İçeriğe atla

İğde

İğde
İğde ağacı türlerine bir örnek:Güz Zeytini Ağacı
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Plantae
Bölüm: Magnoliophyta
(Kapalı tohumlular)
Sınıf: Magnoliopsida
(İki çenekliler)
Takım: Rosales
Familya: Elaeagnaceae
Cins: Elaeagnus
Elaeagnus oldhamii

İğde (Elaeagnus), bir tür meyve ve bu meyveyi veren İğde ağacı türlerine verilen genel addır. İğde Türkçe kökenli bir kelime olup küçük boy yemiş anlamındaki yiğde kelimesinden evrilmiştir. Azotu kökünde depolayabilme özelliği sayesinde en verimsiz topraklarda dahi yetişir. Ayrıca kuraklığa dayanıklılığı sebebiyle pek çok türü erozyonla mücadeledede kullanılabilmektedir. Yaz kış yeşildir ve yapraklarını döker. Türkiye'de özellikle Güneydoğu ve İç Anadolu bölgesinde yetişir. Bağ ve bahçe kenarlarında çit bitkisi olarak da kullanılır. Böbrek rahatsızlığı olan kişilere bolca yemeleri tavsiye edilmektedir. Meyveleri zeytin büyüklüğünde ve sarı-kahverengi olup, yenilebilir. Bağırsak bozukluklarını ve ağız pasını gidermek için de kullanılır.

En yaygın ve kültüre alınmış türlerden biri kuş iğdesidir (Elaeagnus angustifolia) ve bunun aşılı çeşitleri iri meyveli olup sultan iğdesi adıyla tanınır. Dünyada özellikle Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'ya yayılmış çok çeşitli iğde türleri bulunmaktadır. En önemli diğer bilinen türlerden ikisi Japon iğdesi (Elaeagnus umbellata) ve Elaeagnus multiflora (Gumi-Kırmızı iğde) olarak sayılabilir.

Türkiye'de özellikle karasal iklime sahip olan pek çok ilde yetiştirilebilmektedir.

Türleri

Ankara'daki bir kuru yemişçide iğde

  • Elaeagnus angustata (Rehd.) C. Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus angustifolia L. (Kuş iğdesi, Oleaster, Rus Gümüş üzümü ya da Rus zeytini olarak da adlandırılır; Batı Asya ).
  • Elaeagnus argyi Levl. (Çin)
  • Elaeagnus bambusetorum Hand.-Mazz. (Çin)
  • Elaeagnus bockii Diels (China)
  • Elaeagnus cinnamomifolia W. K. Hu et H. F. Chow (Çin)
  • Elaeagnus commutata Bernh. (Amerikan Gümüş İğdesi,Amerikan Gümüşüzümü ya da Wolf-willow olarak da adlandırılır. Kuzey Amerika)
  • Elaeagnus conferta Roxb. (Doğu Asya).
  • Elaeagnus courtoisi Belval (Çin)
  • Elaeagnus davidii Franch. (Çin)
  • Elaeagnus delavayi Lecomte (Çin)
  • Elaeagnus difficilis Serv. (Çin)
  • Elaeagnus formosana Nakai (Tayvan)
  • Elaeagnus glabra Thunb. (Doğu Asya)
  • Elaeagnus gonyanthes Benth. (Çin)
  • Elaeagnus griffithii Serv. (Çin)
  • Elaeagnus grijsii Hance (Çin)
  • Elaeagnus guizhouensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus henryi Warb. (China)
  • Elaeagnus jiangxiensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus jingdonensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus kanaii Momily. (Çin)
  • Elaeagnus lanceolata Warb. (Çin)
  • Elaeagnus lanpingensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus latifolia L. (Güney Asya)
  • Elaeagnus liuzhouensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus longiloba C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus loureirii Champ. (Güney Çin)
  • Elaeagnus luoxiangensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus luxiensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus macrantha Rehd. (Çin)
  • Elaeagnus macrophylla Thunb. (Doğu Asya)
  • Elaeagnus magna Rehd. (Çin)
  • Elaeagnus micrantha C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus mollis Diels (China)
  • Elaeagnus morrisonensis Hayata (Tayvan)
  • Elaeagnus multiflora Thunb. (Kırmızı İğde,Kiraz Gümüş üzümü ya da Gumi olarak da adlandırılır; Doğu Asya)
  • Elaeagnus nanchuanensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus obovata Li (Çin)
  • Elaeagnus obtusa C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus oldhami Maxim. (Çin)
  • Elaeagnus ovata Serv. (Çin)
  • Elaeagnus oxycarpa Schltdl. (Çin)
  • Elaeagnus pallidiflora C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus parvifolia Wallich ex Royle (Orta Asya)
  • Elaeagnus pauciflora C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus philippinensis Perrott. (Filipinler)
  • Elaeagnus pilostyla C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus pingnanensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus pungens Thunb. (Silverthorn; Japonya)
  • Elaeagnus pyriformis Hook.f. (Doğu Himalayalar).
  • Elaeagnus retrostyla C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus sarmentosa Rehd. (Çin)
  • Elaeagnus schlechtendalii Serv. (Çin)
  • Elaeagnus stellipila Rehd. (Çin)
  • Elaeagnus taliensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus thunbergii Serv. (Çin)
  • Elaeagnus tonkinensis Serv. (Güneydoğu Asya)
  • Elaeagnus triflora Roxb. (Güneydoğu Asya, Kuzeydoğu Avustralya).
  • Elaeagnus tubiflora C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus tutcheri Dunn (Güney Çin).
  • Elaeagnus umbellata Thunb. (Doğu Asya) Japon iğdesi
  • Elaeagnus viridis Serv. (Çin)
  • Elaeagnus wenshanensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus wilsonii Li (Çin)
  • Elaeagnus wushanensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus xichouensis C.Y. Chang (Çin)
  • Elaeagnus xizangensis C.Y. Chang (Çin)
Melez Türler
  • Elaeagnus × ebbingei (E. macrophylla × E. pungens)
  • Elaeagnus × pyramidalis (E. commutata × E. multiflora)
  • Elaeagnus × reflexa (E. pugens × E. glabra)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ceviz</span> bitki cinsi

