İçeriğe atla

İapetus (uydu)

Iapetus
Iapetus'un Cassini tarafından elde edilen mozaik görüntüsü
Keşif
KeşfedenG. D. Cassini
Keşif tarihi25 Ekim 1671
Adlandırmalar
MPC belirtmesiSaturn VIII
Adın kaynağı
Ἰαπετός Īapetus
SıfatlarIapetian[1]
Yörünge özellikleri
Yarı büyük eksen
3.560.820 km
Dış merkezlik0,0276812[2]
79,3215 g
3,26 km/s
Eğiklik
Doğal uydusuSatürn
Fiziksel özellikler
10,2–11,9[4]
Boyutlar1.492,0 × 1.492,0 × 1.424 km [5]
Ortalama yarıçap
734,4±2,8 km [5][6]
6.700.000 km2
Kütle(1,8056591±0,0000544)×1021 kg[6]
Ortalama yoğunluk
1,0887±0,0127 g/cm3[6]
0.223 m/s2 (0,0228 g) (0,138 Ay)
0.573 km/s
79,3215 g
(eşzamanlı)
sıfır
Albedo0,05–0,5[7]
Sıcaklık90–130 K
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Iapetus, tahmini 1469 km çap ile Satürn'ün üçüncü, Güneş Sistemi'nin 11. büyük uydusudur.[a] İsmini Yunan Mitolojisi'nde bir Titan olan Iapetos'tan alır. Giovanni Domenico Cassini tarafından 1671 yılında keşfedildi.

Çoğunlukla buzdan oluşan nispeten düşük yoğunluğa sahip bir cisim olan Iapetus, birkaç belirgin ve olağandışı özelliğe ev sahipliği yapar. Örneğin, öncül yarımküresi karanlıkken, izleyen yarımküresi parlak bir renkte olup bunlar arasında çarpıcı bir renk farkı vardır. Ayrıca, uydunun dörtte üçü boyunca uzanan devasa bir ekvatoryal sırt bulunur.

Tarihçe

Keşif

İapetus, İtalyan asıllı Fransız astronom Giovanni Domenico Cassini tarafından Ekim 1671'de keşfedildi. Cassini, uyduyu Satürn'ün batı tarafında keşfetmiş, birkaç ay sonra doğu tarafında gözlemlemeye çalışmış, fakat başarılı olamamıştı. Aynı durum bir sonraki yıl da tekrar etti. Yine batı tarafında gözlem yapabilmiş, fakat doğu tarafında görememişti. Cassini, nihayet 1705 yılında gelişmiş bir teleskop yardımıyla İapetus'u doğu tarafında gözlemledi ve uydunun bu tarafta iki kadir daha az parlak olduğunu buldu.[9][10]

Cassini, İapetus'un parlak ve karanlık yarımkürelere ve kütleçekim kilidine sahip olduğunu, yani daima aynı yüzünün Satürn'e dönük olduğunu doğru bir şekilde tahmin etti. Bu, İapetus'un Satürn'ün batı tarafında olduğunda parlak yüzünün Dünya'dan görülebildiği, doğu tarafında olduğunda ise karanlık yüzünün görülebildiği anlamına gelir.[11]

Etimoloji

İapetus, Yunan mitolojisindeki Titan İapetos'un adını taşır. Bu ad, John Herschel (Mimas ve Enceladus'un keşfiyle tanınan William Herschel'in oğlu) tarafından 1847 tarihli Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope[12] (Ümit Burnu'nda yapılan Astronomik Gözlemlerin Sonuçları) yayınında önerilmiştir. Herschel bu yayınında Satürn'ün uydularına, Titan Kronos'un (Roma mitolojisinde Satürn ile eşdeğer tutulan) erkek ve kız kardeşleri olan Titanların adlarının verilmesini savunmuştu.

