İçeriğe atla

İkinci Humus Muharebesi

İkinci Humus Muharebesi
Levant’ın Moğollar tarafından istilası

Suriye'nin Moğollar tarasında istila edilmesi
Tarih29 Ekim 1281
Bölge
Sonuç Memlük zaferi
Taraflar
Memlük Sultanlığı

İlhanlılar

Hospitalier Şövalyeleri[1]
Komutanlar ve liderler
Sultan Kalavun
Emir Sungur el-Aşkar

Abaka Han
Möngke Timur  × İttifak

Güçler

70.000 asker

  • Bedevi ve Türkmen süvariler
  • Kürt paralı askerler

80.000 asker

Kayıplar
10.000 40.000

İkinci Humus Muharebesi, batı Suriye'de, Humus kenti ve civarında, Türk kökenli Memlük Sultanlığı ve Moğol İmparatorluğu'nun, İran merkezli İlhanlı İmparatorluğu kolu arasında, 29 Ekim 1281 tarihinde yapılan ve Memlük zaferiyle sonuçlanan savaştır.

Öncesi

1260'taki Ayn Calut, Birinci Humus ve 1277'deki Elbistan Muharebesi'nde gelen Memlük zaferlerinden sonra, İlhanlı hükümdarı Abaka Han, kardeşi Mengü Timur'a, 50,000'i Moğollardan, 30,000'i de II. Demetre kontrolündeki Gürcüler ve II. Levon kontrolündeki Kilikya Ermenileri'nden oluşan, toplam 80,000 kişilik ordunun komutasını vermiş ve Eylül ayında Gaziantep yolu üzerinden Memlük topraklarına girmesi için yola çıkartmıştır.[2]

Muharebe

İki ordu, Humus'un hemen güneyinde karşılaşmışlardır. Memlük ordusu bölgeye Moğollardan önce gelerek süvarileri için daha elverişli bir pozisyon sağlamıştır. Sol kanatta Bedeviler, sağ kanatta Türkmen süvariler bulunmaktadır ve merkeze Sungur el-Aşkar'ın Şovalyeler Kalesi kalesinden takviye ettiği paralı askerler yerleştirilmiştir. Çok çetin geçen bu muharebede, Mengü Timur, II. Demetre ve II. Levon komutasındaki birleşik Moğol birlikleri, Memlük ordusunun ağırlıklı olarak sol kanadına saldırmış ve buradaki birlikleri bozguna uğratarak dağıtmıştır. Sultan Kalavun, dağılmaya başlayan ordusunu geçici olarak geri çekmiş ve tekrar toparlayarak bizzat komuta ettiği orduyu, Moğol ordusunun ani olarak merkezine hücuma kaldırmış, düşman birliklerini merkezden çevreye doğru bozguna uğratmışlardır. Mengü Timur yaralanmış ve altüst olmuş ordusu arkasından gelecek şekilde savaş alanından kaçmıştır. İlhanlılar'ın yenilgisinin kesinleştiği bu sırada, Mengü Timur'un kaçmasına rağmen, Sultan Kalavun, yenilen ordunun geride kalan birliklerini peşinden kovalamamayı tercih etmiştir. Bu sayede, Gürcü ve Ermeni destek birlikleri savaş alanından güvenli bir biçimde geri çekilme imkânı bulmuşlardır.[3]

Sonrası

Savaştan sadece bir yıl sonra, 1282'de, İlhanlı hükümdarı Abaka Han hayatını kaybetmiş, yerine kardeşi ve aynı zamanda varisi olan Ahmet Teküder tahta geçmiştir. Teküder, İlhanlılar'ın, Memlükler'e karşı izlediği politikayı tersine çevirmiş, kendisini ve devletini İslam'a dönüştürmüş ve Memlük Sultanı Kalavun ile barış anlaşması imzalamıştır.[3][4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça ve Referanslar

  1. ^ Riley-Smith 2012, ss. 86–87.
  2. ^ Nicole, Warlords, syf. 117
  3. ^ a b Reuven Amitai-Preiss (1995), Moğollar ve Memlükler: Memlük-İlhanlı Savaşları, 1260 ila 1281 (Mongols and Mamluks: The Mamluk-Īlkhānid War, 1260-1281), Sayfalar: 179-225. Cambridge Üniversitesi Yayınları, ISBN 0-521-46226-6.
  4. ^ Jean, Richard (1999). Haçlı Seferleri 1071 ila 1291 (The Crusades, C. 1071-c. 1291), syf. 453. Cambridge Üniversitesi Yayınları, ISBN 0-521-62566-1.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mercidâbık Muharebesi</span> I. Selim komutasındaki Osmanlı ordusu ile Kansu Gavri komutasındaki Memlük ordusu arasında gerçekleşen muharebe

