İçeriğe atla

İşhara

İşhara
Yemin tanrıçası
Kişisel bilgileri
ÇocuklarıSebitti
Ebeveynleri
  • Enlil (baba)
  • Apantu (anne)
Ishara'yı gösteren ortadaki figür.

Ishara (išḫara) modern Suriye'nin kuzey bölgelerinde bulunan belirsiz bir tanrıçadır.[1] İlk olarak Ebla'da göründüğü ve buradan da Hurri panteonuna dahil edildiği söylenir.

Hurri ve Sami geleneklerinde Išḫara, genellikle Ishtar ile özdeşleştirilen bir aşk tanrıçasıdır. Onun büyük öneme sahip olduğunu Ebla dışında Nippur, Sippar, Kiş, Harbidum, Larsa'dan ve Urum şehirlerinde de tapınakları vardır.

İshara , aynı zamanda yemin tanrıçası olarak kişileştirilen "antlaşma, bağlayıcı vaat" anlamına gelen Hititçe bir kelimedir.

Etimoloji

Ishara'nın etimolojisi bilinmemektedir.[2] Tanrıça, Ebla'nın baş tanrıçalarından biri olarak ortaya çıkar ve adı Akad dönemi boyunca Mezopotamya'daki teoforik isimlerde bir unsur olarak görünür.

Adın varyantı sadace Ašḫara olarak görünmektedir.

İshara ve İştar

İshara'nın İştar ve Ashtart ile kısmi bir özdeşliği olduğu söylenir.[3][4]

Menşei

İshara, daha sonra Hurri panteonuna dahil edilen Hurri öncesi ve belki de Semitik öncesi bir tanrıdır.[5][6][7] Hurriler onun ana tapınağını Kizzuwatna'da yaptırmıştır.[8]

İbadet

Ishara önce Ebla'dan Sargon öncesi metinlerde ve daha sonra Eski Akadca büyülerde (Biggs) bir aşk tanrıçası olarak görünür. Ur döneminde Drehem'de bir tapınağı vardı ve Eski Babil döneminden itibaren Sippar, Larsa ve Harbidum'da kutsal alanları vardı. Mari'de çok popüler olmuş gibi görünüyor, çünkü bölgedeki birçok kadına onun adı verilmişti. Başlıca sıfatı, İştar'a da uygulanan aşk leydisi (belet rame) idi. Gılgamış Destanı'nda (Tablet II) şöyle der: 'İshara için yatak yapıldı'. Atra-hasis'te ise görevi için şöyle denir: ''balayında çifti kutsaması için çağrılır."[9] Astrolojik eşleşmesi Akrep takımyıldızıdır ve birkaç metinde Sebitti'nin annesi olarak adlandırılır.[10]

Hurri panteonu

İshara, Suriye'de M.Ö. üçüncü binyıldan beri iyi biliniyordu. Hurri halkının büyük bir tanrıçası oldu. Alakh'ta Teshub ve Simegi ile tapınım gördü, ayrıca Ugarit, Emar ve Chagar Bazar'da da ona tapıldı. İştar'ın maiyetine ait olduğu düşünülürken, hastaları iyileştirmek için çağrıldı.[9]

Hurriler onu genellikle yeraltı tanrıçası Allani ile ilişkilendirdiler; bir yeraltı tanrıçası olarak İshara da hastalıklarla bir ilişki kazandı.[11][12]

Hitit tanrıçası

Bir tanrıça olarak İshara, yemini bozanlara ağır bedensel cezalar verebilirdi. Bu bağlamda, hastalık durumunda acıması için çağrılan bir "tıp tanrıçası" olarak görülmeye başlandı. Hatta bir fiil vardı, isharis- "Ishara'nın hastalığından etkilenmek".