Pek kullanılmayan bir varyant olan Japetus adı da vardır[12][13] ve sıfat formu Japetian şeklindedir.[13] Bu durum, Latin alfabesinde ⟨i⟩ ve ⟨j⟩ harfleri arasında bir ayrım olmamasından kaynaklanır ve yazarlar bu harfleri farklı biçimde yazmışlardır.

İapetus Giovanni Cassini tarafından ilk keşfedildiğinde, Kral XIV. Louis'ye ithafen Sidera Lodoicea olarak adlandırılan dört Satürn uydusundan biriydi (diğer üçü Tethys, Dione and Rhea'dır). Bununla birlikte gök bilimciler, Roma rakamları kullanarak atıfta bulunma alışkanlığıyla İapetus'u, Saturn V olarak adlandırdılar. Mimas ve Enceladus 1789 yılında keşfedildikten sonra numaralandırma şeması genişletildi ve böylece İapetus, Saturn VII oldu. 1848 yılında Hyperion'un keşfiyle birlikte Saturn VIII olarak adlandırıldı ve bugün hala bu Roma rakamı belirtmesini taşımaktadır.[14] İapetus'taki jeolojik özellikler genellikle Fransız Roland Destanı'ndaki ("La Chanson de Roland") karakterler ve yerlerin adlarıyla adlandırılır.[14]

Yörünge

Iapetus'un yörüngesi beklenen şeklinden biraz farklıdır. Satürn'ün 3. en büyük uydusu olmasına karşın, Satürn'ün sonraki yakın ana uydusuna, Titan'a kıyasla, çok daha uzak bir mesafeden yörüngesini tamamlar. Aynı zamanda düzenli uydular arasında en yüksek yörünge eğimine sahip uydudur. Sadece Phoebe gibi düzensiz dış uydular bundan daha yüksek bir yörünge eğimine sahiplerdir. Sahip olduğu bu yüksek eğimli uzak yörüngeden ötürü Iapetus Satürn'ün halkalarının bariz bir şekilde görülebildiği tek büyük uydudur. Öteki iç uydularda Satürn'ün halkalarıyla hizalı olmalarından ötürü görülemez bir durumda olurlar. Bu yüksek eğimli uzak yörüngenin sebebi bilinmese de, Satürn tarafından yakalanmış bir uydu olmadığı bilinmektedir. Bu yüksek eğimli yörüngeyi bir teorisi Satürn ile başka bir gezegenin etkileşimiyle açıklar.[15]

Oluşum

Satürn'ün uydularının çoğunlukla Güneş Sistemi'ndeki gezegenlerle aynı biçimde, bir yığılma diskinden oluştuğu düşünülür. Genç gaz devleri oluştukça diskler tarafından gitgide uydulara dönüşen diskler tarafından çevrildiler. Ancak, Titan'ın oluşumu için önerilen bir modelde, Titan'ın daha önceden var olan bazı uyduların çarpışmasıyla oluştuğu önerilir. Iapetus ve Rhea'nın bu çarpışmalardan sonra var olan enkazlardan oluştuğu düşünülür.[16] Lakin daha yeni yapılan çalışmalarda görülmüştür ki, Titan ile Satürn arasındaki uydular 100 milyon yıldan daha gençlerdir, dolayısıyla Iapetus'un Titan'ın içindeki uydularla aynı zaman diliminde oluşması olası değildir. Dolayısıyla, Titan ile beraber ilkel bir uydu olabilir.[17]

Fiziksel özellikler

Yakın zamanda yapılmış ölçümler gösterir ki Iapetus'un çapları 746 x 746 x 712'dir, yaklaşık çapıysa 734.5 ± 2.8 km'dir. Ancak yüzeyi henüz kilometre hassasiyetinde ölçülmemiştir, bu yüzden yapılan ölçümlerde küçük de olsa bir sapma var olabilir.

