İçeriğe atla

İda Dağı (Girit)

İda Dağı
Zirvenin Doğu Tarafından Görünüşü
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik2,456 m
Çıkıntı2.456 metre (8.058 ft)
Yalıtılma439,94 kilometre (273,37 mi)
Coğrafya
KonumYunanistan Yunanistan
Zeus'un doğduğu söylenen Mağara
Uzaktan İda Dağı

İda Dağı (Yunanca: Ἴδα) ya da daha modern adıyla Psiloritis (Yunanca: Ψηλορείτης), Girit'nin en yüksek noktasına sahip (Timios Stavros zirvesi, 2456 m) bir sıradağdır. Girit'in merkezinde Başkent Kandiye'nin güneybatısında yer almaktadır.

Coğrafya ve konum

Yunanistan'ın en yüksek topoğrafik çıkıntısı olan İda Dağı'nın dağlık arazisi mekansal olarak Arkadi Manastırı'ndan Krousanas'a kadar 30 kilometreye tekabül eden bir genişliğe sahiptir. Dağın genel olarak kireçtaşı serileri ile doludur. Karstlaşma sonucu Nida platosu ve çeşitli büyük mağaraların oluşmuştur.

Psiloritis, Girit'in Libya Denizi'ne akan güney kısmı ile Ege Denizi'ne bakan kuzey havzası arasındaki su ayrımı üzerinde yer almaktadır. Zirvenin 2.321 m doğusundaki bir sırt, onu Agathias Dağı'na bağlarken batıya doğru bakan başka bir sırt Stolistra Dağı'na (2.336 m) doğru devam etmektedir.

Dağın doğusunda Nida platosu bulunmaktadır. Yaylada sadece taşlardan yapılmış ve hem barınak hem de peynir yapımında kullanılan bazı çoban kulübeleri (mitata) vardır. Dağın kuzeydoğusunda, birçok endemik ve nesli tükenmekte olan türün bulunduğu bir akçaağaç korusu olan Vromonero Platosu bulunur. Bu bölge Natura 2000 koruma listesine alınmıştır.

Bitki Örtüsü

Binlerce yıllık aşırı otlatma, odun kesimi ve ormansızlaşma sonucu günümüzde antik çağlarda orman dağları olarak da anılan İda Dağı ağaçlarından yalnızca Rouvas Ormanı olarak bilinen kesim kalmıştır. Don ve kuraklıktan zarar görmeyen bitki örtüsü zirvelere kadar büyümekte ve sürekli olarak en yüksek bölgelerde otlayan keçi ve koyunlar tarafından yenilmektedir. Burada çalı formundaki baskın bitki geven bitkisidir. (astragalus angustifolius)

Girit'te Minos dönemi villası Zominthos'ta bitki tabanlarına bakan bir arkeobotanik çalışma, bölgede bir zamanlar karbonhidrat, protein ve vitamin kaynakları gibi temel besinleri içeren bulunan zengin bir bitki örtüsüne işaret etmektedir. Zominthos keza bir plato olmakla beraber, üzerinde çalışılan Minos dönemi köyü burada bulunan en yüksek rakımlı köydür.[1]

Ulaşım

Masifin güney ve kuzeyinde, doğu-batı yönünde uzanan yollar, dağ yamaçlarındaki birçok küçük köyü birbirine bağlamaktadır. Bunun dışında dağ masifinin sadece batı ve doğusunda sürekli olarak asfaltlanmış kuzey-güney ulaşım bağlantıları vardır. Ayrıca Anogia'dan ulaşımı kolay olan Nida platosu buradan asfaltsız bir yol ile dağın güneyindeki Gergeri köyü ile bağlanmıştır.

Arkeoloji ve Mitoloji

Mitoloji

Yunan mitolojisinde baş tanrı Zeus bu dağın yamaçlarındaki bir mağarada (Ideon Andron) doğmuştur. Ayrıca dağ, Rhea'ya adanmıştır.

İda Dağı ayrıca efsanevi metal işçileri olan iblisvari Daktillerin gönderildiği bir yerdir. Daktiller, efsaneye göre ilk kez metalleri ateşle kullanılabilir şekiller haline getirme sanatını icat etmişlerdir.

