| Makale serilerinden |
Meclisler
|
|
Parlamento usulü
|
Türleri
|
| Ülkelere göre yasama organları |
Üst meclis, çift meclisli yasama organlarında alt meclis ile birlikte iki meclisten biridir.[1] Bazen senato olarak da adlandırılır. Resmî olarak üst meclis, genellikle alt meclise oranla daha az üyeye ve daha az güce sahiptir. Örneğin alt meclisle birlikte, yürütmenin üst düzey atamalarında fren mekanizması olarak onay rollerini üstlenir.
Ulusal üst yasama meclisleri | |
|---|---|
| Federal | |
| Üniter |
|
| Bağımlı ve diğer topraklar |
|
| BM üyesi olmayan |
|
| Eski |
|
Otorite kontrolü  |
|
|---|
Parlamento ya da yasama kurulu, birincil görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne ve yetkisine sahip meclis veya meclislerdir.
Türkiye'de siyaset, Türkiye'nin kuvvetler ayrılığı ilkesine dayalı bir yapısı vardır. Yasama, Yürütme ve Yargı erklerinden oluşan üçlü kuvvet ayrılığı ilkesi temel alınmıştır. Buradaki üç erk; Yasama (TBMM), Yürütme (Cumhurbaşkanı) ve Yargı (Mahkemeler) tarafından oluşmaktadır.
Senato, bazı ülkelerde yasama organının bir parçası olarak görev yapan kurumdur. Senatolar genellikle çift meclisli ülkelerde bulunur ve daha yüksek düzeyde olan meclise verilen isimdir. Senatoların asil üyelerine senatör denir. Dünya tarihindeki ilk senato Roma'da M.Ö. 8. yüzyılda kuruldu ve M.S. 6. yüzyıla kadar devam etti. Ayrıca Bizans İmparatorluğu da Doğu Roma İmparatorluğu olarak M.S. 4. yüzyıldan başlayarak 13. yüzyılda 4. Haçlı Seferinin İstanbul'u işgal etmesine kadar senato kurumunu devam ettirdi.
Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinin alt kanadıdır. Toplam sandalye sayısı 435 olan Temsilciler Meclisi, her iki yılda bir yapılan seçimlerle yenilenir. Temsilciler Meclisinin üyeleri federal halkı temsil ederler. Her eyaletten seçilen üyelerin sayısı o eyaletin nüfusuna bağlıdır. Her 10 yılda bir yapılan nüfus sayımına göre eyaletlerin Temsilciler Meclisine yolladıkları üye sayısı değişebilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri Senatosu veya yaygın ismiyle Birleşik Devletler Senatosu, Temsilciler Meclisi ile birlikte Birleşik Devletler Kongresini oluşturan iki yasama organından biridir. Amerika Birleşik Devletleri'nin 50 eyaletinin her birinden seçilen 2 senatörden oluşan 100 üyesi bulunur. Amerika Birleşik Devletleri Senatosunun üçte biri her 2 yılda bir yapılan seçimlerle yenilenir. Her senatörün bir sonraki seçime kadar olan görev süresi 6 yıldır.
Bakan, bir bakanlığın başında bulunan ve diğer bakanlarla birlikte politika kararlarını alıp uygulayan bir siyasetçidir. Bazı yargı bölgelerinde hükûmet başkanı da bir bakan olup "başbakan", "şansölye" veya başka bir unvanla tanımlanır.
Yasa ya da diğer adıyla kanun anayasal hukuk sisteminde, yetkili organlarca meydana getirilen hukuk kurallarıdır. Yasalar, tüzükler, yönetmelikler birer hukuk kuralıdır. Yürürlükte olan hukuk kurallarının tümüne mevzuat denir. Dar anlamında yasa, yasama organınca yapılan yasa adıyla gerçekleştirilen işlerdir. Hukuk karşılıklı hakları ifade eden üst mefhumdur, yasa ise bu hakları koruyan ve belirleyen kuralları ifade eder.
Yasama organı, bir ülke veya şehir gibi siyasi bir birim için yasalar yapma yetkisine sahip bir topluluktur. Genellikle yürütme ve yargı yetkilerinden ayrılırlar.
