İçeriğe atla

İş sağlığı ve güvenliği

Bu tablo, II. Dünya Savaşı sırasında İngiltere'de bir fabrikada torna tezgahında yaptığı işi inceleyen bir kadını tasvir ediyor. Kadının gözleri korunmamaktadır. Günümüzde, işçiler için iş sağlığı ve güvenliği standartlarına bağlı kalan sanayileşmiş ülkelerin çoğunda böyle bir uygulamaya izin verilmez. Ancak pek çok ülkede bu tür standartlar hala zayıf veya hiç yoktur.
Makale serilerinden
İşçi hareketi
Dayanışmacı sendikacılık  · Yeni sendikacılık · Proletarya · Bilimsel sosyalizm · Sendikalizm · Anarko-sendikalizm · Emek hareketi · Sosyal demokrasi  · Sosyalizm · Demokratik sosyalizm
İşçi hakları
Asgari ücret · Ücretli izin · Yasal çalışma yaşı · Örgütlenme özgürlüğü · Çocuk işçiler · Eşit işe eşit ücret · Sekiz saatlik iş günü · Altı saatlik iş günü · Yıllık izin  · İş güvenliği ve sağlığı · İstihdamda ayrımcılık · İstihdamın korunması
Grev
Genel grev · Fazla mesai yasağı · İkincil eylem · Oturma grevi · Lokavt
Akademik disiplinler
İşçi tarihi
Endüstri ilişkileri
İşçi hakları · İş kanunu

İş sağlığı ve güvenliği, insanların iş yerinde güvenliği, sağlığı ve refahı ile ilgilenen multidisipliner bir alandır.[1] Bir iş sağlığı ve güvenliği programının hedefi, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasıdır.[2][3] İSG aynı zamanda iş ortamından etkilenebilecek tüm genel halkı da korur.[4] Küresel olarak, her on beş saniyede bir ölüme tekabül edecek şekilde, yılda 2,78 milyondan fazla insan işyeri kaynaklı kazalar veya hastalıklar sonucunda hayatını kaybetmektedir. İşle ilgili olarak yılda 374 milyon ölümcül olmayan yaralanma meydana gelmektedir. Mesleki yaralanma ve ölümlerin ekonomik yükünün her yıl küresel gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde dördü olduğu tahmin edilmektedir.[5] Ortak hukukunun geçerli olduğu ülkelerde, işverenler çalışanlarının güvenliğine makul ölçüde özen gösterme konusunda teamül hukuku yükümlülüğüne sahiptir.[6] Ayrıca, kanunlar başka genel görevler yükleyebilir, özel görevler getirebilir ve iş güvenliği konularını düzenleme yetkisine sahip hükûmet organları tesis edebilir. Söz konusu hususların ayrıntıları yargıdan yargıya değişiklik göstermektedir.

Tanım

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından tanımlandığı üzere "iş sağlığı, işyerinde sağlık ve güvenliğin tüm yönleriyle ilgilenir ve tehlikelerin birincil olarak önlenmesine güçlü bir şekilde odaklanır."[7] Sağlık, "yalnızca hastalık veya sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali" olarak tanımlanmıştır.[8]

Tarihçe

İş sağlığı ve güvenliğinin araştırılması ve düzenlenmesi nispeten yeni bir olgudur. Sanayi devriminin ardından işçilerin kaygılarına yönelik olarak işçi hareketleri ortaya çıktıkça, işçi sağlığı da işle ilgili bir konu olarak değerlendirilmeye başlanmıştır.

