İçeriğe atla

İç Trakya Devrimci Örgütü

İTDÖ tüzüğünden alıntı, 1923 (Bulgarca) İç Trakya Devrimci Örgütü Tüzüğü Madde 1. İç Trakya Devrimci Örgütü, Trakya'daki tüm hoşnutsuz unsurları milliyetlerini, bir devrim yoluyla, tam bir siyasi bağımsızlık kazanmak için Struma nehrinde birleştirme amacına sahiptir. Madde. 2. Teşkilât, Trakya'nın her devlet tarafından parçalanma ve fetih teşebbüs ve arzularına karşıdır.

İç Trakya Devrimci Örgütü (Bulgarca: Вътрешна тракийска революционна организация, Vatreshna trakiyska revolutsionna organizatsiya), 1920 ile 1934 yılları arasında Batı Trakya ve güney Bulgaristan'da faaliyet gösteren bir Bulgar devrimci örgütüydü.[1]

İTDÖ'nün kuruluş sebebi, Mayıs 1920'de bölgenin Bulgaristan'dan Yunanistan'a geçmesinden sonra Batı Trakya'daki Trakya Bulgarlarının içler acısı durumuydu. 1922'de Yunan ordusunun Anadolu'da aldığı feci yenilginin ardından bir Yunan mülteciler Yunanistan'a akın etti ve çoğunlukla Yunan Makedonyası ve Batı Trakya'ya yerleşti. Yenilginin getirdiği psikoloji ile Yunanistan, Doğu Makedonya ve Trakya'da bulunan Yunan olmayan tüm etnik gruplara yönelik şiddetli baskı göstermeye başladı. Çaresiz durum Bulgarları silahlı mücadeleye başvurmaya zorladı. Baskı, sadece Bulgarların değil bölgede bulunan Türklerinde örgütlenmesine ve Bulgar-Türk Devrimci Komitesi'nün kurulmasına yol açtı.

Yunan hükûmeti, Anadolu'dan göç eden Yunanlılara konut sağlamak için Batı Trakya'dan on binlerce Bulgar'ı Ege Denizi adalarına sürdü.[2] Bunlar, Milletler Cemiyeti'nin müdahalesinden sonra evlerine döndüler, ancak onları Anadolu'dan gelen Yunan mülteciler tarafından işgal edilmiş halde buldular.

İTDÖ, İç Makedon Devrimci Örgütü'nün eski çete lideri Tane Nikolov liderliğinde kuruldu ve müfrezeleri bölgedeki Yunan garnizonlarına saldırılar düzenlemeye başladı.[3] Örgüt, Batı Trakya'daki Müslümanların (Türklerin) temsilcileriyle işbirliği içinde hareket ederek, Milletler Cemiyeti'nin gözetiminde “bağımsız Trakya”nın kurulması ve “Trakya Trakyalılarındır” sloganını altında faaliyet göstermeye başladılar.

Tane Nikolov ve Hikmet bey (1922)

1922'nin sonunda Yunan hükûmeti çok sayıda Bulgar'ı Bulgaristan'a sürmeye başladı. Bu, İTDÖ'nün faaliyetlerini açık bir isyana dönüştürdü. Örgüt sonunda Bulgaristan sınırındaki bazı bölgelerin tam kontrolünü ele geçirdi. Ancak 1923 yazında Türkler, Lozan Antlaşması'nın haklarını güvence altına almasının ardından işbirliğinden çekildi. O zamana kadar Bulgarların çoğu zaten Bulgaristan'a göçmüştü. Aynı yıl örgüt Bulgar hükûmeti tarafından yasaklandı. Gelişmeler üzerine Tane Nikolov örgütü dağıttı. Ancak aynı yıl voyvoda Dimitar Madzharov tarafından yeniden kuruldu. İTDÖ'nün müfrezeleri Batı Trakya'ya ara sıra sızmaya devam etse de, örgütün faaliyetinin ana odak noktası artık Bulgaristan'a giden mültecilerin korunmasına kaydı. Örgüt, mültecilerin çoğunluğunun yoğunlaştığı Haskovo ve Kurdzhali ilçelerinde devlet içinde bir devlet haline geldi; Göçmenlerin yerleşimlerine yardım eden örgüt, tütün tüccarlarından vergi topladı. Örgütün faaliyetleri Bulgar hükûmeti için uluslararası sorunlara neden olmaya başlayınca, İTDÖ 1927'de yeniden resmen dağıtıldı ve hemen Özgür Trakya Komitesi (bulg. Комитет за свободна Тракия) adı altında yeniden toplandı. Komite, sonunda Kimon Georgiev hükûmeti tarafından dağıtıldığı 1934 yılına kadar varlığını sürdürdü.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2023. 
  3. ^ "Yahoo | Mail, Weather, Search, Politics, News, Finance, Sports & Videos". www.yahoo.com (İngilizce). 13 Temmuz 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Trakya</span> Avrupanın en güneydoğusunda kalan bölge

