İçeriğe atla

Üvez (bitki)

Üvez (bitki)
Sorbus aucuparia
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Rosaceae
Cins:Sorbus
L., Sp. Pl.: 477 (1753).
Türler
metne bakınız.
  • Vikitür'de Sorbus ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Üvez (Sorbus), kışın yaprağını döken, farklı boylarda (3–25 m), gülgiller (Rosaceae) familyasına ait, çalı ya da orman ağacı türlerinin ortak adı.

Mayıs-Haziran ayları arasında beyaz, ender olarak da pembe renkte çiçek açmaktadır. Meyveler yalancı meyve tipinde; küremsi, yumurtamsı ya da armut şeklindedir. Üvez cinsinin kuzey yarım kürenin değişik bölgelerinde yayılmış olan 80 den fazla türü, Türkiye'de ise 12 türü ve 17 taksonu bulunmaktadır.[1]

Sorbus sözcüğü Latince "Sorbum" sözcüğünden gelir ve "meyve" anlamı taşır. Anadolu' da üvez ismi sadece Sorbus domestica türü için kullanılır. Diğer üvez türlerinin yaygın adı "geyicek elması, geyik elması, kuş elması ya da kuş armutu" şeklindedir.[1]

Türkiye'de doğal olarak bulunan üvezlerin çoğunluğu; hem kuraklığa hem de hava kirliliğine dayanıklı türlerden oluşmaktadır. Çalı ve küçük ağaç görünümlü üvezler yüksek dağ kuşağında önemli bir erozyon kontrolü bitkisidir. Üvez ve özellikle akçaağaç yapraklı üvezin kerestesi çok değerlidir. Yaz aylarında çiçek açmalarından dolayı arıcılık açısından önemli bir bitkidir. Meyveleri insanlar ve kuşlar başta olmak üzere diğer canlılar tarafından yenilmektedir. Ayrıca meyve ve yaprakları modern ve alternatif tıpta çok amaçlı kullanılır.[1] Bu bitkiden Ruslar "ryabin cognac" adında geleneksel votka yapar.

Türkiye'deki türleri

  • Sorbus domestica
  • Kuş üvezi (Sorbus aucuparia)
  • Sorbus roopiana
  • Sorbus tamamschjanae
  • Sorbus takhtajanii
  • Sorbus percica
  • Sorbus luristanica
  • Sorbus caucasica
  • Sorbus subfusca
  • Sorbus kusnetzovii
  • Sorbus umbellata
  • Akçaağaç yapraklı üvez (Sorbus torminalis)

Resim galerisi

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Baklagiller</span> Fabales takımından çoğunu otsu bitkilerin oluşturduğu çalı ve ağaç türlerini de içeren büyük bir familya

Baklagiller (Fabaceae), Fabales takımından çoğunu otsu bitkilerin oluşturduğu çalı ve ağaç türlerini de içeren büyük bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Akçaağaç</span> bitki cinsi

Akçaağaç ya da Acer, genellikle akçaağaç olarak bilinen ağaçların ve çalı'ların bir cinsidir. Cins, Sapindaceae familyasına yerleştirilir. Çoğu Asya'ya özgü olan yaklaşık 132 tür vardır, ayrıca Avrupa, kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'da bir miktar vardır. Yalnızca bir tür, Acer laurinum, Güney Yarımküre'ye kadar uzanır. Türkiye'de Ova akçaağacı, Çınar yapraklı akçaağaç, Dağ akçaağacı, Beşparmak akçaağaç, Toros akçaağacı, Doğu akçaağacı, Tatar akçaağacı, Kayın gövdeli akçaağaç, Gürgen yapraklı akçaağaç gibi türler doğal olarak yetişir. Kırmızı akçaağaç, Japon akçaağacı, Şeker Akçaağacı ve Dişbudak yapraklı akçaağaç gibi türler park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Çiçek elması</span>

Çiçek elması (Malus), gülgiller (Rosaceae) familyasına dahil olan Maloideae alt familyasının örnek cinsidir ve bu cins içinde yer alan 30-35 kadar, yaprak döken, küçük ağaç ya da çalı nitelikli bitki türleri ile bunların meyvelerinin de genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rosaceae</span> çilek, armut, elma, badem ve benzeri türleri içine alan, ayrı taç yapraklı iki çeneklilerden, örneği gül olan bir bitki familyası

Rosaceae (gülgiller), Rosales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Dişbudak yapraklı akçaağaç</span> Akçaağaçgiller familyasından bir bitki türü

Dişbudak yapraklı akçaağaç, akçaağaçgiller (Aceraceae) familyasından anavatanı Kuzey Amerika olan iki evcikli bir akçaağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Fındık faresi</span> Memeli hayvanların bir cinsi

Fındık faresi, Gliridae familyasından en küçük memelilerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ateş dikeni</span>

Ateş dikeni (Pyracantha), gülgiller familyasına ait, yaz kış yeşil kalan çalılardandır. Meyveleri halk arasında "Köpek Elması" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Maydanoz</span> Yenilebilen bir bitki

Maydanoz, yeşil renkli, damarlı bir bitki türüdür. Yaprakları baharat olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lauraceae</span>

Lauraceae (Defnegiller). Laurales takımına ait bir bitki familyası.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

<span class="mw-page-title-main">Leucoptera malifoliella</span>

Armut yaprak galeri güvesi, Lyonetiidae familyasından pul kanatlı zararlı böcek türü.

<span class="mw-page-title-main">Ökse otu</span>

Ökse otu, Santalaceae familyasından Avrupa, batı ve güney Asya'ya özgü asalak bir bitki türü. Halk arasında gevele, güvelek, gövelek, purç, çekem olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki ormanlar</span>

Azerbaycan'da 1.021.880 hektar ormanlarla kaplıdır ve bu ülkenin toplam yüz ölçümünün %11,8'i oluşturur. Azerbaycan'daki ormanların hepsi devlete aittir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sorumluluğu altındadır. Azerbaycan'daki orman biyomları ılıman yaprak döken ormanlar, ılıman geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar, ılıman iğne yapraklı ormanlar ve riparian ormanlardan oluşur. Uzmanlar 8.-9. yüzyıllarda şimdiki Azerbaycan topraklarının %30-35'i ormanlarla kaplı olduğunu tahmin etmektedir ve ormanların çoğu o zaman olduğu gibi bugün de dağlık bölgelerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuş üvezi</span>

Kuş üvezi, gülgiller (Rosaceae) familyasından bir üvez türü.

<span class="mw-page-title-main">Akçaağaç yapraklı üvez</span>

Akçaağaç yapraklı üvez, gülgiller (Rosaceae) familyasından bir üvez türü.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz yapraklı kuş üvezi</span>

Beyaz yapraklı kuş üvezi, gülgiller (Rosaceae) familyasından bir üvez türü.

<span class="mw-page-title-main">Toros akçaağacı</span> sapindaceae familyasından bir akçaağaç türü

Toros akçaağacı, Sapindaceae familyasından bir akçaağaç türüdür.

<i>Pyrus communis</i> bitki türü

Pyrus communis, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir ağaç türü.