İçeriğe atla

İlyas Bey Camii

Koordinatlar: 37°31′35″K 27°16′40″D / 37.52639°K 27.27778°D / 37.52639; 27.27778
İlyas Bey Camii
Harita
Temel bilgiler
KonumDidim, Aydın
Koordinatlar37°31′35″K 27°16′40″D / 37.52639°K 27.27778°D / 37.52639; 27.27778
İnançİslam
Açılış1404

İlyas Bey Camii, Aydın ilinin Didim ilçesinde Milet harabelerinin yanındaki Balat Köyü'nde yer alan Anadolu Beylikleri dönemine ait camidir. İlyas Bey Külliyesi'nin bir parçasıdır.

Yapımı Menteşeoğulları'nın son hükümdarı İlyas Bey'in emri ile 1404 Mayıs-Haziran aylarında başlatılmıştır.[1]Koca Camii ve Cuma Camii' olarak da bilinir. Cami, medrese, imaret, çifte hamam, çarşı gibi yapılardan oluşan İlyas Bey Külliyesi'nin bir parçasıdır.[2] Yapımında Antik Milet harabelerinden devşirilen, büyük bölümü yeniden işlenerek duvarlara yerleştirilen mermer bloklar kullanılmıştır. Özgün mimarisi, cephe tasarımı ve bezemeleriyle Anadolu Türk mimarisinin önde gelen eserlerinden birisidir.[2]

Cami, 2007-2012 yılları arasında külliyenin diğer yapıları ile birlikte restorasyon görmüştür. Bu restorasyon projesi Avrupa'nın kültürel mirasını korumayı misyon edinen Europa Nostra'dan tarihi yapıtların onarımı ve korunması" kategorisinde ödül almıştır.[3]

Tarihçe

Antik Milet kenti üzerinde inşa edilen Balat, 13. yüzyılın ikinci yarısında Menteşe Beyliği topraklarına, 1391'de ise Osmanlı Devleti topraklarına katılmış ancak Ankara Savaşı'nda Osmanlılar'a karşı zafer kazanan Timur, diğer Anadolu Beyleri gibi Menteşe Beyliği'ne de topraklarını geri vermişti. Menteşeoğlu Beyi İlyas, on iki yıl aradan sonra yeniden beyliğin başına geçtiğinde 1404 yılının Mayıs-Haziran aylarında İlyas Bey Camisi'nin yapımını başlatmıştır.

1890'larda Büyük Menderes havzasında meydana gelen şiddetli deprem sonucunda zarar gören yapı,[2] bilindiği kadarıyla ilk kez 1905 yılında onarıldı ve yapının kubbesi oluklu kiremitle kaplandı. Cami, 1955 depreminden sonra kısmen küçük onarımlar gördü. 2007-2012 yılları arasında Söktaş adlı sanayi kuruluşunun başlattığı, mimar Cengiz Kabaoğlu'nun restorasyon projesi sonucu restore edildi.[3]

Mimarisi

Son cemaat yeri bulunmayan İlyas Bey Camii, üç yönden medrese birimleri ile kuşatılmış şadırvanlı bir avlunun güneyinde yer alır.[1] 18.17 m. X 18.27 m. ölçülerindeki kare planlı yapı, mukarnas dolgulu tromplarla geçilen bir kubbe ile örtülüdür.[4] Kubbe sekizgen bir kasnak üzerinde 14 m. çapındadır; muhtemelen 1905 yılındaki tamirde kiremitle kaplanmıştır.

Yapıya Kuzey cephesinden girilmektedir. Bu cephede sivri kemerli portal nişi vardır; nişin içinde iki sütunla desteklenen basık ke­merli üç açıklık yer alır.[4] Diğer üç cephede ise, altta demir parmaklıklı, üstte alçı şebekeli ikişer çift pencere bulunur.

