İçeriğe atla

İhsan Doğramacı

İhsan Doğramacı
Amsterdam'daki 1996 IPA Konferansı'nda
Doğum3 Nisan 1915(1915-04-03)
Erbil, Musul Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm25 Şubat 2010 (94 yaşında)
Ankara, Türkiye
VatandaşlıkTürkiye Cumhuriyeti
Mezun olduğu okul(lar)
Tanınma nedeni
Kariyeri
DalıGirişimci, akademi, tıp
Çalıştığı kurumlar
Bilkent Üniversitesi kampüsündeki İhsan Doğramacı Heykeli

İhsan Doğramacı (3 Nisan 1915, Erbil - 25 Şubat 2010, Ankara), Irak Türkmeni asıllı Türk doktor ve akademisyendir. Eski Ankara Üniversitesi rektörü, eski Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mütevelli heyeti başkanı, Bilkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi kurucusudur. İlk YÖK başkanı olarak 10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 tarihleri arasında görev yapan İhsan Doğramacı, son olarak Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı görevini sürdürmüştür.[2]

Ailesi ve çocukluğu

İhsan Doğramacı, 1915 yılında, o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun parçası olan Erbil'de, Kale Mahallesi'nde Irak Türkmeni bir ailede doğdu. V. Murad zamanında yaşamış olan Doğramacızade Kara Mehmed'in soyundan gelen Erbil belediye başkanlığı yapan Doğramacızade Ali Paşa'nın en büyük çocuğudur. Annesi İsmet Hanım, uzun yıllar Osmanlı Meclis-i Mebusanında Kerkük mebusu olarak görev yapmış Kırdarzade Mehmet Ali Bey'in kızıydı.[3]

Osmanlı Sadrazamı Mahmut Şevket Paşa'nın yeğeni ve Osmanlı Ordusu Müşiri Dağıstanlı Mehmet Fazıl Paşa'nın torunu olan, Ayser Süleyman ile 1942 yılında evlenmiştir. Ayser Hanım'ın babası Hikmet Süleyman Bey 1930'larda Irak başbakanı olarak görev yapmıştır.[3]

İhsan Doğramacı'nın Şermin (Savaşçı), Ali ve Osman isminde üç çocuğu vardır.[3][4]

Eğitim hayatı

İlk öğrenimini Erbil İbtidaiyyesi'nde, orta öğrenimini Beyrut’ta Beyrut Amerikan Üniversitesi'ne bağlı International College'de (1932) tamamladı. Üç yıl Bağdat tıp fakültesinde devam ederek sonra İstanbul Tıp Fakültesi'nde tamamlayarak 1938’de doktor olarak mezun olmuştur. İstanbul Tıp Fakültesi'nden mezun olduktan (1938) sonra ihtisas çalışmalarını Ankara Numune Hastanesi, Harvard Üniversitesi'ne bağlı Boston Children's Hospital ve Washington Üniversitesi'ne bağlı St. Louis Children's Hospital'da sürdürdü. 1942 yılında Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın yeğeni ve Irak Başbakanlığı da yapmış olan) Hikmet Süleyman'ın kızı Bağdat Amerikan Kız Koleji öğrencisi Ayser Hanım ile tanışıp, evlenmiştir. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Doçent (1949) ve Profesör (1954) oldu. Çocuk Sağlığı Enstitüsü'nün, Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'nin ve Hacettepe Üniversitesi'nin kurulmasında büyük hizmeti geçmiştir. Bu eğitim kuruluşlarında entegre tıp eğitimi sistemini ve öğretim üyelerinin tam gün çalışma düzenini gerçekleştirdi.

Ankara Üniversitesi Rektörlüğü (1963-1965), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Müteveli Heyet Başkanlığı (1965-1967), Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğü (1967 - 1975) görevlerinde bulunan Doğramacı, bundan sonra Paris V Üniversitesi'nde öğretim üyeliğine atanmıştır.

1964-1973 yılları arasında Avrupa Rektörler Konferansı (Standing Conference of Rectors, Presidents and Vice-Chancellors of the European Universities - CRE) yönetim kurulu üyeliği, 1981'den ölümüne kadar Uluslararası Yükseköğretim Konferansı (International Conference on Higher Education - I.C.H.E.) kuruluşunda yönetim kurulu üyeliği, başkanlık ve onursal başkanlık görevlerinde bulunan Doğramacı, bu suretle çeşitli ülkelerin yükseköğretim yönetim sistemlerini yakından inceleme olanağı buldu.

Ayrıca Doğramacı Dünya Sağlık Örgütü tarafından Kamerun - Yaounde, Nijerya-İfe, Brezilya-Brasilia ve Kanada-Sherbrooke'da tıp fakültelerinin kurulması ve eğitim programlarının düzenlenmesinde danışmanlık görevlerini yaptı.