Çift meclislilik, iki yasama organı ya da parlamento'nun bulunduğu yönetim şeklidir. Türkiye'de bu yönetim şekli iki askeri darbe arasındaki dönemde (1961-1980) Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak uygulanmıştır. Günümüzde ABD ve Birleşik Krallık çift meclisli ülkelere örnektir.
Yasama organı; yasama yetkisine sahip olan, temsilciler için mutlak genel kurul işlevi gören Ulusal Parlamentolar ile Kongreler'in genel adıdır. Bu listede ülkeler listesinde yer alan tüm ülkelere yer verilmiştir.
Alt meclis, çift meclisli yasama organlarında üst meclis ile birlikte iki meclisten biridir. Alt meclis her ne kadar "alt" adını taşısa da dünya genelinde birçok yasama organında en yetkili meclistir. Asli görevi yürütmeyi denetlemek olan, yasama gücüne sahiptir. Tek bir alt meclisten oluşan yasama organları tek meclisli yasama organı olarak tanımlanır.
İspanya Senatosu İspanyol parlamentosunun İspanyolca: Cortes Generales'in üst meclis kanadıdır. 266 üyeden oluşur: 208'i halkın oylarıyla seçilmekte, 58'i ise bölge yasama organları tarafından atanmaktadır. Tüm senatörler dört yıllık dönemlerde görev yaparken, bölgesel yasama organları görevlilerini herhangi bir zamanda atadıkları senatörleri görevden alabilirler.
Ulusal Diyet, Japonya'nın çift meclisli ulusal yasama organıdır. Temsilciler Meclisi olarak bilinen daha alt meclis ve Danışmanlar Meclisi adı verilen bir üst meclisden oluşur. Yasaları çıkarmaya ek olarak, başbakan'ı seçmekle resmen sorumludur. Diet, ilk olarak Meiji Anayasası'nın kabul edilmesinden sonra 1889'da İmparatorluk Dieti olarak toplandı. Diet, savaş sonrası yeni anayasa kabul edildikten sonra 1947'de bugünkü şeklini aldı ve anayasa tarafından devlet iktidarının en üst organı olduğu belirlendi.
Temsilciler Meclisi , birçok ülkedeki yasama organlarının ve alt ulusal meclislerinin adıdır. Birçok ülkede, temsilciler meclisi, genellikle "Senato" olarak adlandırılan ilgili üst meclis ile birlikte, iki yasama meclisinin alt meclisidir. Bazı ülkelerde temsilciler meclisi, tek kutuplu bir yasama organının tek meclisidir. Bir temsilciler meclisinin işleyişi ülkeden ülkeye büyük farklılık gösterebilir ve bir ülkenin parlamenter veya başkanlık sistemine sahip olup olmadığına bağlıdır.
'Belarus Temsilciler Meclisi, Belarus parlamentosunun alt meclisidir.
Ürdün Vekiller Meclisi, Ayan Meclisi ile birlikte Ürdün'ün yasama organını oluşturan Ürdün parlamentosunun alt meclisidir.
Cezayir Parlamentosu iki meclisten oluşur:
Fransa'da siyaset, Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasası tarafından belirlenen yarı başkanlık sistemi çerçevesinde şekillenmektedir. Bu kapsamda devlet kendisini "bölünmez, laik, demokratik ve sosyal bir Cumhuriyet" olarak tanımlar. Anayasa, kuvvetler ayrılığı ilkelerini esas almakta ve Fransa'nın 1789 Bildirisi ile tanımlanan İnsan Haklarına ve Ulusal Egemenlik ilkelerine bağlılığını beyan etmektedir.
Kansas Senatosu, ABD Kansas Eyaletinin eyalet yasama organı olan Kansas Yasama Meclisinin üst kanadıdır. Her biri en az 60.000 nüfuslu eşit sayıda bölgeyi temsil eden 40 senatörden oluşur. Senato üyeleri dört yıllık bir süre için seçilirler. Bir senatörün hizmet edebileceği terim sayısında bir sınırlama yoktur. Kansas Senatosu Topeka'daki Kansas Eyaleti Meclis Binası'nda toplanır.
Yasama meclisi, bazı ülkelerde yasama organına veya onun meclislerinden birine verilen addır.