İçeriğe atla

İnönü, Mağusa

İnönü
Sinde

Σίντα (Yunanca)
Köy
İnönü
Cyprus üzerinde İnönü
İnönü
İnönü
İnönü'nün Kıbrıs'taki konumu
Ülkede jure Kıbrıs Cumhuriyeti Kıbrıs
de facto Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC
Bölge / İlçeKıbrıs Cumhuriyeti Mağusa Bölgesi
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Gazimağusa İlçesi
İdare
 • Belediye BaşkanıKuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ali Öncü
Nüfus
 (2011)
 • Toplam911
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)

Inönü veya Sinde (Yunanca: Σίντα Sinta), Kıbrıs'ta köy. Mesarya Ovası'nda bulunan köy, fiilî olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesine bağlı bir belediye statüsündedir.

İsim

Köyün geleneksel Türkçe ismi "Sinde"dir. 1958 yılında, Kıbrıs Türk liderliğinin köy isimlerini Türkçeleştirme çalışmaları kapsamında, Türk Dil Kurumu Başkanı Hasan Eren tarafından yapılan Ocak 1958 tarihli çalışmada köy ismi olarak "Sındırgı" önerildi. Bununla birlikte Sinde köylüleri bu ismi uygun bulmayıp İsmet İnönü'ye atfen "İnönü" ismini tercih ettiklerini belirten bir mektup yazdılar. O dönem Türkiye'de Adnan Menderes iktidarda bulunduğundan bu durum Kıbrıs Türk liderliğini zor durumda bıraktı.[1] 9 Ocak 1959'da Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonundan yapılan açıklamada köyün adının "Sındırgı" olarak değiştirildiği belirtildi ve basında bu isim kullanıma girdi.[2]

Tarihçe

Geç Bronz Çağı'nda Sinde müstahkem bir kasabaydı. İsveçli arkeolog Anne Furumark başkanlığındaki bir ekibin 1947-48 yıllarında İnönü'de yaptığı kazı çalışmalarında üç farklı döneme ait üç yerleşim tespit edildi. Paul Åström tarafından 2003'te yayımlanan değerlendirmede, aradan geçen zamana göre bu üç yerleşimlerin tarihlendirmeleri tekrar gözden geçirildi. Buna göre, bölgedeki ilk yerleşim IIIB türü Miken seramiği üretmekteydi ve MÖ 1190-1180 yıllarında terk edildi. Furumark, ilk incelemesinde bunun adaya Elen yerleşiminden dolayı olabileceğini önerse de, Åström'ün tekrar değerlendirmesinde ulaşılan tarih bunun Deniz Kavimlerinin saldırmasından kaynaklanmasını daha olası kılmaktadır. Åström, Mikenlerden oluşan korsanlar/maceracılar veya Kıbrıslıların kendi arasındaki çatışmaların da yerleşimlerin terk edilmesine sebebiyet vermiş olabileceğini ifade etmektedir. İkinci yerleşim MÖ 1150-1140, üçüncü ve son yerleşim de MÖ 1110-1100 yıllarında terk edildi. Furumark'ın bulgularını inceleyen Charles M. Adelman, Sinde'nin bu dönemde birbiri arkasına iki sur tarafından korunduğunu düşünmektedir. Adelman'a göre Sinde, bu dönemde İdalion-Athienu'dan Enkomi'ye uzanan bakır ticareti güzergâhında Kanlıdere üzerindeki tek geçiş noktasını kontrol etmekteydi. Geçişi kullananlardan ücret alındığı Adelman'ın önermeleri arasındadır.[3]

Günümüzdeki köyün ismi 13. yüzyılda Papalık tarafından üretilen belgelerde geçmektedir.[4]

Sinde, Osmanlı döneminde saf bir Türk köyü hâline geldi.[5]

