İçeriğe atla

İlerici Kadınlar Derneği

İlerici Kadınlar Derneği
Kuruluş3 Haziran 1975
Kapanış12 Eylül Darbesi sonrası
TürDernek
AmaçKadınlara tanınmış sosyal ve ekonomik hak ve özgürlüklerin kağıt üzerinde kalmaması, günlük yaşamda somut olarak uygulanması ve geliştirilmesi
Merkezİstanbul
Genel BaşkanBeria Onger
Genel SekreterŞeyda Talu
Genel SekreterZülal Kılıç
Genel Başkan YardımcısıGönül Dinçer
Ana organMerkez Yönetim Kurulu

İlerici Kadınlar Derneği (İKD), İstanbul’da 3 Haziran 1975’te kurulmuş,[1] tüzüğünde amacı “Ülkemiz kadınlarına tanınmış sosyal ve ekonomik hak ve özgürlüklerin kağıt üzerinde kalmaması, günlük yaşamda somut olarak uygulanması ve geliştirilmesi” olarak ifade edilmiştir.[1]

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararıyla 1975 yılı Uluslararası Kadınlar Yılı ve bunu izleyen on yıl ise Uluslararası Kadınlar On Yılı ilan edilmişti. Bundan da ilham alarak derneğin kuruluş tarihi olarak 8 Mart 1975 hedeflenmişti. Fakat TKP, TİP ve TSİP çizgisinde ya da bağımsız bir grup kadın arasında süren görüşmelerin ve hazırlıkların uzaması nedeniyle bu mümkün olmadı. Fakat Türkiye’de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ilk kez başta İstanbul olmak üzere yüzlerce kişinin katıldığı kitle toplantıları ile açık ve yasal olarak kutlandı.[1]

TKP’nin derneğe hakim olmaya çalıştığı gerekçesiyle TİP çizgisindeki grubun çekilmesinin ardından İKD 3 Haziran 1975’te Beria Onger başkanlığında kuruldu.[1]

Kısa bir süre sonra da, Ağustos 1975’te İKD’nin yayın organı olarak sahibi Beria Onger olan Kadınların Sesi adlı dergi yayınlanmaya başladı. Derginin sorumlu yazı işleri müdürü ilk 19 sayısında Zuhal Meriç, 26 Ağustos 1980’de yayınlanan 61. ve son sayısına kadar ise Berrin Uyar idi.[2]

28-29 Mayıs 1978'de yapılan 2. Kongrede alınan bir karar üzerine, merkezi Doğu Berlin'de bulunan Uluslararası Demokratik Kadınlar Federasyonu'na (UDKF) üye oldu.[1]

İKD 1979’da sıkıyönetim komutanlığı tarafından faaliyetleri durdurulduğunda yurt çapında 33 şube ve 35 temsilcilik aracılığıyla 15 bine yakın üyeye ulaşmıştı. Kadınların Sesi dergisi ise yaklaşık 30 bin basılıyordu.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Muazzez Pervan, (Ed.) (Nisan 2013). İlerici Kadınlar Derneği (1975-80), ‘Kırmızı Çatkılı Kadınlar’ın Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. s. xii,4,5,7; 78-79. 
  2. ^ "TÜSTAV Kadınların Sesi dergi arşivi". 15 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsmail Bilen (1902 doğumlu siyasetçi)</span> Türk politikacı

İsmail Bilen, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin 1973-1983 yılları arasında liderliğini üstlenen komünist siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (1920)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1920–1987)

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermiş komünist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1971, 1975-1981)

Türkiye İşçi Partisi (TİP), 1961 yılında Türkiye'de kurulan siyasi parti. 1946 sonrası çok partili dönemde TBMM'ye milletvekili seçtirebilen ilk sosyalist parti olmuştur. 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında kapatılmış, 1988 yılında TKP ile birleşerek TBKP kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mihri Belli</span> Marksist kuramcı ve politikacı

Mihri Belli, Türk komünist siyasetçi ve yazar. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Trakya Müdaafası'nı yönetenlerden Mahmut Hayrettin Bey'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Kadınlar Günü</span> uluslararası kadınlar günü

Dünya Kadınlar Günü, Birleşmiş Milletler tarafından bu şekilde tanımlanmış olarak her yıl 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür. İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır. Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinde bir odak noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nâzım Hikmet</span> Türk şair ve yazar (1902–1963)

Nâzım Hikmet, Türk şair ve yazardır. Şiirleri elliden fazla dile çevrilmiş ve eserleri birçok ödül almıştır. Türkiye'de serbest nazımın ilk uygulayıcısı ve çağdaş Türk şiirinin en önemli isimlerindendir. Uluslararası bir üne ulaşmıştır ve dünyada 20. yüzyılın en gözde şairleri arasında gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (2001)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye Komünist Partisi, 11 Kasım 2001 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TKP" şeklindedir. Simgesi çarkla çevrelenmiş çekiç ve üstünde bulunan yıldızdır. Genel Sekreteri Kemal Okuyan'dır. Ancak kolektif liderlik ilkesi gereği en yetkili karar organı parti kongresinde seçilen Merkezi Komite'dir.

