İçeriğe atla

İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye

Koordinatlar: 32°53′14″K 13°11′29″D / 32.88722°K 13.19139°D / 32.88722; 13.19139
İkinci Libya İç Savaşı'nın bir parçası
İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye
KonumTrablus, Libya
Koordinatlar32°53′14″K 13°11′29″D / 32.88722°K 13.19139°D / 32.88722; 13.19139
AmaçUlusal Mutabakat Hükümeti'ne destek vermek ve İstanbul Mutabakatı'nın geçerliliği sağlamak
Katılanlar Türkiye

İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye, Arap Baharı sonrası Libya'da düzenin kurulamaması ile birlikte başlayan İkinci Libya İç Savaşı'nda Türkiye'nin Ulusal Mutabakat Hükûmeti tarafına yardım etmesiyle ve Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile bir dizi anlaşmalar yapmasıyla gerçekleşen askerî müdahale.

Öncesi

Arap Baharı etkisiyle başlayan Libya İç Savaşı sırasında Libya'nın lideri Muammer Kaddafi'nin öldürülmesi ile birlikte Libya'da karışıklık başladı. Bu süreç içerisinde Yunanistan, Libya'ya ait 39 bin kilometrekarelik deniz sınırını işgal etti.[1] Ülkenin düzensiz durumu, Ulusal Mutabakat Hükümeti ile Temsilciler Meclisi arasında çıkan anlaşmazlıklar Libya'nın bu duruma sessiz kalmasına yol açtı. 2014 yılında İkinci Libya İç Savaşı başladı.[2]

Doğu Akdeniz sorunu

2010 yılında Doğu Akdeniz'de 8 milyar varillik petrol ve 3,5 trilyon metreküplük doğal gaz keşfedildi, bu olayın ardından Doğu Akdeniz'e sınır olan ülkeler arasında Münhasır ekonomik bölge (MEB) tartışmaları çıkmıştır.[3] Türkiye, Doğu Akdeniz için Yunanistan'ın söz hakkı olmadığını savunurken Yunanistan tarafı Mısır ile ilişkilerini geliştirmiş[4] bunun da ötesinde Girit'te Yunanistan, Mısır ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin ortak zirvesi gerçekleşmiştir.[5] EastMed boru hattının sahipleri İsrail ve Avrupa Birliği de hattın Doğu Akdeniz üstünden geçmesi sebebiyle Türkiye ile Yunanistan'ın yaşadığı bu soruna dahil olmuştur.[6][7][8]

Hulusi Akar'ın Libya ziyareti ve sonrası

Türkiye Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar bu gelişmelerin ardından Libya'ya ziyarette bulundu. Ziyaret sırasında Yunanistan'ın Libya'dan işgal etmiş olduğu 39 bin kilometrekarelik alanın haritası açıldı. Bu alanın Yunanistan'dan geri alınması konusu başta olmak üzere ülkenin yeniden inşası ve Libya ordusunun güçlendirilmesi konusunda Türk Silahlı Kuvvetlerinin hazır olduğu bildirildi.[9] Bu görüşmeden dört gün sonra Libya Devlet Başkanlığı Konseyi Başkanı ve Başbakanı Fayiz es-Serrac, Türkiye'ye geldi ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşme Türkiye'nin Libya ile MEB anlaşması için temel hazırlaması ve Yunanistan'ı Doğu Akdeniz'de devre dışı bırakmaya çalışması olarak yorumlandı.[10]