Ceviz, Juglandaceae (cevizgiller) familyasının Juglans cinsinden, tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ve bu ağaçların meyvelerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Çiçek elması</span>

Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tayland</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Tayland, resmî adıyla Tayland Krallığı, eski adıyla Siyam, Hindiçin yarımadasının orta kısmında bulunan Güneydoğu Asya ülkesi. Batıda Myanmar (1.800 km), doğuda Kamboçya (803 km), kuzeyde Laos (1.754 km) ve güneyde Malezya (506 km) ile sınırları bulunmaktadır. Güney kısmında Tayland Körfezi, batı kısmında ise Andaman Denizi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nar</span> Kınagiller familyasından bir bitki türü

Nar, kınagiller (Lythraceae) familyasından, içinde küçük çekirdekleri ve meyve gövdesini oluşturan yüzlerce tanecik bulunan, hafif ekşi ve bazen tatlı tadı olan, ılıman iklimlerde yetişen bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Üzüm</span> meyve, cins için Q191019 kullanın, türler için Q30046 kullanın

Üzüm, yaprak döken odunsu asmaların vitis cinsinden çiçekli bitki meyvesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fil</span> hortumlu bir memeli hayvan

Fil, hortumlular takımının filgiller (Elephantidae) familyasını oluşturan memeli bir hayvandır. Geleneksel olarak Asya fili ve Afrika fili olmak üzere iki türü tanınır; ancak bazı kanıtlara dayanarak Afrika savan fili ile Afrika orman filinin de iki ayrı tür olduğu öne sürülür. Filler, Sahra altı Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya'da bulunur. İçinde mamutlar ve mastodonlar gibi soyu tükenmiş türleri de barındıran hortumlular takımından günümüzde soyunu sürdüren bir tek filler kalmıştır. Karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika filinin erkeği 4 m boya ve 7.000 kg ağırlığa ulaşabilir. Fillerin dikkat çekici ve ayırt edici özellikleri arasında, nesneleri yakalamak gibi çeşitli amaçlar için kullanılan uzun hortumları başta gelir. Uzun ve sivri olan kesici dişlerini nesneleri taşımak, yeri kazmak için kullanırlar. Fildişinin kaynağı olan bu kesici dişler aynı zamanda dövüşürken silah olarak da kullanılır. Filin büyük ve geniş kulakları vücut ısısını kontrol etmeye yarar. Afrika fillerinin kulakları daha büyük olur ve sırtları içbükeydir. Asya fillerinin ise kulakları daha küçük olur ve sırtları dışbükey ya da düzdür.

<span class="mw-page-title-main">Kuş iğdesi</span>

Kuş iğdesi, iğdegiller (Elaeagnaceae) familyasından kışın yaprağını döken çoğunlukla çalı, bazen 7–8 m'ye kadar boylanabilen bir iğde türü.