Kaynakça

  1. ^ Recent Developments in Hittite Archaeology and History. 2002. s. 29. ISBN 9781575060538. 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  2. ^ A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. 2002. s. 94. ISBN 9781134641024. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  3. ^ M. Smith, ‘Athtart in Late Bronze Age Syrian Texts 8 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in:] D. T. Sugimoto (ed), Transformation of a Goddess. Ishtar – Astarte – Aphrodite, 2014, p. 74-75
  4. ^ L. E. Monti, A Systematic Approach to the Hurrian Pantheon: the Onomastic Evidence 22 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (dissertation), 2017, p. 204; 356-357; 359; 419; 464
  5. ^ Recent Developments in Hittite Archaeology and History. 2002. s. 31. ISBN 9781575060538. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  6. ^ Languages and Cultures in Contact: At the Crossroads of Civilizations in the Syro-Mesopotamian Realm ; Proceedings of the 42th [sic] RAI. 1999. s. 155. ISBN 9789042907195. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  7. ^ Time at Emar: The Cultic Calendar and the Rituals from the Diviner's Archive. 2000. s. 208. ISBN 9781575060446. 
  8. ^ A Dictionary of Ancient Near Eastern Mythology. 2002. s. 95. ISBN 9781134641024. 9 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  9. ^ a b "Ishara/Eshara". Gwendolyn Leick. A Dictionary of Ancient Eastern Mythology 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. London. Routledge. 1991, pp. 94-95
  10. ^ F. Wiggermann, Siebengötter A (Sebettu) 8 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [in:] Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie vol. 12, p. 462-463
  11. ^ P. Taracha, Religions of Second Millennium Anatolia, 2009, p. 124; 128
  12. ^ L. Murat, Goddess Išhara 22 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi 45, 2009, p. 170

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enki</span>

Enki, su, bilgi (gestú), zanaatlar (gašam) ve yaratılışla (nudimmud) ilgili Sümer tanrısıdır. Anunnaki grubunun bir üyesidir. Daha sonra Akad (Asur-Babil) dininde Ea veya Ae olarak anılmıştır. Bazı bilim insanları tarafından Kenan dinindeki Ia ile özdeşleştirilir. İsmi Yunan kaynaklarında Aos olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Hurriler</span> Güneybatı Asyanın tarihi etnik grubu

Hurriler veya Hurri Devleti, MÖ 3. binyıldan itibaren, Sümer, Akkad, Hitit, Ugarit ve Mısır kaynaklarında hakkında bilgiler bulunan, Mezopotamya ve Yukarı Dicle bölgelerinde hüküm süren, konuştukları dil itibarıyla (Hurrice) Asya kökenli olduğunu kabul edilen ve MÖ 7. yüzyıla kadar varlığını sürdüren devlet.

<span class="mw-page-title-main">Anunnaki</span> Antik Mezopotamya geleneğinde bir ilah grubu

Anunnaki, antik Sümer, Akad, Asur ve Babillerin mitolojik geleneklerinde ortaya çıkan bir tanrı grubudur. Kaç Anunnaki olduğu ve hangi rolü üstlendiklerine dair açıklamalar hem değişkenlik gösterir hem de çoğu zaman tutarsızdır. Akad öncesi dönemden kalma en eski Sümer yazılarına göre Anunnaki, panteondaki en güçlü tanrılardır; gök tanrısı An ile yer tanrıçası Ki'nin torunlarıdır, asıl işlevleriyse insanlığın yazgısını belirmektedir.

Hitit mitolojisi, Mezopotamya kaynaklarından esinlenmiş olmakla beraber, Hatti ve Hurri etkisinde de kalmıştır. Hititler, ele geçirdikleri bölgelerde tapınılan tanrı ve tanrıçalara gösterdikleri saygıdan ve onları yerel ölçekte de olsa tanımalarından dolayı "Bin Tanrılı Halk" adını almıştır.

