İçeriğe atla

İç Asya

ABD'deki Indiana Üniversitesi'nde bulunan Sinor İç Asya Çalışmaları Araştırma Enstitüsü'nün incelediği alanın kapsamını gösteren İç Asya haritası
Toronto Üniversitesi'nde CIAS tarafından incelenen alanın kapsamını gösteren İç Asya haritası.

İç Asya; günümüzde Batı Çin, Moğolistan ve Rusya'nın doğu kesimini oluşturan Kuzey Asya ile bir kısım Doğu Asya coğrafyasını kapsayan bölgedir. İç Asya kavramıyla kastedilen coğrafi alan, Orta Asya ile büyük oranda örtüşmesine karşın Kuzeydoğu Çin gibi İç Asya kavramının kapsadığı bazı bölgeler Orta Asya'ya dahil edilmemektedir. İç Asya, kabataslak şekilde Çin'in batı sınırı ile sınırlanmakta; Çin, Japonya ve Kore üçlüsünün kapsadığı coğrafya da Doğu Asya olarak tanımlanmaktadır.[1]

"İç Asya", geçmişte "Asıl Çin" olarak bilinen Han Çinlisi nüfusun ağırlıklı olduğu asıl Çin topraklarının karşıtı bir anlam taşımakta; 1800 yılında Mançurya (günümüz Kuzeydoğu Çin'i ve Dış Mançurya), Moğolistan (İç ve Dış), Sincan ve Tibet olmak üzere dört ana bölgeden oluşmaktaydı. Bu tarihlerde dört alan da Çing Hanedanı tarafından fethedilmiş ancak diğer vilayetlerle bir tutulmayarak özel idari yapılarla Çin topraklarına katılmıştı.[2] Bu dört bölgeden müteşekkil İç Asya'yı denetlemek içinse Çing hükûmeti tarafından Lifan Yuan olarak bilinen teşkilat kurulmuştu.

Kaynakça

  1. ^ Bulag, Uradyn E. (12 Ekim 2005). "Where is East Asia? Central Asian and Inner Asian Perspectives on Regionalism". Japan Focus (İngilizce). 3 (10). ISSN 1557-4660. 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2020. 
  2. ^ Fairbank, John K., (Ed.) (1978). The Cambridge History of China (İngilizce). 10. Cambridge: Cambridge University Press. s. 37. ISBN 9780521214476. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uzak Doğu</span> Asyanın doğu ve güneydoğusu

Uzak Doğu, Avrupa merkezli yaklaşımda Asya'nın doğusu ve güneydoğusundaki ülkeler.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan</span> Doğu ve Orta Asyada yer alan karasal bir ülke, devlet

Moğolistan, Doğu ve Orta Asya'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Ülke toprakları tarihî Dış Moğolistan bölgesine denk düşer. Kuzeyde Rusya; güney, doğu ve batısında Çin'e bağlı İç Moğolistan ile Sincan Uygur Özerk Bölgesi vardır. Moğolistan'ın Kazakistan'a sınırı olmamasına rağmen ülkenin en batısı Kazakistan'ın doğu ucuna 37 kilometre uzaklıktadır. Ayrıca Kazakistan'dan sonra denize kıyısı olmayan en büyük ikinci ülkedir. Yüzölçümü 1.564.116 kilometre kare, nüfusu 3,3 milyon civarı olan Moğolistan, en geniş on dokuzuncu ülke ve en seyrek nüfuslu ülkedir. Ülke çok az ekilebilir toprağa sahiptir. Topraklarının çoğu bozkırdır. Kuzey ve batıda dağlar ve güneyde Gobi Çölü bulunur. Ulan Batur, ülkenin başkentidir ve yaklaşık olarak ülke nüfusun %38'ine ev sahipliği yapar. Ayrıca dünyanın en soğuk başkentlerinden biridir. Moğolistan yarı başkanlık sistemi ile yönetilen cumhuriyettir.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan</span> Orta Asyada tarihî ve coğrafi bölge

Türkistan, Orta Asya'da batıda Hazar Denizi ve Aşağı İdil'den başlamak üzere doğuda Moğolistan'daki Altay Dağları'na, güneyde Kopet-Hindukuş-Kunlun dağlarına, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6.000.000 km²'den geniş coğrafî ve tarihî bölge. Nüfusu 2001 yılı itibarıyla 43.210.802'dur.

<span class="mw-page-title-main">Moğollar</span> Doğu Asyada yaşayan etnik halk ya da etnik grup

Moğollar, Doğu ve Orta Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları olan Moğolistan'ın ve Moğolistan devleti ile sınır paylaşan, fakat Çin'e bağlı olan İç Moğolistan bölgesinin yerli halkıdırlar.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Karsak</span> tilki türü

Karsak, korsak tilkisi, step tilkisi ya da bozkır tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasının asıl tilkiler (Vulpini) oymağına ait, Orta Asya'da yaygın olan bir tilki türü.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

<span class="mw-page-title-main">Yaban kedisi</span>

Yaban kedisi, kedigiller (Felidae) familyasından bir kedi türü. Avrupa, Batı Asya ve Afrika kıtalarında farklı alt türleri ile geniş bir coğrafyada yaygındır. Bayağı afrika yaban kedisi alt türü ev kedisinin atası olarak kabul edilir. Ömürleri 10 ila 20 yıl arası değişir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan</span> Orta Asyada tarihî bir bölge