Mercidâbık Muharebesi 24 Ağustos 1516 tarihinde I. Selim komutasındaki Osmanlı Devleti ordusu ile Kansu Gavri komutasındaki Memlûk Devleti ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. Suriye'nin Halep şehrinin kuzeyinde gerçekleşen muharebe, Osmanlı ordusunun mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır. Muharebenin sonucunda Memlûk Sultanı Kansu Gavri ölmüş, Memlûk kuvvetleri bozulmuş ve Suriye toprakları Osmanlı Devleti egemenliğine açılmıştır. Jane Hathaway'ın yazdığına göre Kansu Gavri'nin cesedi hiç bulunamadı ve çok geçmeden, onun cinler tarafından alınıp kaçırıldığına dair rivayetler yayıldı. Memlük İmparatorluğu, kuruluşundan beri, tarihi boyunca böyle bir meydan muharebesi kaybetmemiş ve hiçbir hükümdarını muharebe meydanında bırakmamıştır. Moğollar, İlhanlılar, Timur bile Memlükler'i böylesine bir mağlubiyete uğratamamışlardır. Bu bozgundan sonra Mısır'ı değilse bile, Suriye, Lübnan, Filistin, hatta Hicaz'ı Osmanlılar'ın eline düşmekten koruyabilecek hiçbir kuvvet kalmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ayn Calut Muharebesi</span> 1260 yılında Memlük Sultanlığı ile Moğol İmparatorluğu arasında yapılan muharebe

Ayn Calut Muharebesi,, 3 Eylül 1260'ta Memlük Ordusu ile İlhanlılar arasında, Celile Bölgesi'nin Ayn Calut mevkiinde yapılan muharebe.

<span class="mw-page-title-main">İlhanlılar</span> İran merkezli Moğol devleti (1256–1335)

İlhanlılar veya İlhanlı Devleti, Cengiz Han'ın torunu Hülagû Han tarafından, merkezi Tebriz olmak üzere Orta Doğu'da kurulan Moğol devletidir.

<span class="mw-page-title-main">I. Baybars</span> 1260-1277 arasında Memlûk Devleti sultânı

I. Baybars ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Rüknüddîn Baybars el-Bundukdârî, Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş Kıpçak asıllı Memlûk Devleti sultanıdır. Baybars, muhtemelen 15 yaşında köle olarak satın alınıp bir memlûk olarak yetiştirilmiş, yeteneği sayesinde hızla terfi ederek emirliğe kadar yükselmiştir. Mansure Muharebesi ve Ayn Calut Muharebesi'ni başarılı sevk ve idaresiyle bu muharebelerin kazanılmasında başrol oynamış ve ün kazanmıştır. Mısır Eyyûbî sultanı Turanşah'ı bir suikastla öldürmesinden sonra Kutuz sultan olmuş, Baybars çeşitli nedenlerle onu da öldürerek Memluk Sultanlığı hükümdarı olmuştur. Devletin gerçek anlamda kurucusu olarak kabul edilir. Pek çok Haçlı kalesini ve kentini ele geçirmiş, Levant'daki Haçlı varlığını birkaç sahil kentine kadar daraltmış, İlhanlılar'ın Kuzey Suriye'deki varlığına son vermiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'ni İlhanlı işgalinden kurtarmak için Anadolu'ya bir sefer düzenlemiş olmasına rağmen Anadolu Selçuklu yöneticilerinden vadedilen desteği göremeyince ülkesine geri dönmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hülâgû</span> Moğol İlhanlı Devletinin kurucu hükümdarı

Hülâgû Han, Batı Asya'nın çoğunu ele geçiren Moğol hükümdar. İlhanlılar'ın kurucusudur. Cengiz Han'ın torunu olmakla birlikte Moğol İmparatorluğu'nun diğer büyük hanlarından Mengü Han, Arıkbuka Han ve Kubilay Han'ın da kardeşidir. Annesi Sorgaktani Hatun ve karısı Dokuz Hatun, tıpkı yakın arkadaşı ve komutanı olan Ketboğa gibi dinine bağlı birer Nasturi Hristiyanlardı. Moğol İmparatorluğu'nun dinlere karşı alışılmış hoşgörüsüne karşın Hülâgû'nün Müslümanlara olan düşmanlığında bu üçünün etkisi olduğu düşünülüyor.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Teküder</span> Hükümdar

Ahmed Teküder, 1282 - 1284 arasında hüküm sürmüştür.) İlhanlı hükümdarı, Hülagü'nün oğlu ve Abaka Han'ın kardeşiydi. Nikolas Teküdar Han adıyla Nesturi Hristiyan olarak dünyaya gelen Teküdar sonradan İslam dinini benimseyip adını Ahmet Teküder olarak değiştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muînüddin Süleyman</span>

Pervâne Muineddin Süleyman,, Anadolu Selçuklu dönemi devlet adamı.

