İbn Sînâ veya Ebu Ali Sînâ ya da Batılıların söyleyişiyle Avicenna, İslam'ın Altın Çağı döneminin en önemli doktorlarından, astronomlarından, düşünürlerinden, yazarlarından ve bilginlerinden biri olarak kabul edilen Fars polimat ve "polimerik erken tıbbın babası" olarak bilinen tabiptir.
Ehl-i Sünnet ve'l-Cemâat, kısaca Ehl-i Sünnet ya da Sünnîlik, İslam dininin dünya üzerindeki iki büyük kolundan biri ve %77-80'lik bir oran ile en büyük mensubunun bulunduğu mezhepler grubudur. Zaman zaman Sünnî İslam veya Sünnî mezhebi ifadesi de kullanılır. Günümüzde Sünnîlik, kendi içerisinde günümüzde yaşayan iki akaid mezhebi, dört fıkıh mezhebini içermektedir.
Bîrûnî, İslam'ın Altın Çağı'ndaki çalışmaları ile bilinen hezârfen. Tam adı Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî'dir.
Gıyaseddin Ebu'l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi, yaygın olarak bilinen ismiyle Ömer Hayyam, Fars polimat, matematikçi, astronom, tarihçi, filozof ve şairdi. Selçuklu İmparatorluğu'nun ilk başkenti olan Nişabur'da doğdu. Bir bilgin olarak, Birinci Haçlı Seferi sırasında Selçuklu hanedanının yönetimiyle çağdaştı.
Nasîrüddin Tûsî, Horasan Selçuklu Devletine mensup olan ve edebiyat dili gerekçesiyle Farsça eserli bir Türk bilim insanı ve Şii İslam'ın Batınî/Tasavvuf filozofu. Söz konusu dönem, Moğol istilası sebebiyle Bağdat'ta, bir yandan karanlık bir dönem, bir yandan da önemli düşünce okullarının kurulduğu ve İslam bilim kurumlarının açıldığı bir dönem oldu. Nasîrüddin Tûsî de bu dönemde yetişmiş İslam dünyasının tanınmış bir bilgesi olmuştur. Azerbaycanlı halk bilimci Memmedhüseyn Tehmasib'a göre efsanevi bir kişilik olan Nasreddin Hoca gerçekte Tûsî'dir.
İslam'da siyasi mezhepler, İslam tarihi boyunca, siyasi tartışmalar ve görüş farklılıkları sonucu ortaya çıkan mezheplerdir. İslam'da Sünnilik, Şiilik ve Haricilik olmak üzere üç ana mezhep vardır. Bu mezhepler de çeşitli açılarından kendi içinde alt mezheplere sahiptir. En önemlilerinden biri ve ilk olarak şekilleneni, halifelik tartışmaları sonucu ortaya çıkan Şia'dır. Haricîler ve Vahhâbîler de sayılabilir. İslâm dünyası içerisinde Sünniler %83'lük kısmı, Şiiler %15'lik kısmı ve Hariciler ise %2'lik kısmı oluşturmaktadır.
Fars edebiyatı, Farsça sözlü kompozisyonlardan ve yazılı metinlerden oluşan dünyanın en eski edebiyatlarından biridir. 2500 yıldan uzun bir dönemi kapsayan Fars edebiyatına ait kaynaklar bugünkü İran sınırlarının ötelerine, Orta Asya, Batı Asya, Anadolu, Hint alt kıtası, Mısır ve Balkanlar'a yayılmıştır. Gaznelilerin Orta ve Güney Asya'yı fethinden sonra Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya'ya yayılmıştır. Yalnız İranlılar değil, Türk, Kafkas, Hint, Pakistanlı ve Slav şair ve yazarların Fars dilinde oluşturdukları eserler de Fars edebiyatı içinde sayılmaktadır.