İşyeri tehlikeleri

Çalışmak ekonomik ve diğer birçok fayda sağlasa da, çok çeşitli işyeri tehlikeleri aynı zamanda işyerindeki insanların sağlık ve güvenliğine yönelik riskleri de beraberinde getirir. Bunlar arasında, kimyasallar, biyolojik etkenler, fiziksel faktörler, olumsuz ergonomik koşullar, alerjenler, karmaşık bir güvenlik riskleri ağı ve çok çeşitli psikososyal risk faktörleri yer almaktadır ancak bunlarla sınırlı değildir.[9]

Sektörel

Belirli mesleki güvenlik ve sağlık risk faktörleri, sektöre ve endüstriye bağlı olarak değişir. Örneğin, inşaat işçileri özellikle düşme riski altında olabilirken, balıkçılar özellikle boğulma riski altında olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu balıkçılık, havacılık, kereste, metal işçiliği, tarım, madencilik ve ulaşım gibi sektörleri işçiler için en tehlikeli sektörler olarak tanımlamaktadır.[10] Benzer şekilde, iş yerinde şiddet gibi psikososyal riskler sağlık çalışanları, polis, infaz koruma memurları ve öğretmenler gibi belirli meslek grupları için daha belirgindir.[11]

İnşaat

İnşaat, hem Amerika Birleşik Devletleri'nde hem de Avrupa Birliği'nde diğer tüm sektörlere kıyasla daha fazla mesleki ölümle sonuçlanan, dünyanın en tehlikeli iş kollarından biridir.[12][13]

Tarım

Tarım çalışanları genellikle işle ilgili yaralanmalar, akciğer hastalıkları, gürültüye bağlı işitme kaybı, cilt hastalıkları ve kimyasal kullanımı veya uzun süre güneşe maruz kalmaya bağlı bazı kanserler açısından risk altındadır. Sanayileşmiş çiftliklerde, yaralanmalar sıklıkla tarım makinelerinin kullanımıyla ilgilidir.[14]

Hizmet

Ayrıca bakınız: Üçüncül sektör

Gelişmiş ülkelerde hizmet sektöründeki iş sayısı arttıkça, giderek daha fazla iş hareketsiz hale gelmekte ve bu da imalat ve birincil sektörle ilişkili işlerden farklı bir dizi sağlık sorunu ortaya çıkarmaktadır.

Madencilik ve petrol ve gaz çıkarma

Madencilik sektörü bugün hâlâ tüm sektörler arasında en yüksek ölüm oranlarından birine sahiptir.[15] Yerüstü ve yeraltı madencilik faaliyetlerinde çeşitli tehlikeler mevcuttur. Yerüstü madenciliğinde önde gelen tehlikeler arasında jeolojik stabilite,[16] tesis ve ekipmanla temas, patlatma, termal ortamlar, solunum sağlığı [17] Yeraltı madencilik operasyonlarında tehlikeler arasında nefes darlığı, patlamalar ve gaz, jeolojik dengesizlik, elektrikli ekipman, tesis ve ekipmanla temas, ısı stresi, su kütlelerinin akması, yüksekten düşme, kapalı alanlar, iyonlaştırıcı radyasyon gibi konular yer almaktadır.[18]

Mesleki roller ve sorumluluklar

İSG uzmanlarının rol ve sorumlulukları bölgesel olarak değişmekle birlikte, çalışma ortamlarının değerlendirilmesi, yaralanma ve hastalıkları önleyebilecek önlemlerin geliştirilmesi, onaylanması ve teşvik edilmesi, işverenlere, çalışanlara ve halka İSG bilgileri sağlanması, tıbbi muayenelerin yapılması ve işçi sağlığı programlarının başarısının değerlendirilmesini kapsamaktadır.

Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü

Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından alınan bir kararla uluslararası ölçekte iş sağlığı ve güvenliği alanında yeni ortaya çıkan güncel konulara, işle ilgili kaza ve yaralanmaların sayısına, önleme ve koruma gereksinimine gibi konulara dikkat çekmek amacıyla, 2003 yılından bu yana her yıl farklı bir tema ile 28 Nisan’da kutlanmaktadır.[19][20] Ayrıca Türkiye'de 1987 yılından beri her yıl 5-10 Mayıs arası İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası olarak kutlanmaktadır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "occupational health". TheFreeDictionary.com. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  2. ^ "Oak Ridge National Laboratory". Ornl.gov. 19 Haziran 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015. 
  3. ^ "safety at work". 20 Mart 2022. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2022. 
  4. ^ Fanning, Fred E. (2003). Basic Safety Administration: A Handbook for the New Safety Specialist, Chicago: American Society of Safety Engineers
  5. ^ "Safety and health at work". International Labour Organization. 4 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021. 
  6. ^ "Guidance note: General duty of care in Western Australian workplaces 2005" (PDF). Government of Western Australia. 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2014. 
  7. ^ "Occupational health". Wpro.who.int. 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015. 
  8. ^ "WHO Definition of Health". World Health Organization. World Health Organization. 7 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ Concha-Barrientos, M., Imel, N.D., Driscoll, T., Steenland, N.K., Punnett, L., Fingerhut, M.A., Prüss-Üstün, A., Leigh, J., Tak, S.W., Corvalàn, C. (2004). Selected occupational risk factors. In M. Ezzati, A.D. Lopez, A. Rodgers & C.J.L. Murray (Eds.), Comparative Quantification of Health Risks. Geneva: World Health Organization.
  10. ^ "Injuries, Illnesses, and Fatalities 2010". Injuries, Illnesses, and Fatalities. Bureau of Labor Statistics. 9 Kasım 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2012. 
  11. ^ Safety, Government of Canada, Canadian Centre for Occupational Health and (29 Kasım 2018). "Violence in the Workplace : OSH Answers". Ccohs.ca. 4 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015. 
  12. ^ "Construction Safety and Health". Workplace Safety & Health Topics. National Institute of Occupational Safety and Health. 1 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. 
  13. ^ "Health and safety at work statistics". eurostat. European Commission. 30 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012. 
  14. ^ "NIOSH Workplace Safety & Health Topic: Agricultural Injuries". Cdc.gov. 13 Temmuz 2012. 18 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2013. 
  15. ^ Philbey, Lyndall (8 Mayıs 2017). "Mining". Safe Work Australia (İngilizce). 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019. 
  16. ^ "Mining alert | Excavator engulfed after pit wall failure | Mine Safety News". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 9 Temmuz 2019. 9 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019. 
  17. ^ "Every Coal Mine Worker Should Know: Black Lung". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 2 Temmuz 2017. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019. 
  18. ^ "Hazard Management". Australasian Mine Safety Journal (İngilizce). 24 Nisan 2019. 19 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2019. 
  19. ^ "Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü". 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  20. ^ "28 Nisan 2022 Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü". 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Occupational safety and health ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Yaygın kullanımda ve tıpta sağlık, Dünya Sağlık Örgütüne göre, "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir". Zaman içinde farklı amaçlar için çeşitli tanımlar kullanılmıştır. Sağlık, düzenli fiziksel egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı faaliyetlerin teşvik edilmesi ve sigara veya aşırı stres gibi sağlıksız faaliyetlerin veya durumların azaltılması veya bunlardan kaçınılması yoluyla teşvik edilebilir. Sağlığı etkileyen bazı faktörler, yüksek riskli bir davranışta bulunup bulunmama gibi bireysel seçimlerden kaynaklanırken diğerleri toplumun insanların gerekli sağlık hizmetlerini almasını kolaylaştıracak veya zorlaştıracak şekilde düzenlenmiş olması gibi yapısal nedenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik bozukluklar gibi diğer faktörler ise hem bireysel hem de grup seçimlerinin ötesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Asbestozis</span>

Asbestozis, asbest minerali liflerinin tahriki ile akciğerde oluşan bir çeşit pnömokonyozdur. Sinsi ve ağır ilerleyen bir hastalık olan asbestozisin kendini göstermesi 10-20 yılı bulmaktadır. İlk olarak tersane işlerinde çalışanlarda tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orman yangını</span> doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yok etmesi

Orman yangını, doğal ya da insani sebeplerden ortaya çıkan yangınların ormanları kısmen veya tamamen yakmasıdır. Yıldırım düşmesi, yanardağ patlaması ve yüksek sıcaklık gibi doğal sebeplerle çıkan yangınlar ile sigara, tarımsal ürünler nedenli çıkan insan kaynaklı yangınlar vardır. Ormanların yanması ekolojik olarak birçok zarara sebep olur, iklim değişikliği ve kuraklık bunun başlıca sonuçlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ozon</span> 3 oksijen atomundan oluşan renksiz bir gaz

