İçeriğe atla

İğdiş

Bir hadım tasviri.

İğdiş, hadım etme veya kastrasyon bir cerrahi, kimyasal uygulama ile erkeklerin cinsel fonksiyonlarını devre dışı bırakma işlemidir.[1] Bu işlem ya cerrahi kastrasyon yani bilateral orşiektomi (her iki testisin de kesip çıkarılması (yani eksizyonu)) veya kimyasal kastrasyon yani farmasötik ilaçlar ile testislerin devre dışı bırakılması ile olur.[2] İğdiş etme işlemlerinin neticesinde kişi kısırlaşmış (eskilerin tabiri ile akîm) olur. Bunun yanında Testosteron gibi bazı hormonların sentezinde de büyük azalmalar sebep olur.

Hayvanlarda cerrahi kastrasyon genellikle kısırlaştırma olarak adlandırılır. Genellikle hayvanların daha uysal olması sağlamak veya aşırı nüfus artışını önlemek için tatbik olunur.

Kastrasyon terimi bazen, ooferektomi yani dişideki yumurtalıkların alınması veya gonadektomi olarak bilinen iç testislerin çıkarılması anlamına da gelir.[3]

Tarihçe

Uranüs'ün iğdiş edilişi freski; Vasari ve Cristofano Gherardi tarafından ( MS1560, Sala di Cosimo I, Palazzo Vecchio, Florence)

Tarihte ilk iğdiş işleminin nerede tatbik edildiği bilinmemekte olup muhtemelen birbirinden bağımsız yer ve zamanda ibda edildiği(yaratıldığı) tahmin edilmektedir. Arkeolojik kanıtlar en geç MÖ 4000 yıllarda pratik olarak İştar ve Uruk kültlerinde tatbik edildiğini gösterir. Muhtemelen geçmişi Neolitik Çağ'daki hayvancılık faaliyetlerine bağlıdır.[4]

İğdiş sıklıkla bazı Avrupa, Güney ve Doğu Asya ve Afrika'da dini ve sosyal sebeplerle uygulanmaktaydı. Tabi hadım etme işlemine şiddetle karşı dinler de mevcuttur. Bunun bariz örneği olarak Yahudilik gösterilebilir. Levililer kitabı hadım ve kusurlu üreme organlı erkekleri rahiplikten dışlar ve kısırlaştırılmış hayvanların kurban edilmesini yasaklar.

Harem Ağaları

Hadımlar sıklıkla özel bürokratik ve bilhassa saray haremindeki mevkilere getirilirdi. Hadımların Çin tarihi boyunca, özellikle geç Han, geç Tang ve geç Ming hanedanları zamanında önemli mevkilere gelip gücü gasp ettiği bilinir.

Antik zamanlarda kastrasyon sıklıkla emaskülasyona yani genital bölgenin tamamen alınması ile yapılırdı. Tabiiyetiyle bu kanama ve enfeksiyon kapma riskinden dolayı son derece ölümcüldü ve bu yüzden Bizans İmparatorluğu ve benzeri bazı devletlerde hadım etme, idam cezası ile aynı telakki olunuyordu (görülüyordu). Sadece testislerin alındığı yöntemler daha güvenliydi.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2021. 
  4. ^ Reusch, Kathryn (2013). That Which Was Missing: The Archaeology of Castration (PhD). University of Oxford.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meme kanseri</span>

Meme kanseri, meme hücrelerinde başlayan kanser türüdür. Akciğer kanserinden sonra, dünyada görülme sıklığı en yüksek olan kanser türüdür. Her 8 kadından birinin hayatının belirli bir zamanında meme kanserine yakalanacağı bildirilmektedir. Erkeklerde de görülmekle beraber, kadın vakaları erkek vakalarından 100 kat daha fazladır. 1970'lerden bu yana meme kanserinin görülme sıklığında artış yaşanmaktadır ve bu artışa modern, Batılı yaşam tarzı sebep olarak gösterilmektedir. Kuzey Amerika ve Avrupa ülkelerinde görülme sıklığı, dünyanın diğer bölgelerinde görülme sıklığından daha fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Kadın</span> erişkin dişi insan

Kadın, dişi cinsinde olan yetişkin insandır.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî işlem birimi</span> bir bilgisayar programının talimatlarını, talimatlar tarafından belirtilen temel aritmetik, mantıksal, kontrol ve giriş/çıkış (G/Ç) işlemlerini gerçekleştirerek yürüten ve diğer bileşenleri koordine eden bir bilgisayar içindeki elektro

Merkezî işlem birimi, dijital bilgisayarların veri işleyen ve yazılım komutlarını gerçekleştiren bölümüdür. Çalıştırılmakta olan yazılımın içinde bulunan komutları işler. Mikroişlemciler ise tek bir yonga içine yerleştirilmiş bir merkezî işlem birimidir. 1970'lerin ortasından itibaren gelişen mikroişlemciler ve bunların kullanımı, günümüzde MİB teriminin genel olarak mikroişlemciler yerine de kullanılması sonucunu doğurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Cinsiyet</span>

Cinsiyet, erillik ve dişilik arasında farklılık gösteren özellikler aralığı veya bağlama göre, bu özellikler biyolojik cinsiyeti ve cinsiyete dayalı toplumsal yapıları kapsayabilir.

