İçeriğe atla

İncil

Bu madde Hristiyanlığın kutsal kitabının bazı kısımları hakkındadır. Hristiyanlığın kutsal kitabının bütünü için Kitâb-ı Mukaddes sayfasına bakınız.
Yeni Ahit
2. Korintliler, MS 175-225
2. Korintliler, MS 175-225
İnciller
Matta - Markos - Luka - Yuhanna
İlk Hristiyanların tarihi
Elçilerin İşleri
Pavlus'un mektupları

Romalılar · 1. Korintliler
2. Korintliler · Galatyalılar
Efesliler · Filipililer
Koloseliler · 1. Selanikliler
2. Selanikliler · 1. Timoteos
2. Timoteos · Titus
Filimon · İbraniler

Genel (katolik) mektuplar

Yakup · 1. Petrus
2. Petrus · 1. Yuhanna
2. Yuhanna · 3. Yuhanna
Yahuda

Kıyamet
Vahiy

İncil (Grekçe: εὐαγγέλιον, romanize: Eûángelion), İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in (Ahd-i Cedit/Yeni Antlaşma) ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.[1]

Hristiyan din adamlarınca kabul edilen dört incile (Matta, Markos, Luka ve Yuhanna) "kanonik inciller" denir. Kilise tarafından kabul edilmeyen incillere ise "apokrif inciller" adı verilir.

Etimoloji

Yeni Ahit metni içeren en eski papirüslerden biri (yaklaşık MS 90–160).

İncil sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir. Nöldeke'ye göre Arapçaya ise Habeşçe "wangil" sözcüğünden geçmiştir.[2] Kelimenin aslı Yunanca "Ευαγγέλιον" (euangelion) şeklindedir ve "iyi haber, müjde" anlamına gelir.[3][4] Latinceye evangelium olarak geçmiştir.

İncil sözcüğünün İngilizcedeki karşılığı gospel ise Eski İngilizcedeki godspel sözcüğünden gelir.[3] Bu sözcük Yunanca eungelion (müjde) kavramının Latince çevirisi bona adnuntiatio'nun (iyi haber) İngilizce çevirisidir ve good (iyi) ile spel (mesaj) sözcüklerinden oluşturulmuştur.[3]

İncil (euaggelion) kelimesini, Yeni Ahit külliyatı içinde Hristiyanî anlamda ilk defa Pavlus "İsa tarafından öğretilen yeni doktrin" anlamında kullanmıştır. Pavlus Hristiyan doktrinini kendi anladığı şekilde yaymış ve bu yorumu "benim incilim"[5][6] veya "müjdelediğim incil"[7] olarak tanımlamıştır. Pavlus'un incili Mesih'in ölümü ve dirilişi üzerine temellendirilmiştir.[8] Yeni Ahit'in yazarları incil kelimesini genellikle "Mesih tarafından insanlığa getirilen ve havarilerce vaaz edilen kurtuluş müjdesi, İsa Mesih'in doktrini" anlamında değerlendirmiştirler.[9][10] Bu anlamıyla İsa aracılığıyla Tanrı ve insanlar arasında yapılan "yeni ahit"i ifade etmektedir.

İncillerde İsa'nın hayatı

Ana madde: İsa

İnciller Celileli bir marangoz, öğretmen ve şifa dağıtıcısı olan İsa'nın hayatını özetle anlatırlar. İsa bir Yahudi olarak Roma İmparatorluğu'nda dünyaya geldi (MÖ 8-MÖ 2). İsa Hristiyan ve İslâmî kaynaklara göre bir mucize eseri olarak Bakire Meryem'den babasız dünyaya gelmiştir.