10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 tarihleri arasında YÖK Başkanlığında bulunan İhsan Doğramacı, Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı görevini yürüttü.

İhsan Doğramacı Almanya "Akademie der Naturforscher" Leopoldina, Hindistan National Academy of Medical Sciences, Fransa Académie Nationale de Médecine, Amerika Academy of Pediatrics, Azerbaycan Elmler Akademiyası ile İngiltere Royal College of Physicians'ın asli üyesi ve İngiltere Royal College of Pediatrics and Child Health'ın kurucu üyesidir.[] [2]

Doğramacı, 25 Şubat 2010 tarihinde tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde, çoklu organ yetmezliği nedeniyle 94 yaşında ölmüştür. Naaşı Bilkent Doğramacızade Ali Sami Paşa Camii'nin bahçesinde hazırlanan anıt mezara defnedilmiştir.[5]

Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, Arapça ve Farsça konuşabiliyordu.

Etkinlikler

Hacettepe Üniversitesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi bahçesinde bulunan heykel

İhsan Doğramacı, Barış Vakfının ve Erbil Vakfının kurucusudur. Erbil Vakfının mal varlığı 15 bin ABD Doları ve 18 bin 600 TL olarak belirlendi. Merkezi Ankara olan vakfın kuruluş amacı; eğitim, kültür ve sağlık faaliyetlerine destek ve katkıda bulunmak.

“Erbil Türkmenleri Listesi”ni Erbil asıllı olan Doğramacı, Erbil’de kurmuş olduğu İhsan Doğramacı Vakfı aracılığıyla desteklemektedir. Bölgede İhsan Doğramacı Vakfının sağlık, sosyal, eğitim ve kültürel alanda birçok projesi bulunmaktadır. Şu anda Erbil’de vakfa ait birçok okulun yanı sıra bir de hastane bulunmaktadır, bunun yanında yine Erbil’de Bilkent Üniversitesinin bir fakültesi kurulmaktadır.[6]

Eleştiriler

12 Eylül Darbesi

İhsan Doğramacı, 12 Eylül Askerî Darbesi'ni yapan komutanlarla olan yakın ilişkisi sebebiyle bazı çevrelerce eleştirildi.[7]

Öğretim üyelerinin üniversiteden atılması

Türk eğitim hayatına, özellikle de yükseköğretimin kurumsallaştırılıp Batı tarzı bir bilimselliğe kavuşturulmasına büyük katkılarda bulunmuştur. Ancak bunun yanı üniversitenin sıra özerklik ve akla dayalılık niteliklierini zayıf düşürmekle de itham edilmiştir. Bu doğrultuda Doğramacı, sola eğilimli hocaların (Ki aralarında İdris Küçükömer, Bülent Tanör, Taner Timur, Murat Belge, Faruk Sönmezoğlu gibi isimler de yer almıştır.) üniversitelerden uzaklaştırılması, doçentlik ya da profesörlük atamaları gelenlerin atamalarının yıllarca ertelenmesi konusunda eleştirilmiştir.

Üniversite harcı

Üniversitede okumak için harç uygulaması Doğramacı'nın başkanı olduğu YÖK tarafından konuldu.[8]

Tartışmalı konular

Öldürülen gazeteci Uğur Mumcu'nun gündeme taşıdığı olaya göre Doğramacı, “Annenin El Kitabı” adlı eserini, Amerikalı bilim insanı, tıp doktoru Benjamin Spock’un "Baby and Child Care"[9] adlı kitabından birebir tercüme ettiği halde kendi eseri imiş gibi intihal yapmakla suçlandı.[10][11]

Bıyık-sakal kontrolü yapılarak öğretim üyelerinin akademik kimliklerinin rencide edildiği, üniversitelerin polis devletinin bir uzantısı olarak polis-jandarma üsleri hâline getirildiği, kamu arazisi olan Orta Doğu Teknik Üniversitesi ormanlığının bir kısmının gayrimeşru yollarla satın alınarak Ankuva Alışveriş Merkezi, Meteksan Holding Yerleşkesi ve Bilkent Konutları'nın inşa edilmesi için tahsis edildiği iddiaları ile de suçlanmıştır.[]

Basına tazminat davası

Kendisini eleştiren bir kapak yaptığı için Nokta dergisi hakkında, "Bunu yapanları hapse attıracağım, bu yayını yapan şirkete öyle bir tazminat ödettireceğim ki bir daha böyle bir terbiyesizlik yapamayacaklar." demiş ve eleştirildiği için tazminat davası açmıştır.[8]