Bu görüşmelerden sonra İkinci Libya İç Savaşı'nın taraflarından olan Tobruk Hükûmeti'nin askeri lideri, başta Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Rusya ve Fransa olmak üzere birçok ülke tarafından[11][12] desteklenen Halife Hafter, Türkiye'nin de anlaşma yaptığı Trablus Hükûmeti'ni ortadan kaldırmak için operasyona başladıklarını duyurdu.[13][14] Türkiye tarafındansa Recep Tayyip Erdoğan, MEB anlaşması yapmak üzere oldukları ve Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükûmeti (Trablus Hükûmeti) tarafında olduklarını duyurdu.[15] Bu açıklamanın ardından Libya'da çatışmalar şiddetlenirken Trablus Limanı'nda Türk zırhlı personel taşıyıcı araçları görülmeye başladı. Türkiye'nin Libya ordusuna silah ve mühimmat yardımı yaptığı da iddia edildi.[16][17]

Libya üstünde Doğu Akdeniz mücadelesi devam ederken Akdeniz üzerinde ada devlet Kıbrıs Cumhuriyeti Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin Doğu Akdeniz üzerinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne herhangi bir bilgilendirme yapmaksızın tek taraflı olarak sondaj faaliyetleri başlatması ve Akdeniz sınırı bulunan Mısır[18] ve İsrail'in[18] Rum Yönetimi'ne destek vermesi üzerine Türkiye de sondaj faaliyetlerine başlattı. Akabinde Türkiye-Libya arasında 2019 yılında Deniz Yetki Alanları Mutabakatı imzalandı, mutabakata göre Türkiye ve Libya arasındaki kıta sahanlıklarını ve münhasır ekonomik bölge alanlarını yeniden belirlenmiştir.[19]

İstanbul Mutabakatı

Kıbrıs Rum Yönetimi ve Yunanistan'ın tek taraflı olarak Akdeniz'de sondaj faaliyetlerini yürütmesi üzerine Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019 tarihinde toplam 7 maddeden oluşan İstanbul Mutabakatı imzalandı. İleride mutabakattan dolayı doğabilecek uyuşmazlıkların Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi uyarınca çözüleceğini bildirildi.[20]

Antlaşma uyarınca taraflardan birinin MEB alanında başlayıp, bir diğerinin MEB alanına uzanan bir doğal kaynağın bulunması halinde, bu kaynağın işletilmesi için iş birliği yapılacağı,[20] tarafların bir başka ülke ile de MEB alanı belirlemek için görüşmelere başlaması halinde, birbirlerine bağlayıcı şekilde bilgi aktarımı sağlayıp, müzakerelerde bulunması sağlanması kararlaştırıldı. Antlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Geçitkale Havaalanı'nı İHA/SİHA'ların kullanımına açmış, Türk Silahlı Kuvvetleri için bir deniz üssü oluşturulmasına izin vermiştir.[21]

Türkiye ile Libya'nın MEB anlaşması yapmasının ardından Doğu Akdeniz'de iki kıyıdaş ülkenin söz sahibi olduğu alanlar arttı.[22] Türkiye'nin yaptığı bu anlaşma ile Yunanistan'la Kıbrıs ve Mısır arasında bir kalkan oluşturduğunu ve münhasır ekonomik bölgesinin batı sınırını oluşturduğu bildirildi.[23]

Antlaşmanın imzalanmasının ardından Yunanistan görevdeki Libya'nın Atina Büyükelçisi Muhammed Menfi'yi sınır dışı etti.[24]

Anlaşma 30 Eylül 2020'de Birleşmiş Milletlerde tescillendi.[25][26] 4 Ekim 2020'de açıklama yapan Türkiye Savunma Bakanlığı, bu anlaşmanın tescillendiğini; Türkiye'nin Libya'nın Birleşmiş Milletler tarafından tanınan hükûmeti Ulusal Mutabakat Hükümeti ile ilişkilerinin süreceğini duyurdu.[27]