Iapetus'un düşük yoğunluğu, onun çoğunlukla buzdan ve yaklaşık %20'sinin kayadan oluştuğunu işaret eder.[18]

Sahip olduğu şekil birçok büyük uydudan farklı olarak küresel ya da elipsoit değildir, onun yerine şişkin bir beli ve basık kutupları vardır.[19] Sahip olduğu özel ekvatoryal sırt uzaktan dahi Iapetus'un şeklini belli eder. Bu özellikleri Iapetus'un şeklini bir cevize benzetir.

Iapetus ciddi derecede kraterlidir, Cassini'den gelen görüntülerden çok büyük çarpışma izleri belli olur, en az 5 tanesi 350 km'den büyüktür. En büyüğü, Turgis'in çapı 580 km (360 mi) kadardır.[20] Bu kraterin kenarları ciddi derecede diktir ve 15 km (9,3 mi) uzunluğunda bir uçurum barındırır.[21]

İki renkli yüzeyi

İapetus'ın doğal renkli görüntüsü

Iapetus'un yüzeyinin iki farklı renkte olması oldukça çarpıcı. "Önder" yarımküresi 0.03-0.05 arası bir albedo değeriyle çoğunlukla siyah, bir miktar kırmızı-kahverengi renkliyken, "Kuyruk" yarımküresi ve kutuplar çoğunlukla 0.5-0.6'lık bir albedoyla neredeyse Europa kadar parlaktır. Dolayısıyla, Kuyruk yarımküresinin parlaklığı 10.2 Kadir iken Önder yarımküre 11.9 Kadirdir (Keşfedildiği zamanın en iyi teleskopların görebileceğinden daha karanlıktır).

Karanlık bölge Cassini bölgesi olarak isimlendirilmiştir. Cassini bölgesini bu kadar karanlık kılan şeyin ne olduğunu bilinmemektedir, ancak oldukça ince olduğu tahmin ediliyor. Bu yüzeyin nasıl oluştuğu bilinmese de, Cryovolcanonun bir sonucu olabilir. Bunun dışında başka uydulardan sıçrayan maddelerden de oluşabileceği düşünülüyor. Aydınlık bölgenin kuzey yarımküresi Roncevaux Terra olarak, güney yarımküresiyse Saragossa Terra olarak isimlendirilmiştir. Cassini Bölgesi'ni oluşturan asıl maddenin Iapetus'un dışından geldiği sanılıyor.[22][23][24] İçerisinde barındırdığı organik maddeler ilkel meteorlarda ve kuyruklu yıldızların yüzeylerinde bulunanlarla uyuşuyor. Yer bazlı gözlemlerden fark edilmiştir ki, bu madde karboniktir ve muhtemelen siyanür içeren donmuş hidrosiyanik asit polimerlerden oluşur.

Cassini yörünge aracı tarafından 1.227 km (762 mil) uzaktan görüntülenen Cassini Region ve Terra'ların yüksek derecede kraterli olduğu tespit edildi.[25] Karanlık yüzey ile Aydınlık yüzey arasındaki renk geçişleri 30 metrelik görüntüleme çözünürlüğünde bile oldukça düşüktür, yani renk geçişler bir hayli anidir. Karanlık materyal katmanı oldukça incedir, Cassini radar görüntülemeye ve küçük meteorların bu katmanın altındaki buza çarpmasından belli olduğu kadarıyla en az olarak birkaç on santimlik bir katmandır.[24][26][27]

Cassini Regio'un görünümü. Büyük kraterler arasında Falsaron (sol üstte), Turgis (merkezin hemen üstünde ve sağında) ve Ganelon (sağ altta) görülebilir.