Ödülleri

Haydar Aliyev Nişanı -unvan şeridiHaydar Aliyev Nişanı
— 29 Nisan 2005.[12]
Fransa Légion d'honneur Subayı -unvan şeridiFransa Légion d'honneur Subayı
— 1977[13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2013. 
  2. ^ a b "Ihsan Dogramaci". www.bilkent.edu.tr. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  3. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023. 
  4. ^ https://www.milliyet.com.tr/gundem/hoca-bey-e-elveda-1204152 []
  5. ^ http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=13960938 []
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2017. 
  7. ^ 28 Şubat 2010 tarihli 1 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Korkut Boratav yazısı Sol portal 11 Eylül 2012 tarihinde erişilmiştir
  8. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2010. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2010. 
  11. ^ "İntihalciler artık sağlığımızı bile tehdit ediyorlar". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2015. 
  12. ^ "İ.Ə.Doğramacının "Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 29 aprel 2005-ci il tarixli, 787 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az 5 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Azerice)
  13. ^ "Awards of Doğramacı". Official Website of İhsan Doğramacı. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2013. 
  14. ^ TÜRENÇ, Tufan (21 Ocak 2006). "İhsan Doğramacı'ya teşekkürlerimle..." Hürriyet. 20 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
Akademik görevi
Önce gelen:
' 		Yükseköğretim Kurulu Başkanı
10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 		Sonra gelen:
Mehmet Sağlam
Önce gelen:
Suut Kemal Yetkin		Ankara Üniversitesi Rektörü
4 Kasım 1963 - 4 Kasım 1965 		Sonra gelen:
Cumhur Ferman

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bilkent Üniversitesi</span> Ankarada kurulu vakıf üniversitesi

Bilkent Üniversitesi ya da resmî adıyla İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Türkiye'nin başkenti Ankara'da yer alan vakıf üniversitesi. İhsan Doğramacı tarafından, İhsan Doğramacı Eğitim Vakfı, İhsan Doğramacı Sağlık Vakfı ve İhsan Doğramacı Bilim ve Araştırma Vakfı kararlarıyla 20 Ekim 1984'te, Türkiye'nin ilk vakıf üniversitesi olarak kurulmuştur. Bilkent Üniversitesi, kuruluş amacını "eğitim kalitesi, bilimsel araştırma ve yayınları ile kültür ve sanat faaliyetleri açısından dünyanın önde gelen üniversiteleri arasında yer almak" olarak açıklamıştır. Bu amaç doğrultusunda üniversiteye "Bilim Kenti"nin kısaltılmışı olan Bilkent adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hacettepe Üniversitesi</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Hacettepe Üniversitesi (HÜ), 8 Temmuz 1967 tarihinde, 892 sayılı kanun ile Türkiye'nin başkenti Ankara'da kurulmuş olan bir devlet üniversitesidir. Merkez kampüsü Sıhhiye'de, en geniş yüzölçümüne sahip yerleşkesi ise Beytepe Kampüsü'nde olan üniversitenin toplamda beş adet yerleşkesi bulunmaktadır. Sıhhiye ve Beytepe dışındaki kampüslerde çeşitli meslek yüksekokulları ve araştırma merkezleri bulunmaktadır. 2019 yılında Ankara Devlet Konservatuvarı binasının da Beytepe Kampüsü'ne taşınması sonucunda Beşevler'deki kampüs tamamen boş kalmıştır. 2020 yılı itibarıyla üniversitenin rektörü, 24 Haziran 2020 tarihinde Cumhurbaşkanlığı tarafından atanmış olan Prof. Dr. Mehmet Cahit Güran'dır.

<span class="mw-page-title-main">Haliç Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Haliç Üniversitesi, 1998 yılında Bizim Lösemili Çocuklar Vakfı tarafından İstanbul'da kurulmuş bir vakıf üniversitesidir.

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi; 2 Şubat 1954 tarihinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne bağlı olarak kurulan "Çocuk Sağlığı Kürsüsü", Hacettepe Tıp Fakültesi'nin başlangıcı sayılabilir. Cebeci semtinde kiralanan bir binanın iki odasında açılan bu kürsü ilk çalışmalarını çevresinde bulunan hastaların evlerinde uygulamalı olarak yürütmüştür. Bu sebeple Hacettepe Üniversitesi 8 Temmuz 1967 tarihinde kurulmasında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi büyük bir önem teşkil etmiştir. Hacettepe Tıp Merkezi Sıhhiye Yerleşkesi'nde (Merkez Yerleşke) 210.238 m²'lik alan üzerinde kurulmuştur. Prof. Dr. İhsan Doğramacı Tıp Fakültesinin kurulmasında ve modern tıp eğitim sisteminin Türkiye'ye getirilmesinde en etkili isim olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mardin Artuklu Üniversitesi</span> Mardinde kurulu devlet üniversitesi

Mardin Artuklu Üniversitesi 5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Doğramacızade Ali Sami Paşa Camii</span>

Doğramacızade Ali Paşa Camii Ankara'nın Çankaya ilçesinde, Bilkent semtinde bulunan cami.