Yahudilerin yüzyıllardır beklediği Mesih olduğunu ileri süren İsa, dinî öğretilerini yaydı ve geniş bir kitleyi peşinden sürükledi. Bazı Yahudi din adamlarının teşviki ve Roma'nın Yahudiye eyaletinin valisi Pontius Pilatus'un emri ile Kudüs'te çarmıha gerildi (MS 29-MS 36). İsa hakkında incil dışı tarihi kaynaklarda da bahsedilir. Yahudi tarihçi Josephus[11] ve en önemli Roma tarihçilerinden olan Senatör Tacitus İsa'nın çarmıhtaki ölümü hakkında yazmışlardır.

Yazılma süreci

Ana madde: Ahit yazarları

Hristiyan kaynaklarına göre, İsa'nın çarmıhta öldürülmesi ve üç gün sonra diriltilerek göğe yükseltilmesi havarileri ve diğer öğrencileri arasında büyük etki yarattı. Havariler İsa'nın göğe alınışından sonra bir süre Filistin'de kaldılar. Ancak hem Yahudi muhafazakârlar hem de Romalılar'dan gördükleri baskılar nedeniyle dünyanın değişik yerlerine göç etmek zorunda kaldılar. Bunun sonuçlarından biri de Hristiyanlığın yayılması oldu. Havarilerden Petrus Roma'da, Bartalmay Ermenistan'da, Yehuda (Taday) ve Yurtsever Simun Pers topraklarında öldürülmüştür.[12]

Hristiyan kaynaklarının aktardığına göre, İsa'nın havarileri ve onların yakın çevresinde yer alan kişiler İsa'nın öğretilerini anlatmayı sürdürdüler. Öğrencilerin önderi konumundaki Petrus Roma'da yaşamaktaydı. Onun yakın çalışma arkadaşı Markos büyük olasılıkla Petrus'un anlattıklarını bir araya getirerek İsa'nın yaşamını anlatan en eski incil kitapçığını yazmıştır (M.S. 50-60 yılları). Yeni Ahit uzmanlarına göre diğer incil yazarları İsa'nın öğrencisi Matta Levi ve Pavlus'un yakın çalışma arkadaşı doktor Luka'dır ve bu kitaplar Markos İncili ve başka bilgi kaynaklarının da birleşimiyle yazılmıştır. Her iki kitapçığın da 70 yılları dolayında yazıldığı düşünülmektedir. Yine İsa'nın öğrencisi olan Yuhanna ise incilini 85 yılından sonra kaleme almıştır. İncillerin yazım tarihleri kesinlik içermemekle beraber ilk olarak Grekçe yazılmıştır.

Yeni Antlaşma 27 kitapçıktan oluşmaktadır. İnciller ise İsa'nın yaşamını anlatan ilk dört kitapçıktır. Sonraki kitapçıkların büyük bir bölümü ise İsa'nın öğrencilerinin (elçilerinin) kiliselere yazdığı mektupları içerir.

Kanonik incillerin belirlenmesi

İsa'dan sonraki ilk iki yüzyılda çok sayıda incil ortaya çıkmıştır. Bu inciller 2. yüzyıldaki Gnostisizm akımından etkilenerek İsa'dan 150 yıl sonra yazılan incillerdir.[13] Kanonik incillerin oluşumu kiliselerde geleneksel olarak gerçekleşip kilise babalarının yazılarıyla onaylanmıştır. İlk olarak 27 kitabın tamamını bahsederek kanonik incil kelimesini kullanan kilise babası İskenderiyeli Athanasius'tur. İncillerin içerdiği kitapların resmi bir şekilde doğrulanması bu tarihten daha ileride gerçekleşmiştir. Augustinus'un otoritesiyle 381 yılında toplanan Roma Konsili'nde ilk defa resmi bir şekilde kanonik incil listesi kabul edilmiştir.