Trakya, Güneydoğu Avrupa'da yer alan güney Bulgaristan, kuzeydoğu Yunanistan ve Türkiye'nin Avrupa kıtasındaki topraklarını içeren bir bölgedir. Türkiye sınırları içindeki yüzölçümü 23.764 km2 olan bu bölgenin Karadeniz, Marmara Denizi ve Ege Denizi ile sınırı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Savaşları</span> 1912-1913 yıllarında Balkan Yarımadasında yaşanan iki savaş

Balkan Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlardaki 8 Ekim 1912 - 10 Ağustos 1913 arasında dört devlete karşı yaptığı savaşlardır. Çatışmaların temel nedeni Bulgaristan Krallığı ile Sırbistan Krallığı'nın Balkanlarda hızlanan yayılma faaliyetleridir.

<span class="mw-page-title-main">İskeçe</span> Yunanistandaki bir yer

İskeçe, Ege Trakyası'ndaki aynı adlı vilâyetin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Trakya Türkleri</span> Yunanistanın Batı Trakya bölgesinde yaşayan Türk etnik azınlık

Batı Trakya Türkleri, günümüzde, Yunanistan sınırları içindeki Batı Trakya bölgesinde yaşayan ve Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi çerçevesinin dışında tutulmuş Türk-Müslüman toplumu için ve bu toplum ile doğrudan bağları mevcut Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının memleketlerini ve/veya kökenlerini ifade etmek için de kullanılan tanımdır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti</span> Batı Trakyada kurulan kısa süreli bir devlet

Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti, 31 Ağustos 1913 tarihinde Batı Trakya’da kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Trakya</span> Türkiyenin coğrafi olarak Güneydoğu Avrupanın bir parçası olan bölümü

Doğu Trakya veya yaygın olarak sadece Trakya, Trakya bölgesinin Türkiye sınırları içinde kalan kısmıdır. Türkiye'nin Avrupa'daki topraklarının tamamını oluşturur. Batısında Meriç nehri ve Yunanistan'a bağlı Batı Trakya, kuzeyinde Bulgaristan'da kalan Kuzey Trakya ve Karadeniz, doğu ve güneyde ise sırasıyla İstanbul Boğazı, Marmara Denizi, Çanakkale Boğazı ve Saros Körfezi ile çevrilidir. İstanbul kentinin tarihsel merkezi ve Edirne gibi önemli eski kentler bu bölgededir. Aynı zamanda Türkiye'nin Avrupa ile olan kara yolu ve demiryolu bağlantıları Doğu Trakya'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Balkan Savaşı</span> Balkan Birliği ile Osmanlı Devleti arasında 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913 tarihleri arasında gerçekleşen savaş

Birinci Balkan Savaşı, 7 Ekim 1912-30 Mayıs 1913'te Bulgaristan Krallığı, Sırbistan Krallığı, Yunanistan Krallığı ve Karadağ Krallığı'ndan oluşan Balkan Birliği'nin Osmanlı Devleti'ne karşı başlattığı savaş. Bu savaş ile Balkan devletleri, Osmanlı Devleti'nin Balkanlardaki topraklarının büyük bir bölümünü ele geçirmiştir. Bu savaş sonucunda Osmanlı Devleti Edirne ve Kırklareli'ne kadar olan Midye-Enez Hattı'nın batısındaki tüm topraklarını Balkan devletlerine bırakmak zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Krallığı</span> Güneydoğu Avrupada 1908-1946 arasında hüküm sürmüş krallık

Bulgaristan Krallığı veya Bulgaristan Çarlığı, 1908-1946 yılları arasında var olmuş bir devlet. 1885'te Doğu Rumeli'yi Osmanlılardan alan Bulgaristan Prensliği'nin 5 Ekim 1908 tarihinde krallık olmasıyla kurulmuştur. Bulgaristan de jure olarak Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını bildirmiştir.

Trakya'nın İşgali, İtilaf Devletleri kuvvetlerince I. Dünya Savaşı'ndan sonra gerçekleştirilmiştir. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, Edirne-İstanbul demiryolunu kontrol etmek üzere bir Fransız alayı Trakya'ya yerleşmiş bulunuyordu. Fransız generali Franchet d'Espèrey ile Yunanistan Başbakanı Venizelos arasında imzalanan antlaşma ile Kuleliburgaz-Hadımköy hattı Yunan ordusunun işgaline terk edilmişti. 14 Ocak 1919 tarihinde Hadımköy'den Kuleli ve Burgaz'a kadar bütün demiryolu istasyonları Yunanlar tarafından işgal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar direniş hareketi</span>

Bulgar direniş hareketi, Bulgaristan'ın müttefiki Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni işgal etmesine tepki gösteren komünistlerin oluşturduğu direniş hareketi. Bazı bölgelerde Rus göçmenlerde bu harekete katıldı.

