İşkodra

İşkodra
İşkodra
Şehir
	Shkodër
	; Bayrak ; Arma
	İşkodra İşkodra’nın Arnavutluk'taki konumu
Ülke	Arnavutluk
İl	İşkodra
İlçe	İşkodra
İdare
• Belediye başkanı	Lorenc Luka
Nüfus (2011)
• Yoğunluk	oto/km²
• Kent	95.907
• Metropol	217.375
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	022
Plaka kodu	SH, AA
	Resmî site; İşkodra Belediyesi

İşkodra (Arnavutça: Shkodër, Osmanlıca'da İskenderiye-i Arnavud olarak da bilinir) Arnavutluk cumhuriyetinin en eski yerleşim merkezlerinden biri olan İşkodra aynı zamanda ülkenin kuzey kesiminin en önemli sanayi ve kültür merkezidir.^[1] İşkodra vilayetinin merkezi olan şehrin nüfusu 90.000'dir.

Tarih

Türk Egemenliğine Giriş

Osmanlı İmparatorluğu'na ilk kez 1392'de yapılan akınlar sonucu bölgeye hakim prensin Yıldırım Bayezid'e bağlılığını bildirmesiyle bağlanan İşkodra, kısa süre sonra Macaristan Krallığı’nın eline geçip Niğbolu Savaşı'ndan (1396) sonra yeniden Türk egemenliğine girdiyse de 1401'de Prens tarafından şehir Venediklilere satıldı. 1409'da Macar Kralı Zsigmond (Sigismund) tarafından işgal edildi. 1444 yılında Firuz Bey tarafından Venedik Cumhuriyeti hesabına ele geçirilen kent bu devlete teslim edildi. 1455'te Evrenosoğlu İsa Bey tarafından İşkodra bir kez daha Osmanlı topraklarına katıldı ise de, şehir birkaç kez daha el değiştirdi. Fatih Sultan Mehmet döneminde (1451-81) 1467 yılında Rumeli Beylerbeyi Mahmud Paşa büyük bir ordu ile gelerek şehri kesin olarak fethetti. 1468'de tüm Kuzey Arnavutluk'ta Türk egemenliğinin kurulmasıyla İşkodra Rumeli Beylerbeyliği'ne bağlı bir sancak haline getirildi. Arnavutluk'la süregelen savaşlar sonunda bölgede İslamiyet (Bektaşi) geniş ölçüde yayıldı ve birkaç boy hariç İşkodra ve çevresi halkı Bektaşi İslamiyet'i kabul etmeye başladı. Arnavutluk müslümanlarının ağırlıklı bir bölümü Bektaşi olup şehirde ve civarda birçok Bektaşi tekkesi mevcuttur.

Yerel Valilerin Yönetimi

Osmanlı Devleti’nin Kutsal İttifak’a karşı 1683-99 yılları arasındaki savaştan yenilgi ile ayrılmasıyla bölgedeki Türk egemenliği zayıflama emareleri göstermeye başladı. 1706'da isyan eden Karacadağ halkından bir kısmı dağlık yerlerden aldırılarak, ovalık yerlere yerleştirildiler. Bu asilerden Buşat köyünden Mehmed Paşa bölgeye hakim oldu ve Osmanlı Devleti kendisine vezirlik vererek İşkodra Valiliği'ne atadı. Böylece Kuzey Arnavutluk’a hakim olan Buşatlılar, Avusturya ve Venedik ile siyasi ilişkiler kurmaya başladılar ve yarı bağımsız bir İşkodra Paşalığı kurdular.