Sinoptik inciller

Kitab-ı Mukaddes'teki incillerin üçü; Matta, Markos ve Luka'nınkiler, gerek verdikleri bilgi gerekse üslup açısından birbirini andırır. Bunlara sinoptikler denir. Yuhanna'nın incili, diğerlerinden farklıdır. Sinoptik incillerin ortak bir kaynaktan (Q metni) kaynaklandığı öne sürülmüştür.[14] Ama "Q" belgesine dair hiçbir kanıtımız yoktur ve kanıtlanamazdır,[15] hatta Q'ya inananların arasındada belgede nelerin yazdığına dair anlaşmazlıklar bulunur.[16]

Kanonik inciller

Markos İncili'nden 7. yüzyıl Durrow Kitabı'ndan bir sayfa görüntüsü.

Matta İncili

Ana madde: Matta İncili

Matta İncili, İsa'nın on iki havarisinden biri olan, Roma vergi memuru Celileli Matta tarafından yazıldığı kabul edilen incildir. Yeni Ahit'in ilk bölümünü meydana getirir. Kelime anlamı olarak Matta, İbranice "efendimizin (tanrımızın) hediyesi" anlamına gelmektedir. MS 52 - 68 yılları arasında, Kudüs düşmeden önce yazıldığı tahmin edilmektedir.

Matta İncili, İsa'nın soyağacı ile başlar, hayatını ve dinî faaliyetlerini özetler. Havarilerin seçimini ve İsa'ya katılışlarını anlatır. Muhtemelen ilk olarak İbranice yazılmıştır. Markos İncili temel alınmıştır. Diğer üç kanonik incilden çok daha fazla Eski Ahit referansı içermektedir. İsa'nın da mensubu olduğu Yahudi toplumunu hedeflediği düşünülmektedir. Yahudileri, Nasıralı İsa'nın yüzyıllardır bekledikleri Mesih (kurtarıcı) olduğuna inandırmayı amaçlar. İsa'nın kral olduğu belirtilir. Yahudilerin fizikî ve materyalist bir kurtarıcı ve krallık beklemelerinden ötürü Matta İncili'nde İsa'nın manevî krallığı vurgulanır.

Markos İncili

Ana madde: Markos İncili

Markos İncili, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü oluşturan kanonik incillerden ikincisidir. "Evanjelist Markos" olarak da bilinen Yuhanna Markos tarafından yazılmıştır. Markos, Barnabas'ın kuzeni ve İsa'nın havarisi Petrus'un (Simun) yakın arkadaşıdır. Markos'un incili Petrus'a dayanarak yazdığı kabul edilir. MS 60'lı yılların sonlarında veya 70'li yılların başlarında yazılmıştır. Matta ve Luka İncillerine kaynak teşkil ettiği ve incillerin en eskisi olduğuna inanılır. Vaftizci Yahya'dan İsa'nın göğe yükselişine kadar olan kısmı anlatır. Kısa versiyonunda İsa'nın boş mezarına kadar olan kısmı anlatır.

Luka İncili

Ana madde: Luka İncili

Luka İncili, Vaftizci Yahya'nın doğumundan İsa'nın göğe yükselişine kadar olan yaklaşık 35 yılı kapsar. MS 60'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. Markos İncili'ni baz aldığı kabul edilir. Karakteristikleri, dönemin Yunanlarına hitap ettiğini düşündürür. İncilin yazıldığı dönemlerde Romalılar askerlikte ustalaşmış iken, Yunanlar bilgelikleriyle meşhurdurlar. Bu nedenle Luka İncili İsa'yı kusursuz bir insan ve tanrının bilgeliğinin insan şekline bürünüşü olarak resmeder. İsa'nın ibret verici kısa hikâyelerine geniş yer verir. İsa'nın Kutsal Ruh'la olan ilişkisini en yoğun şekilde ele alan kitaptır. Ayrıca Kutsal Ruh'un gücü sayesinde kilisesini kurduğunu ve Kutsal Ruh'tan akan sözlerini, vaatlerini anlatır.

