İçeriğe atla

İş modeli

İş modeli yeniliği yinelemeli ve potansiyel olarak döngüsel bir süreçtir[1]

İş modeli, girişimcilik faaliyetinin kavramsal tanımıdır. bir kuruluşun nasıl değer yarattığını, sunduğunu ve yakaladığını açıklar.[2] İş modeli oluşturma ve değiştirme süreci aynı zamanda iş modeli yeniliği olarak da adlandırılır ve stratejik yönetim'in bir parçasıdır.[1]

Teoride ve pratikte iş modeli terimi, amaç, iş süreci, hedef müşteriler, teklifler, stratejiler, altyapı, kurumsal yapılar, kaynak bulma, ticari uygulamalar ve kültürü de dahil olmak üzere operasyonel süreçler ve politikaları kapsayan bir organizasyonun veya İşletme'nin temel yönlerini temsil eden geniş yelpazede gayri resmi ve resmi tanımlar için kullanılır.[3][4]

Tarihçe

1950'lerde McDonald's restoranlarının ve Toyota'nın yeni iş modelleri geldi. 1960'larda yenilikçiler, Wal-Mart ve hipermarketlerdi. 1970'ler FedEx ve Toys "R" Us'ın yeni iş modellerini gördü. 1980 yıllarında Blockbuster, The Home Depot, Intel ve Dell iş modelleri; 1990 yıllarda Southwest Airlines, Netflix, eBay, Amazon.com ve Starbucks iş modelleri geldi.[5][6]

Teorik ve deneysel anlayışlar

Tasarım mantığı ve anlatım tutarlılığı

Tasarım mantığı, iş modelini yeni organizasyonel yapılar yaratmanın veya mevcut yapıları yeni bir fırsatı kovalamak için değiştirmenin sonucu olarak görür. Gerry George ve Adam Bock (2011), bir iş modelinin bileşenlerini nasıl algıladıklarını anlamak için kapsamlı bir literatür taraması ve yöneticilerle anket yaptı.[7] Bu analizde yazarlar, girişimcilerin ve yöneticilerin iş modellerini nasıl algılayıp açıkladıklarının özünde tasarım mantığı olduğunu gösterir. George ve Bock (2012), CEO'ların ve girişimcilerin, işi bir fırsattan diğerine taşımak için tutarlı şekilde anlatıları veya hikâyeleri nasıl oluşturduklarını açıklamak için tasarım mantığının diğer uzantılarında, büyük şirketlerdeki iş modellerine ilişkin vaka incelemelerini ve IBM anket verilerini kullanır.[8] Ayrıca anlatı tutarsız olduğunda veya hikâyenin bileşenleri yanlış hizalandığında, bu işletmelerin başarısız olma eğiliminde olduğunu da gösterirler. Girişimci veya CEO'nun değişim için güçlü anlatılar oluşturabileceği yollar önerirler.

Ortak firmalar arasındaki tamamlayıcılar

Berglund ve Sandström (2013), iş modellerinin firma içi bir ilgi olmaktan ziyade açık sistemler perspektifinden anlaşılması gerektiğini savundu. Yenilikçi firmaların çevrelerindeki ağ üzerinde yönetici kontrolü olmadığı için, iş modeli yeniliği, heterojen çıkarları hizalama hedefiyle yumuşak güç taktikleri gerektirme eğilimindedir.[9] Sonuçta, firmalar kendi yetkinlik tabanlarının dışında kalan yeni faaliyetler sağlamak için ortaklara ve tedarikçilere giderek daha fazla güvendikçe açık iş modelleri yaratılmaktadır.[10]

İşbirliğine dayalı araştırma ve teknolojinin dış kaynak kullanımı üzerine yapılan bir çalışmada, Hummel ve diğerleri (2010) benzer şekilde, iş ortaklarına karar verirken her iki tarafın iş modellerinin tamamlayıcı olduğundan emin olmanın önemli olduğunu buldular.[11] Örneğin, iş modellerini analiz ederek olası ortakların değer faktörlerini belirlemenin önemli olduğunu ve kişinin kendi firmasının iş modelinin temel yönlerini anlayan ortak firmalar bulmanın faydalı olduğunu bulmuşlardır.[12]