Ali Doğramacı Türk bilim insanı, Bilkent Üniversitesi eski rektörü eski Mütevelli Heyeti Başkanı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünü 1966'da tamamladıktan sonra Stanford Üniversitesi'nde yüksek lisans derecesini 1967'de almıştır. 1972 yılında Columbia Üniversitesi'nde ikinci lisansüstü derecesini Endüstri Mühendisliği alanında alan Ali Doğramacı, Doktorasını yine bu üniversitede 1975 yılında tamamlamış ve yükseköğretim hayatına atılmıştır. Sırasıyla Columbia Üniversitesi, Rutgers New Jersey Eyalet Üniversitesi, Cornell Üniversitesi ve yine New Jersey Eyalet Üniversitesi'nde profesör unvanıyla öğretim üyesi olarak görev yapmıştır. 1991 yılında Provost göreviyle Bilkent Üniversitesi'ne gelen Doğramacı, 1993'ten 1 Mart 2010'a kadar bu üniversitenin rektörlüğünü yapmıştır.

Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri (HÜH); Ankara'da Hacettepe Üniversitesine bağlı olarak hizmet veren üniversite hastaneleri bütünüdür. Bu hastaneler aynı zamanda Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde öğrenim gören öğrenciler ve görev yapan akademisyenler için bir uygulama merkezidir. Hacettepe Erişkin Hastanesi, Hacettepe İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi, Hacettepe Onkoloji Hastanesi ve Beytepe Gün Hastanesi olmak üzere dört farklı hastane bulunmaktadır.

Emin Kansu Türk doktor ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Şifa Üniversitesi</span> Türkiyede bir üniversite

Şifa Üniversitesi, Türkiye Tabipler Vakfı (TÜTAV) tarafından kurulan ve İzmir'de faaliyet göstermiş vakıf üniversitesi.

Yüksel Bozer, Türk hekim, akademisyen. 1946 yılında TED Ankara Kolejini, 1952'de de Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdi. 1957 yılında aynı fakültede genel cerrahi uzmanı olduktan sonra Hacettepe Üniversitesi Çocuk Hastanesine cerrahi şefi olarak atandı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Tıp Üniversitesi</span> Azerbaycanda tıp eğitimi veren universite

Azerbaycan Tıp Üniversitesi, Azerbaycan'ın sağlık birimlerine doktor, eczacı, harp doktoru, fizyoterapist, aile hekimi ve diş hekimiyetiştiren iki devlet üniversitesinden biridir. 1930 yılında kurulmuştur. Rektörü Prof. Dr. Geray Geraybeyli'dir. Okul çoğunlukla üniversite sınavları ile Azerbaycanlı öğrenciler kabul etse de Türkiye, İran, Irak ve bazı Avrupa ülkelerinden de öğrenci kabul etmektedir.

Mustafa İlhan, Türk tıp profesörü.

<span class="mw-page-title-main">Sağlık Bilimleri Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu devlet üniversitesi

Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul'da kurulan bir devlet üniversitesidir. 15 Nisan 2015 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren kanun gereğince kurulmuştur. Üniversite bünyesinde Tıp Fakültesi, Uluslararası Tıp Fakültesi, Ankara Gülhane Eczacılık Fakültesi, Hemşirelik Fakültesi, Yaşam Bilimleri Fakültesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü bulunmaktadır. Ayrıca, Sağlık Bilimleri Üniversitesinin; İzmir, Trabzon ve Bursa'da da tıp fakülteleri kuracağı Haziran 2020 yılında yayınlanan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile duyurulmuştur.

Hacettepe, Ankara ilinin Altındağ ilçesine bağlı bir mahalledir. Sıhhiye ve Samanpazarı semtleri içinde yer alır.

Mehmet Cahit Güran Türk akademisyen, Hacettepe Üniversitesi rektörü.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Atlas Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

T.C. İstanbul Atlas Üniversitesi, 2018 yılında Türk Balkan Eğitim Kültür ve Sağlık Vakfı tarafından İstanbul'da kurulmuş bir üniversitedir. 2020-2021 akademik yılında eğitime geçen üniversitenin İstanbul Bağcılar'da Atlas Üniversitesi Medicine Hospital Hastanesi bulunmaktadır.

Naci Gündoğan,, Türk akademisyen. Anadolu Üniversitesi eski Rektörü ve Yükseköğretim Kurulu Üyesidir.

Ercan Sağlam, Türk heykeltıraş ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Mualla Öztürk</span>

Mualla Öztürk, Türk doktor, çocuk psikiyatristi ve öğretim üyesi. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi ile Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'nin Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı'nın kurucusu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.