İçeriğe atla

İbrahim Talî Öngören

İbrahim Edhem (Talî) Öngören
II. (Trakya) Umumî Müfettişi
Görev süresi
1934-1935
BaşkanMustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine gelenMehmet Kazım Dirik
I. Umumî Müfettişi
Görev süresi
1927-1933
BaşkanMustafa Kemal Atatürk
Başbakan İsmet İnönü
Yerine gelenAhmet Hilmi Ergeneli
Türkiye Büyük Millet Meclisi
2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Dönem Milletvekili
Görev süresi
11 Ağustos 1923 - 24 Mart 1950
Seçim bölgesi1923 – Diyarbakır
1927 – Diyarbakır
1931 – İstanbul
1935 – Diyarbakır
1939 – Diyarbakır
1943 – Diyarbakır
1946 – Elazığ
Kişisel bilgiler
Doğum İbrahim Edhem
1875
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 2 Ocak 1952 (77 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi
Bitirdiği okul Galatasaray Lisesi, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane
Mesleği Doktor, asker ve siyasetçi
Ödülleri İstiklâl Madalyası
Askerî hizmeti
Bağlılığı  Osmanlı (1893-1919)
 Türkiye (1919-1927)
Hizmet yılları 1893-1927
Rütbesi Albay
Komutası 40. Hudeyde Fırkası Sertabipliği, Harbiye Nezareti Sıhhiye Dairesi 4. Şube Müdürlüğü, 3. Ordu Müfettişliği Sıhhîye Müdürlüğü, Millî Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanlığı
Çatışma/savaşları Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı
5 Ocak 1930 tarihli Milliyet gazetesinde İbrahim Tali Bey, Türk Ocakları spor kulüpleri ile bir arada.

İbrahim Edhem (Talî) Öngören (d. 1875, İstanbul – ö. 2 Ocak 1952, İstanbul), Türk hekim ve siyasetçi, diplomat.

Babası Basra valiliğinde bulunmuş Yusuf Talî Paşa, annesi Rasime Hanım'dır.[1]

İlk ve orta öğrenimini Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. 1887'de Askeri Tıbbiye'ye girdi. 1893'te askeri tabip yüzbaşı rütbesi ile mezun oldu. Çeşitli İstanbul hastanelerinde ve askerî birliklerde çalıştı. 1896'da operatörlük belgesi aldı. 1909 yılında Hudeyde Hastanesi operatörlüğüne atandı. Başhekimliğe ve 40. Hudeyde Fırkası Sertabipliği'ne getirildi.[2]

1911 yılında Trablusgarp Savaşı'na askerî hekim olarak katıldı ve burada Mustafa Kemal ile yakın dost oldu. Hastalığı nedeniyle 1912 yılında Eylül ayında İstanbul'a döndü; bir ay sonra Balkan Savaşı'na katıldı.[2] Barıştan sonra barıştan sonra Harbiye Nezareti Sıhhiye Dairesi 4. Şube Müdürü oldu. Van, Ankara ve Kayseri'de çıkan lekeli humma hastalığı ile mücadele etti. 1913'te yarbaylığa terfi etti. I. Dünya Savaşı'nda çeşitli cephelerde savaştı.

19 Mayıs 1919'da 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal ile beraber Bandırma Vapuru'ndan Samsun'a çıkan 18 subaydan birisiydi.[2]

1920'de Ankara Hükûmeti'nin Moskova'ya gönderdiği heyetin içinde yer aldı. Bakü'de toplanan Birinci Doğu Halkları Kurultayı'na Ankara Hükûmeti'ni temsilen gözlemci olarak katıldı. Bakü kongresinden gönderdiği raporlar, TBMM Hükûmeti'nin Sovyet Rusya'ya komünizm rejimine ve Anadolu'daki komünist faaliyetlere karşı siyasetini belirlemesinde büyük etkisi oldu.[3]

Moskova'dan döndükten sonra Millî Savunma Bakanlığı Sağlık Dairesi Başkanı olarak Ankara'da görev yaptı. 6 Kasım 1921 - 22 Ekim 1923 tarihleri arasında Batum Konsolosu olarak görev yaptı.[4] Bu görevi sırasında Rusya'dan alınan silah ve cephanelerin Batum üzerinden Anadolu’ya nakledilmesinde rol aldı.[2]

Türk Kurtuluş Savaşı sırasında Albay rütbesine terfi etti. 1923'te Hariciye Vekaleti danışmanı, Haziran 1924'te Varşova büyükelçisi olarak atandı ve 2 yıl bu görevde kaldı.