Arkeoloji

Kamares Mağarası, İda Dağı'nda bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Mağaranın kazısı sırasında mağarada vazo gibi çok sayıda çanak çömlek parçası bulunmuştur. Vazoların durumu ve desenine göre çanak çömlek parçalarının o dönemde köylüler tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Tipik olarak, Girit çanak çömleklerinin çok renkli bir süslemeye ve siyah bir tabana sahip olduğu bilinmektedir. Buluntular, İda Dağı ile ilgili olarak Antik Yunan yaşamı hakkında fikir vermektedir.

Turizm

İda dağı, turistler için birçok farklı noktadan dağ yürüyüşü yapmak için elverişlidir. İşaretli patikalar ve yollar, diğerlerinin yanı sıra Fourfouras, Lochria, Kamares, Zaros, Gergeri, Asites, Krousonas ve Anogia'dan (Nida platosu üzerinden) zirve bölgesine çıkar. İda Dağları'ndaki yürüyüş yerleri arasında Anogia'nın güneyindeki Nida platosunun yanı sıra, ovanın batı yamacında Zeus'un efsanevi doğum yeri olan İda Mağarası (Ideon Andron), yaylanın batısındaki Kamares Mağarası, Zominthos arkeolojik alanı ve Rouvas kanyonu sayılabilir.

Zirve bölgesi çok az suya sahiptir. Zirvedeki Timios Stavros şapelinin yanında suyu ancak kaynatılıp içilebilen bir sarnıç vardır. Burada gecelemek için kilisenin yanına çoban kulübeleri tarzında taş barınaklar eklenmiştir.

Kaynakça

  1. ^ Livarda, Alexandra; Kotzamani, Georgia (16 Eylül 2020). "Plant resources and subsistence in the Late Minoan mountain 'villa' at Zominthos, Crete". Archaeological and Anthropological Sciences (İngilizce). 12 (10): 237. doi:10.1007/s12520-020-01203-1. ISSN 1866-9565. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Girit</span> Yunanistanın en büyük, Akdenizin 5. büyük adası

Girit, Yunanistan'ın en büyük, Akdeniz'in beşinci büyük adasıdır. Ege Denizi'nin güneyinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Hasandağı</span> Aksaray-Niğde sınırında eski bir Stratovolkan

Hasandağı ya da Hasan Dağı deniz seviyesinden 3268 metre yüksek olan tepesiyle bir volkanik dağdır. Büyük Hasan ve Küçük Hasan Dağı olmak üzere iki büyük krateri vardır. Melendiz dağının büyük kısmı, bu iki kraterden çıkan lavlardan meydana gelmiştir. Büyük Hasan dağında iyi muhafaza edilmiş bir ana krater ile onun etrafında parazit koniler bulunur. Küçük Hasan dağının zirvesi bir Somma durumundadır. Yani eski kalderanın sınırlarını teşkil eden dikliklerin artıkları vardır. Bunlar sayesinde ilk kraterin şeklini çıkarmak mümkündür. Adı geçen kraterden çıkan andezit ve bazalt lavları kuzeye doğru akarak geniş bir alana yayılmış, tüfler ise Kızılırmak'a kadar ulaşmıştır. Bu dağ Aksaray ve Niğde il sınırları içerisinde yer almaktadır. 1750 metresine kadar meşe ormanlarıyla kaplıdır. Dağın eteklerinde ve çevresinde çeşitli Türk boyları ve özellikle de Yörükler yaşarlar. Özellikle ana volkan konisini oluşturan Büyük Hasan Dağı ; kuzeybatısındaki Aksaray Ovası batısındaki Obruk Platosu ve güneyindeki Bor Ovası düzlüklerinden aniden yükselerek kasvetli bir doğal Abide görüntüsü sunmaktadır. Bu ana volkan konisinin doruğu tipik bir kraterden oluşmakta ve kraterin tabanında bir krater gölü bulunmaktadır. Ana koninin hemen güneydoğusundaki daha küçük boyutlu ve yükseltisi daha az olan ikiz koni ise Küçük Hasan Dağı olarak anılmaktadır. Bu volkan konisinin de doruğu tipik bir krater halindedir. Oldukça taze ve karakteristik volkan şekilleriyle Türkiye'nin en genç volkan dağları arasında bulunan Hasan Dağı volkanik ünitesi tarihi çağlardan bu yana daldığı uykusuna devam etmektedir. Dağın eteklerinde Antik Roma şehri Nora bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Delfi</span> Yunan anakarasında yer alan antik kent