79 gün süren yavaş dönüşünden ötürü(aynı zamanda yörüngesinin de tamamlanma süresidir, Satürn sisteminin en uzunudur), Iapetus yüzey renk farklılığı olmadan dahi Satürn sistemindeki en sıcak gündüz ve en soğuk geceleri yaşayabilirdi. Ekvator yakınlarında, yüzeyindeki karanlık madde sayesinde en yüksek 129K (-144 °C) ve aydınlık kısımdaki en düşük sıcaklık 113K (-160 °C)'ın oluşmasına yol açar.[24][28] Bu sıcaklık farkı, buzun Cassini bölgesinde süblimleşip aydınlık tarafta, özellikle de kutuplarda depolanmasına yol açar. Jeolojik zaman dilimlerinde bu Cassini bölgesinin daha da karanlıklaşmasına, Aydınlık bölgeninse daha da aydınlanmasına yol açar, Pozitif geri bildirimli bir termal sızıntı oluşturur ve Cassini bölgesindeki bütün buzun kaybedilmesiyle sonuçlanır.[24] Şu andaki sıcaklıklar değişmediği süreçte, bir milyar yıldan uzun bir süreçte (karanlık bölgeden aydınlık bölgeye geçen buzlar yok sayılarak) Iapetus'un karanlık bölgesi 20 metrelik bir buzu süblimleşmeyle kaybederken aydınlık bölgeyse sadece 10 cm kaybeder.[28][29] Bu model ışığın ve karanlık bölgenin dağıtımını, gri tonların yokluğunu ve Cassini bölgesini kaplayan karanlık materyalin inceliğine açıklık getirir. Iapetus'un düşük yer çekimi bu buz dağılımını kolaylaştırdığından bu işlem oldukça hızlıdır.[24]

Ekvatoryal Sırt

Ekvatoryal sırtın yakından görünümü

Iapetus'un başka bir gizemiyse Cassini bölgesinde 1300 km uzunluğunda, 20 km genişliğinde ve 13 km uzunluğundaki ekvatoryal sırttır. Iapetus'un bu yükseltisinin üzerinde bulunan yüksek sayıdaki kraterler, bu yükseltinin yeni bir yapı olmadığına işaret eder.

Bu sırttaki zirveler etraftaki ovalara göre 20 km yüksektir, bu uzunluk da onu Güneş Sistemindeki en yüksek dağlardan biri yapar. Iapetus'un aydınlık yüzeyinde bu sırt yoktur, ancak ekvatorda ötekilerden bağımsız 10 km yüksekliğinde zirveler vardır.[30]

Yükseltinin nasıl oluştuğu tam olarak belli değildir, bu konuda açıklanamayan en zor şey neden bu yükseltinin neden mükemmel bir şekilde ekvatoru takip ettiğidir. Bu konuda çok sayıda teori olmasına rağmen hiçbiri neden bu yapının Cassini bölgesinde olduğunu açıklayamazlar.[31]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ Iapetus'tan daha büyük uydular şunlardır: Ay, 4 Galile uydusu (Ganymede, Callisto, Io ve Europa), Titan, Rhea, Titania, Oberon ve Triton.[8]