<span class="mw-page-title-main">İlinden İsyanı</span>

İlinden İsyanı veya İlinden-Başkalaşım İsyanı Ağustos-Kasım 1903 tarihleri arasında Makedonya'da Osmanlı İmparatorluğu'na karşı İç Makedon Devrimci Örgütü tarafından gerçekleştirilen bir isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Makedon-Edirne Komitesi</span>

Yüksek Makedon-Edirne Komitesi, 1895-1905 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Makedonya ve Trakya bölgelerinde faaliyet göstermiş bir Bulgar devrimci siyasi örgüttü. Örgüt ilk başta Makedonya ve Trakya'nın özerkliği için mücadele vermiş olup daha sonra bu bölgelerin Bulgaristan'a ilhak edilmesi için çabalamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yane Sandanski</span> Makedon devrimci

Yane Ivanov Sandanski veya Jane Ivanov Sandanski Bulgaristan ve Kuzey Makedonya'da ulusal kahraman olarak tanınan bir devrimci. Başlangıçta Yüksek Makedon-Edirne Komitesi'ne (YMEK) katıldı, ancak daha sonra İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne (İMDÖ) geçti. Serez bölgesinde İMDÖ'nün liderlerinden ve örgütün aşırı solcu kanadının başında yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Dame Gruev</span> Bulgar devrimci

Damyan Yovanov Gruev ya da bilinen kısa adıyla Dame Gruev, Osmanlı Makedonyası ve Trakyası'da Bulgar devrimci ve isyancı liderdi. İç Makedon Devrimci Örgütü'nün kurucuları arasındaydı. Makedon tarih yazımına göre, bir Makedonyalıydı.

<span class="mw-page-title-main">Balkan Federasyonu</span>

Balkan Federasyonu projesi, Yugoslavya, Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya'yı birleştirerek Balkanlar'da bir ülke kurmaya yönelik sol görüşlü bir siyasi hareketti.

<span class="mw-page-title-main">Todor Pavlof</span> 1878 doğumlu Makedon asıllı Osmanlı ve Bulgar siyasetçi

Todor Pavlof Efendi, Bulgar diplomattır, İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'nün bir aktivistidir ve Bulgar Eksarhlığı'nda barış danışmanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Merhamlı Muharebesi</span>

Merhamlı ya da, eskiden Edirne vilayetine şimdi ise Yunanistan'ın Dedeağaç iline bağlı bir yerleşim birimidir. Bulgar ve Osmanlı orduları arasında 14/27 Kasım 1912'de yaşanan Merhamlı Muharebesi Birinci Balkan Savaşı muharebelerindendir. Uzun bir takip sonrası Batı Trakya'da General Nikola Genev ve Albay Aleksandar Tanev yöetimindeki Bulgar ordusu Kırcaali Muharebesi sonrası Gümülcine tarafına geri çekilmeye çalışan askerlerle birlikte 10,000-18.000 arası güçlü Tuğgeneral Mehmet Yaver Paşa komutasındaki Kırcaali Müfrezesi birliklerini sıkıştırır. Merhamlı köyünde sarılıp sıkıştırılıp saldırıya uğrayan Osmanlı birliklerinin, sadece bir kısmı Meriç nehrini geçerek kaçabildi. Kalan kısmı sonraki gün olan 28 Kasım'da teslim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Bulgar banliyöleri</span>

Batı Bulgar banliyöleri, Bulgarlar tarafından güneydoğu Sırbistan'da bulunan birkaç bölgeyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">İç Doburca Devrimci Örgütü</span>

İç Doburca Devrimci Örgütü veya IDRÖ, 1923 - 1940 yılları arasında Romanya Doburca'sında aktif olan bir Bulgar milliyetçi ve devrimci örgüttü. Romanya hükûmeti tarafından terör örgütü olarak kabul edildi. Bulgaristan'da ise bir kurtuluş hareketi olarak görülüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bulgar-Türk Devrimci Komitesi</span>

Bulgar-Türk İhtilal Komitesi, Makedonya'da 1913'te kurulan ve fiilen İç Makedon-Edirne Devrimci Örgütü'ne bağlı bir Bulgar-Türk devrimci örgütüdür. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra örgüt, ağırlıklı olarak Doğu Makedonya ve Trakya'da faaliyet göstermiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.