İçeriğe atla

İber-Romen dilleri

İber-Romen dilleri
Coğrafi dağılımİber Yarımadası, Latin Amerika, Afrika, Uzak Doğu
SınıflandırmaHint-Avrupa
  • İber-Romen dilleri
Alt bölümler
  • Doğu İberya
  • Batı İberya
İber-Romen dilleri

İber-Romen dilleri, İber Yarımadası kökenli Latin dilleridir. En yaygın konuşulan diller İspanyolca, Portekizce, Katalanca ve Galiçyacadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya</span> Afrikada toprakları bulunan güneybatı Avrupada bir ülke

İspanya (İspanyolca:

8. yüzyıl, 701'den 800'e kadar sürmüş yüzyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Yarımada</span>

Yarımada, üç tarafı su ile çevrili bir tarafı karaya bağlı kara parçasına denir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyollar</span> İspanyanın herhangi bir yerinde yerli olan veya İspanyol vatandaşlığına sahip kişiler

İspanyollar, Güneybatı Avrupa'nın İber Yarımadası'nda yer almakta olan İspanya'nın yerli halkına verilen isimdir. Bunun yanı sıra, en büyük kısmı Latin Amerika'da olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde İspanyol kolonizasyoncuları soyundan gelen önemli sayıda İspanyol yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Endülüs</span> 711–1492 yılları arasında İber Yarımadasında Müslümanların hakimiyeti altındaki bölgeler

Endülüs, 711-1492 yılları arasında İber Yarımadası'nda Berberi milletinin de katkısı ile Arapların etkisi altında bulunan bölgelere verilen isimdir. Müslümanların İber Yarımadası'ndaki varlığı en son Moriskoların 1609 yılında İspanya'dan Müslümanlığı bırakmadıkları için göçe zorlanarak sınır dışı edilmesiyle son bulmuştur.

Kafkas dilleri, Kafkasya'da yaşayan halklarının konuştuğu dillere verilen genel addır. Kafkasya'nın yerli dilleri, birbirlerinden köken açısından bağımsız kabul edilen Kuzeydoğu, Kuzeybatı ve Güney Kafkas dil aileleridir. Buna ek olarak Hint-Avrupa, Türk, Moğol ve Sami dilleri de Kafkasya'da konuşulan diğer dil aileleridir.

Latin veya Romen dilleri, kökeni Roma İmparatorluğu'nda konuşulmuş Latince lehçelerine dayanan, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna mensup bir dil grubudur. Dünya çapında Latin dillerini anadil olarak konuşan 600 milyondan fazladır. Dil grubunun modern dağılımı Amerika, Avrupa ve Afrika kıtalarında yoğunlaşmakla birlikte, genel olarak dünyada geniş bir yayılıma sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Baskça</span>

Baskça (euskara), Baskların konuştuğu izole dil. Baskça, dil bilimcileri tarafından Hint-Avrupa dilleri Avrupa'ya yayılmadan önce Avrupa'da konuşulan dillerden arta kalan biri olarak kabul edilir. Bu sebepten bu dilin dünyada konuşulan başka hiçbir dille yakından akraba olmayan çok eski bir dil olduğu düşünülür. Hint-Avrupalılar buraya gelmeden önce çok geniş bir bölgede, tüm İber yarımadasında ve Gaskonya/Akitanya bölgesinde, konuşulmakta idi.

İzole dil, başka hiçbir dil ile akrabalığı olmayan doğal dillere denir. Sümerce, Baskça ve Elamca sıkça zikredilen izole diller olsa da, her birinin diğer dillerle bağlantısı olduğunu iddia eden dil bilimciler olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">İber vaşağı</span>

İber vaşağı, kedigiller (Felidae) familyasından İspanya ve Portekiz'de yaşayan çok ender bir vaşak türü.

<span class="mw-page-title-main">İberler</span>

İberler, antik çağda bugünkü İber Yarımadası'nın doğusunda ve güneydoğusunda yaşamış bir halktır. Günümüzde İberler, bu yarımadada yaşayan topluluğun yerli halkı olarak kabul edilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Hispania</span>

Hispania günümüzde Portekiz, İspanya, Andorra ve Cebelitarık'ın bulunduğu İber Yarımadası'na Romalılar tarafından verilen isimdir. Ayrıca Roma döneminde Hispania iki bölgeye ayrılmıştır: Hispania Citerior ve Hispania Ulterior. Günümüzde İspanya'nın eski ismi olarak da kullanılır.