Doğu Türkistan veya Uyguristan, bağlam ve kullanıma bağlı olarak birden çok anlamı olan bir terimdir. Doğu Türkistan, Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan Büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. "Doğu Türkistan" kavramının coğrafî kapsamı, farklı zamanlarda ve farklı belgelerde hep farklılık göstermiştir; kimi kaynaklara göre Tarım Havzası bölgesini – yani günümüz Xinjiang Uygur Özerk Bölgesi'nin güney ve batı kesimlerini – kimi kaynaklara göre Xinjiang'ın tümünü kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Çin Ovası</span>

Kuzey Çin Ovası Sarı Irmak'ın birikimi sonucu oluşmuştur. Doğu Asya'daki en büyük alüvyal ovadır. Kuzeyde Yanshan Dağları, batıda Taihang Dağları ile çevrilmiştir. Kuzeyde Yangtze Ovası ile birleşir ve Kuzeydoğu-Güneydoğu boyunca Bohai Denizi, Shandong Yarımadası, Sarı Irmak gibi coğrafi bölgeler vardır. Sarı Irmak, ovanın ortasından geçerek Bohai Denizi'ne dökülür. Ovanın güney bölümü -geleneksel olarak- "Merkez Ova" ismiyle anılır ki bölge Çin Uygarlığı'nın beşiği sayılır.

<span class="mw-page-title-main">Asya tarihi</span> Kıta Tarihi

Asya tarihi, Asya'nın çeşitli bölgelerinde, merkezi Avrasya bozkırlarındaki duruma bağlı olarak daha fazla veya daha az bağlama sahip Doğu Asya, Güney Asya ve Orta Doğu'nun tarihi olarak görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeydoğu Asya</span>

Kuzeydoğu Asya, Asya'nın kuzeydoğusunu Pasifik Okyanusu'nun kıyısı veya yakınını kapsayan bölgedir. Paradoksal olarak Doğu Asya'nın çekirdek ülkelerini içerir.

<span class="mw-page-title-main">Aigun Antlaşması</span> Rus İmparatorluğu ile Çinin Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen 1858 tarihli Eşitsiz anlaşmadır

Aigun Antlaşması 1858 yılında Rus İmparatorluğu ile Çin'in Mançu hükümdarları Çing Hanedanı arasında gerçekleşen Uzak Doğu Rusyası ile günümüzde Kuzeydoğu Çin olarak bilinen Mançurya arasındaki günümüz sınırının büyük kısmının oluşturulduğu Eşitsiz anlaşmadır. Stanovoy Dağları ile Amur Nehri arasındaki toprakların Çing İmparatorluğu'ndan Rus İmparatorluğu'na devri ile 1689 tarihli Nerçinsk Antlaşması'nı tersine çevirmiş. Rusya, Çin'den 600,000 kilometrekare (231,66 sq mi) üzerinde toprak almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzeybatı Çin</span>

Kuzeybatı Çin, Çin Halk Cumhuriyeti'nin coğrafi bölgelerinden biridir. Sincan ve Ningksia özerk bölgelerini ve Şensi, Kansu ve Çinghay eyaletlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Dış Mançurya</span> Rusyada bir bölge

Dış Mançurya, Kuzeydoğu Asya'da, daha önce Çin'in Qing Hanedanı'nın bir parçası olan ve günümüzde Rusya'ya ait olan bir bölge için kullanılan gayriresmî bir terimdir. Günümüzde Kuzeydoğu Çin'i de içine alan Mançurya'nın daha büyük tarihsel bölgesinin bir parçası olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moğolistan Halk Cumhuriyeti</span> 1924-1992 yılları arasında Doğu Asyada hüküm sürmüş sosyalist devlet.

Moğolistan Halk Cumhuriyeti (Moğolca: Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс, Bügd Nairamdakh Moğol Ard Uls, 1924 ile 1992 yıllar arasında Asya kıtasında bugünkü Moğolistan sınırları içerisinde egemen olan sosyalist devlet.

<span class="mw-page-title-main">Sincan (Çin Cumhuriyeti eyaleti)</span>

Sincan Eyaleti veya Xinjiang Eyaleti, Çin Cumhuriyeti'nin eski bir eyaletidir. İlk başta 1884 yılında Çing Hanedanı'nın bir eyaleti olarak kurulmuş Xinjiang Eyaleti'nin kapsadığı toprakların çoğu artık 1955 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devleti tarafından kurulmuş Sincan (Xinjiang) Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunur. Kuomintang'ın Çin İç Savaşı'nı kaybetmesi sonrasında Xinjiang Eyaleti'nin özgün eyalet hükûmeti, "Sinkiang Eyalet Hükümeti Ofisi" (新疆省政府辦事處) ismi altında Taipei'ye taşındı, fakat 1992 yılında bu kuruluş feshedildi.

Periferi devletleri, bir sınır veya hudut üzerinde bulunan bölgelerdir. Jeopolitik bir kavram olarak ilk olarak Antik Roma'da ortaya çıkmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.