Kaynakça

  1. ^ Schenk vd. "Saturn's Other Icy Moons: Geologically Complex Worlds." In Schek et al. (2018) Enceladus and the Icy Moons of Saturn, s. 248
  2. ^ Pseudo-MPEC for Saturn VIII 22 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Jacobson, R.A. (2009) SAT317 (17 Aralık 2009). "Planetary Satellite Mean Orbital Parameters". JPL/NASA. 3 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2011. 
  4. ^ Observatorio ARVAL (15 Nisan 2007). "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011. 
  5. ^ a b Roatsch, T.; Jaumann, R.; Stephan, K.; Thomas, P. C. (2009). "Cartographic Mapping of the Icy Satellites Using ISS and VIMS Data". Saturn from Cassini-Huygens. ss. 763-781. doi:10.1007/978-1-4020-9217-6_24. ISBN 978-1-4020-9216-9. 
  6. ^ a b c Jacobson, Robert. A. (1 Kasım 2022). "The Orbits of the Main Saturnian Satellites, the Saturnian System Gravity Field, and the Orientation of Saturn's Pole*". The Astronomical Journal. 164 (5): 199. Bibcode:2022AJ....164..199J. doi:10.3847/1538-3881/ac90c9. 
  7. ^ Williams, David R. "Saturnian Satellite Fact Sheet". NASA. 30 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2007. 
  8. ^ Park, Ryan; Chamberlin, Alan B. (2021). "Planetary Satellite Physical Parameters". Jet Propulsion Laboratory. NASA. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023. 
  9. ^ Van Helden, Albert (1984). Saturn through the telescope: A brief historical survey. Tucson, Arizona: University of Arizona Press. ss. 23-43. Bibcode:1984satn.book...23V. 
  10. ^ Harland, David M. (2002). Mission to Saturn: Cassini and the Huygens Probe. Chichester: Springer Publishing. ISBN 978-1852336561. 
  11. ^ Rotherty, David A. (1 Ocak 2016). Moons: A Very Short Introduction. Oxford University Press. s. 102. ISBN 9780198735274. 
  12. ^ a b Lassell, William (14 Ocak 1848). "Satellites of Saturn". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 8 (3): 42-43. Bibcode:1848MNRAS...8...42L. doi:10.1093/mnras/8.3.42. 
  13. ^ a b George William Hill (1952) The Radiant Universe, s. 280
  14. ^ a b Davis, Phil; Dunford, Bill; Boeck, Moore (19 Aralık 2019). "Iapetus: In Depth". Solar System Exploration: Our Galactic Neighbourhood. NASA. 1 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2023. 
  15. ^ Nesvorný, David; Vokrouhlický, David; Deienno, Rogerio; Walsh, Kevin J. (2014). "Excitation of the Orbital Inclination of Iapetus during Planetary Encounters". The Astronomical Journal. 148 (3): 52. arXiv:1406.3600 $2. Bibcode:2014AJ....148...52N. doi:10.1088/0004-6256/148/3/52. 
  16. ^ "Giant impact scenario may explain the unusual moons of Saturn". Space Daily. 2012. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2012. 
  17. ^ "Saturn's Moons and Rings May be Younger Than the Dinosaurs". Space.com. 25 Mart 2016. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2022. 
  18. ^ Castillo-Rogez, J. C.; Matson, D. L.; Sotin, C.; Johnson, T. V.; Lunine, Jonathan I.; Thomas, P. C. (2007). "Iapetus' geophysics: Rotation rate, shape, and equatorial ridge". Icarus. 190 (1): 179-202. Bibcode:2007Icar..190..179C. doi:10.1016/j.icarus.2007.02.018. 
  19. ^ Cowen, R. (2007). Idiosyncratic Iapetus, Science News vol. 172, pp. 104–106. references 13 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  20. ^ "Iapetus: Turgis". Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology. 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2009. 
  21. ^ "PIA06171: Giant Landslide on Iapetus". NASA/JPL/Space Science Institute (photojournal). 31 Aralık 2004. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2009. 
  22. ^ Mason, J.; Martinez, M.; Balthasar, H. (10 Aralık 2009). "Cassini Closes in on the Centuries-old Mystery Of Saturn's Moon Iapetus". CICLOPS website newsroom. Space Science Institute. 3 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2009. 
  23. ^ Denk, T.; Neukum, G.; Roatsch, T.; Porco, C. C.; Burns, J. A.; Galuba, G. G.; Schmedemann, N.; Helfenstein, P.; Thomas, P. C. (22 Ocak 2010). "Iapetus: Unique Surface Properties and a Global Color Dichotomy from Cassini Imaging". Science. 327 (5964): 435-439. Bibcode:2010Sci...327..435D. doi:10.1126/science.1177088. PMID 20007863. 
  24. ^ a b c d e Spencer, J. R.; Denk, T. (22 Ocak 2010). "Formation of Iapetus' Extreme Albedo Dichotomy by Exogenically Triggered Thermal Ice Migration". Science. 327 (5964): 432-435. Bibcode:2010Sci...327..432S. CiteSeerX 10.1.1.651.4218 $2. doi:10.1126/science.1177132. PMID 20007862. 
  25. ^ "Iapetus". Cassini Solstice Mission. NASA. 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2015. 
  26. ^ "Cassini–Huygens: Multimedia-Images". Saturn.jpl.nasa.gov. 22 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  27. ^ "Cassini Is on the Trail of a Runaway Mystery". Mission News. NASA. 8 Ekim 2007. 1 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2009. 
  28. ^ a b "Cassini–Huygens: Multimedia-Images". Saturn.jpl.nasa.gov. 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  29. ^ "Dark Side of a Saturnian Moon: Iapetus Is Coated With Foreign Dust". Sciencedaily.com. 11 Aralık 2009. 18 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  30. ^ "Cassini–Huygens: Multimedia-Images". Saturn.jpl.nasa.gov. 10 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012. 
  31. ^ *Kerr, Richard A. (6 Ocak 2006). "How Saturn's Icy Moons Get a (Geologic) Life". Science. 311 (5757): 29. doi:10.1126/science.311.5757.29. PMID 16400121. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Iapetus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satürn</span> Güneş Sisteminin 6. gezegeni