Tennessee Üniversitesi, işbirliğine dayalı iş ilişkileri konusunda bir araştırma yaptı. Araştırmacılar, araştırmalarını dış kaynak kullanımı veya iş ilişkisindeki alıcıların ve tedarikçilerin, her biri için oldukça işbirlikçi ve karşılıklı yarar sağlayan bir düzenleme oluşturmak için ortak değerlere ve hedeflere odaklandığı hibrit bir kaynak bulma iş modeli olan Vested Outsourcing denilen bir kaynak bulma iş modeline göre kodladılar.[13]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Geissdoerfer, Martin; Savaget, Paulo; Evans, Steve (2017). "The Cambridge Business Model Innovation Process". Procedia Manufacturing. 8: 262-269. doi:10.1016/j.promfg.2017.02.033 Özgürce erişilebilir. ISSN 2351-9789. 
  2. ^ https://www.investopedia.com/terms/b/businessmodel.asp#:~:text=A%20business%20model%20is%20a,model%20are%20pricing%20and%20costs 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2021. 
  7. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; define isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  8. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; narrative isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  9. ^ Berglund, Henrik; Sandström, C (2013). "Business model innovation from an open systems perspective: structural challenges and managerial solutions". International Journal of Product Development. 8 (3/4): 274-2845. doi:10.1504/IJPD.2013.055011. 
  10. ^ Visnjic, Ivanka; Neely, Andy; Jovanovic, Marin (2018). "The path to outcome delivery: Interplay of service market strategy and open business models". Technovation. 72-73: 46-59. doi:10.1016/j.technovation.2018.02.003. 20 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023. 
  11. ^ Karl M. Popp; Ralf Meyer (2010). Profit from Software Ecosystems: Business Models, Ecosystems and Partnerships in the Software Industry. Norderstedt, Germany: BOD. ISBN 978-3-8391-6983-4. 
  12. ^ Hummel, E., G. Slowinski, S. Matthews, and E. Gilmont. 2010. Business models for collaborative research. Research Technology Management 53 (6) 51-54.
  13. ^ Vitasek, Kate. Vested Outsourcing: Five Rules that will Transform Outsourcing" (New York: Palgrave Macmillan, 2012) 978-1-137-29719-8

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">SAP</span>

SAP SE, merkezi Walldorf, Almanya'da bulunan, Avrupa'nın en büyük yazılım şirketidir. SAP, 1972 yılında beş eski IBM çalışanı tarafından Systemanalyse und Programmentwicklung adı altında Mannheim, Almanya'da kurulmuştur. 120'den fazla ülkede aktif olan SAP, şirket yazılım uygulamaları çeşitli büyüklükte firmalara sunmaktadır. Şirketin en iyi bilinen ürünleri SAP ERP ve SAP Business Objects yazılımıdır.

<span class="mw-page-title-main">TUSAŞ</span> Türk havacılık ve uzay sanayii şirketi

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) (TAI - Turkish Aerospace Industries, Inc.), Türkiye’de hava platformlarının tasarımı, geliştirilmesi, üretimi, tamamlanması, yenilenmesi ve satış sonrası hizmetleri alanlarındaki teknoloji merkezidir. Şirket dünyanın en büyük yolcu uçağı Airbus A380'e ve askerî nakliye uçağı Airbus A400M'ye parça üretmektedir. Ayrıca şirket 2013 yılında ilk uçuşunu gerçekleştiren Airbus A350'ye kanatçık üretmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Microsoft Dynamics AX</span>

Axapta veya Microsoft Dynamics AX, Microsoft tarafından üretilen, Microsoft Dynamics ailesinden bir KKP (İngilizce: ERP) yazılımı.

<span class="mw-page-title-main">SEAT</span> İspanyol otomobil firması

SEAT, S.A., İspanya merkezli bir otomotiv şirketidir. Şirket, 9 Mayıs 1950 tarihinde bir devlet kurumu olan Instituto Nacional de Industria (INI) tarafından kurulmuş olup günümüzde Volkswagen AG'nin yan kuruluşudur. Şirketin merkezi Martorell'de yer almaktadır.