Üçgenlerle ilgili erken çalışmalar, Mısır matematiği ve Babil matematiğinde MÖ 2. binyıla kadar izlenebilir. Trigonometri, Kushite matematiğinde de yaygındı. Trigonometrik fonksiyonların sistematik çalışması Helenistik matematikte başladı ve Helenistik astronominin bir parçası olarak Hindistan'a ulaştı. Hint astronomisinde trigonometrik fonksiyonların incelenmesi, özellikle sinüs fonksiyonunu keşfeden Aryabhata nedeniyle Gupta döneminde gelişti. Orta Çağ boyunca, trigonometri çalışmaları İslam matematiğinde El-Hârizmî ve Ebu'l-Vefâ el-Bûzcânî gibi matematikçiler tarafından sürdürüldü. Altı trigonometrik fonksiyonun da bilindiği İslam dünyasında trigonometri bağımsız bir disiplin haline geldi. Arapça ve Yunanca metinlerin tercümeleri trigonometrinin Latin Batı'da Regiomontanus ile birlikte Rönesans'tan itibaren bir konu olarak benimsenmesine yol açtı. Modern trigonometrinin gelişimi, 17. yüzyıl matematiği ile başlayan ve Leonhard Euler (1748) ile modern biçimine ulaşan Batı Aydınlanma Çağı boyunca değişti.
Mansûr ikinci Abbasi halifesidir. 754 ile 775 yılları arasında halifelik yaptı.
Bu liste İranî kökenli bilim insanlarını içermektedir.
Muhammed bin Abdullah el-Mehdî veya Muhammed en-Nefsüzzekiyye, Abbasiler'e karşı Medine'de başlatılan isyanın lideridir.
Dâ'î İsmâilîyye mezhebinin İslâmiyet ve İsmâilîlik mezhebine dâvet için görevlendirmiş olduğu din adamlarına verilen ad. Geniş anlamda, insanlar arasında bir diyalog ortamı oluşturduktan sonra onları İslâm'ı anlamaya ve uygulamaya, dua etmeye, İslâmî usullere göre yaşamaya ve ibâdet yapmaya çağıran kişi olarak tanımlanır. Dâ'î birçok hal için Hristiyanlıktaki misyonerlerin eşdeğeri olarak algılanabilir.
Orta Çağ İslam dünyasında bilim, İslam'ın Altın Çağı adı verilen ve 8. yüzyıl ile 14. yüzyıl-15. yüzyıl arasında İslam dünyasında geliştirilen ve uygulanan bilim. Bu dönemde Hint, Fars, Sabii ve özellikle Yunan uygarlıklarına ait eserler Arapçaya tercüme edildi. Bu çeviriler tüm bir Orta Çağ boyunca İslam uygarlığında yaşayan bilim insanlarının bilimsel gelişmelerde bulunmalarına ve bu gelişmeleri sonraki yüzyıllara taşımalarına olanak sağladı.
İslam'ın Altın Çağı'nda matematik, özellikle 9. ve 10. yüzyıllarda, Yunan matematiği ve Hint matematiği üzerine inşa edilmiştir. Ondalık basamak-değer sisteminin ondalık kesirleri içerecek şekilde tam olarak geliştirilmesi, ilk sistematik cebir çalışması (Hârizmî tarafından yazılan Cebir ve Denklem Hesabı Üzerine Özet Kitap adlı eser ve geometri ve trigonometride önemli ilerlemeler kaydedilmiştir.
Şibhüddevle Ebû Kâmil Nasr, Mirdasoğulları hanedanından Halep Emirliği'nin 1029 ile 1038 arasındaki ikinci emiri.
Trigonometri, üçgenlerdeki kenarlar ve açılar arasındaki ilişkileri inceleyen bir matematik dalıdır. Trigonometri, bu ilişkileri tanımlayan ve dalgalar gibi döngüsel fenomenlere uygulanabilirliği olan trigonometrik fonksiyonları tanımlar.
Zic Güneş, Ay, yıldızlar ve gezegenlerin konumlarının astronomik hesaplamaları için kullanılan parametreleri tablolaştıran İslami astronomi kitabıdır.
Aşağıda, bazı modern bilim insanları tarafından bir alanın kurucusu olarak tanımlanan Ortaçağ İslam medeniyetinin uluslararası alanda tanınan Müslüman alimlerinin bir listesi bulunmaktadır:
- "Modern cerrahinin babası" ve "ameliyat cerrahisinin babası" Ebu'l Kasım El-Zehravi.
- İbn Nefis, "dolaşım fizyolojisi ve anatomisinin babası"
- "Orta Çağ havacılığının babası" Abbas ibn Firnas.
- İbn Heysem, "modern optiğin babası".