Hurrice veya Mitannice, MÖ 3. ve 2. binyıllar arasında Anadolu ve Kuzey Mezopotamya'da hüküm süren Hurriler tarafından konuşulmuş bir dildir. Genellikle bu dili konuşanların Ermeni Dağlık Bölgesi'nden gelip MÖ 2. binyıl'ın başlarında güneydoğu Anadolu ve kuzey Mezopotamya'ya yayıldıklarına inanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnanna</span> Sümer tanrıçası

İnanna ; aşk, güzellik, seks, savaş, adalet ve siyasi güçle ilişkilendirilen antik Mezopotamya tanrıçasıdır. Sümerlerde kendisine "İnanna" adıyla ibadet edilirken daha sonraki dönemlerde Akad, Babil ve Asurlular tarafından İştar olarak tanımlanmış ve "Cennetin Kraliçesi" olarak anılmıştır. Ana tapınma merkezi Uruk'taki Eanna Tapınağı'dır ve buranın koruyucu tanrıçası kabul edilmiştir. Venüs gezegeniyle ilişkilendirilmiş ve aslan ile sekiz köşeli yıldız, en belirgin sembolü olmuştur. İştar'ın kocası, daha sonraki dönemlerde Tammuz olarak anılacak olan Tanrı Dumuzid iken yardımcısı (sukkal) ise sonraki dönemlerde erkek tanrılar İlabrat ve Papsukkal ile bir tutulacak olan Ninşubur'dur.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu mitolojisi</span>

Anadolu din ve mitolojisi Hatti, Hitit, Luvi, Hurri, Asur, Urartu, Lidya, Frig gibi Anadolu'nun antik halklarının yanı sıra kısmen Ermeni, Türk ve Yunanların daha geç döneme ait inanç ve söylencelerinden oluşmaktadır. Çatalhöyük, tarımsal yerleşimden kent yerleşimine geçilen dünyanın en eski kenti kabul edilmektedir. Burada ana tanrıça heykellerinin yanında bulunan hayvan özellikle boğa sembolleri, ana tanrıça kültünün yanı sıra erkek verimlilik sembollerinin de kullanıldığı gök ve savaş tanrısının boğa formunda sembolize edildiğini düşündürmektedir

<i>Lamassu</i> Mezopotamya mitolojisinde koruyucu ruh

Lamassu, genellikle insan kafalı, boğa ya da aslan gövdeli ve kuş kanatlarına sahip Asur koruyucu tanrısıdır. Bazı yazılarda kadın bir ilahı temsil ettiği tasvir edilmiştir. Lamassu'nun eril karşılığı anlamına gelen şedu daha az kullanılan bir isimdir. Lamassu; burçları, ana yıldızları ve takımyıldızlarını temsil eder.

Gugalanna, Sümer dinine göre Ölüler Diyarı'nın kraliçesi olan Ereşkigal'in ilk kocasıdır. Adı muhtelemen "An'ın kanal denetçisi" anlamına gelmektedir ve Ennugi için sadece alternatif bir isim olabilir. Ereşkigal ve Gugalanna'nın oğlu Ninazu'dur. İnanna'nın Ölüler Diyarı'na İnişi'nde aşk, güzellik, seks ve savaş tanrıçası olan İnanna, kapıcı Neti'ye "ablam Ereşkigal'in kocası Gugalanna"nın cenazesine katılmak için Ölüler Diyarı'na indiğini söyler. Bazı araştırmacılar Gugalanna'yı Gılgamış Destanı'nda Gılgamış ve Enkidu tarafından katledilen Cennetin Boğası ile aynı figür olarak görür.

Lelwani ya da Leluwani, Hattiler için Yeraltı Dünyası'nın tanrıçasıdır. Karanlık dünyada yaşayan Lelwani'nin tapınakları, kabristan ve mozolelerle ilişkilendirilmiştir.

Hurri-Urartu dilleri; sadece Hurrice ve Urartuca olmak üzere, bilinen iki dilden oluşan, Antik Yakın Doğu'nun soyu tükenmiş bir dil ailesidir.

İştar Yıldızı ya da İnanna Yıldızı, antik Sümer tanrıçası İnanna ve onun Doğu Semitik muadili olan tanrıça İştar'ın Aslanın yanı sıra) sembollerindendir. Yıldız aynı zamanda Venüs gezegeni ile ilişkili olduğu için olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Renenutet</span>

Renenūtet eski Mısır dininde bir beslenme ve hasat tanrıçasıydı. Hasadın önemi, insanların hasat zamanı Renenutet'e birçok teklifte bulunmalarına neden oldu. Başlangıçta, tarikatı Terenuthis merkezliydi. Renenutet bir kobra olarak veya kobra başlı bir kadın olarak tasvir edildi.