Satürn veya Eski Türkçedeki adıyla Sekentir ya da Sekendiz, Güneş'e en yakın altıncı gezegen ve Jüpiter'den sonra Güneş Sistemi'ndeki en büyük ikinci gezegendir. Ortalama yarıçapı Dünya'nın yaklaşık dokuz buçuk katı olan bir gaz devidir. Dünya'nın ortalama yoğunluğunun yalnızca sekizde birine sahiptir, ancak Dünya'dan 95 kat daha büyüktür. Satürn, neredeyse Jüpiter büyüklüğünde olmasına rağmen, Jüpiter'in kütlesinin üçte birinden daha azına sahiptir. Satürn, Güneş'in etrafında 9,59 AU (1.434 milyon km) mesafede 29,45 yıllık bir yörünge periyoduyla dolanır.

<span class="mw-page-title-main">Satürn'ün doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Satürn'ün doğal uyduları, sadece onlarca metre çapındaki minik uydulardan, Merkür gezegeninden daha büyük olan muazzam Titan'a kadar çok sayıda ve çeşitlidir. Satürn, halkalarında gömülü olmayan ve yörüngeleri doğrulanmış 146 uyduya sahiptir ve ayrıca milyonlarca gömülü küçük uydu ve daha küçük sayısız halka taneciklerini içeren yoğun halkaları vardır. Yedi Satürn uydusu, elips şekline sahip olabilecek kadar büyüktür, ancak bunlardan sadece Titan ve muhtemelen Rhea şu anda hidrostatik dengededir. Satürn'ün uyduları arasında özellikle dikkat çekici olanlar; azot bakımından zengin, Dünya benzeri bir atmosfere, kurumuş nehir ağları ve hidrokarbon göllerinden oluşan bir manzaraya sahip, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük uydu olan Titan, güney kutup bölgesinden gaz ve toz jetleri çıkan Enceladus ve tezat oluşturan siyah ve beyaz yarım küreleriyle İapetus'dur.

<span class="mw-page-title-main">Mimas (uydu)</span> Satürnün William Herschel tarafından 1789 yılında keşfedilen uydusu

Mimas, Satürn'ün William Herschel tarafından 1789 yılında keşfedilen doğal uydusudur. Diğer bir adı da Satürn I'dir. Güneş Sistemi'ndeki diğer uydularla kıyaslandığında çapının büyüklüğü açısından yirminci sırada yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Titan (uydu)</span> Satürn uydusu

Titan, Satürn'ün en büyük uydusu ve yoğun bir atmosferi olduğu bilinen tek doğal uydudur. Dünya dışında, yüzeyinde kararlı sıvı bulundurduğu kanıtlanan 2. gök cismi olan Titan'daki büyük su kütleleri gibi görünen okyanusların, metan gazının sıvı hali olduğu görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Rhea (uydu)</span>