Tatlandırıcılar günlük yaşamda kullandığımız şekerin yerini almak üzere üretilen, aynı miktardaki şekerden daha tatlı olan ve daha az enerji içeren kimyasal maddelerdir. Kullanımlarının insan sağlığı üzerindeki etkileri hakkında olumlu ve olumsuz farklı görüşler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Muhasebe</span> Ekonomik kuruluşlarla ilgili finansal bilgilerin ölçülmesi, işlenmesi ve iletilmesi

Muhasebe, bir işletmenin varlıkları ve kaynakları üzerindeki mali nitelikteki bilgileri kayıt, sınıflandırma, özetleme, analiz etme ve yorumlama gibi fonksiyonlar ile takip eden bilimsel bir sistemdir.

Hadım Sinan Paşa, I. Selim saltanatında 18 Haziran 1515-23 Eylül 1515 ile 26 Nisan 1516-22 Ocak 1517 tarihleri arasında iki kez sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kriyojenik</span>

Kriyojeni, fizikte çok düşük sıcaklıklarda yapılan üretim ve işlemler için kullanılan terimdir.Kriyojenist ise bu düşük sıcaklıklarda bu işlemleri yapan kişiye denir. Kriyojenist Celcius ve Fahrenheit'ın yerine mutlak değerler içeren Kelvin ve rankin skalalarını baz alır. Kriyojeni terimi çoğu zaman kurgu veya popüler kültürde yanlış olarak kullanılır. Bu bilim dalı birkaç terim içerir. Örneğin kriyobiyoloji, düşük sıcaklıkların organizmalara etkisini inceleyen bir biyoloji dalıdır. Kriyoameliyat, -196 santigrat dereceye kadar düşük sıcaklıklarda yapılan kanser hücreleri yok etme ameliyatlarına denir. Kriyoni, insan ve hayvan parçalarını gelecekte tekrar canlandırabilecek olan kriyomuhafazanın gelişmekte olan tıbbi teknoloji dalıdır. Sahadaki araştırmacılar kriyobiyoloji, kriyojeni, akışbilimi'nin de içinde bulunduğu birçok bilimin sonuçlarını uygulamaya koymaya çalışıyorlar. Kriyoelektronik, düşük sıcaklıklardaki süperiletkenliği inceleyen bilim dalıdır. Kriyotronik, kriyoelektroniğin pratik uygulamasıdır. Kriyoetik, kriyoniklerin etiksel içeriklerini inceleyen daldır. Kimin vücudunu dondurup öldürücü koşullardan kurtulmak ve gelecekte tedavi edilebilip önlenebilecek şeyler için vücudunu dondurmak istediğine odaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Lösemi</span> kemik iliğinde oluşan kan kanserleri

Lösemi, kan hücrelerinin özellikle de akyuvarların normalin üzerinde çoğalması ile kendini gösteren bir kanser türüdür.

Plastik cerrahi veya tam adıyla plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi, vücut üzerindeki çeşitli yapıların yeniden yapılması, şekillendirilmesi, ciddi doku kayıplarının giderilmesini ve her türlü estetik girişimi kapsayan cerrahi bir disiplindir. Pediatrik plastik cerrahi türü de vardır. Kozmetik, estetik tıp, estetik cerrahi plastik cerrahinin en bilinen kısımlarıdır. Bilinenin aksine plastik cerrahi alanının büyük kısmını estetik cerrahi dışında rekonstüktif cerrahi, kraniyofasiyal cerrahi, el cerrahisi, el nakli, mikrocerrahi ve yanık tedavisi oluşturmaktadır. Rekonstrüktif ve estetik cerrahi olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Himen</span>

Himen veya halk arasında bilinen adıyla kızlık zarı, kadınlarda vajinal açıklığı çevreleyen veya kısmen kaplayan zarımsı bir doku. Genellikle 1–2 cm kadar içeride ve 2–3 mm kalınlığındadır. Oldukça çeşitli şekiller alabilen bu doku genellikle hilal şeklindedir ve kılcal damarlarla çevrilidir. Himen adı Eski Yunan'daki evlilik ve düğün tanrısı Hymenaeus'tan gelir. Kızlık zarının yenilenmesi için himenoplasti plastik cerrahisi yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Saç nakli</span> Saç Nakli Nedir

Saç nakli, yaygın estetik cerrahi işlemlerden biridir. Kelliğe dirençli olan enseye yakın başın arka tarafından alınan saç köklerinin, saçların döküldüğü veya seyrekleştiği bölgeye taşınmasıdır. İşlem lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Saç ekimi ayrıca kirpik, kaş, bıyık, sakal, göğüs, kasık kıllarının onarılmasında da kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Otopsi</span> Bir cesedin tıbbi incelemesi

Otopsi, bir cesedin ölüm nedenini ve şeklini belirlemek için diseksiyon yoluyla kapsamlı bir şekilde incelenmesini içeren cerrahi bir prosedürdür. Araştırma veya eğitim amaçlı mevcut olabilecek herhangi bir hastalık veya yaralanmayı değerlendirmek için yapılabilir.