Yuhanna İncili

Ana madde: Yuhanna İncili

Yuhanna İncili, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü meydan getiren kanonik incillerden sonuncusudur. Kelime anlamı olarak "sevgili" veya "sevilen" demektir. Balıkçılık yaparak geçinen, "Evanjelist Yuhanna" olarak da bilinen, havari Yuhanna tarafından yazılmıştır. MS 90'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. Vaftizci Yahya'nın (Yahya Peygamber) dini faaliyetlerinden, İsa'nın göğe yükselişine kadar olan zaman aralığını kapsar.

Yuhanna İncili, İsa'nın kilisesinin oluşumunu anlatır. Cennetteki krallığından insanlığa yol göstermeye devam edeceği vurgulanır. Bu anlamda, diğer inciller gibi belirli bir kesimi değil, tüm insanlığı hedeflediği düşünülebilir. "Dünya" kelimesi birçok yerde tekrarlanır. Diğer incillerde vurgulanan İsa'nın insanî veya dünyevî faaliyetlerinden ziyade doktrinlerine geniş yer ayırır

İncillerin mesajı İsa'nın kimliği ve eylemleridir. Hristiyanlar için insanlığın temel sorunu günahtır. Günahkâr insan kutsal tanrı ile ilişki kuramaz. Günah insana ölüm getirir ve herkes bu ölümü hak etmektedir. Dünyada yaşamış tek günahsız kişi olan İsa ise insanların günahlarını bağışlatan bir kurban olarak çarmıhta ölmüştür. Tanrı bu kurbanı kabul ederek, İsa'yı ölümden diriltmiştir. Eğer bir insan İsa'nın ölümü ve dirilişine ve bu gerçeklerin onun yaşamındaki etkilerine iman ederse (güvenirse) günahlarından ve sonuçlarından kurtulacaktır. İsa'nın ölümü günahları bağışlatan bir kefaret kurbanı işlevi görmüştür.[17] Dört kanonik incilde sık sık İsa'nın Mesih olduğu belirtilir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dipnotlar

  1. ^ İçerik 25 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kutsalkitap.com. Erişim: 30 Aralık 2014
  2. ^ "incil." 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nişanyan Sözlük. Erişim: 30 Aralık 2014
  3. ^ a b c "gospel." 31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 30 Aralık 2014
  4. ^ "Türkçe İncil Çevirisi (Thomas Cosmades), önsöz". 12 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 
  5. ^ Romalılar’a Mektup, 2/12; 16/25
  6. ^ Galatyalılar’a Mektup, 1/6; 2/2, 7
  7. ^ Korintoslular’a Mektup 1:15-1
  8. ^ 1. Korintliler 15:1-15
  9. ^ Matta 26:13
  10. ^ Romalılar’a Mektup, 1:1;10/16
  11. ^ "Josephus on Jesus". The Jewish Roman World of Jesus (İngilizce). 22 Mart 2013. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021. 
  12. ^ Oxford İngilizce Sözlük, St. Peter, St. Bartholomew, St. Simon, St. Jude
  13. ^ "Are the Gnostic Gospels Reliable Sources?". GCU (İngilizce). 3 Mart 2015. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021. 
  14. ^ Ehrman, Bart D. (29 Kasım 2017). "And Then There Was Q". 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024. 
  15. ^ Licona, Michael R. The Resurrection of Jesus: A New Historiographical approach (İngilizce). s. 212. 
  16. ^ McDowell, Josh; Stewart, Don. Answers to Tough Questions (İngilizce). s. 12. 
  17. ^ "İncil, önsöz". 18 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010. 