Antik Semitik din, antik Yakın Doğu ve Kuzeydoğu Afrika'daki Semitik halkların çok tanrılı dinlerini kapsar. Semitik terimi, kültürlere atıfta bulunurken dillerin aksine kaba bir kategoriyi temsil ettiğinden, "antik Sami dini" teriminin kesin sınırlara yalnızca yaklaşıktır.

<span class="mw-page-title-main">Ay tanrılarının listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Mitolojide, bir ay tanrısı, bazen bir kişileştirme olarak, Ay tanrısı veya tanrıçasıdır. Bu tanrılar kültüre bağlı olarak çeşitli işlevlere ve geleneklere sahip olabilirler, ancak bunlar genellikle birbirleriyle ilişkilidir. Çoğu eski dinlerde bir tür Ay ibadeti bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Bilgi tanrılarının listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bilgi tanrıları, mitolojilerde bilgi, bilgelik veya zeka ile ilişkili tanrılardır.

<span class="mw-page-title-main">Nanshe</span>

Sümer mitolojisinde Nanshe Enki ve Ninhursag'ın kızıydı. Bir tanrıça olarak işlevleri çeşitliydi. Sosyal adalet, kehanet, doğurganlık ve balıkçılık tanrıçasıydı. Babası gibi, o da suyla yoğun bir şekilde ilişkiliydi. Basra Körfezi ve içindeki tüm hayvanlar üzerinde hakimiyet kurdu. Onun kült merkezi, Lagaş şehrinde bulunan Sirara tapınağıydı. Eşi Nindara'ydı.

Cennetin Kraliçesi, antik Akdeniz ve antik Yakın Doğu'da tapınılan bir dizi antik gökyüzü tanrıçasına verilen bir unvandır. Bu unvanla anıldığı bilinen tanrıçalar arasında İnanna, Anat, İsis, Nut, Astarte ve muhtemelen Aşera bulunur. Yunan-Roma döneminde Hera ve Juno da bu unvanı kullanmıştır. İbadet biçimleri ve içeriği çeşitli olmuştur.

Yamhad; Halep, Suriye merkezli eski bir Sami krallığıdır. Krallık, MÖ 19. yüzyılın sonunda ortaya çıkmış ve sınırlarını genişletmek için hem askeri hem de diplomasi gücüne güvenen Yamhad Hanedanı kralları tarafından yönetilmiştir. Krallık, kuruluşundan itibaren sınır komşuları Mari, Qatna ile Asur'un saldırılarına direnmiş ve I. Yarim-Lim'in eylemleriyle döneminin en güçlü Suriye krallığına dönüşmüştür. MÖ 18. yüzyılın ortalarında, güneyi hariç Suriye'nin çoğu, ya doğrudan mülk olarak ya da vassallık yoluyla Yamhad'ın yetkisi altına girmiştir. Yaklaşık bir buçuk yüzyıl boyunca Yamhad; Kuzey, Kuzeybatı ve Doğu Suriye'ye egemen ve Mezopotamya'da Elam sınırındaki küçük krallıklar üzerinde nüfuz sahibi olmuştur. Krallık, Hititler tarafından yok edilmiş ve ardından MÖ 16. yüzyılda Mitanni tarafından ilhak edilmiştir.

Astğik veya Batı Ermenice Asdğig, eski tarih öncesi dönemde doğurganlık ve aşk tanrıçası olarak Ermeni toplumunda tapınılan bir varlık olarak kabul edilirdi. Daha sonraları, gökyüzü ışığı onun kişileştirilmiş hali olarak görülerek, Vahagn'ın eşi olarak kabul edildi. Sonraki dönemde, halk inancında aşkın, saf güzelliğin ve su kaynaklarının tanrıçası olarak anılmaya başlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.