Libya tezkeresi

Anlaşmanın ardından Halife Hafter'e bağlı birlikler operasyonlarına hız kazandırdı. İç savaş Trablus'un yerleşim alanlarına kadar dayandı.[28] Bu gelişmelerin ardından Erdoğan "Libya'ya asker gönderebiliriz" çıkışını yaptı.[29] 29 Aralık 2019'da Suriye sınırında Türkiye'nin Suriye'de icra ettiği harekâtları denetleyen Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Libya sorusu üzerine "Türk Silahlı Kuvvetleri, ülkemizin ve asil milletimizin hak, alaka ve menfaatlerini korumak ve kollamak için yurt içinde ve sınır ötesinde nerede görev verilirse, etkin, caydırıcı ve saygın yapısıyla her türlü görevi yapmaya hazırdır. Bu konuda bize bir görev verilirse bunu da yapmaya hazırız" açıklamasında bulundu.[30] Normal şartlar altında bütçe görüşmelerinin ardından 7 Ocak 2020'ye kadar çalışmalarına ara veren Türkiye Büyük Millet Meclisi, 30 Aralık 2019'da Libya'ya asker gönderme tezkeresinin sunulmasının ardından 2 Ocak 2020'de erkenden tezkereyi oyladı.[31] Libya tezkeresi meclisten geçti ve Türk ordusunun Libya'ya müdahalesinin önünde bir engel kalmamış oldu.[32][33]

Türk Silahlı Kuvvetleri, Libya'ya çeşitli rütbelerden askerler gönderdi: Bunlardan ikisi Genelkurmay II. Başkanı Korgeneral Metin Gürak ve 23. Piyade Tümeni Komutanı Tuğgeneral Halil Soysal'dı. Her ikisi de Ağustos 2020'de, Libya'daki başarılarından dolayı bir üst rütbeye terfi ettirilerek ödüllendirildi.

Müdahale

Halife Hafter'e bağlı Libya Ulusal Ordusu, Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin bulunduğu Trablus'u kuşatmışken Türkiye'nin sınırlı müdahalesi başladı.[34] Ulusal Mutabakat Hükûmeti saflarında savaşan güçlere silah ve teçhizat sağlanmaya başlandı. Karadan yapılan operasyonlara havadan insansız hava araçları destek verildi. Çatışmalarda danışmanlık yapması amacıyla bölgeye Türk generaller gönderildi.[35] Türk ordusunun vekil gücü Suriye Milli Ordusu da çatışmalara dahil olması amacıyla Libya'ya getirildi.[36][37] Türkiye'nin müdahalesinden kısa süre sonra Halife Hafter'e bağlı güçler Trablus'un etrafındaki muharebelerde başarısız olmaya başladı. Bir süre sonra Ulusal Mutabakat Hükûmeti savunma pozisyonundan saldırı pozisyonuna geçerek kuşatmayı kırdı.[38][39] Türkiye destekli güçler Halife Hafter'e bağlı militanları Sirte'ye kadar püskürttü ve Sirte'de çatışmalar başladı, Rusya Hava Kuvvetleri'nin Sirte'deki çatışmalara dahil olması, Türkiye destekli güçlere hava harekâtları yapması sonrası çatışmalar Sirte'de donduruldu ve ateşkes yapıldığı açıklandı.[40][41]

Türk ordusu, Libya'ya destek gönderdiği bu süreç içerisinde savaşa dahil olarak Halife Hafter'e destek veren Fransız ordusu ile sık sık karşı karşıya geldi.[42] 10 Haziran 2020 tarihinde Fransız donanmasına ait bir savaş gemisi Libya'ya silah taşıdığını düşündüğü bir kargo gemisini durdurmak istedi. Fransız yetkililerin iddialarına göre bu gelişme üstüne bölgede bulunan Türk savaş gemileri, Fransız savaş gemisine üç kez radar kitleme yaparak, tehlike şekilde yaklaşarak tacizde bulundu ve bu gelişme üstüne Fransız savaş gemisi geri çekilmek zorunda kaldı.[43] Türkiye'nin iddiaları redddetmesi sonrası konu NATO'ya taşındı, 130 sayfalık bir rapor oluşturuldu. Raporda Fransa'nın iddialarının "yetersiz kaldığı" yazıldı.[44]

