İçeriğe atla

İbrahim bin Yahya Hamideddin

Seyfülislam, Seyfül el-Hak
İbrahim Yahya Hamideddin
1. Yemen Krallığı Veziri
Görev süresi
17 Şubat 1948 - 18 Şubat 1948
Yerine geldiğiMakam kuruldu
Yerine gelenAbdullah el-Vezîr
Kişisel bilgiler
Doğum 1915
Ölüm 1948 (32-33 yaşında)
Hacca, el-Muayyed Evi
Ölüm nedeni Zehirlenme
Milliyeti Arap
Akraba(lar) İmam Yahya
Askerî hizmeti
Çatışma/savaşları Yemen Meşrutiyet Devrimi
Aile ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏ Rassid Hanedanlığı

Seyfülisam İbrahim bin Yahya Hamideddin (Arapça: سيف الإسلام إبراهيم بن يحيى حميد الدين romanize:Säyf'ûlislam İbrahim bin Yahya Hemideddin) Yemenli devrimci ve vezirdir. İmam Yahya'nın sekizinci ve kardeşi İsmail bin Yahya ile en sevmediği çocuğuydu. Babasına karşı 1948'de yapılan Yemen Meşrutiyet Devrimi'ne katıldı. Yönetimi ele geçirmiş Abdullah el-Vezir tarafından 1 günlüğüne Yemen veziri oldu. Darbe'nin ardından aşiret destekli Ahmed bin Yahya'nın karşılığıyla darbe başarısız oldu ve İbrahim bin Yahya zehirlenene kadar 2 ay boyunca gözaltında kaldı.

Hayatı

İbrahim bin Yahya 1915 yılında doğdu. İmam Yahya ondan memnun değildi. En çok azarladığı çocuğuydu. Kardeşi İsmail bin Yahya ile birlikte Sana'a kentindeki Edebiyat Evi'ne yerleştirildi. İbrahim babasının küçükken ona tavırları yüzünden her zaman ondan nefret etti ve her seferinde babasının yönetimini eleştirerek tahtı ele geçirebilmek için fırsatları bekledi. Babası San'a'nın kuzeyindeki el-Ravda şehrinde hastalandığında birkaç komutan ve aşiret lideriyle temasa geçerek, Sana'a şehrindeki Dârü'l-Hacer, el-Salalah Sarayı gibi önemli noktaları ele geçirip babası ve kardeşi Ali bin Yahya'yı tutuklamayı iktidarı ele geçirmeyi planladı. Planını Şair Ahmed bin Muhammed el-Şami gibi güvendiği kişilere gösterdi fakat kimse onu desteklemedi.[1]

Planının babasına gideceğinden korktuğu için Yemen'den kaçabilmek için hasta taklidi yapmaya başladı. Sara nöbetleri geçirdiğini ve delirdiği söylentilerini çıkarttı. Deli taklidi çok inandırıcı olduğu ve doktorlarda çözüm bulamadığı için doktorlar babasına tedavi görmesi için Etiopya'ya gönderilmesini tavsiye etti. Tercüman olması için iyi derecede İngilizce bilen Profesör Ahmed el-Burak ile tedavi için seyahate çıktılar. Bir süre Asmara'da kaldıktan sonra Aden şehrine gittiler ve İbrahim babasının yönetimine karşı kurulmuş olan Ahrar Partisi'ne katıldı.[2]

Yemen Meşrutiyet Devrimi

17 Şubat 1948 Salı günü öğleden sonra İmam Yahya Sana'a'nın Haziz bölgesinde pusuya düşürüldü ve çatışmada öldü. İmam Yahya öldürüldükten sonraki gün Ghamdan Sarayı'nın önünde şeyhlerin ve devlet büyüklerinin de olduğu bir kalabalık toplandı. Kalabalık Abdullah el-Vezirî'yi meşru imam olarak atamaya karar verdikleri bir toplantı yaptılar. İbrahim bu olaydan sonra Sana'a şehrine döndü ve el-Vezirî onu vezir olarak atadı. Yeni imam ve meşrutiyet sistemi 19 Şubat 1948 Perşembe günü Sana'a Radyosunda yayımlandı.[3] Ahmed bin Yahya askerleri ile Sana'daki askerleri dağıttıktan sonra darbe başarısız oldu. Darbeci birkaç lideri onu tutukladı ve Hacca şehrindeki el-Muayyed Evi olarak adlandırılan hücre hapsine yerleştirildi. İbrahim, devrimin başarısızlığından iki ay sonra zehirlenene kadar gözaltında kaldı. Cesedi Hacca şehrine gömüldü.

