İçeriğe atla

İkizdere taş ocağı protestoları

İkizdere taş ocağı protestoları, Rize'nin İkizdere ilçesinde bulunan İşkencedere (Eskenci) Vadisi'ndeki Gürdere ve Cevizlik köylerinde halkın, köyleri yakınında taş ocağı yapılmasını durdurma talebiyle düzenlediği eylemleridir.

Bölge halkı, Cengiz İnşaat'ın iş makinelerinin çalışma yapmak için vadiye gelmesiyle, Nisan 2021'de fiili olarak direnişe geçmiş ve kolluk kuvvetlerinin müdahalesi ile karşı karşıya kalmıştır. 8 aylık direnişin sonunda Aralık 2021'de alınan acele kamulaştırma kararı kapsamında köylüler alandan çıkarılmış; çadırları yıkılmış ve alan şirkete devredilmiştir.

Arka plan

2013 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından İyidere ilçesinde 132 hektarlık bir alan önce "Özel Proje Alanı" ilan edildi; ardından aynı yıl içinde yapılan bir düzenlemeye ile proje alanı 214 hektara çıkarılarak "Endüstriyel Gelişme Bölgesi" ilan edildi.[1] Endüstriyel Gelişme Bölgesinin kuzeyinde Karadeniz’e dolguyla kazanılacak alanda bir lojistik limanı (konteyner, genel kargo ve ro-ro limanı) inşa edilmesi planlandı. Bu limanın inşatında kullanılmak üzere deniz suyuna dayanıklı taşın, İkizdere Vadisi'nin yan vadisi olan İşkencedere Vadisi'nde bulunduğu tespit edildi.[2] Muhalefete göre, bölgede bazalt yaygın olmasına rağmen vadi ile liman dolgusu yapılacak yer olan İyidere arası 35 km. gibi kısa bir mesafe olduğundan burası tercih edildi.[3]

Çay tarımı ve "delibal" denilen özel bir bal üretimi yaparak geçimlerini sağlayan yöre halkı, taş ocağı projesinin yaratacağı doğa tahribatının, Cevizlik ve Gürdere köylülerini bölgede yaşayamayacak duruma getireceği gerekçesiyle inşaata karşı çıktı.[4]

Hukuk mücadelesi ve protestolar

2019 yılında vadide taş ocağı yapmak için farklı firmaların girişimleri oldu; ancak yöre halkı dava açarak mahkeme kararı ile bu girişimleri durdurdu.[5] Eylül 2020’de sahildeki İyidere Lojistik Limanı projesinin Cengiz İnşaat adlı firmaya ihale edilmesinden sonra acele faaliyete geçirmek üzere Cevizlik köyüne kuşbakışı 1800 m, Gürdere köyüne 2500 m uzaklıkta bir taş ocağı yapılmasına karar verildi ve taş ocağı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından projelendirildi.[2]

Ocak 2021’de Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na taş ocağı için ruhsat başvurusu yapıldı ve bakanlığının “ÇED Gerekli Değildir” kararı vermesiyle ruhsat alındı. Bu kararın iptali için bölge halkı, çevre dernekleri ve TMMOB’ye bağlı odaların dava açtı. Mahkeme devam ederken 19 Mart 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile söz konusu arazi için “Acele Kamulaştırma” kararı alındı.[6]

Köylüler, 20 Nisan 2021’de alanda nöbet tutmaya başladı. Cengiz İnşaat'ın iş makineleri 21 Nisan’da bölgeye girdi. Gürdere köyünün girişine çadır kuran köylüler, bölgeye iş makinelerinin girişine engel olmak için direndiler. Vatandaşların direnişi sonrası geri çekilen iş makineleri 23 Nisan’da bölgede 3 günlük sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi üzerine geri geldi. Köylülerin makinelerin önüne barikat kurması üzerine jandarma 25 Nisan’da biber gazı ve copla müdahale ederek bazı köylüler gözaltına aldı.[7] Direniş, 25 Nisan'daki şiddet görüntüleri ile kamuoyunun dikkatini çekti.[8] Rize Valiliği, İkizdere ilçesinde açık alanlarda basın açıklaması, eylem, yürüyüş gibi etkinliklerle ilgili yasak kararı aldı.[9] Köylüleri ikna için ilçeye giden Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu, protestoyla uğurlandı ve halkın kandırılmaya çalışıldığını öne sürdü.[10]

8 aylık direnişin sonunda acele kamulaştırma kararı kapsamında köylüler Aralık 2021'de alandan çıkarıldı; çadırları yıkıldı ve alan şirkete devredildi.[11] Yapılmak istenen taş ocağı ile bağlantı yoluna isabet eden taşınmazlar yıkıldı.