II. dönem TBMM ara seçimlerinde Diyarbakır milletvekili olarak meclise girdi. III. dönem TBMM’de CHP Meclis Grup Başkan Vekilliği'ne seçildi. Cumhuriyetin ilk yıllarında Kürt isyanlarının gerçekleştiği Güneydoğu Anadolu illerinde daha güçlü bir yönetim kurulması için 1927'de çıkan bir kanunla oluşturulan I. Umumi Müfettişlik görevine atanınca milletvekilliğinden istifa etti. 5 yıl boyunca Elazığ, Urfa, Bitlis, Hakkâri, Diyarbakır, Siirt, Mardin, Van illerini kapsayan müfettişlik bölgesinde hizmet yaptı. 1932'de İstanbul milletvekili seçilerek Umum Müfettişliği görevinden ayrıldı.

1934 yılında Trakya'da Yahudilere yapılan organize saldırıları raporlaştırmak için Trakya Umum Müfettişliği'ne atanması üzerine yeniden milletvekilliğinden istifa etti. Soyadı Kanunu çıktığında kendisine olayları değerlendirme ve önlem almadaki başarısından dolayı cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından “Öngören” soyadı verildi.[2]

Bozulan sağlığı nedeniyle 1935 yılında müfettişlik görevinden ayrıldı ve tedavi için yurt dışına gitti. 1936'da Diyarbakır milletvekili olarak tekrar meclise girdi.

2 Ocak 1952'de İstanbul'da öldü.

Kaynakça

  1. ^ "TBMM Milletvekilleri Kataloğu, I. Cilt". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012. 
  2. ^ a b c d e "Bilal Şimşir, Cumhuriyetin İlk Çeyrek Yüzyılında Türk Diplomatik Temsilcilikleri ve Temsilcileri (1900-1925), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 64-65-66, Cilt 22, Mart-Temmuz-Kasım 2006". 21 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012. 
  3. ^ "Adil Dağıstan, Millî Mücadelede Mustafa Suphi Olayı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 34, Cilt 12, Mart 1996". 10 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2012. 
  4. ^ "Dr. Erdal Aydoğan, Dr. İbrahim Talî Bey'in Batum Konsolosluğu Günleri, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No:2, 2001" (PDF). 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal Atatürk</span> Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı

Mustafa Kemal Atatürk, Türk mareşal, devlet adamı, yazar, Türk Kurtuluş Savaşı'nın başkomutanı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. Türkiye'yi laik, sanayileşen bir ulusa dönüştüren kapsamlı ilerici reformlar üstlenmiştir. İdeolojik olarak sekülarist ve milliyetçi politikaları ve sosyo-politik teorileri Kemalizm olarak tanınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de cumhuriyetin ilanı</span> 29 Ekim 1923 tarihinde Türkiye devletinin yönetim biçiminin cumhuriyet olarak belirlenmesi

Cumhuriyetin ilanı, hukukî olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923 günü gerçekleşen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlenmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Büyük Millet Meclisi</span> Türkiye Cumhuriyetinin parlamentosu

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti'nin yasama organıdır. 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'nce işgaline direniş göstermek üzere kurulmuştur. Asli görevi yürütmeyi denetlemektir ve yasama erkini kullanır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir" ilkesi, TBMM'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Rauf Orbay</span> Türk asker ve siyasetçi

Hüseyin Rauf Orbay, Türk asker, siyasetçi. Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuştur. Trablusgarp ve Balkan Savaşları'nda gösterdiği başarıdan ötürü Hamidiye Kahramanı olarak tanındı. 1918 Ekim'inde Osmanlı Devleti'nin Bahriye Nazırı olarak görev yapan Orbay, devletin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni hükûmet adına imzalayan kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Hüsrev Gerede</span> Türk asker ve siyasetçi

Hüsrev Gerede, Türk Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet tarihinin önemli isimlerinden olan Türk asker, siyasetçi ve diplomattır.