Kaynakça

  1. ^ موسوعة الاعلام ، د. عبد الولي الشميري ، الترجمة 21 ، إبراهيم بن يحيى بن محمد بن يحيى حميد الدين.
  2. ^ Saudi-Yemeni Relations: Domestic Structures and Foreign Influence By F. Gregory Gause. p.58ISBN 978-0-231-07044-7. Columbia University Press
  3. ^ "كيف قُتل أئمة بيت حميد الدين وأين قبورهم..؟! - يمن برس". web.archive.org. 25 Temmuz 2018. 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yemen</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Yemen, resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti, Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km2 yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">San'a</span> Yemenin başkenti

San'a, Yemen'in başkenti. 2005 yılında, şehir nüfusu 1.937.451'dir.

<span class="mw-page-title-main">Yahya Muhammed Hamideddin</span> Yemen İmamı (1869–1948)

Emirû'l-Müminin el-Mütevekkil Alellah Rab'ül-Alemin İmam Yahya bin el-Mansur Bi'llah Muhammed Hamideddin, kısaca Yahya Muhammed Hamideddin ya da Osmanlı kaynaklarında geçtiği gibi İmam Yahya; Yemenli imam ve siyasetçi ve 1918-1948 arası Yemen Mütevekkilî Krallığı kralı ve kurucusu. Yemen'in büyük bölümünü ve bugünkü Suudi Arabistan'ın güney bölgesini 900 yılı aşkın bir süre yöneten Kasımî hanedanının Hamideddin kolundan dünyaya geldi. Babasının ölümünden sonra 4 Haziran 1904'te Yemen imamı olup Zeydi yönetimini tanımayan Osmanlı İmparatorluğu'na karşı çeşitli isyanlar düzenledi. 1911 yılında imzalanan Da'an Mukavelesi'nde tanınmasıyla Osmanlı'yla uyumlu bir politika yürütmeye başladı. I. Dünya Savaşı'nda tertiplenen Arap Ayaklanması'na katılmayarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı kaldı. Savaşın Osmanlı'nın yenilgisiyle sonuçlanması ve Mondros Ateşkes Anlaşması hükümleri uyarınca Osmanlı Ordusunun Kasım 1918'de diğer Arap vilayetlerinden olduğu gibi Yemen'den de çekilmesi üzerine İmam Yahya 17 Kasım 1918'de San'a'ya girdi ve Yemen'in bağımsızlığını ilan etti. 30 Ekim 1918 tarihinde ise kendini Yemen Emiri ilan ederek Yemen Zeydi Emirliği'ni kurdu. Osmanlı Ordusu'nun bıraktığı ve silah tacirlerinden temin ettiği silahlar ile Birleşik Krallık'a karşı direndi. Kasımiler döneminden kalan Büyük Yemen idealini gerçekleştirmek isteyen Yahya Osmanlı ile Birleşik Krallık arasında belirlenen sınır olan Menekşe Hattı'nı tanımadığını ilan ederecek Aden Protektorası'na birçok baskın düzenledi. Bunun yanı sıra Asir Emirliği ve daha sonra Suudi Arabistan olacak Hicaz ve Necid Krallığı'yle karşı karşıya geldi. Asir Emirliği'nin İmam Yahya'nın baskılarına dayanamayıp Suudi Arabistan'ın himayesine girmesinin ardından Asir Emirliği'nin isyan edip başarısız olunca Yemen'e kaçmasıyla İbn Suud ile İmam Yahya arasında bir çatışma başladı. Bu çatışma Suudi-Yemen Savaşı'na dönüştü ve sonucunda İmam Yahya yenilerek büyük bir otorite kaybına uğradı. Bu yenilgiden sonra izolasyonist bir politika izledi. II. Dünya Savaşı'nda tarafsız bir politika izledi ve herhangi bir agresif tutum sergilemedi. 17 Şubat 1948 tarihinde San'a yakınında damadı tarafından suikastle öldürüldü. İmam Yahya Yemen'i kasıp kavuran ve Yahudiler dahil olmak üzere halka acılar çektiren anarşi ve şiddet ortamına son vermeyi başarmıştır. Onun saltanatı döneminde Yahudiler nispeten elverişli koşullara sahiptiler. Fotoğraf çekinmeyi sevmediğinden hiçbir fotoğrafı bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yemen Arap Cumhuriyeti</span> 1962-1990 yılları arasında Kuzey Yemende var olmuş devlet