Taş ocağı için açılmış olan ÇED iptal davası, 3 Ağustos 2022'de görüldü. Mahkeme, 2019'daki iptal davalarından farklı olarak bu davada iptal talebini reddetti.[12]

Tepkiler

Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, partisinin 27 Nisan 2021 tarihinde düzenlediği grup toplantısında bölge halkına seslenerek yanlarında olduklarını söylemiştir.[13]

Türk pop müziği sanatçısı Tarkan, sosyal medya hesaplarından bir açıklama yayınlayarak köylülerin direnişinin yanında yer aldığını açıklamıştır.[14]

Sezen Aksu, yazılı bir açıklama yaparak İşkencedere Vadisi'ne yapılmak istenen taş ocağına tepki göstermiştir.[15]

Habertürk yazarı Fatih Altaylı; Taş, Liman, Sandık başlıklı bir köşe yazısı yazarak taş ocaklarının doğada onulmaz tahribatlara yol açtığını belirtmiştir.[16]

Kaynakça

  1. ^ "Rize- İyidere Lojistik Limanı (Konteyner, Genel Kargo ve Ro Ro Limanı) Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu" (PDF). 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  2. ^ a b "İyidere Lojistik Limanı, Doğayla Uyumlu Güçlü Bir Mühendislik Projesidir". uab.gov.tr. 11 Mayıs 2021. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Can, Celalettin (24 Mayıs 2021). "İkizdere direniyor". 27 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "İkizdereliler taş ocağına karşı eylemde: Toz fabrikası değil çay fabrikası istiyoruz". Yesilgazete.org. 2 Nisan 2021. 2 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Başcan, Gökay (30 Eylül 2022). "Hukuk Cengiz'e çok farklı işliyor". birgun.net. 30 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  6. ^ Kılıç, Leyla (22 Eylül 2021). "İkizdere'de acele kamulaştırma kararı". Cumhuriyet. 22 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  7. ^ Çeri, Ufuk (26 Nisan 2021). "Rize-İkizdere'de yapılması planlanan taşocağına karşı eylemler devam ediyor: Jandarma köylülerin yolunu kesti, yurttaşlar maden alanına patika yollardan geçerek ulaştı". Medyascope. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  8. ^ "İkizdere Direnişçileri: "Bu Vadi Bizim Ambarımız"". Kısa Dalga. 22 Mayıs 2021. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  9. ^ Erbaş, Arzu (31 Mayıs 2021). "İkizdere'de eylem ve basın açıklaması yasağı uzatıldı". Hurriyet.com.tr. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  10. ^ Kasap, Ayşegül (28 Kasım 2021). "İkizdere'deki vadi yok olmanın eşiğinde: 'Cengiz'in dozerine hukuk yetişemiyor' - Diken". www.diken.com.tr. 28 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  11. ^ "İkizdereliler: Tek ağaç kalsa dahi mücadele edeceğiz". Evrensel.net. 28 Aralık 2021. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  12. ^ "Mahkeme, İkizdere'deki taş ocağı projesinin durdurulması talebini reddetti". Evrensel.net. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023. 
  13. ^ Gazetesi, Evrensel. "Kemal Kılıçdaroğlu: Erdoğan artık bir milli güvenlik sorunu haline gelmiştir". Evrensel.net. 27 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 
  14. ^ "Canım memleketim Rize". Twitter. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 
  15. ^ "Sezen Aksu'dan İkizdere'deki doğa talanına tepki". birgun.net. 5 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 
  16. ^ "Taş, liman, sandık". Habertürk. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2021. 