1958 yılında Lisi köyünden gelen EOKA mensubu Kıbrıslı Rumlardan oluşan bir grup, Mağusa'ya gitmek üzere sabahtan yola çıkmış olan, Sindeli Kıbrıslı Türkleri taşıyan bir otobüsü pusuya düşürdü. Bu pusuda atılan ateş sonucu biri 14 yaşındaki bir çocuk olmak üzere beş Kıbrıslı Türk sivil hayatını kaybetti.[6][7]

Kıbrıs'ta 1963-74 dönemindeki toplumlarararası çatışmalar ve Kıbrıs Harekâtı'nda kimsenin göçmen olmadığı köy, bölgedeki diğer köylerden göçmen olan Kıbrıslı Türklere ev sahipliği yaptı. Bu göçmenlerden bir kısmı günümüze dek köyde kaldı. Bu dönemde Türk Mukavemet Teşkilatı yapılanmasında Meriç (Mora) köyüne bağlıydı.[5]

Demografi

Osmanlı döneminden beri saf bir Türk köyü olan İnönü'de 1831 Osmanlı nüfus sayımında 69 vergi ödeyebilecek erkek olduğu kaydedilmiştir. Britanya döneminde yapılan sayımların bazılarında az sayıda Kıbrıslı Rum'un da köyde yaşadığı kaydedildi (1931 nüfus sayımında 12 kişi).[5] Köy nüfusu 2011 itibarıyla 455 kadın ve 456 erkek olmak üzere toplamda 911'di.[8] Köy nüfusu zaman içerisinde aşağıdaki şekilde gelişti:

Yıllara göre köy nüfus verileri
2011 911[8]
2006 933[5]
1996 855[5]
1978 883[5]
1973 866[5]
1960 803[5]
1946 798[5]
1931 623[5]
1921 562[5]
1911 491[5]
1901 362[5]
1891 214[5]

Kültür

Köyde her yaz Sinde Panayırı düzenlenir. İlk panayır 1958 yılında düzenlendi.[9] 1961 yılında "Sinde Ticaret Panayırı" adıyla düzenlenen üç günlük etkinlikte zirai gösteri ve hayvan müsabakası yapıldı.[10] Aradan geçen yıllarda duran panayırların düzenlenmesine 2014 yılında tekrar başlandı. Panayırda geleneksel yiyecek-içecek ve hediyelik eşya satışı yapılır, konserler ve halk dansları gösterileri düzenlenir.[9]

Siyaset

İnönü, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Gazimağusa ilçesine bağlı bir belediye statüsündedir. İnönü Belediyesi'ne Dörtyol, Korkuteli ve Pirhan köyleri bağlı olup, bunlardan Dörtyol köyünün nüfusu (2011 itibarıyla 1.349) İnönü'den büyüktür.[8]

Altyapı

Cami

Köyün ilk camisi, son cemaat yeri olmayacak tek gözlü bir bina olarak 1886 yılında inşa edilmeye başlandı ve inşaat 1894 yılında tamamlandı. 1902'de caminin damının tamir edilmesi ve önüne bir son cemaat yeri inşası önerildi, 8 Aralık 1910-19 Mayıs 1911 tarihleri arasında bu işlemler gerçekleştirildi. Bu caminin daha sonra tamamen yıkılmasını müteakiben hem okul hem de cami olarak kullanılması amacıyla 1923'te köy meydanına kesme sarı taştan yeni bir bina yapıldı. Kare planlı olan bu binanın giriş kapısı üzerindeki kilit taşı saksı, çiçek ve rozet motifleriyle süslüdür. Bina daha sonradan köyün spor kulübü İnönü Akınspor tarafından kullanılmaya başlandı. 1974'te köylü Mesut Ahmet Paşa Mesutoğlu tarafından yeni, "modern" bir cami yapıldı.[11]