Delfi, Yunanistan'da Parnassos Dağı'nın güneybatısında bulunan arkeolojik bir alan ve modern bir kasabadır. 1987 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak listelenmiştir. Antik çağlarda Yunan halkları için önemli bir dinî merkezdi. Tarih öncesi devirlere kadar eskilere dayandırılan varsayımlarda Yunan tanrıları Apollo ve Athena'ya ibadet edilen bir alandı. Günümüze kadar varlığını koruyabilmiş Antik Yunan mimarisi eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Madra Dağları</span>

Madra Dağları ya da Madra Dağı, Ege Bölgesi’nin Asıl Ege Bölümü ile Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nün sınırlarında yer alır. Madra Dağı, Balıkesir ilinin İvrindi, Havran, Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık ilçeleri ile İzmir ilinin Bergama ilçesi topraklarında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Minos medeniyeti</span> Tunç Çağı uygarlıklarından biri

Minos medeniyeti, Tunç Çağı'nda Yunanistan'a bağlı olan, Ege Denizi içindeki Girit Adası'nda, MÖ yaklaşık 3.500'lerde doğmuş bir uygarlıktır. Girit uygarlığı, MÖ 2700 ile MÖ 1450 yılları arasında en parlak dönemlerini yaşadı ve yavaş yavaş eski gücünü yitirmesinin ardından Girit üzerinde Miken kültürü baskınlaşmaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Kaz Dağı</span>

Kaz Dağı ya da İda Dağı, Edremit Körfezi'nin kuzeyinde Çanakkale ve Balıkesir illeri arasında yer alan bir dağ.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan sanatı</span>

Bugünkü Yunanistan topraklarına Yunanlar ayak basmadan önce, Girit, kültürel gelişimin öncülerindendi. Burada Neolitik'ten son Tunç Çağına kadar sürekli bir gelişim izlenilebilir. Minos kültürü; Girit'teki Bronz Çağ kültüründeki kral Minos'a bağlanarak adlandırılmaktadır. Bununla birlikte bir tür akraba olarak tanımlayabileceğimiz Yunan topraklarındaki kültür için "Hellas" terimi kullanılmıştır. Ayrıca "Kiklad" terimi de Kiklad'larda bulunan 3000 yıllık mermer heykelcikleri ve çömlekleri için kullanılmıştır. Bu adlandırmalar dönemi inceleyen arkeologlar tarafından verilmiştir. Kiklad yapıtları, Minos ve Hellas kültürü ile ilişkili değildir. Tam tersine bu yapılar yerel olarak sınırlanmış ve bugüne dek az tanınmış bir kültür çevresine bağlıdır. Erken Minos kültürünün en önemli kalıntıları Girit'in doğu bölümünde, özellikle Gurnia, Vasiliki, Palaikastro gibi küçük kentlerle komşu adalardan Pseira ve Mochios'da bulunmuştur. Akdeniz çevresiyle de karşılıklı ilişkiler kurduğu açıkça bellidir.

<span class="mw-page-title-main">Kel Dağı</span>

Kel Dağı, Türkiye'nin Hatay iline bağlı Yayladağı ilçesinde bulunan ve faal olmayan volkanik dağ. Antik adı Kasyus (Kassius) Dağı olup, yerel halk tarafından "Cebel-i Akra" olarak da bilinir. Akdeniz'in güneydoğu köşesinde hemen deniz kıyısından yükselen dağın yüksekliği 1730 metredir. Dağda yetişen bitkilerin başında çakşır otu gelir. Tilki, kurt, vaşak ve tavşan nadiren de olsa rastlanabilen hayvanlardır. Dağın eteklerinde, Antik Roma döneminden kalma St. Barlaam Manastırı bulunur. Eski Ugarit limanı 30 kilometre güneyde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Vazo</span>

Vazo, genellikle çiçek koymak için kullanılan, cam, porselen, toprak gibi farklı malzemelerden, türlü boyut ve şekillerde yapılabilen açık bir kaptır. Sözcük Türkçeye, İtalyanca vaso kelimesinden geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Toratau</span>

Toratau, - Sterlitamak şehri sınırında, İşembay ili'nde bulunan dört shihandan biri. Resifin kalıntıları, Alt Permiyen resif masifi, 230 milyon yıl önce tropik denizde oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Asterosya Dağları</span>