Girişin karşısında yer alan muhteşem mermer mihrap, mukarnaslı bir bordürle çerçevelenmiş ve aradaki yüzey, yazılar ve geometrik bitkisel motiflerle süslenmiştir. 7.37m yükseklikte ve 5.12m enindedir.[1]

Yapının duvarları içte ve dışta mermerle kaplanmıştır. Kuzeybatı köşede yer alan ve girişi harimdeki yuvarlak kemerli kapı ile sağlanan minare, 1955 yılındaki deprem sırasında yıkılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b c "Tarihçe". www.miletilyasbey.com/. miletilyasbey.com sitesi. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  2. ^ a b c Başgelen, Nezih. "Europa Nostra 2012 Tarihî Yapıtların Onarımı ve Korunması Kategorisi Ödülü: Balat İlyas Bey Külliyesi". www.mimarlikdergisi.com. Mimarlik Dergisi Sayı 367, Eylül-Ekim 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  3. ^ a b Şarman, Kansu. "İlyas Bey Külliyesi'ni tanıyor musunuz?". www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi, 1 Haziran 2012. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 
  4. ^ a b Kabaoğlu, Aylin Öney. "Milet/İlyas Bey Camii- Sorunlar-Acil Tedbirler" (PDF). acikerisim.fsm.edu.tr. X. Vakıf Haftası Kitabı, Ankara, 1993. 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2017. 

Galeri

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Menteşe Beyliği</span> Anadoluda bir Türk beyliği

Menteşeoğulları Beyliği Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde Güneybatı Anadolu’da kurulmuş bir Türk beyliğidir. Sınırları aşağı yukarı bugünkü Muğla iline denk gelen bu beyliğin hakimiyeti, 13. yüzyılın ortalarından 15. yüzyılın başlarına kadar devam etti. Diğer Anadolu Beylikleri gibi Osmanlı İmparatorluğu hakimiyetine girdi. Muğla ili Osmanlı Devleti'nin son dönemlerine kadar Menteşe Sancağı olarak anıldı.

<span class="mw-page-title-main">Külliye</span>

Külliye, cami ile birlikte hamam, medrese, mektep, imaret, türbe, kütüphane, aşevi, darüşşifa, çarşı, tekke, zaviye binalarından oluşan yapılar topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu beylikleri</span> 13. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kurulmuş olan Türk ülkelerine verilen genel ad

Anadolu Beylikleri, Anadolu Türkmenlerinin 1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir. Savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri denir. Anadolu'nun batı ucunda İznik'i başkent edinen, sonradan da Haçlı Seferleri nedeniyle başkentini Konya'ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak ifade edilir.

<span class="mw-page-title-main">İskenderpaşa Camii (Beykoz)</span>

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Mihrimah Sultan Camii (Edirnekapı)</span> İstanbul, Edirnekapıda cami

Mihr-î-Mâh Sultan Camii İstanbul'un Karagümrük semtinin Edirnekapı bölümünde surların hemen yanında bulunan cami. Banisi (yaptıran) Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı Mihrimah Sultan'dır. 1563-1566 yılları arasında Mimar Sinan tarafından yapıldı.

<span class="mw-page-title-main">İmrahor Camii</span>

İmrahor İlyas Bey Camii veya Studios Manastırı, Hagios İoannes Prodromos Kilisesi, günümüze ulaşabilen en eski Bizans Dönemi dini yapısıdır. İstanbul'un Fatih ilçesi, Yedikule semtinde, İmam Aşir Sokak'ta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hekimoğlu Ali Paşa Camii</span>

Hekimoğlu Ali Paşa Camii, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Cerrahpaşa mahallesinde Kızılelma caddesi ile Hekimoğlu Ali Paşa caddesi kavşağında Osmanlı dönemi, 18. yüzyıla özgü bir camidir. Külliyesi ile birlikte klasik Türk mimarisinin son eseri olarak kabul edilir. 1734-1735 yılları arasında inşa edilmiştir. Üç kere sadrazamlık yapmış olan Hekimoğlu Ali Paşa adına yapılmıştır. Mimarları Çuhadar Ömer Ağa ile Hacı Mustafa Ağa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Adana Ulu Camii</span> Adanada 16.yüzyılda inşa edilen cami

Ramazanoğulları Camii veya Adana Ulu Cami, Adana'da bulunan 16. yy.'dan kalma tarihi bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Yağ Camii</span> Adananın merkezinde, eski çarşı içindeki tarihî cami

Yağ Camii, Adana Eski Cami veya eskiden Surp Hagop Ermeni Apostolik Kilisesi, Adana'nın merkezinde, eski çarşı içindeki tarihî cami.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil Cami (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir cami

Yeşil Cami, Bursa'da ilk dönem Osmanlı mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alan bir tarihi yapı.

