İçeriğe atla

İç Saliş dilleri

İç Saliş dilleri
Coğrafi dağılımKuzey Amerika (Kanada, ABD)
SınıflandırmaAlgonkin–Vakaş, Mos (?)
Alt bölümler

İç Saliş dilleri (İngilizce Interior Salish languages), Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde[1] yaşayan İç Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan Kızılderili dilleri.

Sınıflandırma

  • Kuzey İç Saliş dilleri
    • Şusvapça (Shuswap, Secwepemctsín, səxwəpməxcín)
    • Lillooet (Lilloet, St'át'imcets)
    • Nlakapamukça (Nlakaʼpamux, Ntlakapmuk, nɬeʔkepmxcín, Thompson River, Thompson Salish, Thompson)
  • Güney İç Saliş dilleri
    • Coeur d'Alene (Snchitsuʼumshtsn, snčícuʔumšcn)
    • Columbia-Moses (Columbia, Nxaʔamxcín)
    • Colville-Okanagan (Okanagan, Nsilxcín, Nsíylxcən, ta nukunaqínxcən)
    • Montana Salish (Spokane-Kalispel-Flathead, Kalispel–Pend d'Oreille language, Spokane–Kalispel–Bitterroot Salish–Upper Pend d'Oreille)

Kaynakça

  1. ^ "First Nations Culture Areas Index". the Canadian Museum of Civilization. 4 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2012. 

Bibliyografi

  • Flucke, A. F. Interior Salish. 1952.
  • Hanna, Darwin, and Mamie Henry. Our Tellings: Interior Salish Stories of the Nlhaʼkapmx People. Vancouver: UBC Press, 1995. ISBN 0-7748-0525-0
  • Orser, Brenda I. L. Stem-Initial Pharyngeal Resonants [Symbol for Central Pharyngeal Fricative, Followed by Symbol for Labialized Central Pharyngeal Fricative], in Spokane, Interior Salish. Ottawa: National Library of Canada = Bibliothèque nationale du Canada, 1993.
  • Pickford, Arthur E. Interior Salish. British Columbia heritage series, v. 3. Victoria, [B.C.]: Province of British Columbia, Dept. of Education, Division of Curriculum, 1971.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alberta</span> Kanadada eyalet

Alberta, Kanada'nın Batı Kanada bölgesindeki eyaleti. 1 Eylül 2005'te, Kanada Konfederasyonu'na katılmasının 100. yılını kutlamıştır.

Siyuca, Siuca ya da Siyu/Siu dili, ABD'de daha çok Kuzey ve Güney Dakota eyaletlerinde, daha az olarak kuzey Nebraska, güney Minnesota ve kuzeydoğu Montana eyaletlerinde ve Kanada'da Siyular tarafından konuşulan Siyu dilleri ailesinin Batı Siyu dilleri grubundan bir Kızılderili dilidir. Konuşanı 33.000 kişidir. ABD ve Kanada'da konuşanı en fazla olan Amerika yerli dilleri içinde Navahoca, Krice, Doğu Kanada İnuitçesi ve Ojibwe dillerinden sonra beşinci sıradadır.

Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde Saliş halklarınca konuşulan Mos dilleri filumundan Kızılderili dilleri ailesidir. Her biri birkaç lehçeye ayrılan 23 dilden oluşur ve bütün bu diller tehlike altındaki dillerden olup bir kısmının da soyu tükenmiştir.

Nikolaca, Kanada'da Britanya Kolumbiyası eyaletinde Nicola ile Similkameen nehirleri vadisindeki Similkameen ve Nicola Country köylerinde yaşamış olan Nikola Atabaskları tarafından konuşulmuş Atabask dillerinin Kuzey Atabask dilleri grubundan ölü bir Kızılderili dilidir. Bu dil hakkında kısmen bilgisi olan son kişi 1940 yakınlarında ölmüştür.

Mos dilleri, Kuzey Amerika'nın Pasifik Kuzeybatısı bölgesinde Kanada'ya bağlı Britanya Kolumbiyası ile ABD'ye bağlı Washington eyaletlerinde konuşulan Saliş dilleri, Vakaş dilleri ve Çimakum dillerinden oluşan hipotetik Kızılderili dil filumu. Algonkin–Vakaş dilleri üst grubuna girer.

<span class="mw-page-title-main">Kolumbiya Nehri</span>

Kolumbiya Nehri ya da Columbia Nehri, Kuzey Amerika'da Pasifik Kuzeybatısı'nın en büyük nehridir ve uzunluğu 2,000 km'dir. ABD'nin dördüncü en büyük nehridir. Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Rocky Dağlarında doğan nehir, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington eyaletine geçer ve Oregon eyaletiyle sınır oluşturduktan sonra Büyük Okyanus'a dökülür. Drenaj havzası kabaca Fransa büyüklüğündedir ve Amerika Birleşik Devletleri'nin yedi eyaletine ve bir Kanada eyaletine kadar uzanır. Hacim bakımından Amerika Birleşik Devletleri'nin dördüncü büyük nehri olan Kolumbiya, Pasifik'e dökülen Kuzey Amerika nehirleri arasında en büyük debiye sahip olanıdır. Kolumbiya, dünyadaki nehirler arasında 36. en büyük debiye sahiptir.

<i>Shepherdia canadensis</i>

Shepherdia canadensis, iğdegiller familyasından, Kuzey Amerika'da yetişen, 1–4 m boyunda, azot bağlayıcı, kırmızı meyveli diğer Shepherdia türlerinin aksine sarı renkte de olabilen acı meyveli bitki türü. Genellikle çakıllı sığ topraklarda görülür.