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye'nin Libya'ya ziyaretinde Yunanistan'ın Doğu Akdeniz'deki işgalinin masaya yatırıldığı öğrenildi". aksam.com.tr. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  2. ^ "Libya's Second Civil War: How did it come to this? | Conflict News". web.archive.org. 20 Mart 2015. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  3. ^ "Doğu Akdeniz'de neler oluyor: Kıbrıs'ın çevresinde 3.5 trilyon metreküp doğal gaz var". CNN Türk. 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  4. ^ "Dışişleri'nden Yunanistan ve Mısır'a tepki". www.hurriyet.com.tr. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  5. ^ "Girit'te kritik 3'lü zirve". Milli Gazete. 12 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  6. ^ "Yunanistan, Mısır ve İsrail'i uyardı: Anahtarı Türkiye'nin elinde | STAR". Star.com.tr. 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  7. ^ "Doğu Akdeniz'de dengeler değişti, Rum Kesimi İsrail'e sığındı: Hemen imzalayalım". Haberler.com. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  8. ^ "Doğu Akdeniz'de doğalgaz bilmecesi, bölgede kilit ülke Mısır". tr.euronews.com. 5 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  9. ^ Şafak, Yeni (11 Kasım 2018). "Libya'da bu harita açıldı". Yeni Şafak. 11 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  10. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fayez Mustafa Al-Sarraj'ı kabul etti". www.aa.com.tr. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  11. ^ "Libya'da kim kimi destekliyor?". tr.euronews.com. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  12. ^ "Türkiye'nin desteklediği Trablus Hükümeti'nin savaştığı Hafter kimdir?". Halk TV. 30 Aralık 2019. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  13. ^ "Libya'da iç savaş yeniden tırmanıyor". eurotopics.net. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  14. ^ "Libya'yı yeni bir iç savaş tehdit ediyor". www.ntv.com.tr. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  15. ^ "Türkiye'den Libya'ya çok sayıda zırhlı araç gönderildi". Independent Türkçe. 19 Mayıs 2019. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. []
  16. ^ "Türk zırhlıları Trablus sokaklarında". www.aydinlik.com.tr (İngilizce). 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  17. ^ "Türkiye'nin Libya'ya silah sevkiyatı BM raporunda | DW | 11.12.2019". DW.COM. 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  18. ^ a b "Türk-Yunan ilişkilerini Libya ile imzalanan deniz yetki alanı mutabakatı nasıl etkiler?". Euronews. 30 Ocak 2020. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  19. ^ Cihat Yaycı (Ocak 2020). "Türkiye-Libya Arasında İmzalanan Münhasır Ekonomik Bölge Andlaşmasının Sonuç ve Etkileri". Kriter. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  20. ^ a b "Türkiye-Libya Mutabakatı neden bu kadar önemli?". Akşam. 7 Aralık 2019. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  21. ^ "KKTC'ye Geçitkale'nin ardından deniz üssü, Libya anlaşmasının mimarı konuştu". NTV.com.tr. 12 Aralık 2019. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2020. 
  22. ^ "Türkiye'nin kritik hamlesi Libya anlaşması ne anlama geliyor? İşte 10 soruda Libya anlaşması..." Sabah. 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  23. ^ "Türkiye-Libya anlaşması Doğu Akdeniz'de dengeleri nasıl etkiler?". BBC News Türkçe. 10 Aralık 2019. 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  24. ^ Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın (9 Aralık 2019). "Türkiye-Libya anlaşmasının hukuki ve stratejik boyutları". Anadolu Ajansı. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  25. ^ Ali Kucukgocmen, Daren Butler (2 Ekim 2020). "U.N. registers Turkey-Libya maritime deal - Turkish ministry". Reuters. 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  26. ^ "BM, Türkiye-Libya deniz sınırı anlaşmasını tescil etti". Euronews. 1 Ekim 2020. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  27. ^ "Millî Savunma Bakanlığı • Gündemdeki Gelişmelere İlişkin Basın Bilgilendirmesi Yapıldı". www.msb.gov.tr. Milli Savunma Bakanlığı. 4 Ekim 2020. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  28. ^ "Doğu Akdeniz'de anlaştığımız Libya'da General Hafter güçleri Trablus'a yaklaştı". www.sozcu.com.tr. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  29. ^ "Erdoğan'dan 'Libya'ya asker gönderebiliriz' çıkışı!". www.sozcu.com.tr. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  30. ^ "Milli Savunma Bakanı Akar'dan Libya açıklaması: TSK her türlü görevi yapmaya hazır". tr.euronews.com. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  31. ^ "TBMM'de Libya tezkeresi mesaisi öne çekildi". CNN Türk. 14 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  32. ^ "Libya tezkeresi Meclis'ten geçti!". www.sozcu.com.tr. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  33. ^ "Libya tezkeresi Meclis'ten geçti". www.ntv.com.tr. 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2020. 
  34. ^ "Libya conflict: Turkey sends troops to shore up UN-backed government". 5 Ocak 2020. 6 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  35. ^ Traina, Malik (27 Nisan 2020). "Turkey's military helps turn the tide in Libyan civil war" (İngilizce). Al Jazeera. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  36. ^ McKernan, Bethan; Akoush, Hussein (15 Ocak 2020). "Exclusive: 2,000 Syrian fighters deployed to Libya to support government". The Guardian. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  37. ^ Fahim, Kareem (26 Haziran 2020). "These Syrian militiamen were foes in their civil war. Now they are battling each other in Libya". The Washington Post. 26 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  38. ^ Chulov, Martin; correspondent, Martin Chulov Middle East (26 Haziran 2020). "End of Tripoli siege raises fears of full-scale proxy war in Libya". The Guardian. 14 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  39. ^ "i24NEWS". www.i24news.tv. 5 Haziran 2020. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  40. ^ "New evidence of Russian aircraft active in Libyan airspace". www.africom.mil (İngilizce). 18 Haziran 2020. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  41. ^ "Türkiye, Libya'da ilan edilen ateşkes sonrası neden sessiz kaldı?". BBC News Türkçe. 23 Ağustos 2020. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  42. ^ "Fransa ve Türkiye arasında Akdeniz'de neden gerilim yaşanıyor?". BBC News Türkçe. 20 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  43. ^ "France-Turkey tensions mount after NATO naval incident". Reuters. 7 Temmuz 2020. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  44. ^ "Akdeniz'de Türk-Fransız çekişmesi: NATO'da ilk raundu Ankara mı kazandı?". BBC News Türkçe. 1 Temmuz 2020. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Libya</span> Akdeniz kıyısında yer alan bir Kuzey Afrika ülkesi