Yemen Arap Cumhuriyeti veya bilindik ismiyle Kuzey Yemen, 1962 ile 1990 yılları arasında günümüz Yemen topraklarında var olmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Fâiz (Fâtımî halifesi)</span> Fatımi halifesi

Faiz veya El-Fâiz bi-Nasr-Allâh Tam künyesi: Ebû-Kâsım Îsâ İbni ez-Zâfir el-Fâiz bi-Nasr-Allâh
. 1154 -1160 döneminde on üçüncü Fâtımî Hâlifesi olmustur. Mustâ‘lî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'ni oluşturan iki ana kolundan biri olan Hafıziler tarafından da İmam olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zâfir</span>

Zafir veya El-Zafir bi-din Allah Tam Adı: Ebu Muhammad El-Zafir bi-dīn Allah İsmāīl bin El-Ḥafîz Arapça: أبو محمد الظافر بدين الله إسماعيل بن الحافظ.

<span class="mw-page-title-main">Yemen Mütevekkilî Krallığı</span> 1918 ve 1970 yılları arasında Arap Yarımadasında var olmuş bir krallık

Yemen Mütevekkilî Krallığı, ilk dönem adıyla Yemen Zeydi Emirliği veya bilindik isimleriyle Yemen Krallığı ve Kuzey Yemen, kısaca ise Yemen ; İmam Yahya önderliğindeki Zeydîlerce Osmanlı İmparatorluğu'nun Yemen'den çekilmesinden sonra 1918 yılında kurulan ve 1970'e dek varlığını sürdürmüş devlet. Orta Doğu'da yer alan Yemen Krallığı 195,000 km2 yüzölçümüne sahipti. Kuzeyinde Suudi Arabistan, güneyinde İngiliz hamiliğinde Güney Yemen yer alıyordu. Krallığın başkenti 1918'den 1948'e kadar günümüzde Yemen'in başkenti olan San'a, 1948'den 1962'ye kadar Taiz, para birimi ise Yemen riyaliydi.

Hero İbrahim Ahmed, Iraklı Kürt siyasetçi, yazar İbrahim Ahmed'in kızı, Irak eski cumhurbaşkanı Celal Talabani'nin eşi.

İbnü'l-Mutahhar el-Hillî tam adıyla Cemâlüddîn el-Hasen bin Yusuf bin Ali İbnü'l-Mutahhar el-Hillî Iraklı Şii usul ilmi âlimi.

El-Mu'ayyed Muhammed bin el-Kasım, 1620-1644 yılları arasında Yemen imamıydı. El-Mansur el-Kasım'in oğlu olup Osmanlı İmparatorluğu'nu tamamen Yemen topraklarından çıkararak bağımsız bir Zeydi devleti kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Yemen imamları</span> Yemeni yönetmiş Zeydi imamlar

Yemen imamları ve daha sonra Yemen kralları, Yemen'de Zeydi Şii İslam'ının kutsanmış dini ve siyasi liderleridir. Tarihçi İbn Haldun imamlardan başa gelmelerini sağlayan kabileden, Banu Rassi veya Rassiler, telaffuza göre Banu Ressî veya Ressîler olarak bahseder. Orijinal Arap kaynaklarında Rassi terimi pek kullanılmaz. El-Mansur el-Kasım bin Muhammed'in kurduğu Rassidilerin alt kolu olan Kasımîler olarak da bilinir. 897'den itibaren Yemen'in bazı bölgelerinde dini ve siyasi yönetimini ellerinde tuttular. Bazen yönetim gücü imamlara değil, Memlûklerin, Osmanlıların valilerine aitti. İmamların; dini ilimler konusunda bilgili olması, savaşlarda Yemen'in reisi olduğunu kanıtlaması gerekiyordu. İmamlık iddiasında bulunanlar İslam'a çağrıda bulunurlardı. Bazen aynı anda iki imam olabiliyordu fakat bu durum çok nadirdir. Birçok İmami'nin aksine, Zeydiler İmamlarına ilahi veya insanüstü nitelikler atfetmezler. Zeydîler’in, kendine özgü bir sosyokültürel yapısı olan Yemen bölgesine intikal edip devlet kurmalarından itibaren günümüze kadar devam eden varlığı, siyasî bakımdan dönem dönem muğlak ve istikrarsız bir seyir izleyerek kesintilere uğramıştır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed bin Yahya</span>