Ozon gazı (O3), 3 oksijen atomundan oluşan molekülleriyle renksiz bir gazdır ve atmosferin üst katmanlarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İnşaat</span> bir bina veya altyapının inşası veya montajı süreci

İnşaat ya da yapım, bina, altyapı, endüstriyel sanayi yapıları gibi insan ihtiyaçlarına karşılık gelen, üretime dayalı her çeşit yapının amacına uygun inşa edilme sürecidir. İnşaat tipik olarak bilinen bir müşteri için yerinde gerçekleşirken, imalattan imalata farklı olarak, belirlenmiş bir alıcı olmadan benzer ürünlerin seri üretimini de gerektirir. Sanayi yapıları gelişmiş ülkelerdeki gayrisafi yurtiçi hasılanın % 6 ila % 9'unu oluşturur. İnşaat planlama, tasarım ve finansman ile başlar; proje inşa edilinceye ve yapı kullanıma hazır oluncaya kadar devam eder.

Risk yönetimi, işletmelerin işlevleri sırasında ortaya çıkabilecek risklerin önceden dikkatli bir biçimde ve ayrıntıları ile tanımlanıp değerlendirilmesi ve bu riskleri minimize edecek veya tam olarak ortadan kaldıracak önlemlerin alınması.

<span class="mw-page-title-main">Arama-kurtarma</span> tehlike veya yakın tehlike altında olan kişileri arama ve onlara yardım sağlama

Arama-kurtarma, herhangi bir doğal ya da insan kaynaklı acil durum veya afet esnasında, acil yardıma ihtiyacı olan kimselerin yerini tespit etme, gerekirse ilk yardım uygulama ve daha kapsamlı yardım alabilecekleri güvenli bir yere nakletme faaliyetleri. Kısaltma olarak İngilizce "search and rescue" sözcüklerinden oluşturulan SAR kullanılır. Bazı arama-kurtarma ekipleri, kurtarma sonrası bakım ve barınma olanaklarının sağlanmasında da kazazedelere yardımcı olurlar. Arama-kurtarma faaliyetleri esnasında insanların ve özel eğitimli hayvanların yanı sıra, basit araç-gereçlerden özel donanımlı hava, kara ve deniz taşıtlarına kadar çok çeşitli ekipmanlardan istifade edilir.

OHSAS 18001, BSI (British Standarts Institute) tarafından yayınlanmış "iş sağlığı ve güvenliği" standardıdır. Bu standardı ISO 9001 veya ISO 14001 gibi standartlardan ayıran önemli unsurlardan birisi; OHSAS 18001'in, ürün veya hizmetin güvenliğinden çok, iş sağlığı ve güvenliğine yönelik olmasıdır. OHSAS 18001; tehlike, tehlike tanımlama, risk ve risk azaltmaya yönelik bir standart olsa da; ISO 9001 ve ISO 14001 ile bir bütün oluştururlar.

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile Türk Ticaret Kanunu'na göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 'na bağlı İş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü tarafından yetkilendirilen şirketlerdir.

Siklopentan; yüksek yanıcılığa sahip olan bir sikloalkandır.

<span class="mw-page-title-main">Tehdit (risk yönetimi)</span> yaşam, sağlık, mülk veya çevre için potansiyel bir tehdit oluşturan durum

Tehdit veya tehlike, çalışma çevresinin fiziki kusurları ve uygun olmayan şartları ile insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve koşullarında var olan ya da dışarıdan gelebilecek, kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar ya da hasar verme potansiyelidir. Çalışanların yaralanma ve sağlık sorunlarına neden olabilen güvenli olmayan iş ortamı ve uygulamalardır. İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlemdir. İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.

Risk kıymetlendirme: Belirlenmiş tehlikelerin gerçekleşme olasılıkları ve gerçekleşmesi durumunda oluşacak kaybın tespit edilmesi işleminin çeşitli araçlar üzerinden gösterilerek, analitik olarak hesaplanması ve simülasyonunun yapılması işlemine denir.