Libya (Arapça: ليبيا, romanize: Lībīyā adıyla Libya Devleti, Akdeniz kıyısında, doğuda Mısır, batıda Cezayir ve Tunus, güneyde Nijer ve Çad, güneydoğuda Sudan ile komşu olan bir Mağrip ve Kuzey Afrika ülkesidir. Ülke Trablusgarp Bölgesi, Fizan ve Sirenayka olmak üzere üç tarihî bölgeden oluşur. Yaklaşık 1,8 milyon kilometrekarelik yüz ölçümüyle Afrika'nın dördüncü, dünyanın 16. büyük ülkesidir. En fazla kanıtlanmış petrol rezervine sahip 10. ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Trablus ülkenin batısında yer alır ve yedi milyon Libyalının üç milyondan fazlası bu şehirde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Akdeniz</span> Avrupa, Asya ve Afrika arasında yer alan iç deniz

Akdeniz, Atlas Okyanusu'na bağlı, kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya kıtaları bulunan deniz. 2,5 milyon km² civarında alanı kaplayan deniz, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu'ndan, Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizi'nden ve Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'den ayrılır. Akdeniz'in tuzluluk oranı ‰ 38 olup tuz oranı fazla olan denizler grubunda değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye-Yunanistan ilişkileri</span>