İşletmeden işletmeye ya da sıkça kullanılan İngilizce business-to-business ibaresinin kısaltılmış şekli olan B2B, şirketler arası pazarlama ya da satış uygulamalarına verilen addır. B2B genellikle işletmeden tüketiciye satış (B2C) ve tüketiciden tüketiciye satış ile karşılaştırılır. Son yıllarda e-B2B türü de yaygınlaşmıştır. Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu (ETKK) Hukuk Çalışma Grubu’nun 8 Mayıs 1998 tarihli raporunda elektronik ticaret; “bireyler ve kurumların, açık ağ ortamında internet ya da sınırlı sayıda kullanıcı tarafından ulaşılabilen kapalı ağ ortamlarında internet, yazı, ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi, iletilmesi ve saklanması temeline dayanan ve bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümünü ifade etmektedir.” şeklinde tanımlanmıştır.

  1. Daha iyi müşteri tatmini ve desteği
  2. Yeni ürün ve hizmetlerin pazara hızla sunulması
  3. Daha iyi servis
  4. Daha iyi alış ve satış işlemleri
  5. Daha az işletim maliyeti
  6. Daha az üretim maliyeti
  7. Daha düşük stok maliyeti

Karsan, 1966 yılında 269 yatırımcı tarafından kurulan ve 1998 yılından itibaren İnan Kıraç yönetiminde hafif ve ağır ticari araç üretimi yapan Akçalar, Nilüfer, Bursa merkezli otomotiv şirketi.

Deloitte, 150'den fazla ülkede, 700 ofiste, çalışmakta olan 312,000 personeli ile dünyanın en büyük muhasebe, denetim, vergi ve yönetim danışmanlığı hizmeti sunan uluslararası firmalarından birisidir. PricewaterhouseCoopers, Ernst & Young, KPMG ile birlikte Büyük Dörtlü firmasından biri olarak kabul ediliyor. Deloitte ününü; kullandığı ileri teknolojiyi nitelikli ve deneyimli uzmanlar ile bütünleştirerek dünyanın pek çok yerinde çeşitli alanlarda faaliyet gösteren binlerce kuruluşa sunduğu yüksek kaliteli hizmetlere borçludur. Müşteri portföyünde, hasılatı veya varlıkları 1 Milyar Dolar'ın üzerinde olan 740 firma bulunmaktadır. Lider durumda hizmet sunduğu sektörler arasında bankacılık, sigortacılık, tüketim maddeleri üretimi ve pazarlaması yer almaktadır.

Girişimci, ticaret, sanayi gibi alanlarda sermaye koyarak bir işi yapmaya girişen, kâr amacıyla riski üzerine alan kişidir. Girişimci mal ve hizmet üretebilmek için bütün üretim öğelerini en iyi koşullarda bir araya getirir. Kâr amacı güderek riski üzerine alır ve ihtiyaçları karşılamak için üretim öğelerini satın alır, bunları bir araya getirecek imkânı sağlar. Kâr amacı gütmekle beraber zararı da kabullenir. Müteşebbis terimi ilk defa 19. yüzyılda Fransız ekonomist Jean-Baptiste Say tarafından kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Traktör</span> Türk traktör üreticisi

Türk Traktör, 1955 yılında Amerikan Marshall Planı yardımları kapsamında Minneapolis Moline ve Türk kamu kurumları ortaklığıyla Ankara'da kurulan traktör ve ziraat makinaları üreten şirket. 1992'de özelleştirilen şirket, günümüzde Koç Holding ve CNH Industrial ortaklığında faaliyet göstermektedir.

İş süreci, belirli bir müşteri için hizmet veya ürün üreten belirli sırada kişiler veya ekipman tarafından yapılan ilgili faaliyetler veya görevlerdir. İş süreçleri tüm organizasyon seviyelerinde gerçekleşir ve müşteriler tarafından görülebilir veya görülmeyebilir.