<span class="mw-page-title-main">Zeki Baştımar</span>

Zeki Baştımar, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin (TKP) 1959-1973 yılları arasında liderliğini üstlenen komünist siyasetçi, çevirmen, yazar.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de komünizm</span>

Türkiye'de komünizm, 1920 yılında Türkiye Komünist Partisi ile partileşme sürecine giren ve günümüzde devam eden siyasi hareket.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu</span>

Dünya Demokratik Gençlik Federasyonu (DDGF) sol eğilimli uluslararası bir gençlik örgütüdür. Birleşmiş Milletler tarafından uluslararası hükûmet dışı gençlik örgütü olarak tanınmıştır. Kendini "antiemperyalist, sol kanat" olarak tanımlayan DDGF 1945 yılında Londra'da kuruldu. II. Dünya Savaşı sonrasının tarihsel koşullarında geniş bir yaygınlığa ulaştı. Ancak Soğuk Savaş'ın başlamasıyla Batılı örgütlerin önemli bir kısmı federasyondan ayrıldı. Federasyon genellikle Genç Komünist Enternasyonalin ardılı olarak görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Kadın hakları</span>

Kadın hakları, kadınların erkeklerle eşit şekilde sahip olduğu sosyoekonomik, siyasi ve yasal hakların tamamına verilen isim.

Halkın Kurtuluşu, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) geleneğinden kişilerin 12 Mart dönemi sonrası ilk sayısını 1976'da yayınladıkları aynı isimli dergi etrafında örgütledikleri grup. Arnavutluk Emek Partisi (AEP) ve Çin Komünist Partisi (ÇKP) çizgisini benimseyen grup güçlü bir örgütlülük yarattı.

Türkiye Birleşik Komünist Partisi (TBKP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Türkiye Komünist Partisinin (TKP) birleşmesiyle kurulmuş bir siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Halkın Yolu</span> Türkiyede komünist topluluk

Halkın Yolu yasadışı politik dergi çevresidir. Türkiye Halk Kurtuluş Partisi-Cephesi'nin 12 Mart Muhtırası ile yenilgiye uğrayıp kadroları arasında çıkan ayrışmadan sonra Devrimci Yol, THKP-C/MLSPB ve THKP-C/HDÖ ile aynı yılda Maoizm ideolojisini benimseyen Militan Gençlik Dergisi grubunun Halkın Yolu dergisini çıkarmasıyla kurulmuştur. Kuruluşundan itibaren grup yayın organı "Halkın Yolu" ve "Kızıl Bayrak" dergilerini çıkarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İlerici Gençler Derneği</span> TKP çizgisini benimseyen gençler tarafından 1976da İstanbulda kurulan gençlik ve öğrenci örgütü

İlerici Gençler Derneği 1975 yılında Türkiye Komünist Partisi (TKP), Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) gençlik temsilcileri arasında yapılan birlik görüşmelerinin başarıyla sonuçlanamaması üzerine TKP çizgisini benimseyen gençler tarafından 5 Ocak 1976 tarihinde İstanbul'da kurulan gençlik ve öğrenci örgütüdür.

<span class="mw-page-title-main">Beria Onger</span>

Bakiye Beria Onger, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu avukat, Türkiye ilerici kadın hareketinin öncülerinden, Türkiye Komünist Partisi (TKP) üyesi.

Uluslararası Demokratik Kadınlar Federasyonu (UDKF) kadınlara eşit haklar sağlanması adına faaliyette bulunan uluslararası bir kuruluş olarak 1945 yılında Paris'te kurulmuştur. Soğuk savaş yılları boyunca Sovyet destekli komünist bir organizasyon olarak tanımlanmıştır. Paris'te Fransa hükûmetince faaliyetten men edilmesi üzerine genel merkezi Doğu Berlin'e taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Barış Derneği</span> dernek

Barış Derneği, 18 Nisan 1977'de İstanbul'da kurulan, amacı tüzüğünde "adil ve kalıcı bir barışın gerçekleşme koşullarının araştırılması, geliştirilmesi, savunulması ve tanıtılması" olarak belirtilen dernek. 3 Nisan 1977'de İstanbul Barosu'nda yapılan, bilim insanları, yazarlar, hukukçular, aydınlar ve sanatçılardan oluşan 100 kişinin katıldığı konferansta alınan kararla kuruldu. Başkanlığa emekli büyükelçi Mahmut Dikerdem seçildi. 12 Eylül Darbesi sonrası kapatılana kadar nükleer silahların yasaklanmasını savundu, Birleşmiş Milletler kararlarına ve Helsinki Nihai Senedi'ne saygı gösterilip uyulması, aynı zamanda Türkiye'nin NATO'dan çıkması için faaliyetlerde bulundu.

Nuriye Ulviye Mevlan Civelek, Türk gazeteci ve Türkiye'nin ilk kadın hakları savunucularından biridir. Osmanlı'nın ilk feminist dergisi olan Kadınlar Dünyası'nın ve kadın hakları örgütü Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin kurucusudur.

Süleyman Üstün, öğretmen, sendika eğitimcisi, siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.