- Cabir ibn Hayyan, "Kimyanın babası"
- İbn Haldun sosyoloji, tarih yazımı ve modern ekonominin "babası". En çok Mukaddime'si ile tanınır.
- Erken modern "tıbbın babası" İbn-i Sina.
- Ali bin Abbas: "anatomik fizyolojinin kurucusu".
- Biruni: "Hindoloji'nin kurucusu", " karşılaştırmalı din ve jeodezinin babası" ve 11. yüzyılın başlarındaki Hindistan'ı dikkate değer tanımlaması için "ilk antropolog" unvanları. Georg Morgenstierne, onu "insan kültüründe karşılaştırmalı çalışmaların kurucusu" olarak görüyordu. Biruni, "eczacılığın babası" olarak da bilinir.
- Harezmi: en çok "cebirin babası" olarak bilinir. Salomon Gandz şöyle diyor: "Bir anlamda Harezmi, Diophantus'tan daha çok cebirin babası olarak adlandırılmaya hak kazanmıştır çünkü Harezmi cebiri temel formda öğreten ilk kişidir".
- İbn Hazm: "Karşılaştırmalı dinlerin babası" ve "Batı'da karşılaştırmalı din biliminin kurucusu olarak onurlandırılmıştır. Alfred Guillaume, ona "Eski ve Yeni vasiyetlerin ilk sistematik yüksek eleştirel çalışmasının" bestecisi olarak atıfta bulunur. Ancak William Montgomery Watt, İbn Hazm'ın eserinin daha önceki Arapça eserlerden önce geldiğini ve "amacın polemik olduğunu ve betimleyici olmadığını" belirterek iddiaya itiraz ediyor.
- Farabi: "İslami / Arap Neoplatonizminin kurucusu" ve bazıları tarafından "İslam dünyasında biçimsel mantığın babası" olarak kabul edilir.
- Muhammad İdrisi: "Dünya haritasının kurucusu"
- İbn Rüşd (1126-1198), "Özgür Düşüncenin babası" olarak batıda bilinen ve "rasyonalizm babası" olarak bazıları tarafından tanımlanmıştır ve "Batı Avrupa'da seküler düşüncenin kurucu babası". Ernest Renan, İbn Rüşd'ü mutlak rasyonalist olarak adlandırdı ve onu "özgür düşüncenin ve muhalefetin babası" olarak gördü.
- Ebu Bekir er-Razi: Çocuklarda Hastalıklar üzerine yaptığı inceleme, birçok kişinin onu "pediatrinin babası" olarak görmesine neden oldu. Ayrıca "İslam'da klinik tıbbın gerçek kurucusu" olarak da övgüyle karşılandı.
- Muhammed eş-Şeybani: İslam hukukunun kurucularından.
- İsmail el-Cezeri: Otomat ve Robotik'in Babası.
- Sühreverdi: İlluminasyonist/İşraki İslam felsefesi okulunun kurucusu.
- et-Tusi, kendi başına bir matematik disiplini olarak "trigonometrinin babası".
- Seyyid Hüseyin Nasr: "İslami ekotolojinin kurucusu".
- Ahmed Zewail, femtokimyanın kurucusu
Abu-Abdullah Muhammed ibn İsa Māhānī Mahan'da doğan ve Abbasi Halifeliği Bağdat'ta aktif olan İranlı matematikçi ve astronomdur. Bilinen matematiksel çalışmaları arasında Öklid'in Elementleri, Arşimet'in Küre ve Silindir Üzerine ve İskenderiyeli Menelaus'un Sphaerica üzerine yorumları ve iki bağımsız inceleme yer alır. Arşimet'in ortaya koyduğu, bir küreyi belirli bir oranda iki cilde bölme sorununu çözmeye çalıştı, bu daha sonra 10. yüzyıl matematikçisi Ebu Ca'fer el-Hazin tarafından çözüldü. Astronomi üzerine hayatta kalan tek çalışması azimutların hesaplanması üzerineydi. Ayrıca astronomik gözlemler yaptığı biliniyordu ve arka arkaya üç ay tutulmasının başlangıç zamanlarına ilişkin tahminlerinin yarım saat içinde doğru olduğunu iddia etti.
Aşağıda, etnik olarak İranlı matematikçileri de içeren bir İranlı matematikçiler listesi yer almaktadır.