Dış Bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rize (il)</span> Türkiyenin Karadeniz Bölgesinde bir il

Rize, Türkiye'nin kuzeydoğusunda yer alan ve Karadeniz'e sahili olan bir ildir. Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Rize'nin, batısında Trabzon, doğusunda Artvin, güneybatısında Bayburt, güneyinde Erzurum illeri bulunur. Türkiye'nin en çok yağış alan ilidir. En önemli ürünü çaydır. Rize'de yaz mevsimi ılık geçer. Sonbahar ve kış mevsimleri ise yağışlı geçer. Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan Rize, bölgenin en baskın karakteristik özelliklerini gösterir. Anadolu'nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır. Dik yamaçlı vadileri, dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, kemer köprüleri, kaleleri ve coşkun akan dereleri ile bir turizm beldesidir.

<span class="mw-page-title-main">Rize</span> Rize ilinin merkezi olan şehir

Rize, Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan Rize ilinin merkezidir. Tarihi Pontus bölgesinin doğusunda kalan Rize, Osmanlı döneminde Lazistan Sancağı'nda yer almıştır. Günümüzde Türkiye'ye bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Of</span> Trabzonun ilçesi

Of (Lazca: ოფუტე, Oput'e, Romeika: Όφη, Όfi), Trabzon ilinin doğusunda yer alan ve tarihi çok eskilere dayanan bir ilçedir. Arazisini, Of'tan Karadeniz'e dökülen Solaklı ve Baltacı derelerinin aşağı havzaları oluşturur. İlçenin güneyinde Hayrat ve Dernekpazarı ilçeleri, doğusunda Rize ili, batısında Sürmene ilçesi ve kuzeyinde Karadeniz bulunur. Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında daha büyük bir yüzölçümüne sahip olan ilçenin sınırları 1948 yılında Çaykara'nın, 1990 yılında da Dernekpazarı'nın ve Hayrat'ın ilçe olmasıyla daralmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çaykur Rizespor</span> Türk spor kulübü

Çaykur Rizespor, Rize merkezli futbol kulübü. 19 Mayıs 1953'te kurulan takım, iç saha maçlarını Çaykur Didi Stadyumu'nda oynamaktadır. Renkleri mavi yeşildir. Süper Lig'de mücadele etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İkizdere</span> Rizenin ilçesi

İkizdere, Rize iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Maçka</span> Trabzonun ilçesi

Maçka, Trabzon iline bağlı bir ilçedir. Doğusunda Yomra, batısında Tonya, kuzeyinde Düzköy, Akçaabat, Ortahisar, güneyinde ise Gümüşhane'ye bağlı Torul ve merkez ilçe ile çevrilidir. Gümüşhane kara yolu üzerinde ve Trabzon'a 29 km uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağları</span> Türkiyenin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası

Kaçkar Dağları, Türkiye'nin kuzeyinde, Doğu Karadeniz sahili boyunca uzanan bir dağ sırası. Kuzey Anadolu Dağları'nın doğudaki bölümünü oluşturur. Doğusundaki birçok zirvesi 3500 m üzerindeyken, batı kesimi 2000 m yüksekliğe kadar ulaşır. En yüksek noktası olan Kaçkar Kavrun Dağı 3932 m yüksekliktedir. 1994 yılında Kaçkar Dağları Millî Parkı tesis edilmiştir. Millî parkın büyük bir bölümü Rize ili Çamlıhemşin ilçesi sınırları içinde, küçük bir bölümü de Artvin ili Yusufeli ilçesi sınırları içinde kalmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eskipazar, Of</span> Of ilçesine bağlı mahalle

Eskipazar, Trabzon ili Of ilçesine bağlı bir mahalledir. Rize'nin İyidere ilçesiyle sınırdır.

Karasu Limanı, Sakarya ili, Karasu ilçesinde inşa edilmekte olan liman. 2015 Ocak ayı itibarıyla limanın sadece iskelesi yapılmış, üst yapı işi ihale edilmiştir. Limanı iç bölgelere bağlayacak, Karasu-Sakarya merkez arası duble yol yapılmıştır. Demiryolu inşaatına başlanılmış, ancak bir müddet çalışıldıktan sonra durdurulmuştur.

D.925 Türkiye'de bir devlet kara yoludur.

<span class="mw-page-title-main">Rize-Artvin Havalimanı</span> Türkiyede bir havalimanı

Rize-Artvin Havalimanı, Türkiye'nin Rize ve Artvin illerine hizmet veren havalimanıdır. Ordu-Giresun Havalimanı'ndan sonra ülkenin deniz üzerine inşa edilen ikinci havalimanı olmuştur. Rize'nin Pazar ilçesi sınırları içinde inşa edilen havalimanının yıllık yolcu kapasitesi 3 milyondur.