Rhea, Satürn'ün ikinci en büyük ayı ve Güneş Sistemi'ndeki çapına göre dokuzuncu en büyük uydudur. Güneş Sistemindeki kesin ölçümlerin hidrostatik denge ile uyumlu bir şekli doğruladığı en küçük cisimdir. 1672'de Giovanni Domenico Cassini tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Hyperion (uydu)</span> Satürnün uydusu

Hyperion, Satürn'ün doğal uydusudur. William Cranch Bond, George Phillips Bond ve William Lassell tarafından 1848 yılında keşfedildi. Düzensiz şekli, kaotik dönüşü ve açıklanamayan sünger benzeri görünümü ile dikkat çekicidir. Keşfedilen ilk yuvarlak olmayan uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Phoebe (uydu)</span> Satürnün uydusu

Phoebe, ortalama çapı 213 km (132 mi) olan düzensiz bir Satürn uydusu'dur.

<i>Cassini-Huygens</i> NASA-ESA-ASI ortak yapımı kaşif (satürn ve uyduları)

Cassini–Huygens, doğal uyduları ve halkaları da dahil olmak üzere Satürn sistemini incelemek amacıyla 15 Ekim 1997'de başlatılan NASA, ESA ve ASI ortaklığında gezegenler arası uzay araştırma göreviydi.

<span class="mw-page-title-main">Epimetheus (uydu)</span> Satürn uydusu

Epimetheus, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir ve çapı 119 km genişliğindedir. Satürn XI olarak da bilinir. Satürn'ün en büyük 11'inci uydusudur. Adını bir mitolojik karakter olan Prometheus'un kardeşi Epimetheus'dan almıştır.

Jarnsaxa veya Saturn L, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir. Keşfi, Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak - 29 Nisan 2006 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda 26 Haziran 2006'da duyuruldu ve geçici olarak S/2006 S 6 adı verildi.

<span class="mw-page-title-main">Helene (uydu)</span> Satürnün bir uydusu

Helene, Satürn'ün doğal uydusudur. 1980 yılında Pierre Laques ve Jean Lecacheux tarafından Pic du Midi Gözlemevi'nde yer tabanlı gözlemlerle keşfedildi ve S/1980 S 6 olarak adlandırıldı. 1988 yılında resmi olarak Yunan mitolojisinde Kronos'un (Satürn) torunu olan Truvalı Helen'in adını aldı. Helene ayrıca, 1982'de verilen Saturn XII (12) veya Dione B olarak da adlandırılır, çünkü Dione ile birlikte eş-yörüngededir ve önde olan Lagrange noktasında (L4) bulunur. Bilinen dört truva uydusundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Enceladus</span> Satürnün doğal uydularından biri

Enceladus Satürn'ün en büyük altıncı uydusudur. Yaklaşık 500 kilometre çapında olan Enceladus Satürn'ün en büyük uydusu olan Titan'ın onda biri büyüklüğündedir. Yüzeyinin büyük oranda temiz buzla kaplı olması sonucunda Enceladus güneş sisteminde ışığı en fazla yansıtan gök cisimlerinden biri konumundadır. Doğal olarak ışığı tutan tüm gök cisimlerinden daha soğuk olan Enceladus'un yüzeyi öğle vakitlerinde en yüksek -198 °C dereceye ulaşmaktadır. Enceladus'un yüzeyi yoğun yaşlı kraterlerle kaplı bölgeleri ve 100 milyon yıla kadar yakın geçmişte oluşmuş genç tektonik deformasyon alanları gibi pek çok farklı yüzey özelliğini barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Titan'da yaşam</span>

Titan'da yaşam olup olmadığı sorusu; halen bilimsel değerlendirme ve araştırma konusu olarak ucu açık bir sorudur. Titan, Dünya'dan çok daha soğuktur ve yüzeyi sıvı sudan yoksundur, bu da bazı bilim insanlarının Titan'da yaşamı olası görmemesine neden olan etkenlerdendir. Öte yandan, kalın atmosferi kimyasal olarak aktiftir ve karbon bileşikleri bakımından zengindir. Yüzeyde sıvı metan ve etan gövdeleri vardır ve buz kabuğunun altında sıvı halde bir su tabakası olduğu düşünülmektedir; bazı bilim insanları, bu sıvı karışımların Dünya'daki hücre yapısından farklı canlı hücrelerin gelişimi için yaşam alanı sağlayabileceğini düşünüyor.