İlgili filmler

Wikimedia Commons'ta İncil ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yeni Ahit</span> Kitâb-ı Mukaddesin ikinci kısmı

Yeni Ahit veya Yeni Antlaşma, Kitab-ı Mukaddes'in Eski Ahit'in ardından gelen ve Grekçe kaleme alınmış olan ikinci kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Hristiyanlarca kutsal kabul edilen 27 kitapçıktan oluşan bir kitap bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">Pavlus</span> Erken Hristiyan din adamı ve misyoner (MS y. 5–65)

Pavlus veya Tarsuslu Saul, İsa'nın vaazlarını ve öğretilerini 1. yüzyıl dünyasında pagan inanışındaki Roma dünyasına öğreten bir Hristiyan elçi. Hristiyan olmadan önce tutuculuklarıyla tanınan Ferisilerden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlık</span> tek tanrılı İbrahimî bir din

Hristiyanlık, Nasıralı İsa'nın yaşamına, öğretilerine ve vaazlarına dayanan, tek Tanrılı İbrahimî bir dindir. Günümüzde Hristiyanlık, dünya nüfusunun yaklaşık %30,1'ini oluşturmaktadır ve 2,4 milyarı aşkın takipçisi ile dünyanın en kalabalık dinidir. Takipçilerine, "Mesihçi" anlamına gelen Hristiyan veya Nasıralı İsa'ya ithafen İsevi veya Nasrani denir. Kitâb-ı Mukaddes'e inanan takipçileri, Yahudi metni olan Tanah'ta kehanet edilen İsa'nın Mesih olarak gelişinin bir Yeni Ahit olduğuna inanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Petrus</span> İsanın 12 havarisinden biri ve geleneğe göre 1. Katolik Kilisesi papası (MÖ 1-MS 65)

Simun Petrus, İsa'nın on iki havarisinden biridir. İsa'nın diğer bir havarisi olan Andreas'ın kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes</span> Yahudiliğin ve Hristiyanlığın kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyanlıkta İsa</span> Hristiyanlık inancında Mesih ve Tanrının Oğlu

Hristiyanlıkta İsa, birçok ana akım Hristiyan mezhebinde Üçlü Birlik'teki ikinci figür olan Oğul Tanrı'dır. Bununla birlikte, İsa'nın Tanrı'dan farklı bir kişilik olduğuna ve Tanrı'ya bağımlı olduğuna inanan mezhepler de vardır. Hristiyanlığın her biçiminde, İsa'nın "Eski Ahit" olarak adlandırılan Tanah'ta kehanet edilen Yahudi mesih olduğuna inanılmaktadır. Çarmıha gerilişi ve ardından dirilişi sayesinde Tanrı'nın insanlara kurtuluş ve sonsuz yaşam sunduğuna, ve İsa'nın, insanlığı Tanrı ile barışın günahını telafi etmek için öldüğüne inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna</span>

Yuhanna, Hristiyanlık inancına göre İsa'nın 12 havarisinden biridir. Aslen Yahudi olan Yuhanna'nın, Yuhanna İncili'nin yazarı olduğu düşünülmektedir. Bu kitap dışında, Yuhanna'nın 1., 2. ve 3. mektupları ve Vahiy, Yuhanna'nın kaleme aldığına inanılan Yeni Antlaşma kitaplarındandır. Zebedi'nin oğlu olduğu bilinen Yuhanna'nın Efes'te öldüğüne inanılıyor.

Havârî, İsa'nın öğüt ve inançlarını yayma işiyle görevlendirdiği mürit ve öğrencilerinden her biri. Havari sözcüğü ile çoğunlukla "İsa'nın 12 Havarisi" kastedilmekle birlikte, kavram İsa'nın Hristiyanlığı yaymaya çalışan bazı diğer öğrencileri için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Matta İncili</span> Yeni Ahitin ilk bölümü

Matta İncili, Kutsal Kitap'ın dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ilk kitabıdır. Bu incilin Matta adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Markos İncili</span> Yeni Ahitin ikinci bölümü

Markos İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin ikinci kitabıdır. Bu incilin Markos adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir. Markos'un bölümleri ve konuları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Luka İncili</span> Yeni Ahitin üçüncü bölümü

