İlyas Bey Külliyesi
 Külliyenin içi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Külliye |
| Mimari tarz | Beylikler dönemi |
| Konum | Milet antik kent yakınındaki Didim'in Balat mahallesindeki arkeolojik alan içinde |
| Şehir | Didim, Aydın |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 37°31′35″K 27°16′40″D / 37.52639°K 27.27778°D |
| Mevcut kullanan | T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı |
| Adını aldığı | Menteşeoğlu İlyas Bey'den |
| Başlama | 1404) |
| Yenileme | 2007-2012 yılları arasında |
| İşveren | Menteşeoğlu İlyas Bey |
| Teknik ayrıntılar | |
| Yapı sistemi | Yapı grubu |
İlyas Bey Külliyesi, Milet antik kent yakınındaki Didim'in Balat mahallesindeki arkeolojik alan içinde Anadolu Beylikleri Dönemi'ne ait yapı grubudur.
Ortak bir avluyu paylaşan cami ve medrese ile, kuzeydoğusundaki iki hamam ve kuzeybatıdaki işlevi tartışmalı bir yapıdan oluşmaktadır.[1] Döneminin en önemli mimarlık eserlerinden birisidir.[2] Bir duvarla çevrilerek antik kentten ayrılmıştır. Küllliyedeki tek inşa kitabesi, caminin kuzey cephesindeki mermer kitabedir. Bu kitabeden yapının inşasına Menteşeoğlu İlyas Bey'in emriyle Mayıs 1404'te başlandığı anlaşılmaktadır. Bazı kaynaklar; cami, medrese ve hamamların eş zamanda inşa edildiğini ileri sürse de, yapım teknikleri açısından oldukça farklı özellikler göstermeleri nedeniyle bu durum kuşkuludur.[3]
Külliye, 2007-2012 yılları arasında restorasyon görmüş ve bu restorasyon projesi Avrupa'nın kültürel mirasını korumayı misyon edinen Europa Nostra'dan tarihi yapıtların onarımı ve korunması" kategorisinde ödül almıştır.[4]
Külliye yapıları
İlyas Bey Camii, mimarî biçimi, özgün cephe tasarımı, bezemeleri, taş işçiliği ve inşa tekniği ile beylikler dönemine ait tek kubbeli camilerin en görkemlilerindendir. Başta taçkapı ve mihrap olmak üzere doğu, batı ve güney cephelerindeki tüm pencerelerin alınlıklarında ve alt sıra pencerelerinin tavanlarında, oymalı ve kakmalı bitkisel, geometrik süslemeler ile yazı şeritlerine yer verilmiştir.
Caminin kuzeyinde yer alan medrese, 'u' plânlıdır. Büyük kısmı Milet'in antik yapı kalıntılarına ait taşlar ve mermer bloklarla inşa edilmiştr.[3] Medresede, dershane mekânı dışında toplam 12 öğrenci hücresi vardır. Revaksız avlu çevresinde yer alması, "U" şeması, dershanenin dışa taşkın oluşu, biçimi ve örtü sistemiyle vurgulanışı, mekânlarda çok sayıda nişler bulunuşu ve camiyle ortak bir avluyu paylaşması açısından Beylikler dönemi ve sonrası medrese mimarisi alanında önem taşıyan bir örnektir.[5]
Cami ve medresenin kuzeydoğusunda yer alan biri büyük diğeri küçük iki hamamın 15. yüzyılda Menteşe Beyi İlyas Bey tarafından inşa ettirildiği öne sürülmektedir. Büyük hamam "erkekler hamamı", küçük hamam "kadınlar hamamı" olarak da anılmaktadır.[3]
Kaynakça
- ^ Kabaoğlu, Aylin Öney. "Milet/İlyas Bey Camii- Sorunlar-Acil Tedbirler" (PDF). acikerisim.fsm.edu.tr. X. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara, 1993. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ Başgelen, Nezih. "Europa Nostra 2012 Tarihî Yapıtların Onarımı ve Korunması Kategorisi Ödülü: Balat İlyas Bey Külliyesi". www.mimarlikdergisi.com. Mimarlik Dergisi Sayı 367, Eylül-Ekim 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ Şarman, Kansu. "İlyas Bey Külliyesi'ni tanıyor musunuz?". www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi, 1 Haziran 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
- ^ Durukan, Aynur. "İlyas Bey Külliyesi". www.islamansiklopedisi.info. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt: 22, Yıl:2000. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017.