VII. Davit Ulu, Bagrationi hanedanına mensup 1247-1270 yılları arasında hüküm sürmüş Gürcü Kralı. Gürcü Krallığının ikiye bölünmesinden sonra Tiflis başkentli doğu kısmında Moğol İmparatorluğu boyunduruğunda hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">II. Demetre</span> Bagratlı Hanedanı mensubu Gürcü kralı (1259-1289)

II. Demetre Bagratlı Hanedanına mensup Gürcü kralı. 1270 – 1289 yılları arasında Gürcistan Krallığı'na hükmetmiştir.

VIII. Davit, Bagrationi Hanedanına mensup Gürcü Kralı. Moğol İmparatorluğu işgalinde 1293 – 1311 yılları arasında tahta çıkmıştır

<span class="mw-page-title-main">III. Vahtang</span>

III. Vahtang, Bagratlı Hanedanına mensup Gürcü Kralı. Moğol İmparatorluğu işgalinde 1302 – 1308 yılları arasında hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">II. Levon</span>

II. Levon ya da Leon II, 1269/1270 yılından 1289 yılına kadar Kilikya Ermeni Krallığı Kralı. Kral I. Hethum ile Kraliçe Zabel çiftinin oğludur. Hethumid Hanedanı üyesidir.

Birinci Humus Muharebesi, 10 Aralık 1260 tarihinde, Moğol İmparatorluğu'nun, Suriye'ye akınlar düzenleyen, İran kolu İlhanlılar ile Suriye'yi elinde bulunduran Eyyubiler Devleti arasında yapılmıştır. Moğollar Halep'i istilâ edip yağmaladıktan sonra ileri harekâta devam ederek Humus'a geldiler. Burada Hâlid b. Velîd'in kabri civarında meydana gelen ve I. Humus Savaşı olarak bilinen savaşta Eyyûbîler'in Humus, Hama ve Halep askerlerinden oluşan müttefik kuvvetleri karşısında bozguna uğradılar

<span class="mw-page-title-main">Vadi'l-Haznedar Muharebesi</span> Moğolların 1299da Memlüklere karşı kazandığı zafer

Vâdi'l-Haznedâr Muharebesi ya da Üçüncü Humus Muharebesi, Batı Suriye'de, Humus kentinin hemen kuzeydoğusundaki Vadi'l-Haznedar'da, Mısır kökenli Memlük Sultanlığı ve Moğol İmparatorluğu'nun, İran merkezli İlhanlı İmparatorluğu kolu ve bu kola yardım eden Kilikya Ermeni Krallığı ile Gürcü Krallığı arasında, 22-23 Aralık 1299 süresince yapılan ve Suriye Moğol Akınları içerisinde Moğol zaferiyle sonuçlanan tek savaştır. Bu savaş sonrasında, daha önceki 4 savaşı kaybeden Moğollar kendilerine güven kazanarak, güneye ilerlemiş ve 1303'te, yine Memlüklerle Şakhab Muharebesi'ni yapmışlardır. Ancak orada da yenilgiye uğrayan Moğol İmparatorluğu, Suriye akınlarına son vererek Suriye'yi terk etmişlerdir.

Elbistan Muharebesi ya da Elbistan Savaşı 15 Nisan 1277'de Sultan Baybars komutasındaki Memlük ordusuyla Tatavun Noyan komutasındaki Ermeni, Gürcü ve Selçuklu destekli Moğol ordusunun karşılaştığı muharebedir. Savaş, Elbistan Ovası'nın Kalfa çayırında cereyan etmiştir.

I. Sargis Cakeli Gürcü Cakeli Hanedanı'na mensup 1268'de Samtshe'nin ilk egemen prensi (mtavari) idi.

Kutuy Hatun, İlhanlılar Devletinin kurucusu Hülagû Han'ın eşi ve 1282'den 1284'e kadar İlhanlılar devletini yöneten Ahmed Teküder Han'ın annesiydi. Oğlunun hükümdarlığı döneminde devlet işlerinde önemli söz sahibi olmuştur. Karabağlar külliyesinin bir bölümü onun anısına dikilmiştir.

Konkurtay, Cengiz Han'ın soyundan gelen bir prens ve Anadolu'daki İlhanlı valisidir. Hitay kabilesinden Hülaku Han'ın cariye eşinden dünyaya gelen Konkurtay, doğrudan tahta sahip çıkamasa da askeri ve siyasi yeteneği sayesinde Elhanlı devletinin yönetiminde önemli kişilerden biri haline geldi. Ahmed Teküder'in 1282'de iktidara gelmesi ve 1284'te Argun tarafından devrilmesi gibi olaylarda önemli rol oynadı. Devlet içinde seçildiği bir diğer konu da uzun süre İlhanlılar devletinin Anadolu naibi olarak görev yapmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Levant’ın Moğollar tarafından istilası</span> Suriyenin Moğol istilası (1260-1263)

1240'lı yıllardan itibaren Moğollar, Suriye'yi defalarca işgal ettiler veya bu yönde girişimleri olmuştur. Çoğu başarısız olmuş, ancak 1260 ve 1300'de Halep ve Şam'ı ele geçirerek ve Eyyubi hanedanını yok ederek bir miktar başarı elde etmişlerdir. Moğollar, başta Mısır Memlükleri olmak üzere bölgedeki diğer güçler tarafından her seferinde aylar içinde geri çekilmek zorunda bırakılmışlardır. 1260 sonrası çatışma Memluk-İlhanlı Savaşı olarak tanımlanır.