Luka İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan kanonik bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin üçüncü kitabıdır. Bu incilin genellikle Luka adlı havari tarafından yazıldığı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Yuhanna İncili</span> Yeni Ahitin dördüncü bölümü

Yuhanna İncili, Kutsal Kitap dizisine ait olan bir kitaptır. Yunanca Kutsal Yazıların ya da Yeni Ahdin dört kanonik incillerden sonuncusudur. Bu incilin Yuhanna adlı bir adam tarafından yazıldığı genellikle kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Andreas</span> İsanın on iki havarisinden biri

Havari Andreas ; Andreas ya da Doğu Ortodoks geleneğinde İlk Çağrılan olarak da bilinir, İsa'nın on iki havarisinden biridir. Doğu Ortodokslarda Konstantinopolis ekümenik patriğinin Andreas'ın havari halefi olduğu kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Elçilerin İşleri</span>

Elçilerin İşleri , Resullerin İşleri ya da Havarilerin İşleri, Yuhanna İncili'nden sonra gelir. İsa'nın öğretilerinin Yeruşalim'den (Kudüs) Anadolu'ya, oradan da Roma'ya yayılışını anlatır. Bu nedenle, Grekçe Kutsal Yazılarda yer alan mektuplar ile İnciller arasında bir köprü kurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Barabbas</span> Kutsal Kitapta adı geçen kişi

Barabbas veya İsa Barabbas, Hristiyan anlatıda İsa'nın Tutkusu'nda adı geçen bir figürdür. Kudüs'te Fısıh Bayramı'nda Pontius Pilatus tarafından serbest bırakılan bir isyancıdır.

Golgota, İncil'deki anlatımlara göre Kudüs surlarının hemen dışında yer alan ve İsa'nın çarmıha gerildiği tepe. Matta İncili, Markos İncili ve Yuhanna İncili''nin güncel Türkçe çevirisinde "kafatası" anlamına geldiği belirtilmektedir. Ayrıca Luka İncili'nde yalnızca "kafatası" olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1. Petrus</span> Yeni Ahitin kitapçıklarından birisi

Birinci Petrus Mektubu ya da Petrus'un Birinci Mektubu Yunanca Kutsal Yazıların bir kitabıdır. Sadece 1. Petrus olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup Petrus'un tüm Hristiyan cemaatlere yazdığı bir mektuptur. Bunun için katolik mektup olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Muratori Kanonu</span> Yeni Ahit kitaplarının listelendiği antik bir metin

Muratori Kanonu Yeni Ahit'e ait olan kitapların en eski bir Hristiyan listesidir. Bu kodeksin başlangıç ve son sayfaları kaybolduğu için Muratori Fragmanı adı altında da tanınır. Muhtemelen 8. yüzyılda Latince yazılmış olan bu rehber, adını keşfeden arşivci Lodovico Antonio Muratori'den almıştır. Fragman bugün Milano'daki Ambrosiana Kütüphanesinde saklanır.

<span class="mw-page-title-main">2. Petrus</span> Katolik mektup

2. Petrus ya da Petrus'un İkinci Mektubu olarak adlandırılan bu kitap, Yeni Ahit'in katolik mektuplarından birisidir. Hristiyanlarca, On İki Havari ya da elçiden birisi olan Petrus tarafından yazıldığına inanılır. Mektubun temel odak noktası, okuyucularını yanlış öğretilerden korumak ve onları bu yönde uyarmaktır.

<span class="mw-page-title-main">1. Yuhanna</span> Yeni Ahitteki yedi Genel (Katolik) mektuptan biri

Birinci Yuhanna Mektubu ya da Yuhanna'nın Birinci Mektubu Yunanca Kutsal Yazıların bir kitabıdır. Sadece 1. Yuhanna olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup Yuhanna'nın adını taşıyan üç mektubunun birincisidir ve tüm Hristiyan cemaatlere yazıldı. Bunun için o „katolik“ mektup olarak adlandırılır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.