Asterosya Dağları, Yunan Girit adasında düşük bir dağ silsilesidir. Dağ sırası, adanın güneyinde, Mesara ovasının güneyinde yer almaktadır ve Libya Denizi kıyısında sona ermektedir. Menzil, Kandiye'nin idari biriminde, Matala köyünün doğusunda yer almaktadır. Asterosya Dağları'nın en yüksek zirvesi Kofinas'tır. Kofinasın deniz seviyesinden 1.231 metre yukarıdadır. Dağlar birçok vadiye ayrılmıştır. Bunların en büyüğü Asterosya olarak adlandırılır. Agios Nikitas plajı, menzilin doğusunda, deniz kıyısında yer almaktadır. Asterosya'nın batı kısmına Batı Asterosya denir. Uzunluğu 27 km'dir. Agifarago'dan Cocino-Pirgosa'ya kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan jeolojisi</span>

Başkurdistan jeolojisi üç temel jeolojik yapıya ayrılmaktadır: Batı, Güney ve Dağlık Başkurdistan:

<span class="mw-page-title-main">Timfi</span>

Timfi Yunanistan'da bir dağdır. Dağ, ülkenin kuzeybatısında yer almaktadır. Yunanistan'ın altıncı en yüksek dağıdır. Dağ üç zirveden oluşur: en yükseği Gamila'dır. Yüksekliği 2497 metredir. İkinci zirve Kura (Γκούρα) - 2467 metredir. Üçüncü zirve Astraka'dır (Αστράκα) - 2432 metre. Timfi Dağı doğudan batıya 20–25 km uzanır. Genişlik 15 km'dir. Timfi Dağı'nın eteklerinde bir dağ gölü yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İosif Chatzidakis</span>

İosif Chatzidakis Yunan doktor ve arkeolog.

<span class="mw-page-title-main">Nida Platosu</span> Giritte bir yayla

Nida Platosu Yunanistan Girit'te İda Dağı'nda bir yayla. Yaklaşık 1350 metre yüksekliğine ulaşan ova jeolojik anlamda bir karst ve polyedir. Kuzeyden batıya toplam 3, batıdan doğuya ise yaklaşık 2 kilometre genişliğindedir.

Hanya Arkeoloji Müzesi Girit, Hanya'da 2021 yılında Halepa'daki yeni yerine taşınmış, aslen 1962 yılında Venedik dönemi Aziz Fransis Manastırı'nda kurulmuş bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">İlithiya Mağarası</span>

İlithiya Mağarası, ayrıca İlithiya'nın Mağarası da bilinir, Yunanistan'ın Girit adasında doğum tanrıçası Eileithyia'ya adanmış, Neolitik çağdan Roma dönemine kadar kullanılmış, Geç Minos döneminde tapınma için kullanılan kutsal bir mağaraydı. Mağara içindeki kaya oluşumlarının kadın figürlerine benzediği, en belirgin olarak merkezde ayakta duran bir kadın olarak görünen bir dikit olduğu öne sürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hadži-Prodan Mağarası</span>

Hadži -Prodan Mağarası, orta batı Sırbistan'daki İvaniçe'den 7 kilometre (4,3 mi) uzaklıktaki Raščići köyünde bulunan, Paleolitik döneme tarihlenen arkeolojik sit alanı ve ulusal bir tabiat anıtıdır. Deniz seviyesinden 630 m yüksekliğe sahip oldukça dar ve yüksek ağzı, Rašćanska nehri vadi yatağının yaklaşık 40 m üzerinde yer alır ve güneye doğru bakmaktadır. 345 metre (1.132 ft) uzunluğundaki mağara Geç Kretase'de "kalın tabakalı masif" Senoniyen kalkerinde oluşmuştur. Tarih öncesi çanak çömlek parçaları ve Pleistosen fauna fosilleri İvaniçe'den Zoran Vučićević tarafından ortaya çıkarıldı. Mağara girişinde ve ana mağarada, özellikle Mağara ayısı ve Demir Çağı eser keşiflerinin yapıldığı bildirildi. Mağaranın adı, 19. yüzyıldan kalma bir Sırp devrimci olan Hadži-Prodan'ın onuruna verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ege sanatı</span> Bronz Çağı boyunca Ege Denizi yöresinde yaratılan sanat

Ege sanatı, Bronz Çağı boyunca, yani MÖ 11. yüzyıla kadar, Antik Yunan sanatından önce Ege Denizi'ni çevreleyen topraklarda ve içindeki adalarda yaratılan sanattır. Çoğunlukla modern Yunanistan topraklarında bulunduğu için bazen Yunan Bronz Çağı sanatı olarak da adlandırılır; ancak sadece Miken Yunanlıları sanatını değil, aynı zamanda Yunan olmayan Kiklad ve Minos kültürlerinin sanatını da içerir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.