İşhan, Yusufeli
| İşhan | |
|---|---|
 | |
 Köyden bir görünüm (Haziran 1990) | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  İşhan İşhan'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1130 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 305 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
İşhan, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
İşhan veya İşhani (იშხანი), köyün bilinen en eski adıdır. Bu yer adı, eski Kolhi dilinden gelen Megrelce bir kelime olan "şhani"den (შხანი) değişime uğramış olabilir. Bu kelime "sert toprak" ve başka anlamlara gelir.[3] Bu yer adı Osmanlıca kayıtlarda İşhan (اشخان) olarak geçer.[4]
İşhani, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao bölgesinde yer alıyordu. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Öte yandan köyde Gürcü Krallığı döneminde, 9. yüzyılda inşa edilen kiliseler İşhani’nin çok eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[5]
İşhani, 1555 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Erzurum Eyaleti içinde Tortum sancağına bağlı İşhan nahiyesinin köylerinden biriydi. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı mufassal defterine göre köyün nüfusu 74'ü Hristiyan, 4'ü Müslüman olmuş 78 haneden oluşuyordu.[6]
Osmanlı Devleti'nin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 tarihli nüfus sayımında İşhan, Çıldır Eyaleti'nin Tavusker sancağına bağlı bir köydü. Bu tarihte köyde 76 hanede 207 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, İşhan köyünün nüfusunun yaklaşık 414 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti Tavusker kazasını Rusya’ya bırakınca İşhan köyü de Tortum kazasına bağlandı.[7]
İşhani köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde İşhan (ایشخان) adıyla Artvin vilayetine bağlı Yusufeli kazasının Erkinis nahiyesindeki köylerden biriydi.[8] 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 879 kişiden oluşuyordu.[9] İşhani veya İşhan Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Dağyolu olarak değiştirilmiştir. Nitekim köyün adı 1960 genel nüfus sayımında "Dağyolu (İşhan)" biçiminde yazılmıştır.[10] 1965 genel nüfus sayımında Dağyolu köyünün nüfusu 1.290 kişiden oluşuyordu ve bu nüfus içinde 499 kişi okuma yazma biliyordu.[11] Köyün adı daha sonra yeniden İşhan'a dönüşmüştür.
İşhani köyündeki en önemli tarihsel anıtlardan biri İşhani Manastırı’dır. Manastır yapı topluluğu içinde bir ana kilise, 3 veya 4 küçük kilise yer alır. Bunların dışında köyde başka kiliseler de vardır. Eskiden ayrı bir köy olan ve sonra İşhani’nin mahallesine dönüştürülen Avresi’deki köy kilisesi tamamen yıkılmıştır. Bir köy kilisesi olan Avresi Kilisesi ile İşhani köy merkezi arasında İşhani Kalesi yer alır. Ayrıca İşhani Kilisesi’nin 4,5 km kuzeydoğusunda Suhbeçi Kilisesi bulunmaktadır.[12]
Kasım 2022'de su tutmaya başlayan Yusufeli Barajı'nın baraj gölünün altında kalan köy, yeni yerleşim yerine taşındı.[13][14]
Coğrafya
Artvin il merkezine 126 km, Yusufeli ilçe merkezine 30 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 294[2] |
| 2020 | 305[2] |
| 2019 | 316[2] |
| 2018 | 327[2] |
| 2017 | 319[2] |
| 2016 | 333[2] |
| 2015 | 346[2] |
| 2014 | 370[2] |
| 2013 | 357[2] |
| 2012 | 370[2] |
| 2011 | 391[2] |
| 2010 | 396[2] |
| 2009 | 406[2] |
| 2008 | 425[2] |
| 2007 | 417[2] |
| 2000 | 574[15] |
| 1990 | 866[15] |
| 1985 | 1.013[15] |
Kaynakça
- ^ "Ishan, Turkey Page". Fallingrain.com. 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli İşhan Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ ""შხანი" - Megrelce Sözlük". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2022.
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 351, ISBN 9786058624818.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 30, 58, 76, ISBN 9789941478178.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 70. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 351-352, ISBN 9786058624818.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 83.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
- ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 75.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 89.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 30, 58, 106, ISBN 9789941478178.
- ^ "Bakan Kurum Yusufeli'nin yeni yerleşim alanında incelemede bulundu". 21 Kasım 2022. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Yusufeli'nde 7'nci taşınma sürecinde son 1 ay". CNN Turk. 1 Temmuz 2022. 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022.
- ^ a b c d "İşhan Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