<span class="mw-page-title-main">Refet Bele</span> Türk asker ve siyasetçi

İbrahim Refet Bele, Türk asker ve siyasetçi. Kurtuluş Savaşı'na katılan ilk beş generalden birisidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Heyet-i Temsiliye</span> Türk Kurtuluş Savaşı’nın, TBMM öncesi yürütme organı

Heyet-i Temsiliye, Mondros Mütarekesi’nden sonra Anadolu topraklarının İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi üzerine başlayan ulusal direniş sırasında, ulusal bir meclisin (TBMM) kuruluşuna dek Millî Mücadelenin yürütme organı olarak görev yapmış kuruldur.

<span class="mw-page-title-main">Ali Fuat Cebesoy</span> 6. Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı

Ali Fuat Cebesoy, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Mazhar Müfit Kansu</span> Türk siyasetçi

Ahmet Mazhar Kansu, Türk devlet adamı, vali, milletvekili ve yönetici.

<span class="mw-page-title-main">Cevat Abbas Gürer</span> Türk asker ve siyasetçi

Mehmet Cevat Abbas Gürer, Türk asker, siyasetçi, Mustafa Kemal Paşa’nın başyaveri, Meclis-i Mebûsan ve TBMM I., II., III., IV. ve V. dönem Bolu milletvekili.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Tayyar Eğilmez</span> Türk asker ve siyasetçi

Cafer Tayyar Eğilmez, Türk asker ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Süreyya Yiğit</span>

İbrahim Süreyya Yiğit, Türk yönetici ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Hükûmeti</span> Türk Kurtuluş Savaşında kurulan direniş hükûmeti

Kendisini Türkiye Devleti veya Türkiye olarak tanımlayan ve yaygın olarak Ankara Hükûmeti adıyla anılan Büyük Millet Meclisi Hükûmeti, Türk Kurtuluş Savaşı (1919-1923) ve Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında Ankara merkezli geçici ve devrimci Türk hükûmetiydi. Osmanlı Sultanı tarafından yönetilen çökmekte olan İstanbul Hükûmeti'nin aksine, Anadolu Hareketi tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mim Kemal Öke</span> Türk hekim ve siyasetçi

Kemalettin Öke, Türk hekim.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı</span> Mustafa Kemalin Bandırma Vapuru ile yapılan yolculuk sonrası Samsuna ulaşması olayı

Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkışı, 19 Mayıs 1919 tarihinde 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal'in Bandırma Vapuru ile yaptığı yolculuk sonrası Samsun'a ulaşması olayı. Bu olay Kurtuluş Savaşı'nın fiili başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Galip Pekel</span>

Ali Galip Pekel, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Mecdi Boysan</span> Türk iş insanı

Mustafa Mecdi Nizami Baysan, Türk iş insanı, CHP Edirne eski milletvekili.

Umumî Müfettişlikler Türkiye'de kuruldukları bölgede sivil, asker ve yargı üzerinde kesin otoriteye sahip olan bölgesel valiliklerdir. Doğrudan Türkiye Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olan bu müfettişlikler 1927-1952 yılları arasında görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hayrettin Belli</span>

Mahmut Hayrettin Belli, Osmanlı-Türk siyasetçi, hukukçu ve asker.

<span class="mw-page-title-main">1920 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 1. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1920 Türkiye genel seçimleri, Büyük Millet Meclisi'nin birinci dönem milletvekillerini belirlemek için Mart-Nisan 1920 tarihlerinde Osmanlı İmparatorluğu'nda düzenlenmiştir. Seçimlere İtilaf Devletleri'nin işgalini protesto eden Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde yerel gruplardan oluşan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) önderlik etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.