Yunanistan'ın, 1821'de bağımsızlığını kazanmasından itibaren Türk-Yunan ilişkileri kısa dönemli uzlaşmalar hariç, genellikle gerginlikler ve savaşlarla belirlenmiştir. Bu savaşlar sırasıyla 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı, I. Balkan Savaşı, I. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı ile birlikte doğrudan olmasa da dolaylı olarak 1974 Kıbrıs Harekâtı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Libya Hava Kuvvetleri</span>

Libya Hava Kuvvetleri, Libya Silahlı Kuvvetleri'nin hava savaşından sorumlu kuvvetidir. 2010 yılında, Libya İç Savaşı öncesinde, Libya Hava Kuvvetleri personelinin gücünün 18.000 olarak ve Libya'daki 13 askeri hava üssünden faaliyet gösteren 374 savaş kabiliyetine sahip uçak envanteri olduğu tahmin edildi. operating from 13 military airbases in Libya. 2011 iç savaşı ve devam eden ihtilaftan bu yana, Libya'da savaşan çok sayıda hizip askeri uçak bulundurmaktadır. 2019 itibarıyla Libya Hava Kuvvetleri sembolik olarak Trablus'taki uluslararası kabul görmüş Ulusal Mutabakat Hükûmeti'nin kontrolü altında olmasına rağmen, rakip Mareşal Halife Hafter'in Libya Ulusal Ordusu da önemli bir hava kuvvetine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Libya İç Savaşı</span> Halife Hafterin yaptığı askeri darbe sonucunda ortaya çıkan iç savaş

İkinci Libya İç Savaşı, Libya topraklarının ve petrolünün kontrolünü isteyen rakip gruplar arasında devam eden bir çatışmadır. Başlangıçtaki çatışma; ve Şafak Yolculuğu Operasyonu ve başarısız askerî darbeden sonra kurulan başkent Trablus'taki "Ulusal Kurtuluş Hükümeti" olarak da adlandırılan Genel Ulusal Kongresi (GNC) hükûmeti ile çoğunlukla "Tobruk hükümeti" olarak da bilinen 2014 yılında tartışmalı olarak seçilen Temsilciler Meclisi hükûmeti arasındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Fayiz es-Serrac</span>

Fayiz Mustafa es-Serrac Libya Siyasi Anlaşması kapsamında 17 Aralık 2015 tarihinde kurulan Ulusal Mutabakat Hükümetinin başbakanı 2016-2021 yılları arasında Libya Başkanlık Konseyi başkanı olarak görev yapan Türk kökenli Libyalı bir siyasetçidir. Trablus Parlamentosu üyesi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Libya Kara Kuvvetleri</span>

Libya Kara Kuvvetleri, Aralık 2015'ten bu yana Trablus'taki uluslararası kabul görmüş Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne (GNA) bağlı olarak görev yapan Libya Silahlı Kuvvetleri'nin kara savaş kuvvetidir. 2011'de iç savaşta ülkedeki istikrarsızlık ve 2014'te yeni bir ihtilafın ortaya çıkması nedeniyle, oldukça bölünmüş durumdadır. Ulusal Mutabakat Hükûmeti'ne bağlı güçler, IŞİD gibi grupların yanı sıra Libya'daki diğer çeşitli hiziplere karşı savaşmaktadır. Gerçekten ulusal bir kara kuvvetleri oluşturmak için bazı çabalar sarf edildiyse, ancak Trablus hükûmetinin emrindeki kuvvetlerin çoğu, Trablus Koruma Gücü gibi çeşitli milis grupları ve Misrata ve Zintan gibi şehirlerdeki yerel gruplardan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halife Hafter</span> Libyalı asker ve siyasetçi

