İnegöl Ovası

İnegöl Ovası, Marmara Bölgesi, Bursa ilinde, merkezinde İnegöl ilçesinin yerleştiği ova.

Bölgede ılıman Marmara İklimi görülür. Yaz ayları daha çok Akdeniz iklimine benzer. Sıcak ve az yağışlıdır. Kış ayları ise soğuk ve bol yağışlıdır. Kar yağışları normal, don olayları fazladır. Yıllık ortalama sıcaklık 12,4 °C’dir. Yaz sıcaklık ortalaması 21,9 °C, Kış sıcaklık ortalaması ise 2,3 °C’dir^[1]

Bursa ovasının 25 km kadar güneydoğusunda yer alan, kabaca KB-GD yönünde uzanır. Denizden ortalama olarak 250-350 metre yükseklikte, 50 km genişlik, 145 km uzunluğa sahiptir.^[2] Genel eğimi güneyden kuzeye doğru olan ova, batıda ve güneyde metamorfik kayaçlardan oluşmuş, Uludağ-Domaniç kütlesi ile sınırlanmıştır. Kuzeyde üst Paleozoik yaşlı daha az metamorfik kristalize kalker ve mermerlerden oluşmuş Küpeli Tepe ve Karatepe ile doğuda metamorfik şistlerden oluşmuş Ahı Dağı bulunmaktadır. Bu dağlık ve tepelik kütlelerin yamaçlarında, yani ovanın çevresinde kalker, marn, kil, kum, kumtaşı ve konglomeralardan ibaret karasal Neojen yer almaktadır.

Tabakalı olan kısımlardan yer yer kıvrımlar ve kırıklar görülür. Bu karasal Neojen tabakları yer yer volkanitlerle yarılmıştır. Ovanın güney ve doğusunda ise piedmont ovası özelliği gösteren kaba unsurlu birikinti koni ve yelpazeleri sıralanmıştır.Bunlar Kuaterner yaşında az çimentolu depolardır.

Ova, Kocadere ve kolları tarafından drene edilmektedir. Kocadere, ovanın kuzeyinde bir boğaza girmekte ve daha sonra Yenişehir ovasına geçmektedir. Yani bu boğaz, iki ovayı birbirine bağlayan bir birleştirme boğazı özelliği taşır. Ovanın merkezi ve kısmen de kuzeyini oluşturan alüvyonların kalınlığı ortalama 60 m civarında. Alüvyon, kil, kum, çakıl, blok ve silt'ten oluşmuştur. Altta Neojen formasyonları bulunmaktadır.^[3]

Ovanın oluşum ve gelişimi, kısmen Bursa ve Yenişehir ovalarını hatırlatmaktadır. Miyosen esnasında göl rejimi arzeden ova, daha sonra bir aşınım faaliyetine sahne olmuştur. Miyosen sonrası hareketlerle deformasyona maruz kalmış, satıh üzerine karasal Pliyosen depoları gelmiş, bunlar da tekrar aşınıma uğrayıp, düzleşmişlerdir. Pliyosen sonlarında tekrar kendini gösteren epirojenik hareketler, özellikle güney kısımda yükselmelere, merkezi kısımda ise çökmelere neden olmuştur. Çöken kısımlara, yükselen kısımlardaki canlanan erozyonun bir sonucu olarak alüvyonlar dolmaya başlamış, bu hareketlerle ilgili olarak da, İnegöl-Yenişehir birleştirme boğazı daha da barizleşmiştir. İnegöl havzası Miyosenden itibaren devamlı bir sübsidansa maruz kalmıştır. Hareketler çok büyük bir ihtimalle halen de devam etmektedirler. Mevcut sıcak ve soğuk sulu fay kaynakları ve bölgenin depremselliğinin fazla oluşu da bunu kanıtlamaktadırlar.^[3]

İnegöl Ovası, çevrenin sularını toplayan havza karakterine sahiptir. En önemli akarsuyu, orta ve yukarı mecralarında değişik adlarla anılan Kocadere'dir. Kocadere, diğer akarsularla birleşir Göksu Çayı adını alır. Göksu Çayı, İnegöl havzasının tabanına yerleşmiş, onun sularını toplayan ve havzanın kuzeyindeki birleştirme boğazı vasıtasıyla Yenişehir üzerinden Sakarya Nehri'ne boşaltan, dolayısıyla İnegöl hidrolojik havzasını dış drenaja bağlayan bir akarsudur. Havzanın sınırları İnegöl-Yenişehir birleştirme boğazının doğusundaki Altıntaş tepeden itibaren, üzerinde küçük dolin ve uvalaların bulunduğu, kristalize kalker ve mermerler üzerinde bir müddet kuzey doğuya doğru devam ederek Karadoruk tepesine ulaşır.^[4]