<span class="mw-page-title-main">Huygens (uzay aracı)</span>

Huygens, 2005'te Satürn'ün uydusu Titan'a başarıyla inen atmosferik bir giriş probuydu (sonda). Avrupa Uzay Ajansı tarafından inşa edilip işletilen bu uzay aracı, Cassini-Huygens misyonunun bir parçasıydı ve Titan'a inen ilk uzay aracı ve bir uzay aracının Dünya'dan şimdiye kadar yaptığı en uzak iniş oldu. Sonda, 1655'te Titan'ı keşfeden 17. yüzyıl Hollandalı gökbilimci Christiaan Huygens'in adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tarqeq</span>

Tarqeq, Satürn'ün doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak 2006 ve 22 Mart 2007 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda keşfedildi ve 13 Nisan 2007 tarihinde duyuruldu. Adını İnuit ay tanrısı Tarqeq'ten almıştır ve İnuit grubunun bir üyesidir. Çapı yaklaşık yedi kilometredir. Cassini uzay aracı Tarqeq'i 15-16 Ocak 2014 tarihlerinde 1,5 gün boyunca gözlemlemişti.

<span class="mw-page-title-main">Alt uydu</span>

Alt uydu, diğer bir deyişle uydu uydusu, bir gezegenin veya cismin uydusunun etrafında dönen başka bir uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Uyducuk</span>

Bir uyducuk, aycık, küçük ay, küçük doğal uydu veya küçük uydu, bir gezegenin, cüce gezegenin veya diğer küçük gezegenlerin yörüngesinde dönen özellikle küçük bir doğal uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen kütleli uydu</span>

Gezegen kütleli uydular, gezegen kütlesine sahip olan ancak aynı zamanda birincil başka bir gezegenin doğal bir uydusu olan gök cisimleridir. Şekilsel olarak oldukça büyük,elipsoit ya da küreseldirler. Uydular, kimi durumlarda bir yüzey altı okyanus oluşumu meydana getirebilecek gelgit veya radyojenik ısıma sebebiyle hidrostatik denge noktasında olabilirler. Güneş sisteminde yer alan iki doğal uydu olan Ganymede ve Titan, Merkür gezegeninden daha az kütleli olmakla birlikte daha büyüktür. Aynı zamanda cüce gezegenler Plüton ve Eris'ten daha büyük ve kütleli olan yedi adet doğal uydu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Anthe (uydu)</span> Satürnün doğal uydusu

Anthe, Satürn'ün diğer uyduları Mimas ve Enceladus'un yörüngeleri arasında yer alan çok küçük bir doğal uydusudur. Aynı zamanda Saturn XLIX olarak da bilinen Anthe'nin geçici adı S/2007 S 4 idi. Adını, Yunan mitolojisinde, dev Alkioneus'un yedi kızı Alkyonitler'den biri olan "süslü" Anthē'den almıştır. Satürn'ün 60. teyit edilen uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Rhea'nın halkaları</span> Rhea uydusunun etrafında dönen üç dar toz halkasından oluşan muhtemel sistem

Satürn'ün ikinci en büyük uydusu olan Rhea, taneciklerden oluşan bir disk içinde yer alan, üç dar ve nispeten yoğun kuşaklardan oluşan zayıf bir halka sistemine sahip olabilir. Bu, bir uydunun etrafındaki halkaların ilk keşfi olacaktır. Olası keşif, 6 Mart 2008'de Science dergisinde duyuruldu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.