6331 sayılı yasaya göre risk tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme olasılığı olarak tanımlanmıştır. Risk analizi,Bir işletmenin yaptığı faaliyetler sırasında olması muhtemel potansiyel tehlikelerin tanımlanarak, bunlara ilişkin risklerin kıymetlendirilmesi ve böylece gerçekleşmesi beklenen ve muhtemel risklerle ilgili kontrol tedbirlerinin alınmasına ilişkin yöntem ve esasların tümüdür.

Gıda güvenliği risk analizi, sadece yüksek kalitede ürünler üreterek halk sağlığını ve güvenliğini korumak için değil, aynı zamanda ulusal ve uluslararası standartlar ile pazar koşullarına uymak anlamında da önem arz etmektedir.Risk analizi uygulanarak gıda güvenliği ile ilgili sistemlerde risk analizi uygulaması güçlendirilerek gıda temelli hastalıklar azaltılabilir. Gıda güvenliği risk analizi üretim odaklı ilerler Zaman zaman özellikle karmaşık ve tartışmaya açık olan analizlerde bağımsız bir uzmanın görüşünden faydalanılır. Genellikle bir bilinmezlik söz konusu olduğundan, test etmeden sonuç ile ilgili bir neticeye varılamaz. 

<span class="mw-page-title-main">İzobütanol</span> Kimyasal bileşik

İzobütanol (CH
3)
2CHCH
2OH formülüne sahip bir alkoldür. Kendine has bir kokusu vardır ve çözücü olarak kullanılır. İzomerleri olan n-bütanol, 2-bütanol ve tert-bütanol endüstride önemli bir yere sahiptir.

2-Nitrotoluen veya orto-nitrotoluen CH3C6H4NO2 formülüne sahip bir organik bileşiktir. α (−9.27 °C) ve β (−3.17 °C) olarak iki formda kristalleşen soluk sarı bir sıvıdır. Esas olarak, çeşitli boyaların üretiminde bir ara madde olan o-toluidinin öncül maddesisir.

<span class="mw-page-title-main">Tekrar eden eklem incinmesi</span>

Tekrar eden eklem incinmesi, sabit bir pozisyonda tekrarlanan hareketler, titreşimler veya baskılar nedeniyle kas-iskelet sistemi veya sinir sisteminin bir bölümünde meydana gelen bir yaralanmalardır.

Ulusal İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü, işle ilgili yaralanma ve hastalıkların önlenmesi için araştırma yapmaktan ve önerilerde bulunmaktan sorumlu Amerika Birleşik Devletleri federal kurumudur. NIOSH, ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı bünyesindeki Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin (CDC) bir parçasıdır. İsmine rağmen ne Ulusal Sağlık Enstitüleri ne de İş Güvenliği ve Sağlığı İdaresinin (OSHA) parçasıdır. Şu anki yöneticisi John Howard'dır.

<span class="mw-page-title-main">Emniyet kültürü</span>

Emniyet kültürü, çalışanların bir işyeri veya toplum gibi bir kuruluş içindeki risklerle ilgili olarak paylaştıkları inançlar, algılar ve değerler bütünüdür. Emniyet kültürü kurum kültürünün bir parçası olup çeşitli şekillerde tanımlanmıştır; özellikle Birleşik Devletler Ulusal Bilimler Akademileri ve Arazi Bağışı ve Kamu Üniversiteleri Birliği 2014 ve 2016 yıllarında bu konuda özetler yayınlamışlardır.

İş Güvenliği ve Sağlığı İdaresi, Amerika Birleşik Devletleri Çalışma Bakanlığına bağlı, iş sağlığı ve güvenliğinden sorumlu bir düzenleme kurumudur. Amerika Birleşik Devletleri Kongresi tarafından İş Güvenliği ve Sağlığı Yasası kapsamında, Başkan Richard Nixon'ın 29 Ağustos 1970 tarihli imzasının ardından, 28 Nisan 1971'de kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.