İçeriğe atla

İğne oyası

İğne Oyası

Dünyada “Türk danteli” olarak bilinen[] iğne oyası; ipek iplikten, pamuklu iplik ya da poliester iplik ve iğne ile oluşturulan kenar dantellerine verilen addır. İğne oyaları, herhangi bir tekstilin kenarına oya olması amacıyla yapılan dantellerdir. Genelde eşarp olmaktadır. Bağımsız ve tek başına kullanımı bu nedenle çok fazla söz konusu olmamaktadır.

“El emeği göz nuru” tanımına en fazla uyan el işlerinden biri olan iğne oyaları, Anadolu’da birçok ev hanımı tarafından yoğun şekilde üretilen bir el işi olup, bazı yörelerde aynı zamanda alım satımı yapılan bir ticari mal hüviyetindedir.

İnsanlar, duygularını renklere ve oyaya dönüştürmektedir. İğne oyası, düğüm düğüm işlenerek sevgiliye, hasrete, umuda ve dileklere ulaşmak için kullanılmaktadır. Çok zengin çeşide ve geçmişe sahip olan iğne oyaları, sadece süs eşyası olarak değil kişinin duygu ve düşüncelerini ifade etme aracı olarak da kullanılmaktadır. İğne oyası sıklıkla eşarp, baş örtüleri, oda takımları, yatak örtüleri, mendiller ve abajur eteklerine yapılmaktadır.

İğne oyası

Bir yumak ipek iplik kullanılarak, iğne ile atılan minik düğümlerin biriktirilmesi ile belirli şekillerin oluşturulmasına denir. İğne oyasında kullanılan bu düğümler düz yapılabildiği gibi Üç boyutlu da yapılabilir.[1]

İğne oyası, ipek iplikle yapılabildiği gibi pamuklu ya da poliester iplikle de yapılabilmektedir. Ayrıca, boncuk, misina gibi süslemeye yardımcı malzemeler de oyanın içine, oluşturulan desene uygun olarak dâhil edilmektedir. Oya bitirildikten sonra, şayet üç boyutlu yapılmışsa, şeklini en iyi şekilde yansıtabilmesi ve hoş görünmesi için sıklıkla, kolalanır.

İğne oyalarının boyutlu yapısı ve süsleyici niteliği ile el sanatları içinde önemli bir yeri vardır. İğne oyalarının Anadolu’da çok eskilere dayanan belgeleri bulunmaktadır.

Oya tekniği ve tarihçesi

Oya; iğne, mekik, firkete ve tığ gibi araçlarla başta ipek olmak üzere, pamuk ve sentetik iplikler ve pul, boncuk gibi malzemelerle örgü tekniği kullanılarak yapılan bir el sanatımızdır. Oyanın temeli ipekböcekçiliğine dayanmaktadır. Başka dillerde karşılığı olmayan "oya" sözcüğünün, Anadolu kadınına has olduğu ve bu sanatın esas olarak Türk kültür tarihi içinde yer aldığı, sonrasında aynı teknikle "dantel" adı altında başka coğrafyalarda görüldüğü bilinmektedir. İğne ile yapılan örgülerinse 12. yüzyılda Anadolu’dan Yunanistan’a oradan da İtalya yoluyla Avrupa’ya geçtiği kaydedilmiştir.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ "2023 İğne Oyası Modelleri - En Güzel Ve En Kolay İğne Oyası Örnekleri". Milliyet. 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2023. 
  2. ^ "Türk Tarım Orman Dergisi". www.turktarim.gov.tr. 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2023. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Doğu Anadolu Bölgesi</span> Türkiyenin doğusundaki coğrafi bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi, Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biridir. Anadolu topraklarındaki konumunda doğuda yer alması nedeniyle Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında böyle isimlendirilmiştir. Ülkenin, nüfus yoğunluğu ve nüfusu en az olan bölgesidir. Bunda bölgenin yüzölçümünün büyük olması başlıca etkilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya (il)</span> Türkiyenin Ege Bölgesinde bir il

Kütahya, Türkiye Cumhuriyeti'nin Ege Bölgesi'nde yer alan bir ilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya</span> Kütahya ilinin merkezi olan şehir

Kütahya, Ege Bölgesi'nde yer alan Kütahya ilinin merkezi olan şehirdir. Kütahya bölgesi, kuzey ve batıdaki yüksek dağ sırtlarında doruğa ulaşan tarım arazileri ile geniş bir yamaç alanına sahiptir. Kentin Yunanca adı Kotyaion, Roma dönemindeki adı ise Cotyaeum'dur.

Dokuma, atkı ve çözgü ipliklerinin dikey açı yapacak şekilde, birbirinin altından, üstünden geçirilmesiyle ortaya çıkan düz yüzeyli üründür.