Mehmed Paşa'nın yerine geçen Kara Mahmud Paşa, Ruslarla siyasi ilişki kurmaya başladı ve Katerina II’nin teşvikiyle bölgede isyan etti. Ancak Gazi Hasan Paşa'nın müdahalesiyle 1779'da ayaklanma bastırıldı. Yapılan anlaşmaya göre Mahmut Paşa İşkodra Valiliği görevinde bırakıldı. 7 yıl sonra ise bir başka buhran patlak verdi. 1786'da Venedik topraklarına saldırıya kalkışması Mahmud Paşa'nın idamını gerektiren bir sebep oldu. Bunun gereğini yapmak için harekete geçen Elbasanlı Kurt Ahmed Paşa, İşkodra'yı kuşattıysa da, yenilgiye uğrayınca çekilmek zorunda kaldı. Mahmud Paşa'nın 1788'de Karadağ'da öldürülmesiyle İşkodra yeniden Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı. 1810 yılında bölgedeki Sırplar Rusların teşvikiyle yeniden isyan etiler. Bunun üzerine Bosna tarafından asker toplanarak isyancıların üzerine gidildi ve isyan bastırıldı.

Padişahlığının ilk döneminde Rumeli’deki yerel ayanlara birçok ödün vermiş olan II. Mahmut orduda gerekli ıslahatı yaptıktan sonra, merkezle bağı iyice gevşemiş bölgelerin tekrar merkezi idare altına alınması siyasetin hız verdi. Bu çerçevede, 1832 yılında Reşid Mehmed Paşa'nın Vali Mustafa Paşa'yı teslim alışıyla İşkodra bölgesinde yerel valilerin yönetimine son verildi.

İşkodra'nın Vilayet Oluşu

1871 yılında İşkodra'da bulunan askeri kuvvetlerin azaltılmasına karar verildi. Kent, 24 Haziran 1867 tarih ve 1474 sayılı Meclis-i Mebusan iradesiyle Üsküp vilayetiyle birleştirilerek, Merkez, Prizren ve Debre sancaklarından ibaret bir vilayet merkezi oldu. Klementi, Hotti, Skrielli, Kastrati ve Pilati kabilelerinn yaşadığı merkez ilçede 4.140 hane Müslüman, 1.730 hane Katolik ve 370 hanede Ortodoks vardı. İşkodra şehrinde ise 2.500 hane Müslüman, 900 hane Katolik ve 100 hane de Ortodoks idi. 1876'de yılında İşkodra önemli karargahlardan biri haline getirildi. 1876’da Midritlilerin çıkardıkları isyanlar bastırıldı; sonra da Karadağ Savaşı'nda (1876-78) önemli merkezlerden biri oldu. 1877'de İşkodra vilayeti küçültüldü, ufak bir vilayet haline getirildi. Aynı yıl Osmanlı Meclis-i Mebûsan’ına milletvekili gönderen 29 seçim bölgesinden biri oldu. 1881 yılında ilçe yapıldı.1908 yılında teşkilatında ise, merkez ve Draç sancaklarından meydana gelen bir vilayet haline getirildi.

Şehrin Arnavutluk'a Bağlanması

Balkan Savaşı'nda İşkodra’daki Türk birlikleri Hasan Rıza Paşa komutasında kenti kuşatan Sırp ve Karadağ birliklerine karşı uzun süre savundu ise de 13 Nisan 1913'te teslim oldu. Kent, aynı yıl, 1912’de bağımsızlığını ilan etmiş bulunan Arnavutluk devletine bırakıldı. İşkodra, Birinci Dünya Savaşı'nda 27 Haziran 1915 Avusturya - Macaristan birlikleri, İkinci Dünya Savaşı'nda ise İtalyanlar tarafından işgal edildi ise de her defasında Arnavutluk'a geri verildi.

II. Dünya Savaşından sonra Arnavutluk'ta komünist yönetim kuruldu. 1967 yılında İşkodra'daki camilerin biri dışında hepsi yıkıldı. Komünist yönetimin yıkılmasından sonra şehirdeki tek cami olan Kurşunlu Camii tekrar ibadete açıldı. Günümüzde önemli bir eğitim ve sanayi merkezi olan şehirde bakır tel ve deri fabrikaları bulunmaktadır. Burada üretilen bakır telin büyük bir kısmı ihraç edilmektedir.