler kanıt ve belge eksikliği nedeniyle Suvorov'un iddialarını eleştirmişlerdir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.