Kitle fonlaması, çok sayıda bireyin küçük miktarda bağışlarına dayanan yeni nesil bir yatırım ve fonlama sistemidir. Bu sistemde, bireyler kitle fonlama platformu internet sitesi üzerinden bağış yapar, küçük bir hisse satın alır ya da üretilecek ilk ürünler karşılığı ödeme yapar.

<span class="mw-page-title-main">Fab lab</span> Fab lab (Fabrikasyon Laboratuvarı)Küçük ölçekli üretim yapacağınız ve kişisel fabrikanızı oluşturacak atölye boyuntunda yer.

Fab lab, tasarım, ürün geliştirme, model ve prototip geliştirme, üretim imkanları sağlayan ufak çaplı, yüksek teknolojiye sahip atölyedir.

Girişimcilik, ekonomik değerin ortaya çıkarılması veya elde edilmesidir. Bu tanımla girişimcilik, genellikle bir iş kurarken normalde karşılaşılanın ötesinde risk içeren ve sadece ekonomik olanlardan başka değerleri de içerebilen bir değişim olarak görülür.

Menajer bir işletmenin belirli bir alanındaki süreçleri ve personeli yöneten bir yöneticidir. Şirket sahibi de olabilir, ancak genellikle bir çalışandır. Ek olarak, eğlence sektöründe bir sporcunun veya sanatçının randevularını, çalışmalarını organize eden, sözleşmelere vekaleten imza atabilen, mesleki işlerini düzenleyen ve yöneten birisidir.

<span class="mw-page-title-main">İşlev modeli</span>

Sistem ve yazılım mühendisliğindeki işlev modeli modellenen sistem veya konu alanının işlevlerinin yapısal temsilidir.

Girişim bir pazar ihtiyacını giderme amacı taşıyan yenilikçi bir ürün, süreç veya servis sunan, genel olarak yeni kurulmuş ve hızlı büyüme gösteren bir müessesedir. Bir girişim genellikle hızlı bir şekilde ölçeklenebilir bir iş modeli ortaya çıkarmak için kurulan küçük bir işletme, ortaklık veya organizasyondur. Girişimler çoğu zaman internet, e-ticaret, bilgisayar, telekomünikasyon veya robotik gibi alanlarda yeni teknolojiler ortaya koyarlar. Tüm girişimler derin teknoloji alanında faaliyet göstermeseler de, "girişim" terimi 1990'lı yılların sonunda çok sayıda internet tabanlı şirketin kurulduğu Dot Com Balonu zamanında uluslararası yayılıma kavuşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Satış</span>

Satış, belirli bir zaman diliminde satılan mal veya hizmet sayısı ile ilgili faaliyetlerdir.

Malzeme gereksinim planlaması (MGP) bilgisayar destekli bir bilgi sistemi olup bitmiş ürün isteklerini zamana bağlı alt montaj, parça, hammadde vb. isteklerine dönüştürmektedir. Bu yöntem müşterilere ürünlerin teslim süresinden geriye doğru çalışmaktadır. Buna bağlı olarak tedarik süresi ve diğer bilgiler yardımıyla ne zaman ve ne kadar sipariş verilmesi gerektiğini belirlemeye çalışmaktadır. MGP, herhangi bir envanter yönetim sistemiyle aynı hedeflere sahiptir;

  1. Müşteri hizmetlerini iyileştirmek,
  2. Envanter yatırımını en aza indirmek,
  3. Üretim işletim verimliliğini en üst düzeye çıkarmaktır.

İş ortaklığı müşteriler ve tedarikçi'ler arasında, en iyi uygulamaya ve sürdürülebilir rekabet avantajına dayalı stratejik ilişkilerdir. İş ortağı modelinde, İK uzmanları, paylaşılan organizasyonel hedeflere ulaşmak için iş liderleri ve bölüm yöneticileriyle yakın çalışır. İş ortaklığı, bir birleşme veya devralmadan daha ucuz ve daha esnek olabilir. Ayrıca birleşme veya devralma mümkün olmadığında kullanılabilir.

Berna Gözbaşı, Türk sanayici ve spor yöneticisi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.