Türev, temel olan asıl değerin fiyat araçlarına bağlı olması anlamına gelir. Hakların garanti altına alındığı, bir malın sabit bir fiyattan satın alınması ya da satılmasını sağlayan ticari anlaşmadır. Esas olan mal asıl değer olarak da tanımlanır. Asıl değer; menkul kıymetler, pazar (piyasa) bağlantılı referans büyüklükleri, diğer ticaret maddeleri olabilir; fakat ekonomik olmayan miktar da hava türevleri olabilir. Türevler fiyat değişimlerinin risklerine karşı güvenliği ve asıl değerlerin fiyat gelişimindeki spekülasyonu mümkün kılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kolonoskopi</span>

Kolonoskopi, kalın bağırsağın makattan girilerek, sakinleştirici ilaç (sedasyon) veya anestezi altında bir fiberoptik kamera ile monitör altında incelenmesi. Kolonoskopi işleminden bir gün önce hastaya müshil ilacı verilerek bağırsak temizliği veya bağırsak hazırlığı yapılır. Kolonoskopi uygulaması sırasında hastalar anestezi ile uyutulduğu veya sakinleştirici verildiği için ağrı ve acı hissetmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuru üzüm</span> kurutulmuş meyve

Kuru üzüm, bir kurutulmuş meyve türüdür. Üzümün kurusudur ve kuruyemiş olarak kabul edilmese de onun gibi çiğ tüketildiği gibi, üzüm hoşafı olarak ya da üzümlü ekmek ve üzümlü keklerde de kullanılır. Rengine göre beyaz kuru üzüm ve siyah kuru üzüm olmak üzere iki temel gruba ayrılır. Halk dilinde kişmiş de denir.

<span class="mw-page-title-main">Ayırma işlemi</span> kimyasal madde karışımını iki veya daha fazla ürüne dönüştürmek için kullanılan yöntem

Ayırma işlemi, bir kimyasal madde karışımını en az iki veya daha fazla ürüne dönüştürmek için kullanılan yönteme verilen addır. Ayırma işlemi sonucunda oluşan ürünlerden en az biri, kaynaktaki bileşenlerden en az biri ya da birden fazlası bakımından zenginleşir. Bazı durumlarda karışımlar bir ayırma işlemiyle neredeyse tamamen saf iki bileşene ayırabilir. Karışımın bileşenleri arasındaki fiziksel veya kimyasal farklarından yararlanılarak ayırma gerçekleştirilir.

Kısırlaştırma, hayvanın cinsel organının tamamı veya önemli ölçüde büyük bir kısmının çıkarılmasıdır. "Kısırlaştırma" genellikle yalnızca erkek hayvanları ifade etmek için yanlış kullanılır ancak terim her iki cinsiyet için de geçerlidir. Erkeğe özgü terim iğdiş'dir, kısırlaştırma ifadesi ise genellikle dişi hayvanlara kullanılır. Bazı durumlarda insan için de kullanılmaktadır.

Kimyasal kastrasyon, bir kişinin cinsel dürtülerini azaltmak veya kontrol altına almak amacıyla kimyasal maddelerin kullanılmasıdır. Bu genellikle hormon ilaçlarıyla gerçekleştirilir ve kişinin cinsel dürtülerini, libido seviyesini düşürür. Kimyasal kastrasyon genellikle cinsel suçlar, özellikle çocuk istismarı vakaları üzerinde kontrol sağlamak amacıyla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kriptorşidizm</span> kusurlu memeli gelişimi

Kriptorşidizm veya inmemiş testis (Cryptorchidism), bir veya her iki testisin skrotuma inememesi durumudur. Kelime Grekçe: κρυπτός 'gizli' ve Grekçe: ὄρχις 'testis' kelimesinden gelir. Erkek genital sisteminin en sık görülen doğumsal kusurudur. Tam dönemli bebeklerin yaklaşık %3'ü ve prematüre bebeklerin %30'u en az bir inmemiş testisle doğmaktadır. Ancak kriptorşid testislerin yaklaşık %80'i yaşamın ilk yılında aşağı iner, bu da kriptorşidizmin gerçek insidansının genel olarak %1 civarında olduğu anlamına gelir. Kriptorşidizm bebeklikten sonra, bazen genç erişkinliğe kadar gelişebilir, ancak bu istisnai bir durumdur.