<span class="mw-page-title-main">Laal Paşa Camii</span> Mut ilçesinde tarihi bir camii

Karamanoğlu İbrahim Bey'in emriyle Laal Paşa tarafından yaptırılmıştır. Laal Paşa, asıl adı Musa olan bir köledir. Ve Karamanoğlu Beyliği'nde şehzade eğitmenliği de yapmıştır. Laal Paşa, önceleri Karamanoğlu Alaeddin Bey'in kölesi olarak Beyliğe dahil olmuştur. Devlet işlerinde verilen görevleri başarıyla yaptıktan sonra Alaeddin Bey'in gözüne giren köle Musa; Alaeddin Bey'in emriyle iyi bir eğitim görüp, iyi bir tahsil yapmıştır. Sonraları Laal Ağa'da gördüğü kabiliyeti takdir eden Alaeddin Bey, onu azad edip hür bir adam olmasını sağlamıştır. Hususi ve resmî devlet işlerinde gösterdiği yüksek başarıdan dolayı kendisini Niğde Kalesi dizdarı yapmıştır. Mut'ta bulunduğu sırada kasabanın içine cami, medrese ve hamam yaptırmıştır. Bu yapıların ayakta kalması için vakıf gelirler koymuştur. Laal Paşa'nın her kölede olduğu gibi doğum tarihi ve Karamanoğulları'na nasıl intisap etmiş olduğu belli olmadığı gibi mezarı ve ölüm tarihi de belli değildir.

<span class="mw-page-title-main">Salepçioğlu Camii</span> İzmir, Türkiyede bir cami

Salepçioğlu Camii İzmir'in Konak ilçesinde bulunan Salepçizade Hacı Ahmed Ağa tarafından yaptırılmış ve 1897-1905 yılları arasında inşası tamamlanmış cami.

Kemeraltı Camii, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, adını içinde bulunduğu Kemeraltı Çarşısı'ndan alan, çarşının ana güzergahlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki camidir. Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii ve Mûsâ Bâlî Camii olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">İlyas Bey Külliyesi</span>

İlyas Bey Külliyesi, Milet antik kent yakınındaki Didim'in Balat mahallesindeki arkeolojik alan içinde Anadolu Beylikleri Dönemi'ne ait yapı grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Aydınoğlu Mehmet Bey Camii</span> Ödemiş, Türkiyede bir cami

Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, Türkiye'nin İzmir ilinde yer alan bir camidir. Ödemiş ilçesinin Birgi Mahallesi'nde bulunan cami, 1312'de tamamlandı.

İlyas Bey Camii, Muğla'nın Yatağan ilçesinde eski adıyla Leyne, bugünkü ismiyle Turgut köyünde bulunan, Menteşe Beyliği devrinde inşâ edilmiş bir camidir. Bitişinde eskiden varolduğu tahmin edilen zaviyenin 1370-1371 yıllarında İlyas Bey'in babası Menteşeoğlu Mehmed Bey'in devrinde Hoca Mukabil adında bir hayırsever tarafından yapılmış olma olasılığı yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Manisa Ulu Camii</span> Manisa, Türkiyede bir cami

Manisa Ulu Camii, Türkiye'nin Manisa şehrinde yer alan bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Firuzbey Camii</span> Milas, Türkiyede bir cami

Firuzbey Camii, Muğla'nın Milas ilçesinde 14. yüzyıl Osmanlı dönemine ait cami.

<span class="mw-page-title-main">Beçin Kalesi</span> Muğlanın Milas ilçesinde tarihi bir kale

Beçin Kalesi Muğla'nın Milas ilçesinde bulunan tarihi kale.

<span class="mw-page-title-main">Şarkışla Ulu Camii</span> Sivas-Şarkışlada bulunan bir cami

Şarkışla Ulu Camii, Türkiye'nin Sivas ilinin Şarkışla ilçesinde yer alan bir camidir. Üsküdarlı Mehmet Ağa tarafından 1669 yılında yaptırılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.