<span class="mw-page-title-main">Beypazarı</span> Ankara ilçesi

Beypazarı, Ankara'ya bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Seyitgazi</span> Eskişehir ilçesi

Seyitgazi, Eskişehir'in 43 kilometre güneyinde yer alan küçük bir ilçesidir. İsmini, Arapların İslamiyeti Anadolu'ya yaymak üzere Bizans İmparatorluğu'na karşı verdiği mücadelelerin birinde şehit düşen Battal Gazi'den alır. Ayrıca günümüzde Alevi inancındaki Anadolu Müslüman'lığının da önemli uğrak yerlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Örümcek</span>

Örümcek, eklembacaklılar (Arthropoda) şubesinin örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından Araneae takımının üyelerine verilen genel ad. Hemen hemen dünyanın her tarafında yaşar. 2012 rakamlarına göre 112 familyada ve 3879 cinste toplanan 43.244 türü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tekstil</span>

Tekstil veya dokumacılık, hayvansal, bitkisel veya kimyasal lifli kullanım ürünleridir. Giyilebilen her şey ve bazı dekorasyon ürünlerini de içine alan üretim sektörüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nakış</span> süsleme sanatı

Nakış, canlı cansız veya geometrik birçok figürün süsleme amaçlı olarak değişik eşyaların zeminlerine işlenmesi ile elde edilen bir süsleme şeklidir. Daha çok kumaş türü zeminlere değişik renkteki iplikler ile yapılan süsleme için kullanılır. Nakışlar iki alanda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kumaş</span>

Kumaş, ipliklerin, çeşitli yöntemlerle bir araya getirilerek oluşturduğu kaplayıcı yüzeylerdir. Pamuk, yün, ipek, keten vb maddelerden elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Amigurumi</span>

Amigurumi, Japonya kökenli bir el işi tekniği.

<span class="mw-page-title-main">Dantel</span>

Dantel, her türlü iplikle örülen veya bir kumaşın kenarına işlenen, türlü biçimde ince ve ağ görünümünde örgü çeşididir.

Örgü, insanların en temel ihtiyaçlarından olan giyinme ihtiyacını karşılamak amacıyla başlamış daha gelişen teknoloji ile dekoratif, hobi ve sosyal faaliyetlerde kullanılan bir el becerisi uğraşıdır. Özellikle günümüzde ev hanımlarının vazgeçilmez hobisi haline gelmiştir. Günümüzde çok kaliteli iplik firmalarının da akıllı ip gibi çeşitli ürün sunmalarıyla örgü işi daha da güzel ve renkli hale gelmiştir. Örgüler, geleneksel sanatlar içerisinde önemli bir yer tutmakta, hâlâ devam etmektedir. Türk el sanatları, iğne, tığ, firkete, mekik vb. aracılığıyla ipek, pamuk ipliklerle ince örgüler, tığ, şiş, yün iplikle yapılan kalın örgülerden oluşan zengin bir birikime sahiptir. İnce örgülere, tentene, oya, bağ/düğüm işi, keseler, oyalar ; kalın örgüler elde veya makinede (trikotaj) olarak iki türlü bulunmaktadır. Örgü, elde kullanılan yalın araçlarla tek ipliğin kendi üzerine bükülüp kıvrılarak çeşitli ilmeklerle tutturulması veya düğümlenmesi ile yapılmaktadır. Kalın örgüler, çorap, eldiven, diz bağları, çedikler vb. doğal yün veya tabii boyalarla boyanmış yün iplerle yapılan bu örgüler arasında pamuk ipliği ile yapılanlara rastlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Plastik kanvas</span>

Plastik kanvas, ağır olmayan plastik maddesinden yapılmış, düzenli boşlukları olan ve nakış kanvasın bir benzetmesi olan el sanatı materyalidir. Genel olarak vinil örgü olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Zincir dikiş</span>

Zincir dikiş, zincir desen formunda ilmik dikiş serisinin dikiş ve nakış tekniğidir. Zincir dikiş, günümüzdeki en eski örneği Çin'in MÖ 5.-3. yüzyıla tarihlenen ipek iplikten yapılma nakış işidir. Elyapımı zincir dikiş nakışı kumaş katmanı üzerinde bir defadan fazla geçmesini istemez. İğne, kumaş üzerinde çıktığı noktaya yakın yerden batırılır ve kumaş üzerinden ilmiğin ortasından yukarı çıkartılarak bir zincir oluşturulur. Bu böylece devam ettirilir. Kumaş üzerinde kabartmalı bir şekil elde edilmiş olur.

<span class="mw-page-title-main">Perde</span>

Perde, gerelti ya da gergi genellikle kumaştan üretilen ve dikey vaziyette asılan, görüntü engelleyici eşya. Pencere perdeleri genellikle iç mekanın görülmemesi ya da ışığın yoğunluğunu ayarlamak için kullanılır. Kumaş perdeler dışında, plastikten ya da ahşaptan yapılan ve bol parçalı, jaluzi adı verilen eşya da perdeye benzer şekilde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Mendil</span>

Mendil ya da yağlık, işlevi burun, gözyaşı ve ter silmek, el ve yüz kurulamak olan, genellikle dikdörtgen biçiminde ve cepte taşınabilecek büyüklükte, kumaştan veya yumuşak, ince kâğıttan üretilmiş bez.

<span class="mw-page-title-main">Örme kumaş</span>

Örme kumaş bir tekstil türüdür. Örgüden, ipliklerin birbirine ilmeklenmesi işleminden veya geçmesinden kaynaklanır. Daha esnek olması ve daha küçük parçalar halinde daha kolay yapılabilmesi nedeniyle dokuma kumaştan farklıdır, bu da onu çoraplar ve şapkalar için ideal kılar. İki temel örgü kumaş çeşidi vardır: atkı örme ve çözgü örme.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar ulusal kıyafeti</span> Geleneksel Kıfayet

Kırım Tatar ulusal kıyafeti, Kırım Tatarlarının geleneksel giysisidir.

<span class="mw-page-title-main">El örgüsü çorap</span>

El örgüsü çorap, geleneksel yöntemlerle çoğu zaman yünden veya elverişli başka malzemelerden imal edilmiş iplerle elde örülen çoraplardır.