<span class="mw-page-title-main">Plato Kızılderilileri</span>

Plato Kızılderilileri, Kuzey Amerika'nın Pasifik Okyanusuna bakan batı kısmında içbölgede, Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Dağlararası Platolar denen bölgesindeki kuzey Idaho, batı Montana, doğu Washington, doğu Oregon ve kuzeydoğu Kaliforniya eyaletlerinde ve Kanada'ya ait Batı Kanada bölgesindeki Britanya Kolumbiyası eyaletini orta ve güneyindeki İç Britanya Kolumbiyası denen kısmında Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, doğuda Ova Kızılderilileri, güneyde Büyük Havza Kızılderilileri, güneybatıda Kaliforniya Kızılderilileri ve batıda Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grupları yer alır.

Saliş ya da Salish/Salishan/Séliš şu anlamlara gelebilir:

İç Tlingitleri ya da İçbölge Tlingitleri, Kanada'nın Yukon eyaletinin güneyinde Carcross ve Teslin yerleşimleriyle Britanya Kolumbiyası eyaletinin kuzeybatısındaki Atlin yerleşiminde yaşayan, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan olan Kıyı Tlingitlerinin aksine Subarktik Kızılderilileri kültür grubuna giren, anasoylu, önceleri animist ya da şamanist iken sonradan Hristiyan olan, Na-Dene halkları dil gubundan Kızılderili halkı. En yakın akrabaları dilce Na-Dene dillerini oluşturan Eyaklar ile G̱unanaa dedikleri Kanada Atabasklarıdır. 2012 yılı itibarıyla nüfusları 589 kişidir. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi İç Tlingitleri de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Nikola Atabaskları, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletinde Nicola ile Similkameen nehirleri vadisindeki Similkameen ve Nicola Country köylerinde yaşamış olan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, animist ya da şamanist Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Britanya Kolumbiyası Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Kendileri gibi dilleri Nikolacanın da soyu tükenmiştir. Bu dil hakkında kısmen bilgisi olan son kişi 1940 yakınlarında ölmüştür. Yalnızca Alman Amerikalı antropolog Franz Boas tarafından 1924 yılında yayımlanan dillerine ait üç sayfalık malzemeyle bilinir. Çilkotinlerden olabileceği yönündeki iddialar olsa da bu konu kesinleşmiş değildir.

<span class="mw-page-title-main">Nlakapamuklar</span>

Nlakapamuklar, günümüzde Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Fraser Canyon, Thompson Canyon, Nicola Country yörelerinde ve eskiden tarihi olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Washington eyaletinde Whatcom ve Chelan ilçelerindeki North Cascades bölgesinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Saliş halkları içindeki İç Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Nlakapamuklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Nüfusları 1977 sayımına göre 3.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">İç Saliş halkları</span>

İç Saliş halkları ya da İç Salişleri, Saliş halklarından Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde yaşayan ve İç Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi İç Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş dilleri</span>

Kıyı Saliş dilleri, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletini Puget Sound yöresinde yaşayan Kıyı Saliş halkları tarafından konuşulan Saliş dilleri grubundan 15 kadar Kızılderili dili.

<span class="mw-page-title-main">Kıyı Saliş halkları</span>

Kıyı Saliş halkları ya da Kıyı Salişleri, Saliş halklarından Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde Strait of Georgia yöresinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington eyaletinin Puget Sound yöresiyle Oregon eyaletinde yaşayan ve Kıyı Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Kıyı Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Saliş halkları</span>

Saliş halkları ya da Salişler, Kuzey Amerika'da Kanada'nın güneybatısında Britanya Kolumbiyası eyaletinde ve ABD'nin kuzeybatısında Washington, Oregon, Idaho ve Montana eyaletlerinde ve Saliş dillerini konuşan, avcı ve toplayıcı, Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri (Kıyı) ya da Plato Kızılderilileri (İç) kültür grubundan Kızılderili halkları. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Saliş halkları da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Nuhalkça, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Bella Coola yöresinde yaşayan Nuhalklar tarafından konuşulan Saliş dilleri ailesinden tek başına grup oluşturan bir Kızılderili dilidir. 1991 sayımına göre 700 kişilik etnik nüfustan 2002 rakamına göre ancak 20 kişi anadillerini konuşabiliyor.

Nikola Salişleri ya da Nikolalar, Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Nicola Country yöresinde, özellikle de Nicola Nehri civarında yaşayan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili konfederasyonu. Politik ve kültürel birlik olan federasyon, Aşağı Nikolalar adıyla Scw'exmx boyundan Nlakapamuklar ile Yukarı Nikolalar adıyla Spaxomin boyundan Okanaganların birlikteliğidir. Saliş halkları içindeki İç Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Nikola Salişleri de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Paluslar</span>

Paluslar, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneydoğu Washington, kuzey merkezî Idaho ve kuzeydoğu Oregon eyaletlerinde Palouse bölgesinde yaşayan, Plato Kızılderilileri kültür grubundan ve Sahaptinlerden göçebe bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri gibi Çinuklar da yasal olarak Kızılderili rezervasyonu adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. En yakın akrabaları diğer Sahaptinler ile Nimipulardır.

Saliş sözlü anlatıları, Britanya Kolumbiyası, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Washington, Idaho ve Montana'da yaşayan Saliş dillerini konuşanların geleneksel anlatılarından oluşur. Bu gruplardaki birçok insanın her birinin kendi hikâyeleri vardır ve her hikâye anlatıcısı bunları kendi yöntemleriyle yorumlayabilir, ancak Saliş halklarının hikâyelerinin çoğu benzerdir ve temaları, karakterleri, tarihsel kökenleri paylaşır. Saliş halklarının sözlü geleneklerinin en eski tanımları, antropolog Franz Boas'ın suda topladığı Nuxalk mitolojisi koleksiyonlarıydı.