Mozarapça İber dillerin gelişimin süresinde Müslümanların İber Yarımadasında hakim oldukları bölgelerde konuşulan Latin lehçelerden oluşmuş lehçe devamıdır. Bu lehçelerin toplamı Mozarap dili olarak bilinir, ama genel bir standardı yoktur. Romen dillerinden farklı olarak, Mozarapça Arap alfabesi kullandı.

<span class="mw-page-title-main">İspanya tarihi</span>

İspanya tarihi, İspanya'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">İber Yarımadası</span> Güneybatı Avrupadaki yarımada

İber Yarımadası ya da İberya, Avrupa kıtasının Akdeniz'e uzanan üç yarımadasından biridir. İber Yarımadasında İspanya ve Portekiz devletleri yer almaktadır. Yarımadanın en güneyinde yer alan Cebelitarık, Birleşik Krallık'ın idaresindedir.

İber-Kafkas dilleri, Gürcü dilbilimci Arnold Çikobava'nın Kafkasya’da konuşulan üç otokton dil ailesine verdiği addır. Bu dillerin birbirleri ile soysal olarak bir akrabalık oluşturduğu dil bilimi dünyasında kanıt yetersizliği nedeni ile kabul görmez ve her dil ailesi birbirinden bağımsız kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">İber Akdeniz Havzası'ndaki kaya sanatları</span>

Levant sanatı olarak da bilinen, İber Akdeniz Havzası'ndaki kaya sanatları, 700'den fazla tarihöncesi kaya sanatı alanını içeren birtopluluktur ve 1998 yılında UNESCO tarafından toplu olarak bir Dünya Mirası ilan edilmiştir. Siteler, İspanya'nın doğu kesiminde yer alır ve Taş Devri'nin Üst Paleolitik veya (muhtemelen) Mezolitik Dönemlerine aittir. İşlemeler, insanlar ve hayvanlara ait küçük boyalı figürlerden oluşmaktadır. Dahil olan alan sayısı açısından, bu sanatın Avrupa'daki en büyük bileşimini içermekte olduğu için dikkate değerdir. Adı Akdeniz Havzası'nna atıfta bulunmaktadır; ancak, bazı siteler deniz kenarında bulunmasına rağmen, sitelerin çoğu, iç kısımlarda yer alan Aragon'da ve Kastilya-La Mancha'da bulunmaktadır; ayrıca Levant adı, Levant Bölgesine değil Levantin Sanatı'na atıfta bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Araplaşma</span> Arap olmayan bir bölgenin fethi ile nüfusta Arap etkisinin artması

Araplaşma, Arap olmayan bir bölgenin fethi ile Arap olmayan nüfusta Arap etkisinin artmasını, Arap dilinin, kültürünün, kimliğinin kademeli olarak benimsenmesini tarif eder. İslam dini ve bunlarla ilişkili olarak İslam'a dayanan sosyo-politik düzen ile Arapça bir kitap olan Kur'an Araplaşmada merkezi bir rol oynamıştır. Ve Bu, genellikle fethedilen topraklarda İslamileştirme ile beraber ilerlemiştir. Genel olarak, Arap orijinli unsurlar, fethedilen medeniyetlerden oluşan çeşitli unsurlarla çeşitli şekillerde birleşti. Araplaştırma; Irak, Suriye, Sudan, Moritanya, Cezayir ve Libya'daki Arap milliyetçisi rejimler tarafından Arap yerleşimlerini genişletme, Arap dışındaki azınlıkların sınır dışı edilmeleri ve Arap olmayan nüfusta Arap kimlik ve kültürünün uygulanmasını, özellikle eğitimde Arapça olmayan anadillere izin vermemek gibi yöntemler ile modern çağlarda da devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Roca dels Moros</span>

Roca dels Moros veya El Cogul Mağaraları, tarih öncesi Levanten kaya sanatı ve İber şematik sanatın resimlerini içeren bir kaya sığınağıdır. Site, İspanya'nın Katalonya özerk topluluğundaki El Cogul'da. Kaya resimleri 1998'den beri UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeki İber Akdeniz Havzası'ndaki Kaya sanarlarının bir parçası olarak korunmaktadır. Kuzeydoğu İber alfabesi ve Latin alfabesi ile yazılmış kitabeler, bölgenin İber ve Roma zamanlarında kutsal alan olarak kullanıldığını göstermektedir.