Ahmed bin Yahya Hamideddin, 1948'den 1962'ye kadar hüküm süren Yemen İmamı ve Yemen Mütevekkilî Krallığı Kralı.

El-Vezirî Darbesi diğer adıyla Yemen Meşrutiyet Devrimi, 17 Şubat 1948 sabahı öldürülene kadar 40 yılı aşkın bir süre Yemen Mütevekkilî Krallığı'nı yöneten İmam Yahya'ya karşı darbe girişimidir.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed el-Bedir</span>

Muhammed el-Bedir, babası Ahmed bin Yahya'nın ölümünden sonra 7 gün boyunca hüküm süren Yemen İmamı ve Yemen Mütevekkilî Krallığı Kralı.

<span class="mw-page-title-main">Hasan bin Yahya</span>

Hasan bin Yahya Yemenli diplomat ve Yemen Mütevekkilî Krallığı'nın eski veziri.

<span class="mw-page-title-main">Da'an Antlaşması</span> 1911 yılında Osmanlı ile Yemen imamı arasında imzalanan antlaşma

Da'an Antlaşması, ya da Da'an Mukavelesi, 1911'in Ekim ayında Osmanlı'nın Yemen Vilayeti'ndeki Da'an'da Osmanlı Padişahı ile İmam Yahya tarafından imzalanmış bir antlaşmadır. Bu antlaşma 1872'de Osmanlı'nın San'a'yı ele geçirmesinden beri Yemen yöresindeki ayaklanmalar tarihinde bir dönüm noktası oldu. Yemen ile Osmanlı arasındaki sürtüşme ve anlaşmazlıklar ortadan kalktı. Antlaşmaya göre San‘a dahil Zeydîler'in yaşadığı dağlık bölgelerin yönetimi İmam Yahya'ya bırakılacak, fakat yabancı devletlerle antlaşma yapamayıp dış işlerinde Osmanlı'ya bağlı olacaktı. İmam Yahya “Emîrü'l-mü'minîn” olma iddiasından vazgeçecek, her yıl kendisine 20.000 Osmanlı altın lirası verilecekti. Bunun karşılığında İmam Yahya zekatı adı altında halktan haraç toplamayı bırakacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah el-Vezir</span>

Abdullah bin Ahmed el-Vezir, Yemenli darbeci ve İslam alimidir. el-Vezirî Darbesi'nde kendini kral ilan etmiştir. Daha önceden 1920'lerde Yemen ordusunun komutanı ve 1930'larda Hamar ve el-Hudeyde'nin valiliği görevlerini yaptı. Hessen ekonomi bakanı Tarık el-Vezir onun torunudur.

<span class="mw-page-title-main">Ali Nasır el-Kardey</span> Yemenli şair, aşiret lideri

Ali bin Nasır bin Mas'ad el-Kardey el-Murad-i, Yemenli şair ve aşiret lideri. İmam Yahya'ya Sana'a'nın güneyindeki Hiziz bölgesinde bir pusu kurarak onu öldürmesiyle tanınır.

Muhammed bin Yahya Yemenli şair ve politikacı. Dönemin Yemen kralı, İmam Yahya'nın oğluydu. Şaraf ve Hudeyde sancağı görevini üstlendi. Hizmetçilerinin birinin hayatını kurtarmaya çalışırken Kızıldeniz'de boğularak öldü. Mısırlı şair Ahmet Şevki ölümü dolayısıyla gazel yazmıştır.

El Bedir bin Yahya el Hirsi Yemen kökenli bir İngiliz oyun yazarı ve yönetmenidir.