<span class="mw-page-title-main">Tayvan</span> Doğu Asyada bir ülke

Tayvan ya da resmî adıyla Çin Cumhuriyeti, Tayvan Adası ile Penghu, Kinmen, Matsu ve bazı diğer adacıklarda yerleşik bir Doğu Asya ada ülkesi. Tayvan resmî olarak, Çin'i yöneten Çin Komünist Partisi'ni Çin anakarasında işgalci güç olarak kabul eder. 1949 yılından günümüze kadar sık sık Çin Halk Cumhuriyeti ile olan rekabetiyle gündeme gelen Tayvan yönetimi, Çin anakarasında kontrol ve yönetim hakkı iddia ederek kendini gerçek Çin olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Manolya</span> bir bitki cinsi

Manolya, manolyagiller (Magnoliaceae) familyasından Magnolia cinsini oluşturan her dem yeşil ve yaprak döken odunsu bitki türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Geyik</span> geyikgiller familyasındaki gevişgetiren memeliler

Geyik, geyikgiller familyasında geviş getiren otobur memeli hayvanların ortak adıdır. Çift toynaklılar takımında bulunan akraba familyalardaki benzer hayvanlar da genel olarak geyik diye adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meyan</span>

Meyan, yaklaşık 120–150 cm'e kadar boylanabilen, Baklagiller ailesinden çok yıllık bir çalımsı bitkidir. Anavatanı Rusya ve Çin'dir.

<i>Ajuga</i> ballıbabagiller (Lamiaceae) familyasından Ajuga cinsini oluşturan bitki türlerinin ortak adı

Ajuga, Lamiaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. Ajuga cinsi, çoğunlukla eski dünyanın kuzey ılıman bölgelerine dağılmış 64 türden oluşur. Cins Güney Afrika ve Avustralya'da da görülür. Türkiye florasında 14 tür ve 27 alt taksonla temsil edilir..

<span class="mw-page-title-main">Japon iğdesi</span>

Japon iğdesi, Güz zeytini veya Güz yemişi iğdegiller (Elaeagnaceae) familyasından iğde cinsinin bir türüdür. Güz zeytini adı ile de bilinir.Bu isim İngilizce ismi olan autumn-olive in çevirisidir. Doğu Asya'da Himalayalardan Japonya'nın doğusuna kadar olan geniş alana kadar yayılmıştır. Zira bitki azotu köklerine depolayıp, bağlar ve bu şekilde en verimsiz topraklarda bile yaşama kabiliyetine sahiptir. Doğal olarak bu özelliği ile verimsiz bir toprağı verimli hale getirebilir.

<span class="mw-page-title-main">Elaeagnus multiflora</span>

Elaeagnus multiflora, bilinen adıyla Kırmızı İğde ,Elaeagnus cinsinin bir üyesidir. Özellikle Çin, Kore ve Japonya 'da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Elaeagnus commutata</span>

Elaeagnus commutata, Elaeagnus ailesinin bir türüdür ve doğu kuzey Amerika,Güney Alaska,Kanada'nın İngiliz Kolombiyası eyaletinden ABD'nin Utah,Mettesota,Güney Dakota gibi eyaletkerinde kadar pek çok yerde yetişebilmektedir. Kumlu taşlık alanlar,orman alanlarının kenarları,kuru bölgelerden ıslak bölgelere kadar her toprakta tıpkı diğer iğde türleri gibi gelişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Mango</span>

Mango, kapalı tohumlulardan Anacardiaceae familyasının Mangifera cinsine ait tropik, astropik ağaçlarının verdiği etli meyveye denir. Bu meyve, anavatanı olan Hindistan'dan dünyaya yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Erycibe</span>

Erycibe, Andaman Adaları, Sri Lanka, Hindistan dahil olmak üzere Assam, Bangladeş, Myanmar, doğu Himalaya, Hainan ve Tayvan, güney ve güneydoğu Çin, Güneydoğu Asya, Malezya, Papuasia ve Avustralya, Ryukyu Adaları dahil Japonya'ya yayılmış olan Convolvulaceae familyasından bir bitki cinsidir.

Haziran 2014 itibarıyla The Plant List 266 Scleria türünü tanımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Prunus subg. Cerasus</span>

Kiraz Ağacı (Prunus subg. Cerasus) Prunus adlı bitkilerin bir alt cinsidir. Çiçekleri genellikle küçük korymbler veya birkaç şemsiye şeklindedir, ancak bazı türlerin kısa salkımları vardır. Meyvesi olan kiraz sert çekirdekli bir meyvedir ve yanlarında belirgin bir oyuk yoktur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.