Halife Bilkasım Hafter, Libya Ulusal Ordusu'nun başkomutanı Libyalı asker. Mart 2015'ten beri Temsilciler Meclisi tarafından atandığı LUO'nun başkomutanlığını yapmaktadır. Kasım 2021'de Halife Hafter, Aralık 2021'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine adaylığını açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Akdeniz doğalgaz anlaşmazlığı</span> Kıbrıs çevresinde doğalgaz anlaşmazlığı

Doğu Akdeniz Doğal Gaz Anlaşmazlığı, 6 Şubat 2018'de başlayan ve Doğu Akdeniz'de Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Yunanistan ve Mısır ile ortaklaşa yürüttüğü münhasır ekonomik bölgesini (MEB) kapsayan diplomatik bir anlaşmazlıktır. Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Şubat 2018'de 2003 Kıbrıs-Mısır MEB anlaşmasının uluslararası geçerliliğinin olmadığını ve antlaşmanın reddi için BM'ye başvurduklarını ve Türkiye'nin bölgede gaz araştırmaları yapma niyetinin olduğunu açıklamasıyla başlamıştır. 9 Şubat'ta, Türk Donanması'nın Kıbrıs tarafından arama ruhsatı verilen İtalyan petrol şirketi ENI'ye ait bir sondaj gemisini, 3 numaralı parselde doğal gaz aramasını engellediğinde bölgedeki gerginlik daha da artmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vatiyye Hava Üssü</span> Libya, Nuketül Hams ilçesindeki askerî hava üssü

Vatiyye Hava Üssü veya Okba Ibn Nafa Hava Üssü, (ICAO:HL77) Libya'nın kuzeybatısında yer alan Nuket'ül Hams ilçesinde bulunan askeri hava üssü. Tunus - Libya sınırının 27 kilometre doğusunda bulunmaktadır. Vatiyye Hava Üssü İkinci Dünya Savaşı sürerken 1942 yılında kullanıma açılmıştır. Hava üssünün 7.000 askeri barındırabilecek kapasitesi olduğu tahmin edilmektedir. Etrafı güçlendirilmiş tahkimat ile çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Libya Taarruzu (2019-2020)</span>

Batı Libya Taarruzu, Kuzeybatı Libya Taarruzu veya Trablus Savaşı, Halife Hafter'in Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti'ni sonlandırmak amacıyla Libya Ulusal Ordusu'nu Trablus'a sürmesiyle başlayan ve 4 Haziran 2020'de başarısızlıkla sona eren taarruzdur.

<span class="mw-page-title-main">Libya Ulusal Ordusu</span>

Libya Ulusal Ordusu (LUO), Kasım 2019 itibarıyla Hafter Silahlı Kuvvetleri (HSK) olarak bilinen İkinci Libya İç Savaşı'nda rol oynayan askerî güçtür. Halife Hafter tarafından yönetilir ve bağlılığı Tobruk'ta bulunan Temsilciler Meclisinedir.

Ulusal Mutabakat Hükûmeti, Birleşmiş Milletler öncülüğünde bazı ülkelerin desteğiyle Libya Siyasal Mutabakatı çerçevesinde kurulmuş olan hükûmettir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Ulusal Mutabakat Hükûmetini Libya'nın meşru yönetimi kılacak Libya Siyasi Mutabakatı'nı oy birliği ile kabul etmiştir ve Ulusal Mutabakat Hükûmeti, Birleşmiş Milletler tarafından Libya'daki meşru güç olarak tanınmıştır.

Libya Görev Grup Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına bağlı olarak Libya'da Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile iş birliği içerisinde görev yapan askerî birliktir. Mevcut Libya Görev Grup Komutanı Tümgeneral Mustafa Koşan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Libya-Türkiye ilişkileri, Libya ile Türkiye arasında sürdürülen uluslararası politikaları içerir. Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu yana iki ülke arasında önceki tarihsel bağlara sahip olan nispeten yakın bir ilişki yaşamışlardır. Bu tarihsel bağ nedeniyle, Libya ve Türkiye, diğer Arap devletleriyle karşılaştırıldığında bir Osmanlı mirasını paylaşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Libya-Türkiye denizcilik anlaşması</span>