Kaynakça

  1. ^ "Köylerinin adının "Yuvarlak" olarak değiştirilmesin karşı çıkan kimlerdi?". Haber Kıbrıs. Havadis Poli. 19 Eylül 2011. 19 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  2. ^ "K.T.K. Federasyonundan". Bozkurt. 10 Ocak 1959. s. 2. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  4. ^ Papacostas, Tasos (2012). "Byzantine Nicosia: 650-1191". Michaelides, D. (Ed.). Historic Nicosia. Lefkoşa: Rimal Publications. s. 87. 
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Sinda". PRIO Cyprus Displacement Centre. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020. 
  7. ^ Emircan, Mehmet Salih (2010), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Tören, Bayram ve Anma Günleri (2. bas.), Kıbrıs Türk Mücahitler Derneği Yayınları, ss. 53-54 
  8. ^ a b c "Tablo 3. İlçe, Bucak, Belediye, Mahalle ve Cinsiyete göre sürekli ikamet eden nüfus, 2011". KKTC Devlet Planlama Örgütü. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2020. 
  9. ^ a b "Sinde Panayırı başladı". Kıbrıs Postası. 8 Haziran 2019. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020. 
  10. ^ "Cuma Günü Sinde Panayırı Açılacak". Bozkurt. 13 Eylül 1961. s. 1. 
  11. ^ Bağışkan, Tuncer (2019), Kıbrıs'ta Türk, İslam ve İslamlaştırılan Eserler, Lefkoşa: Kıbrıs Türk Eğitim Vakfı Yayınları, s. 310 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs</span> Akdenizde ada

Kıbrıs, Güneybatı Asya'da bulunan ve Akdeniz'deki Sicilya ve Sardinya'dan sonra gelen üçüncü büyük adadır. Kıbrıs Cumhuriyeti, Birleşik Krallık'a bağlı üs bölgeleri dışında de jure olarak adanın tamamını, fiilî olarak adanın %59'luk güney kesmini yönetir. 1974'ten beri de facto olarak ikiye bölünmüş olan adanın kuzeyinde yer alan %36'lık bölgesinde günümüzde yalnızca Türkiye tarafından tanınan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Sındırgı</span> Balıkesir ilçesi

Sındırgı, Balıkesir iline bağlı ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyetinin başkenti

Lefkoşa, Kıbrıs adasının ortasında yer alan, Kıbrıs Cumhuriyeti ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti. Kıbrıs'ın en kalabalık kenti ve en önemli kültür, sanayi, ticaret ve ulaşım merkezidir. Lefkoşa, 35°10' kuzey, 33°21' doğuda bulunur.

Çatalköy, Kıbrıs'ta bir kasaba. De jure olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Girne kazasında yer alan bir köy, de facto olarak ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Girne ilçesinde yer alan bir belediyedir. Belediye sınırlarına Arapköy ve Esentepe de dahildir. Çatalköy kasabasının nüfusu 2011 itibarıyla 5.110'dur.

<span class="mw-page-title-main">Gazimağusa</span>

Gazimağusa ya da Mağusa, Kıbrıs Adası'nda bir liman kenti. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazası'nın ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa İlçesi'nin yönetim merkezi.

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Camii (Lefkoşa)</span>

Selimiye Camii, tarihsel ismiyle Ayasofya Camii veya Ayasofya Katedrali, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde bulunan cami ve eski Katolik katedralidir. Kentin ana camisidir. Selimiye Camii, Kıbrıs'taki hayatta kalan en büyük ve en eski Gotik kiliseye ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mesarya</span>

Mesarya, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazasının, fiilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesinde bulunan bir beldedir. Belediye, Lefkoşa'nın doğusunda yer almaktadır. Belediyenin nüfusu 2011 yılı itibarı ile 10.110'dur.

<span class="mw-page-title-main">Yeniboğaziçi</span>

Yeniboğaziçi veya Aysergi, Kıbrıs'ın doğusunda bir kasaba. Fiilî olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Gazimağusa ilçesine bağlı iki muhtarlıktan oluşan bir beldedir.