Arılı Deresi veya Yeşil Dere, Rize ilinin Fındıklı ilçesinde bulunan ve Karadenize akan bir nehirdir. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 2300 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 31.5 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %73'tür. Dere yatağının çevresinde bulunan vadi, vatandaşların tepkileri nedeniyle Karadeniz Bölgesinde santrallerin yapılamadığı tek vadidir. Nehirde balık avcılığı tamamen yasaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İyidere Deresi</span> Rize ilindeki en uzun akarsu

İyidere Deresi veya İkizdere Çayı, Rize ilinin İyidere, Kalkandere ve İkizdere ilçeleri ile Trabzon ilinin Of ve Hayrat ilçelerinin arasından geçen ve Karadeniz'e akan bir nehirdir. Rize ilindeki en uzun akarsudur. Ortalama debisi 28,35 m³/s'dir. Kaynağı İkizdere ilçesinin dağlık bölgeleri olan nehir, baskın olarak kuzey-kuzeybatı yönünde akmaktadır. Nehrin kaynağının denizden yüksekliği yaklaşık 3000 metredir ve nehrin uzunluğu yaklaşık 78,4 kilometredir. Nehrin yatak eğimi %38'dir. İspir'den Karadeniz'e giden D 925 kara yolu nehrin yanından geçer. Nehrin havza alanı 1047,4 kilometrekaredir. Kalkandere'nin merkezinden geçmekte olan "Karadere" adlı bir uzantısı vardır. Cimil ve Anzer derelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Nehirde sportif olta balıkçılığı yapılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yedigöller (Kaçkar Dağları)</span>

Yedigöller, Erzurum ilinin İspir ilçesi ve Rize ilinin İkizdere ilçesinde bulunan buzul gölleridir. Kaçkar Dağlarının güney batısında Verçenik Dağları üzerinde 3100 m yükseklikte bulunurlar. Erzurum-Rize sınırında Çayırözü alanında yer alır. İspir sınırlarında bazıları çok küçük 10 gölden oluşur. Ayrıca Yedigöller'in en batısındaki İkizdere sınırları içerisinde kalmaktadır. Çayırözü mahallesinden 21 km'lik stabilize yolun sonundan 1-2 saatlik yürüyüşle ulaşılmaktadır. Göl bölgesinin kuzeyinde Anzer ve Cimil yaylaları bulunur. İspir Belediyesi alana beton merdiven yaptırması tartışılmış, merdivenleri yıkan köylüler yargılanmıştır. Gölün suları Yedigöl Deresi aracılığıyla Çoruh Nehri'ne akmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rize'deki akarsular listesi</span>

Rize ilinde irili ufaklı pek çok akarsu vardır. Bu bölgedeki akarsular oldukça kısadır; yüksek yerlerden doğar ve hızlı bir akışa sahiptir. Çoğu ana bir akarsuda toplandıktan sonra Karadeniz'e dökülür. Bu akarsular arasında en uzun olanı, 78.4 kilometre uzunluğuyla İyidere Deresi, beslenme alanı en geniş olan ise Fırtına Deresi'dir.

Surp Hovsep Ermeni Katolik Kilisesi, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihi bir kilisedir.

Filyos Vadisi Projesi, ülkenin batı Karadeniz kıyısındaki Türkiye Zonguldak ilçesinde bir mega-sanayi bölgesi yaratmak amacıyla 2014 yılında başlatılan bir projedir. Filyos, Türkiye'nin kuzeybatısındaki Zonguldak ilinin Çaycuma ilçesinin Karadeniz kıyısında yer almaktadır.

İşkencedere Vadisi, Rize'nin İkizdere ilçesinde bulunan bir vadidir.

Kokoleti Vadisi, Artvin ilinde Murgul Çayı'nın kollarından biri olan akarsu ile bu akarsu boyunca uzanan vadinin adıdır. Kokoleti vadisi, Artvin ilinde arıcılığın yapıldığı en önemli bölgelerden biridir.

Mehmet Cengiz Türk iş insanı ve müteahhit.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.