Libya-Türkiye denizcilik anlaşması veya Akdeniz'de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Anlaşması, 27 Kasım 2019 tarihinde Libya'nın Ulusal Mutabakat Hükûmeti ile Türkiye arasında imzalanan bir münhasır ekonomik bölge anlaşmasıdır. Bu anlaşma ile iki ülke Akdeniz'deki doğal kaynaklara hak talep edebilecekleri anlamına gelmektedir. Deniz sınırı antlaşmaları listesine göre, bu iki ülke arasında imzalanan ilk anlaşmadır ve dolayısıyla Akdeniz'in doğu bölgesine yeni bir dinamik getirmektedir. Ancak, bölgedeki çekişmeler nedeniyle anlaşmanın bu bölgede bir "enerji hesaplaşmasına" yol açabileceğine dair endişeler olduğu ifade edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Temsilciler Meclisi (Libya)</span> Lİbyanın yasama organı

Temsilciler Meclisi (TM) (Arapça: مجلس النواب, romanize: Majlis al-Nuwaab), %18'lik bir katılımın olduğu 2014 Libya parlamento seçimlerinden kaynaklanan Libya yasama organıdır. 2014 yılının sonlarında, Libya İç Savaşı bağlamında başkent Trablus'u ele geçirmeye yönelik başarısız darbe girişiminin ardından, Temsilciler Meclisi kendisini Libya'nın uzak doğusundaki Tobruk'a taşıdı. Mayıs 2019'da Trablus silahlı saldırı altındayken Trablus'ta birkaç TM toplantısı yapıldı ve 45 gün için bir geçici başkan seçildi. 2014 ve 2021 yılları arasında Temsilciler Meclisi, Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki görevdeki Ulusal Birlik Hükümeti'ni desteklemeden önce Abdullah es-Sani liderliğindeki Tobruk merkezli hükûmeti destekledi. Eylül 2021'de Temsilciler Meclisi, Dibeybe liderliğindeki geçici Ulusal Birlik Hükûmeti'ne karşı bir güvensizlik oylamasını kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Zafer Yolları Operasyonu</span>

Zafer Yolları Operasyonu, Libya Ulusal Ordusu'nu komuta eden Halife Hafter'in başlattığı Batı Libya Taarruzu sırasında Trablus kuşatmasını parçalayan Ulusal Mutabakat Hükümetine bağlı Libya Silahlı Kuvvetlerinin, Halife Hafter komutasındaki Libya Ulusal Ordusu'na karşı başlattığı karşı operasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Mısır-Yunanistan ilişkileri</span>

Mısır-Yunanistan ilişkileri, Mısır ve Yunanistan arasındaki ikili ilişkilerle ilgilidir. İki ülke arasındaki güçlü kültürel ve tarihi bağlar nedeniyle, Mısır ve Yunanistan bugün dostane ilişkiler içindedir. İki ülke arasındaki modern diplomatik ilişkiler, Yunanistan'ın 1830'da bağımsızlığını kazanmasından sonra kuruldu ve bugün samimi olarak kabul ediliyor. Her iki ülke de BM, IMF, AGİT ve Akdeniz için Birlik gibi çeşitli uluslararası kuruluşların üyesi ve ortağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bir sonraki Libya cumhurbaşkanlığı seçimi</span> Libya devlet başkanlığı seçimi

Libya cumhurbaşkanlığı seçiminin başlangıçta 10 Aralık 2018'de yapılması planlanmış, ancak Halife Hafter'in Batı Libya Taarruzu nedeniyle ertelenmişti. Seçimin daha sonra 24 Aralık 2021'de yapılması planlanmıştı ancak Yüksek Ulusal Seçim Komisyonu (YUSK) başkanının ülke çapındaki seçim komitelerinin feshedilmesi emrini vermesinin ardından süresiz olarak ertelendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.