Ayvarvara veya Engindere Kıbrıs'ın Baf Bölgesi'nde bir köydür. Özgün ismi "Ayvarvara" olup 1958'de Türkçede "Engindere" ismi verilmiştir. 1974'teki Kıbrıs Harekâtı'ndan önce Kıbrıslı Türklerin çoğunluğu oluşturduğu karma bir köydü. 1960 nüfus sayımına göre köyde 130 Kıbrıslı Türk, 99 Kıbrıslı Rum yaşamaktaydı. 1974'te Kıbrıslı Türklerin ayrılması sonrası bir dönem göçmen Rumların yerleştirilmesi için kullanılsa da günümüzdeki nüfusu asıl sakini olan Rumlardan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Erenköy Direnişi</span>

Erenköy Direnişi, 1964 yılında Kıbrıs'ın Erenköy (Koççina) bölgesinde Türk Mukavemet Teşkilatına (TMT) mensup Kıbrıs Türkleri ile Millî Muhafız Ordusuna (MMO) mensup Kıbrıs Rumları arasında meydana gelen çatışmalar.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Vakıflar İdaresi Binası</span>

Kıbrıs Vakıflar İdaresi Binası, Lefkoşa'daki Girne Caddesi'nde yer almaktadır ve Kıbrıs Vakıflar İdaresinin genel merkezine ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayluka Kilisesi</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Lefkoşa şehrinde yer alan bir kilise

Ayluka Kilisesi, Lefkoşa'da yer alan bir kilise. Kuzey Lefkoşa'nın Ayluka (Ayyıldız) mahallesinde, Lozan Sokak üzerinde yer almaktadır. Adını Luka'dan alır. 2019 yılı itibarıyla Halk Sanatları Derneğine (HAS-DER) ait bir bina olarak kullanılmaktadır.

Lefkoşa Türk Hanımları Cemiyet-i Hayriyesi ya da bazı kaynaklarda kısaltılmış olan adıyla Lefkoşa Hanımlar Cemiyeti, Kıbrıs Türk toplumunun ilk kadın örgütüdür. Dernek, 1931 yılında aktivist Ulviye Mithat liderliğinde Lefkoşa'da kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İplik Pazarı Camii</span>

İplik Pazarı Camii, Kuzey Lefkoşa'da bulunan surlariçi bölgesinde, İplik Pazarı-Korkut Efendi Mahallesi'nde yer alan bir camidir. İplik Pazarı Caddesi'nde yer almaktadır. Minaresi, Kıbrıs'taki minareler içinde tepesi taştan yapılmış ender örneklerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Görneç</span>

Görneç, Kıbrıs'ta köy. Beşparmak Dağları'nın güneybatısında, fiilî olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Haspolat</span>

Haspolat, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'nın dış mahallelerinden biridir. Tarihsel olarak ayrı bir köy olan yerleşim, de facto olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Lefkoşa ilçesinde, de jure olarak ise Kıbrıs Cumhuriyeti'nin aynı isimli kazasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Alaniçi, Gazimağusa</span>

Alaniçi, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazasına, fiilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesine bağlı Yeniboğaziçi belediyesine bağlı bir köydür. Köy, Geçitkale'nin 6 km güneyinde, Dörtyol'un 5 km kuzeyinde ve Mağusa'nın 23 km kuzeybatısında; Mesarya Ovası'nda yer almaktadır. Köyün nüfusu 2011 yılı itibarı ile 860'tır.

<span class="mw-page-title-main">Dörtyol, Kıbrıs</span>

Dörtyol, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazasının, fiilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesine bağlı Mesarya belediyesine bağlı bir köydür. Köy, Gazimağusa'nın 15 km batısında yer almaktadır. Köyün nüfusu 2011 yılı itibarı ile 1.349'dur.

<span class="mw-page-title-main">Ulukışla, Kıbrıs</span>

Ulukışla, hukuken Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazasının, fiilen Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa ilçesine bağlı Geçitkale-Serdarlı belediyesine bağlı bir köydür. Köy, Gazimağusa'nın 35 km kuzeybatısında yer almaktadır. Köyün nüfusu 2011 yılı itibarı ile 836'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.